دكتر کاظم جلالی*
در جریان رسیدگی به پرونده هستهای کشورمان در آژانس بینالمللی انرژی اتمی و مذاکرات ایران با کشورهای عضو گروه 1+5، برخی کشورهای غربی سعی در فضاسازیهای گسترده درباره مخالفت ایران با تبادل سوخت هستهای داشتند اما هیچگاه بحث مبادله سوخت از دستور کار ایران خارج نشده بود و با وجود اینکه غربیها در این مسیر دستاندازهایی ایجاد کرده بودند، جمهوری اسلامی در مسیری معقول و منطقی به دنبال بررسی تمام راههای ممکن برای تامین سوخت رآکتور هستهای تهران و بررسی گزینههای موجود در چگونگی تبادل سوخت هستهای بود. سرانجام این تصمیم مهم روز گذشته در اجلاس سران گروه G15 نهایی شد و موافقت کشورهای ترکیه و برزیل با مکانیابی ایران برای بحث تبادل سوخت اقدام موثری بود تا کشورهای مستقل بتوانند در مدیریت جهانی موثر باشند. این توافقنامه نشان داد اینکه تصور شود تنها برخی کشورها در مدیریت جهانی نقش دارند، درست نیست و غیر از کشورهای غربی سایر کشورها نیز میتوانند سهمی متناسب با خودشان در مدیریت جهان ایفا کنند. ایران روز گذشته با موافقت با این توافقنامه نشان داد که به دنبال ماجراجویی در مسیر جهانی نبوده و مسیرش عقلانی است. همچنین این موافقتنامه نشان میدهد اراده ایران برای حل و فصل موضوع از طریق مذاکره فراهم است. در حال حاضر نیز توپ در زمین غربیهاست و باید دید در وین چه خواهد گذشت چرا که این توافقنامه نیازمند قرارداد تکمیلی میان وین، آژانس بینالمللی انرژی اتمی و جمهوری اسلامی ایران است. با این حال توافق اولیه ایران با کشورهای ترکیه و برزیل برای تعیین مکان معاوضه سوخت باید در آژانس بینالمللی انرژی اتمی و همچنین نشست وین مورد بررسی قرار گرفته و مورد موافقت کشورهای عضو گروه 1+5 قرار بگیرد. برخی کشورهای غربی البته به دنبال تندتر شدن فضا علیه ایران هستند و از این توافقنامه خرسند نیستند و قبل از این اجلاس در اظهاراتی معتقد بودند این توافقنامه امضا نخواهد شد. غربیها اگر بخواهند همان منطق ادعایی خودشان را پیگیری کنند، باید از منطق ایران استقبال کنند. با این حال دیده شد که در نخستین واکنشها به مساله توافق ایران و کشورهای ترکیه و برزیل،دولتهایی نظیر رژیم صهیونیستی که به دنبال رادیکال کردن فضا علیه جمهوری اسلامی هستند،واکنشی ناشی از عصبانیت از خود نشان دادند و انتظار میرود که در آمریکا و برخی متحدان غربیاش نیز با چنین واکنشهایی روبهرو باشیم. اما بحث دیگری درباره تضمین بازگشت سوخت به ایران نیز در این باره وجود دارد که باید گفت حضور کشورهایی همچون ترکیه و برزیل، خود تضمینی برای تامین حقوق ایران است. لولا و اردوغان نیز به نمایندگی از جامعه جهانی این توافقنامه را امضا کردند که خود این تضمین دیگری بر حقوق ایران است .ضمن اینکه بخشی از تضمینها به قرارداد تکمیلی بین آژانس بینالمللی انرژی اتمی، وین و تهران بازمیگردد و این نیز میتواند تضمینهایی به همراه داشته باشد. در هر حال این توافق در واقع یک توافق اولیه برای نشان دادن هدف ایران در همراهی با جامعه جهانی در موضوع هستهای است و اینکه نشان دهد اگر کشورهای غربی با بهانهجوییهای مختلف سعی در زیر سوال بردن حق ایران در دستیابی به فناوری هستهای دارند، ایران با روشهای خلاقانه خود به این بهانهها پاسخ مناسب میدهد.
* سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس