محسن جندقی: طرح «سبد کالا» که در اواخر سال گذشته به منظور حمایت از اقشار کم‌درآمد اجرا شد و انتقادات بسیاری را برانگیخت، در سال جاری بسیار متفاوت انجام خواهد شد. بنابر تصمیم مسؤولان، دایره مشمولان اجرای این طرح فقط خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی را دربر خواهد گرفت. نام «سبد کالا» اولین بار در 5 آذر 1392 از زبان رئیس‌جمهور شنیده شد؛ او وعده داد تا پایان سال 1392، 2 سبد کالایی به مشمولان پرداخت خواهد شد: «ان‌شاءالله به اقشار کم‌درآمد جامعه تا پایان سال دو بسته کالایی تقدیم خواهیم کرد. کارمندان دولت، در کنار آن برای اقشار کم‌درآمد در دو نوبت دو بسته کالایی مدنظر قرار می‌گیرد». پس از سخنان روحانی، مسؤولان 2 ماه فرصت داشتند تا درباره سبد کالا و مشمولان آن تصمیم‌گیری کنند اما انگار این دو ماه کافی نبود و در موضوع نحوه توزیع و زمان آن بدسلیقگی عجیبی رخ داد تا انتقادات فراوانی از دولت شود و حتی روحانی مقابل دوربین تلویزیون از مردم عذرخواهی کند و در همان روز مسؤولیت اجرای طرح سبد کالایی را به وزیر رفاه بسپرد. این در حالی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت وظیفه ذاتی توزیع سبد کالا را برعهده داشت. طبق تصمیم مسؤولان همه کارگران مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی و همه شاغلان و بازنشستگان دولت و نیروهای مسلح اعم از کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی،‌ سرپرستان خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی کشور، روزنامه‌نگاران، خبرنگاران و هنرمندان، دانشجویان متاهل و طلاب جزو مشمولان طرح سبد کالایی بودند و به هر خانوار سبدکالایی شامل 8/1 کیلوگرم روغن نباتی مایع، 10 کیلوگرم برنج، 4 کیلوگرم گوشت مرغ، 800 گرم پنیر بسته‌بندی و 8/1 کیلوگرم تخم‌مرغ به افراد مشمول این تصویبنامه طی دو نوبت تا پایان سال جاری تحویل داده شد. البته در اجرای این طرح نواقص دیگری نیز دیده شد و آن موضوع مشمولان بود. مثلا بسیاری از کشاورزان، مستمری‌بگیران و کارگران نتوانستند سبد کالایی بگیرند اما بسیاری از اقشاری که به این اقلام احتیاج نداشتند سبد کالا دریافت کردند. همچنین قبل از پایان سال اعلام شد که در اسفند ماه نیز مرحله دوم پرداخت سبد کالا اجرایی می‌شود و حتی بسیاری از مسؤولان پرداخت سبد دوم قبل از آغاز سال جدید را نوید می‌دادند اما سال 93 آمد و از سبد جدید خبری نشد. این در حالی بود که روحانی وعده دو سبد کالایی را داده بود. به هر حال 16میلیون خانوار (حدود 50میلیون نفر) در مرحله اول سبد کالا گرفتند. با گذشت یک ماه از سال جدید و پایان ثبت‌نام یارانه‌ای، دولت تصمیم جدیدی گرفت و اعلام کرد فقط خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی می‌توانند سبد کالای سال 93 را بگیرند. در اینجا این سوال پیش می‌آید که چرا اکثر کسانی که در سال 92 سبد کالا گرفتند امسال نمی‌توانند از این طرح دولت بهره‌مند شوند؟ این شائبه به وجود آمده که بعد از شکست دولت در ترغیب مردم به انصراف از دریافت یارانه، مسؤولان تصمیم گرفته‌اند اکثریت را از دایره مشمولان این طرح حذف کنند. شاهد این ادعا سخنان مکرر نوبخت درباره محرومیت یارانه‌بگیران از خدمات دولتی در فاز دوم هدفمندی است. می‌توان گفت دولت به علل گوناگون از جمله  کمبود  منابع مالی از پرداخت سبد کالا به اکثر کسانی که قبلا سبد کالا گرفته‌اند منصرف شده است. بدین ترتیب کارگران، کارمندان و بازنشستگان دولت و نیروهای مسلح، روزنامه‌نگاران، خبرنگاران و هنرمندان، دانشجویان متاهل و طلاب در سال 1393 نیز سبد کالا دریافت نخواهند کرد. در صورت افزایش قابل توجه انصرافی‌های یارانه‌ای این احتمال وجود داشت که دولت تعداد مشمولان را افزایش دهد اما به هر حال این اتفاق رخ نداده است.
 سبد کالا یا سبد امنیت؟
دولت برای سبد امسال یک تصمیم عجیب دیگر نیز گرفته و آن تغییر نام «سبد کالا» به «بسته امنیت غذایی» است! البته بعید است رسانه‌ها از عبارت مدنظر دولت به جای سبد کالا استفاده کنند چراکه برای این کار باید سابقه خبری سبد کالا به طور کامل منتشر شود.  علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این باره می‌گوید، نام سبد کالا به بسته‌‎های امنیت غذایی تغییر یافته است. ربیعی درباره برنامه دولت برای توزیع بسته‌های کالایی در سال 93 گفت: پیش‌بینی می‌کنیم تا 4 مرحله بتوانیم بسته‌‌های امنیت غذایی را توزیع کنیم که البته این موضوع بستگی به منابع تخصیصی دارد. ربیعی خاطرنشان کرد: همچنین لازم به یادآوری است جهت‌گیری بسته‌‌های امنیت غذایی در این مرحله از کار کاملا هدفمند خواهد بود و تنها به خانواده‌هایی ارائه می‌شود که مواد پروتئینی لازم به سفره‌‌هایشان نمی‌رسد. وی همچنین از تغییر نام سبد کالا به بسته امنیت غذایی خبر داد و گفت: سبد امنیت غذایی اواخر اردیبهشت به خانواده‌های آسیب‌پذیر ارائه می‌شود. به گفته وی، اجرای این برنامه در راستای مبارزه با فقر مطلق صورت می‌‌گیرد. دولت در فاز نخست ارائه سبد کالایی، حدود 16 میلیون خانوار را مشمول دریافت این سبد کرده بود.
 توزیع یارانه فقر خوراکی در قالب 5 سبد کالا
احمد میدری، معاون رفاه اجتماعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز با اشاره به تدوین سیاست‌های کلی فقرزدایی در کشور، گفت: امسال دولت 2400 میلیارد تومان یارانه برای فقر خوراکی در نظر گرفته است که این مبلغ قرار است در قالب 5 نوبت سبد کالا بین جامعه تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره) توزیع شود. وی تصریح کرد: این درست است که یارانه حق همه ایرانی‌هاست ولی این واقعیت را باید پذیرفت که یارانه باید به افراد مستحق‌تر داده شود. اگر سیستمی ایجاد شود که مردم و دولت اعتماد داشته باشند که اینها به مستحق‌ترین‌ها می‌رسد مردم نیز از این اقدام استقبال خواهند کرد. معاون رفاه اجتماعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهارکرد: اگر این وظیفه برعهده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گذاشته شود، پیشنهاد ما دریافت سبد کالا از سوی جامعه آسیب‌پذیر و کسانی که از حداقل‌های زندگی برخوردار نیستند، است. میدری با بیان اینکه سال گذشته به 50 میلیون نفر به ارزش 1600 میلیارد تومان سبد کالا داده شد، ادامه داد: در توزیع سبد کالا بسیاری هم بودند که می‌گفتند به افراد تحت پوشش تامین اجتماعی و بهزیستی سبد کالا داده نشد و این نوعی احساس تبعیض بین مردم ایجاد کرد. در همه کشورها گفته می‌شود که اول کودکانی که تغذیه مناسب ندارند باید سیر شوند. در ایران 800 هزار کودک توسط وزارت بهداشت شناسایی شدند که این شرایط را دارند و از سبد کالا بهره‌ای نبردند. این نکته‌ای است که باید در مرحله بعد مورد توجه قرار بگیرد و افرادی که مستحق هستند سبد کالا دریافت کنند و رئیس‌جمهور اعلام کرد در مرحله اول 11 میلیون نفر از افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و بهزیستی دریافت خواهند کرد.
 تأمین برنج ایرانی سبد کالا
با توجه به مطرح شدن تامین برنج ایرانی در دومین مرحله سبد کالای دولت، وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد: برای تامین و توزیع این محصول در دومین سبد کالای دولت آماده است. عباس کشاورز، معاون تولیدات گیاهی وزیر جهاد کشاورزی گفت: با توجه به میزان تولید برنج در سال گذشته آمادگی کامل برای تامین برنج ایرانی مورد نیاز دولت برای توزیع در سبد کالا در مرحله دوم را داریم.  وی افزود: از سال گذشته مسائل و مذاکراتی درباره قرار گرفتن برنج ایرانی در سبد کالای دولت مطرح شده بود که وزارت کشاورزی پیش از این آمادگی خود را اعلام کرده بود. معاون تولیدات گیاهی وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: در صورت توزیع برنج ایرانی در مرحله دوم توزیع سبد کالای دولت، شاید قیمت برنج ایرانی تا حدودی افزایش یابد اما با توجه به کاهش قیمت این محصول، افزایش نسبی برنج ایرانی می‌تواند به تولیدکنندگان کمک کند.