5/6 میلیون نفر از جمعیت کشور در فاصله سال‌های 84 تا 92 بر تعداد افراد غیرفعال کشور افزوده شد و در حال حاضر 5/39میلیون نفر از جمعیت کشور نه شاغلند و نه بیکار و با اینکه در سن کار قرار دارند اما در توسعه کشور نقشی ندارند و صرفا مصرف‌کننده هستند. بررسی آمارهای ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران در سال‌های گذشته نتایج عجیب و در عین حال تامل‌برانگیزی از وضعیت فعالیت اقتصادی و اشتغال در ایران ارائه می‌دهد، به نحوی که تا پایان سال گذشته (آخرین آمار ارائه شده توسط مرکز آمار ایران) چیزی بیشتر از 39 میلیون و 500 هزار نفر از جمعیت کشور اساسا در محاسبات و آمارهای تخصصی وارد نشده‌اند و به عبارتی نه شاغل هستند و نه بیکار. این گروه بزرگ از جامعه که تقریبا 2 برابر کل جمعیت فعال کشور را تشکیل می‌دهند قدرت کوچک‌ترین اثرگذاری را در تولید، توسعه و پیشرفت کشور براساس آمارهای ارائه شده ندارند و کاملا متکی به حدود 24 میلیون نفری هستند که امروز جزو جمعیت فعال اقتصادی کشور محسوب می‌شوند.
5/39 میلیون نفر نه شاغلند و نه‌بیکار!
تامل برانگیزتر اینکه طبق تعریف مرکز آمار ایران، بخشی از جمعیت فعال کشور نیز ممکن است بیکار باشند و تنها به دلیل قرار داشتن در سن کار جمعیت فعال خوانده می‌شوند. تعریف مرکز آمار از جمعیت فعال این است: تمام افراد 10 ساله و بیشتر (حداقل سن تعیین شده) که در هفته تقویمی قبل از هفته آمارگیری (هفته مرجع) طبق تعریف کار، در تولید کالا و خدمات مشارکت داشته (شاغل) یا از قابلیت مشارکت برخوردار بوده‌اند (بیکار)، جمعیت فعال اقتصادی محسوب می‌شوند! همچنین طبق تعاریف ارائه شده، سن کار در ایران بین 10 تا 65 سال است یا دست‌کم آمارها از این گروه سنی ارائه می‌شود. در عین حالی که دولت‌ها در سال‌های گذشته از اشتغالزایی میلیونی سخن گفته‌اند و همواره آمارهای گوناگونی نیز در این زمینه ارائه شده است، اما گزارشات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد نرخ مشارکت اقتصادی در سال 92 نسبت به سال 84 به میزان 4/3 درصد کاهش یافته است. به گزارش مهر، کاهش نرخ مشارکت اقتصادی نشان‌دهنده افزایش تعداد انصراف‌دهندگان از ورود به بازار کار؛ همچنین افزایش تعداد زنانی که از پیدا کردن شغل ناامید شده‌اند یا نشان دهنده انصراف موقتی گروه‌هایی از جامعه است که به جای ورود به بازار کار ترجیح داده‌اند دوباربه دانشگاه بروند. از سوی دیگر، در جمعیت حدود 24میلیون نفری فعال اقتصادی کشور در سال گذشته زنان خانه‌دار، سربازان، دانشجویان و دانش‌آموزان نیز وجود دارند که جزو جمعیت فعال اقتصادی کشور محسوب شده‌اند. در فاصله سال‌های 84 تا 92، بر تعداد جمعیت غیرفعال کشور (نه شاغل و نه بیکار) 6 میلیون و 500 هزارنفر افزوده شده است و این موضوع به این معنی است که در 8 سال گذشته به جای افزایش تعداد گروه‌های شاغل و فعال اقتصادی، 5/6میلیون نفر به جمعیت غیرفعال پیوسته‌اند!
افزایش 5/6 میلیون نفری جمعیت غیرفعال
کارشناسان بازار کار می‌گویند از دلایل کاهش نرخ مشارکت اقتصادی، ناامیدی و مایوس شدن بخشی از جوانان از یافتن یک شغل مناسب است که طی آن بخشی از زنان و مردان دست‌کم به صورت موقتی قید یافتن شغل را زده‌اند که این مساله به صورت بالقوه به زیان کشور خواهد بود چون بخشی از جمعیت و توان میلیونی کشور به جای مشارکت در تولید و توسعه، در سرگردانی به سر می‌برند و امکان هیچگونه استفاده‌ای از توان و انرژی آنها وجود ندارد.
طبق آمارهای موجود، نرخ مشارکت اقتصادی زنان همواره کمتر از مردان بوده که این موضوع به ورود کمتر زنان به فعالیت‌های اقتصادی و همچنین وجود فضای نابرابر رقابتی در بازار کار برای تصاحب یک فرصت شغلی از سوی زنان یا مردان بر می‌گردد. به بیان ساده‌تر، به دلیل مردسالار بودن بازار کار ایران، تمایل و گرایش کارفرمایان به جذب نیروی کار مرد نیز به مراتب بیشتر از جذب نیروی کار زن است.
به صورت کلی، نرخ مشارکت مردان از 7/64 درصد در سال 84 به 63 درصد در پایان سال 92 کاهش یافته و در این بخش نرخ مشارکت زنان نیز از 17 درصد سال 84 به 4/12 درصد نزول داشته است. در عین حال، نرخ مشارکت اقتصادی چه برای مردان و چه زنان در فاصله 8 سال گذشته کاهشی بوده که نشانه‌های خوبی از امکان رونق اقتصادی یا استفاده از ظرفیت‌های جدید نیروی انسانی در تولید و توسعه نیست.طبق آمارهای ارائه شده، بر جمعیت فعال کشور (اعم از شاغل و بیکار) در فاصله سال‌های 84 تا 92 تنها 600 هزار نفر افزوده شده که شامل گروه‌های بیکار و شاغل می‌شود. علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اخیرا اعلام کرده است مرکز آمارایران اشتغال ایجاد شده در دوره 84 تا 92 را سالانه تنها 75 هزار فرصت شغلی اعلام کرده و هرگز خبری از ایجاد میلیون‌ها فرصت شغلی نبوده است.