گروه بین‌الملل: پادشاه اردن روز سه‌شنبه در کاخ سفید حضور یافت تا با رئیس‌جمهور آمریکا دیدار کند. این دیدار دیپلماتیک ملک عبدالله دوم با دونالد ترامپ بر خلاف دیدارهای سابق چالش‌های جدی و حواشی مهمی به همراه داشت. دیدار ۲ رهبر سیاسی در حالی برگزار شد که اخیرا طرح ترامپ برای کوچاندن مردم غزه منجر به اختلاف بین ۲ کشور شده است؛ طرحی که ترامپ در این دیدار نیز فرصت اشاره به آن را در جمع خبرنگاران از دست نداد و پافشاری خود بر آن را نشان داد؛ طرحی که با مخالفت شدید اردن و مصر مواجه شده است؛ مخالفتی که در این دیدار نیز توسط پادشاه اردن بیان شد. ملک عبدالله که به واشنگتن سفر کرده است، در کاخ سفید آمریکا با دونالد ترامپ دیدار کرد و پس از آن گفت کشورش همچنان بر موضع خود مبنی بر مخالفت جدی با جابه‌جایی فلسطینیان از نوار غزه و کرانه باختری خواهد ماند. این مخالفت در حالی بیان شد که ترامپ پیش از آغاز گفت‌وگوی محرمانه ۲ رهبر سیاسی پشت در‌های بسته و در جمع خبرنگاران گفته بود بر تملک غزه و ساخت‌وساز در آن تاکید دارد. وی همچنین گفت حماس باید همه اسرا را تا ساعت ۱۲ ظهر روز شنبه آزاد کند. تکرار تهدید ترامپ علیه غزه نیز نشان‌دهنده یکدنده بودن ترامپ در مساله فلسطین و درک نادرست وی از این قضیه است.

* عبدالله تحت فشار ترامپ

پادشاه اردن در ابتدای دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا گفت: کشورش بنا دارد 2000 کودک سرطانی و بیمار بدحال غزه را برای دریافت خدمات درمانی قبول کند اما درباره پذیرش فلسطینیان و اسکان آنها در اردن از پاسخ مستقیم در حضور رسانه‌ها طفره رفت و موضع‌گیری در این باره را به بعد از اطلاع یافتن از مواضع مصر در این رابطه موکول کرد و گفت ترجیح می‌دهد در این رابطه بعد از اجلاس ریاض که با حضور عربستان، مصر و دیگر کشورهای منطقه درباره غزه است اظهارنظر کند. با این حال، دقایقی بعد از گفت‌وگوی رسمی با ترامپ پشت درهای بسته، ملک عبدالله در حساب رسمی شبکه ایکس (توییتر سابق) ضمن «سازنده» خواندن دیدار خود با رئیس‌جمهور آمریکا، مواضع کشورش مبنی بر مخالفت با جابه‌جایی فلسطینیان را تکرار کرد. وی در ادامه نوشت: «من بر موضع قاطع اردن مبنی بر مخالفت با جابه‌جایی فلسطینیان از غزه و کرانه باختری مجددا تاکید کردم. این موضع مشترک جهان عرب است؛ بازسازی غزه بدون جابه‌جایی فلسطینیان و همزمان رسیدگی به وضعیت انسانی وخیم در آنجا که اکنون باید اولویت همه باشد». پادشاه اردن همچنین در پست خود در شبکه ایکس نوشت: در دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا بر تعهد کشورش به راه‌حل دوکشوری تاکید کرده و آن را رویکردی برای «ثبات منطقه» دانسته است؛ مساله‌ای که با توجه به انتقال پایتخت رژیم اشغالگر به قدس در دوره نخست ترامپ و اقدامات حمایتی اخیر وی و ارائه طرح کوچ اجباری اهالی غزه به اردن و مصر در اولویت سیاست خارجی آمریکای ترامپ نیست. ملک عبدالله به رغم حمایت‌ها و اقدامات جانبدارانه از رژیم صهیونیستی و موضع‌گیری علیه مقاومت غزه در طول نبرد توفان الاقصی و محدود کردن فعالیت‌های ضدصهیونیستی مردم اردن پس از آتش‌بس، تبدیل به قربانی سیاست‌های حمایتی دولت ترامپ از رژیم صهیونیستی شد؛ مساله‌ای که پادشاهی اردن را تحت فشار شدید قرار داده است. پیش‌تر ملک عبدالله، پیشنهاد ترامپ برای انتقال جمعیت غزه به اردن را رد کرده و گفته بود کشورش به دلیل میزبانی از میلیون‌ها پناهنده در آستانه «نقطه جوش» قرار دارد. اشاره عبدالله به میلیون‌ها پناهنده فلسطینی، سوری و عراقی است که طی چند دهه گذشته در پی اقدامات کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی در منطقه به این کشور پناهنده شده و ترکیب جمعیتی آن را دچار تغییرات جدی کرده‌اند.

* ترس اردن و مصر از طرح ترامپ

دلیل مخالفت دولت‌های مصر و اردن با طرح ترامپ را باید در ترس آنها از مقاومت جست‌وجو کرد. جدا از این مساله که طرح ترامپ قابلیت عملیاتی نداشته و مردم و مقاومت غزه حاضر به ترک این باریکه ساحلی پرتراکم و کوچک نیستند، بر فرض مثال، انتقال احتمالی بخشی از آنها یا کل جمعیت غزه به اردن و مصر برای مقامات و حکومت‌های اردن و مصر چالشی جدی خواهد بود. دولت اردن تا پیش از این به دلیل جنگ‌های متعدد فلسطینیان با رژیم اشغالگر و پاکسازی‌های قومی و نسل‌کشی‌های رژیم صهیونیستی میزبان میلیون‌ها پناهنده فلسطینی بوده است. اردن هم‌اکنون نیز یکی از بزرگ‌ترین میزبانان پناهندگان در دنیا به حساب می‌آید و با توجه به جمعیت 9 میلیون نفری این کشور، ارقام پناهندگان فلسطینی، سوری و عراقی برای پادشاهی اردن هاشمی کابوسی غیرقابل تحمل است. تاکنون طبق آمار منتشر شده بیش از 2 میلیون و 100 هزار پناهنده فلسطینی در اردن ثبت شده‌اند که در پی نسل‌‌کشی‌ها و جنایات رژیم اشغالگر در کرانه باختری به اردن پناهنده شده‌اند؛ ارقامی که با توجه به گسترش شهرک‌سازی‌ها در سال‌های اخیر در کرانه باختری رو به افزایش است و از سوی دیگر چنانچه اردن میزبانی 2 میلیون ساکن غزه را نیز قبول کند، ترکیب جمعیتی در این کشور کم‌جمعیت اما بزرگ دچار تغییرات خطرناکی برای حکومت اردن هاشمی خواهد شد؛ تغییراتی که با توجه به مشروعیت کاهشی خاندان هاشمی در این کشور و انفعال‌های آن در رابطه با تجاوزات رژیم صهیونیستی به مسجدالاقصی و حتی منابع آب اردن می‌تواند زنگ خطر را برای پادشاهی اردن به صدا در آورد. از سوی دیگر تحولات سوریه و افزایش محبوبیت احزاب نزدیک به اخوان‌المسلمین در انتخابات اخیر اردن نشان‌دهنده افزایش نگرانی‌ها درباره جریانات اخوانی در اردن هاشمی است و به همین دلیل نیز بعید است پادشاهی اردن علاقه‌ای به میزبانی از ساکنان مبارز و مسلمان اخوانی غزه داشته باشد. در سوی دیگر طرح ترامپ مصر قرار دارد که طی سال‌های گذشته شاهد ظهور و سقوط انقلابی اخوانی بوده و عبدالفتاح سیسی نیز ترس‌های مشابهی درباره میزبانی از اهالی غزه دارد. واقعیت امر این است که حکومت‌های همسایه فلسطین به رغم تمام شعارهای عربی و اسلامی علاقه‌ای به میزبانی از مردم غزه ندارند و مردم غزه نیز علاقه‌ای به ترک سرزمین خود ندارند و همین مساله تبدیل به چالش اصلی طرح غیر عملی ترامپ شده است. 

* فشار ترامپ بر اردن و مصر

مدتی است دونالد ترامپ در حال بررسی و قطع کمک‌های دولت این کشور به بسیاری از کشورهای جهان است؛ کمک‌هایی که در قالب USAID به بسیاری از کشورهای متحد دولت آمریکا در سرتاسر جهان اختصاص یافته بود و یکی از اقدامات فوری ترامپ پس از رسیدن به کاخ سفید قطع و تعلیق این کمک‌ها به بسیاری از کشورهای جهان بود. در این بین ترامپ استثناهای محدودی را نیز برای رژیم صهیونیستی و مصر اعمال کرده بود. اکنون با مطرح شدن طرح ترامپ برای غزه و عدم همراهی کشورهای اردن و مصر به عنوان میزبانان اصلی در نظر گرفته شده برای فلسطینیان، این کمک‌ها به عنوان ابزار فشار بر این کشورها در نظر گرفته خواهد شد؛ اقدامی که پیش از این علیه اوکراین انجام شد و نتیجه‌بخش بود. گروکشی ترامپ از کشورهای متحد خود در ازای کمک‌های حیاتی اقتصادی، نظامی و سیاسی تبدیل به بزرگ‌ترین چالش دولت اردن و مصر در رد طرح ترامپ شده است؛ چالشی که برای حل آن سفرهایی در نظر گرفته شده است و سفر ملک عبدالله به کاخ سفید نیز در همین راستا انجام شده است. البته در سوی دیگر منابع مصری به دلیل تنش‌های پیش آمده میان قاهره و واشنگتن بر سر طرح ترامپ برای غزه از لغو سفر سیسی به واشنگتن خبر دادند؛ مساله‌ای که نشان‌دهنده جدی بودن چالش پیش آمده است.

* عدم علاقه به تکرار تجربه نکبت

پادشاه اردن در سخنان خود در کاخ سفید به نشست فوق‌العاده عربی در ریاض اشاره کرد که قرار است 9 اسفند برگزار شود. این نشست قرار است برای مقابله با طرح ترامپ برای نوار غزه برگزار شود. طبق اعلام منابع عربی، در این نشست قرار است به تنظیم یک موضع عربی واحد در حمایت از مصر و اردن در برابر فشارهای احتمالی پرداخته شود. تاریخ پیشنهادی برای نشست مذکور نیز با برگزاری صدوشصت‌وچهارمین دور از اجلاس اتحادیه عرب همزمان است. طبق اعلام منابع عربی عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر و عبدالله دوم پادشاه اردن این ایده را مطرح کردند اما مصر مسؤول انجام تماس‌ها با کشورهای عربی از طریق کانال‌های دپیلماتیک است. برگزاری این نشست در حالی مطرح شده است که کشورهای عربی یکصدا طرح ترامپ را محکوم کرده و مخالفت خود با آن را اعلام کرده‌اند؛ طرحی که یادآور روز نکبت و پاکسازی‌های قومی رژیم اشغالگر در کرانه باختری و بسیاری از مناطق فلسطین اشغالی است که منجر به آوارگی میلیون‌ها فلسطینی از منازل  خود شده است. به همین دلیل نیز کشورهای عربی علاقه‌ای به تکرار تجربه نکبت نشان نداده‌اند.