سمیه همایونروز:
«هیلاری کلینتون به لولا داسیلوا توصیه کرده بود به ایران نیاید، زیرا به هدف خود نخواهد رسید». این جملهای است که رئیس سازمان انرژی اتمی سهشنبه در گفتوگویی بیان کرد و آن را نشانه عدم تمایل غرب به توافق ایران با برزیل و ترکیه بر سر بحث مبادله سوخت هستهای عنوان کرد؛ موضوعی که با به گردش درآمدن پیشنویس قطعنامه تحریم از سوی آمریکا میان اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت مصداق پیدا کرد. در واقع یک روز پس از اعلام آمادگی ایران برای تبادل سوخت هستهای رآکتور تحقیقاتی تهران که نشانه بارز حسننیت و تمایل ایران برای همکاری با جامعه بینالملل بود، سوزان رایس، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد پیشنویس تحریم را در مقر اصلی این نهاد در نیویورک، بین نمایندگان 10 کشور غیردايم شورا توزیع کرد و سپس با حضور در جمع خبرنگاران هدف از این قطعنامه را افزایش هزینه عدم پایبندی به تعهدات ایران و در عین حال تشویق این کشور به حلوفصل صلحآمیز نگرانیها درباره برنامه اتمی خود عنوان کرد و در عین حال گفت که راه مذاکره هنوز باز است. وزیر خارجه آمریکا نیز در نشست سهشنبه کنگره آمریکا از توافق میان 5 عضو دائم این شورا درباره این پیشنویس سخن گفت. در عین حال باراک اوباما، رئیسجمهور آمریکا نشستی 90 دقیقهای با قانونگذاران صهیونیست در کنگره داشت تا درباره پیشنویس قطعنامه با آنها مذاکره کند و آنها را از مساله هستهای ایران مطلع سازد؛ موضوعی که یادآور سخنان علیاکبر صالحی بود که گفت: «گروهی که در آمریکا تندرو هستند از صهیونیسم بینالملل متاثرند. این صهیونیسم دنیا را آشفته میخواهد، زیرا حیاتش در بحران است. این کمپ علاقهمند نیست چنین توافقی حاصل شود». اما در این میان تنها اظهارنظری که به روشنی هدف غرب از تصویب قطعنامه را مشخص کرد سخنان رئیسجمهور فرانسه بود. نیکلا سارکوزی در دیدار با لولا داسیلوا، همتای برزیلی خود به رغم استقبال از بیانیه تهران، خواستار توقف غنیسازی 20 درصد در ایران شد؛ موضوعی که رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان ساعتی بعد از صدور بیانیه تهران در جمع خبرنگاران تاکید کرد که تولید سوخت 20 درصد در ایران ادامه مییابد و این توافق به معنی توقف هیچ یک از فعالیتهای هستهای ایران نیست. یک نکته در سخنان سارکوزی نهفته است؛ اینکه غرب غنیسازی 5/3 درصد را پذیرفته اما کماکان حاضر به پذیرش غنیسازی 20درصد نیست و درصورت موافقت با بیانیه تهران، ناگزیر از کنار آمدن با غنیسازی با غلظت بالا خواهند بود، چراکه در بند یک بیانیه تهران به وضوح آمده است: «حقوق تمام اعضا شامل جمهوری اسلامی ایران در استفاده صلحآمیز و بدون تبعیض در تحقیق، توسعه، تولید و استفاده از انرژی هستهای همچنین چرخه سوخت هستهای شامل فعالیتهای غنیسازی را یادآوری میکنیم». این اقدام که درست یک روز پس از بیانیه تهران صورت گرفت، آنهم بیانیهای که ماحصل ماهها رایزنی فشرده و گسترده سیاستمداران ترکیه و برزیل با ایران بود، با واکنش تند رجب طیب اردوغان روبهرو شد.
واکنش شدید ترکیه به اقدام آمریکا نخست وزیر ترکیه سهشنبه شب در سخنانی در دانشگاه مادرید اسپانیا اعتبار اعضای دائم شورای امنیت را به دلیل داشتن تسلیحات اتمی زیر سوال برد و با بیان اینکه شورای امنیت فاقد «صداقت» لازم درباره برنامه هستهای ایران است، این سوال را مطرح کرد: «در حالی که 5 كشور عضو دايم شوراي امنيت، همگی دارای تسلیحات اتمی هستند، آیا از این حق برخوردارند که خواهان منع دیگر کشورها از توان هستهای شوند؟» رجب طیب اردوغان خواستار حمایت جامعه بینالمللی از بیانیه هستهای سهجانبه تهران شد که به گفته وی، فرصت بینظیری پیش روی جهان قرار داده است و میتواند گامی بسیار مثبت در راستای استقرار صلح جهانی در آینده باشد. جالب اینکه وی در واکنش به بدگمانی برخی کشورها درباره بیانیه تهران گفت: «من بر یک واقعیت تاکید دارم و آن این است که امروز کسانی درباره این بیانیه ابراز تردید میکنند که در این منطقه زندگی نمیکنند. این ما هستیم که در این منطقه زندگی میکنیم و مقتضیات آن را میدانیم». انتقاد از تلاش برای تصویب قطعنامه تحریم علیه ایران به نخست وزیر ترکیه محدود نشد، چراکه وزیر خارجه این کشور به عنوان مقامی که مسؤولیت رایزنیها را بر عهده داشت در یک نشست مطبوعاتی در استانبول با تاکید بر اینکه بیانیه تهران به 3 خواسته جامعه بینالملل پاسخ داده است، این سوال را مطرح کرد که اگر هنوز قرار است تحریم مطرح باشد پس چرا این همه تلاش صورت گرفته است؟! احمد داوود اوغلو در بخش دیگری از اظهارات خود از دولتهای غربی خواست در این زمینه بیش از این جوسازی نکنند و در ادامه تاکید کرد: ترکیه از این تحریمها حمایت نخواهد کرد. وزیر خارجه ترکیه، کشورهای غرب را از سیاست تشدید تحریم علیه تهران برحذر داشت و آن را موجب تباه شدن دورنمای صلح عنوان کرد. داوود اوغلو همچنین هشدار داد، اگر آنکارا پس از دریافت اورانیوم ایران با فشار قدرتهای دیگر مواجه شود، بیدرنگ آن را بازمیگرداند. برزیل نیز به عنوان دومین کشور درگیر در بحث تامین و تبادل سوخت هستهای رآکتور تحقیقاتی تهران به توزیع پیشنویس قطعنامه تحریم آنهم درست یک روز پس از توافق ایران با مبادله اورانیوم بشدت اعتراض کرد. ماریا لویزا ریبرو ویوتی سهشنبه و پیش از نشست غیر علنی شورای امنیت و ارائه پیشنویس قطعنامه ضد ایرانی ناخشنودی کشورش را از این حرکت آمریکا و متحدانش در این شورا اعلام کرد. نماینده دائم برزیل در سازمان ملل که از اعضای غیردائم شورای امنیت محسوب میشود، هشدار داد که کشورش در هیچ یک از مذاکرات درباره متن پیشنویس قطعنامه در این زمان شرکت نمیکند، زیرا احساس میکند یک وضع جدید بهوجود آمده است و این در حالی است که در تهران برای مبادله سوخت توافقی صورت گرفت که بسیار مهم بود.