در سال‌های اخیر، واردات خودرو به ایران به‌شدت تحت تأثیر شرایط پیچیده اقتصادی و سیاسی قرار گرفته است. یکی از برجسته‌ترین تغییرات در این زمینه، افزایش واردات خودروهای چینی به بازار ایران است. این خودروها به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های ارزی، به‌طور غیرمستقیم و از مسیرهای پیچیده وارد می‌شوند. ورود این خودروها به بازار ایران، علاوه بر تأثیرات قابل توجه بر رقابت‌پذیری بازار و تنوع محصولات، با چالش‌هایی همچون افزایش هزینه‌ها، ارزبری، کاهش تقاضا و رکود اقتصادی همراه بوده است. در این میان، رشد سریع صنعت خودروی چین و توانایی آن در تولید خودروهایی با کیفیت رقابتی و قیمت مناسب، این کشور را به یکی از اصلی‌ترین تأمین‌کنندگان خودرو برای ایران تبدیل کرده است.

در شرایط فعلی، واردات خودروهای چینی نه‌تنها به عنوان راهکاری برای مقابله با کمبود تنوع در بازار به شمار می‌رود، بلکه با توجه به انعقاد قرارداد 25 ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین، به عنوان یک بخش مهم از فرآیندهای اقتصادی و تحولی در صنعت خودروی ایران محسوب می‌شود.

* اثر تولید و عرضه خودروهای چینی در بازار ایران

امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو، درباره نفوذ و تأثیر خودروهای چینی در بازار خودروی ایران به «وطن امروز» گفت: «در حال حاضر، آنچه در بازار خودروی ایران مشاهده می‌کنیم، نه متعلق به ژاپن است، نه کره و نه آلمان؛ خودروهایی که وارد می‌شوند، در واقع تولید چین هستند اما با برچسب‌های برندهای آلمانی، کره‌ای و ژاپنی به بازار عرضه می‌شوند». این خودروها به دلیل پیچیدگی‌های اقتصادی و سیاسی از مسیرهای غیرمستقیم به ایران وارد می‌شوند. خودروسازان چینی نمی‌توانند به‌طور مستقیم خودرو به ایران بفروشند اما با ترفندهای تجاری و حقوقی، این خودروها به دست تجار ایرانی می‌رسند. کاکایی افزود: «چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خودرو در جهان، سال گذشته بیش از ۳۰ میلیون خودرو تولید کرده و به بزرگ‌ترین صادرکننده خودرو در دنیا تبدیل شده است. این در حالی است که در گذشته بیشتر تولیدات این کشور برای مصرف داخلی بود اما امروزه خودروهای چینی به اروپا، آمریکا و دیگر نقاط جهان صادر می‌شوند. این تغییرات نشان‌دهنده رشد چشمگیر صنعت خودروی چین است».

* تأثیر نوسانات ارز بر بازار خودرو

این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: «در ایران، واردات خودرو به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های ارزی با چالش‌های زیادی مواجه است. 

حتی خودروهای چینی نیز به‌طور مستقیم وارد نمی‌شوند و از طریق روش‌های غیرمستقیم همچون تغییر مسیر کشتی‌ها و استفاده از کشورهای واسطه به ایران می‌رسند. این فرآیند ‌ا هزینه‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه بر قیمت نهایی خودروها نیز تأثیر می‌گذارد». کاکایی تصریح کرد: «افزایش قیمت ارز یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار بر بازار خودرو در ایران است. با افزایش قیمت دلار، هزینه واردات خودرو نیز افزایش می‌یابد و این امر منجر به کاهش تقاضا و رکود بازار می‌شود. اگرچه در ابتدا قیمت برخی خودروهای وارداتی کاهش یافت اما این روند پایدار نبود و با افزایش مجدد قیمت ارز، بازار خودرو با رکود شدیدی روبه‌رو شد».

کاکایی اظهار داشت: «خودروهای داخلی با قیمت‌های پایین‌تر (زیر یک میلیارد تومان) کمتر تحت تأثیر قرار گرفته‌اند اما خودروهای متوسط و گران‌قیمت (با قیمت‌های ۲ تا ۵ میلیارد تومان) با کاهش تقاضا و افت قیمت روبه‌رو شده‌اند. این رکود در بازار خودرو نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب اقتصادی است که در آن قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش یافته است».

* چالش‌های اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم

این کارشناس صنعت خودرو تأکید کرد: «در سال‌های اخیر، کاهش درآمد مردم و افزایش هزینه‌ها موجب شده است بسیاری از خانوارها نتوانند نیازهای اولیه خود را تأمین کنند. تورم بالا و بی‌سابقه در 4 سال گذشته (با نرخ‌های ۳۰ تا ۴۰ درصد) فشار زیادی بر اقتصاد کشور وارد کرده است. این شرایط موجب شده است رفتار مصرف‌کنندگان تغییر کند و تقاضا برای کالاهای غیرضروری همچون خودرو کاهش یابد». کاکایی افزود: «سیاست‌های انقباضی بانک‌ها و کمبود نقدینگی نیز به این مشکلات دامن ‌زده است. بسیاری از مردم دیگر توانایی خرید خودرو یا لوازم خانگی را ندارند و این امر موجب رکود در بخش‌های مختلف اقتصاد شده است». 

وی عنوان کرد: «با توجه به شرایط فعلی، پیش‌بینی آینده بازار خودرو و اقتصاد ایران دشوار است. افزایش قیمت ارز، کمبود منابع ارزی و تحریم‌های بین‌المللی از جمله عواملی هستند که بر این وضعیت تأثیر می‌گذارند. اگرچه واردات خودرو می‌تواند به بهبود تنوع محصولات و رقابت در بازار کمک کند اما در شرایط فعلی این امر به تنهایی قادر به حل مشکلات اقتصادی نیست». این کارشناس صنعت خودرو در پایان گفت: «بهبود وضعیت اقتصادی ایران نیازمند اصلاحات ساختاری، افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات است.