سید محمد فخار:
تاکید بر وجوه حقوقی ممانعت ایران از ورود بازرسان متخلف آژانس اتمی درحالی دیروز از سوی دستگاه دیپلماسی ایران دنبال شد که عمل جمهوری اسلامی در چارچوب توافقنامههای پادمانی «تذکر آییننامهای به آمانو» بود. پس از آنکه از ورود بازرسان آژانس انرژی هستهای به کشور جلوگیری به عمل آمد، گرگ وب سخنگوی آژانس عملکرد بازرسان را «حرفهای و بیطرفانه» خواند. در اقدامی هماهنگ، کاخسفید که در محکوم کردن اقدامات و تصمیمات منطقی ایران معمولا پیشتاز است نیز اعلام کرد، تصمیم ایران در جلوگیری از ورود بازرسان هستهای بینالمللی به ایران نگرانکننده است. فیلیپ کراولی، سخنگوی رسمی وزارت خارجه آمریکا با تاکید بر «آزادی بازرسان در هنگام انجام دادن کارشان»، گفت: این اقدام ایران نگرانکننده است، چرا که نشاندهنده عملکرد طولانی مدت این کشور برای در تنگنا قراردادن بازرسان است. فرانسه هم این اقدام ایران را مغایر با درخواستهای شورای امنیت سازمان ملل متحد و شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی توصیف کرد و سخنگوی رسمی وزارت خارجه این کشور در اظهارنظری شتابزده تاکید کرد که نمیداند این بازرسان آمریکایی هستند یا نه؛ اما آنچه مهم است این است که ایران باید به طور کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کند. اما به گفته متکی، 2 محور مد نظر ایران «نشت اطلاعات مربوط به برنامه هستهای ایران پیش از موعد مقرر» و «گزارش غلط بازرسان آژانس به موضوع جابه جایی دستگاهی در آزمایشگاه جابربنحیان» بود.
براساس اطلاعات بهدست آمده، این افراد ظاهرا از ابتدا برای کسانی یا طرفهای خاصی برای بازرسی آمده بودند و با ممانعت از ورود 2 بازرس آژانس این پیام به آمانو داده شد که آژانس را مدیریت و مراقبت کند و از فضای ماههای اولیه حکمرانی خود بیرون بیاید، چرا که حکمرانی ابزار، لوازم، تعهدات و الزامات خاص خود را دارد. متکی به رئیس آژانس هشدار داد که باید از فضای آماتوری بیرون بیاید و آژانس را به صورت حرفهای مدیریت کند، چون نمیتواند به ایران بازرس بفرستد و برخلاف مقررات آژانس، اطلاعاتی را درباره سایتها و فعالیتهای ما منتشر کند یا به دست «کسان خاصی» برساند. رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت امور خارجه در این باره با بیان اینکه جمهوری اسلامی جزو کشورهایی است که بیشترین همکاری را با آژانس داشته و بیشترین بازرسیها نسبت به فعالیتهای هستهای صلحآمیز کشورمان انجام شده، تصریح کرد: بازرسان آژانس باید به وظایف دقیق خود از طرف آژانس عمل کنند و ملزم به رعایت همه اصول باشند. اینکه بازرسان نتایج گزارشهای خود را به طور غیرواقعی و به افراد غیرمربوط منتقل کنند، آن را تخلف از وظایف آنها میدانیم. جزو حقوق همه کشورهاست که چنانچه نسبت به عملکرد بازرسان اعتراضی داشته باشند اجازه ورود به آنها ندهند و درخواست جایگزین برای آن بازرسان را مطرح کنند. این جزو حقوق ما است، ما نسبت به عملکرد آنها اعتراض داریم و درخواست معرفی بازرسان جدید را مطرح کردهایم. مهمانپرست یادآور شد: این به معنی آن نیست که ما با بازرسي مخالفیم، ما همچنان در چارچوب آژانس متعهد به همکاری با بخشهای مختلف این سازمان هستیم و درخواست تغییر بازرسان جزو حقوق ما است. علیاصغر سلطانیه، نماینده دائم ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز با انتقاد از افشای اخباری درباره ایران در رسانهها به وسیله این بازرسان گفت: باید درباره عملکرد بازرسان برای حفظ اخبار محرمانه هوشیاری بیشتری به خرج دهیم. در عین حال رویترز از قول تئودور کارازیک، مدیر تحقیقات در موسسه تحلیل نظامی خاور نزدیک و خلیج فارس مدعی شد که تصمیم ایران برای ممانعت از حضور بازرسان در تلافی اعمال تحریمهای اخیر علیه تهران بوده است. کارازیک با اشاره به دور چهارم تحریمها علیه ایران، در دوبی گفت که این بخشی از تشدید اقدامات تلافیجویانه است که در حال ظهور است. رویترز همچنین گمانهزنی کرد که ممکن است منظور ایران اختلافنظر درباره تجهیزاتی باشد که بازرسان اعلام کردند در یکی از سایتهای تهران مفقود شده است زیرا ایران ماه گذشته اعلام کرد که بازرسان اشتباه کردهاند و مفقود شدن تجهیزات مذکور را تکذیب کرد. این گزارش در ادامه با اشاره به تجهیزاتی که ادعا میشود مفقود شده است به نقل از سلطانیه آورد: ما اسناد، عکس و هر چیزی را که اثبات میکند این اشتباه است، ارائه کردیم. نماینده دائم ایران در آژانس تاکید کرد که 2 بازرس به دلیل گزارشی «کاملا کذب» از ورود به ایران منع شدهاند. جمهوری اسلامی درخواست کرده که آنها هرگز این 2 بازرس را به ایران اعزام نکنند و به جای آنان 2 تن دیگر را منصوب کنند. جمهوری اسلامی با اعلام اسامی 2 بازرس اعلام کرد که این 2 تن به دلیل ارائه اطلاعات غلط و غیرحقیقی و همچنین برملاکردن پیش ازموعد رسمی اطلاعات، دیگر حق ورود به ایران را ندارند. ایران در جریان این تذکر حقوقی به طور مطلق بر انجام بازرسیها در چارچوب پادمان هستهای تاکید کرد.