آرزو جعفریان:
این روزها بازگشت استاد به ایران و برپایی بزرگداشتی چند روزه به پاس یک عمر فعالیت ارزنده در عرصه نقاشی ایران و تدریس و آموزش در دانشگاه هنر، بر حلقه دوستداران هانیبال الخاص بیش از پیش افزوده است. ضمن اینکه در حال حاضر، رایزنیهایی برای تعیین نگارخانه و محل فروش بزرگ آثار او در حال انجام است زیرا الخاص از جمله هنرمندانی است که تمایل دارد عمده آثارش در وطنش فروخته شود تا در کشورهای دیگر، ضمن اینکه گرایش چندانی به افزایش قیمت کارهایش نیز ندارد و دوست دارد تمام آنها با قیمت معینی به فروش رود. قرار است کتابی پیرامون زندگی و آثار الخاص نیز از سوی نشر «نظر» منتشر شود. ترانه صادقیان، مدیر بزرگداشت هانیبال الخاص در توضیحات بیشتر میگوید: 9-8 ماه پیش هانیبال آمریکا بود، در تماسهای تلفنی میگفت دلش میخواهد همزمان با تولد 80 سالگیاش مثل هر سال در ایران نمایشگاههایی داشته باشد و خواست تدارک اینکار را ببینیم. گشتی در نگارخانهها زدیم که البته همه با کمال میل حاضر به همکاری بودند. اما به خانه هنرمندان که رسیدیم، آقای فیروزهای، مدیر نگارخانههای خانه هنرمندان که از شاگردان قدیمی آقای الخاص هستند پیشنهاد نمایشگاه همراه با بزرگداشت را در تمام خانه هنرمندان دادند که فرصت خوبی بود و با کمال میل پذیرفته شد. از آن پس در فکر چگونگی برگزاری آن بودیم و در واقع برنامهریزی و تدارک آن همان موقع شروع شد. او درباره اینکه چنین مراسم مفصل و پرکاری چگونه و با چه کمکهایی شکل میگیرد نیز اضافه میکند: آقای مسعود صمیمی و من که در فکر مدیریت این کار بودیم میل داشتیم بیشترین کمک را از شاگردان و دوستان آقای الخاص بگیریم چرا که میدانستیم خیلی از شاگردان او کمک در مراسم تولد 80 سالگی هانیبال را آرزو میکنند و این فرصتی خواهد بود برای آنها تا محبتشان را نشان بدهند. کمکها بیش از انتظار ما و بسیار شگفتانگیز بود، از عکاسی، لیست کردن، جمعآوری بستهبندی و طبقهبندی کارها گرفته تا جابهجا کردن آنها از قاب و پاسپارتو تا مقالهنویسی را نقاشان، نویسندگان، شاعران و مجسمهسازانِ گاهی بنام انجام دادند که نام چند تن از آنان در بروشور آمده اما نه همه آنها. از جمله کسانی که نامی از او برده نشد گوهر خیراندیش است که پس از چاپ خبر نامهها به ما رسید و اعلام کرد مایل به همکاری است. صادقایان با اشاره به اینکه بیشک هدفی در ورای برپایی این بزرگداشت وجود دارد، تصریح میکند: نخستین مسالهای که برای ما اهمیت دارد، دیدن رضایت و شادی هانیبال است. اما مسائل دیگری هم هست، دلمان میخواست این نمایشگاه فرصتی باشد برای کسانی که علاقهمندند درتاریخ تجسمی ایران تعمق کنند. هانیبال با آن حجم کاری که کرده که در 7 گالری خانه هنرمندان تنها گوشهای از آن به نمایش درآمده و زندگی او برای کسانی که به این مقوله علاقهمندند یک فرصت است چرا که او تاریخ زنده است. به گفته صادقیان، این نمایشگاه قرار است با برنامههای جنبی همراه باشد اما ظاهرا درباره نمایشگاه هانیبال قضیه کمی فرق میکند زیرا او به نزدیکی و همکاری هنرها معتقد است و همیشه در نمایشگاههایش برنامههای جنبی داشته. دوستان زیادی دارد که موسیقیدان، تئاتری، شاعر و نویسندهاند. همیشه هدیهای از کارشان برای او به نمایشگاههایش آوردهاند. یک قطعه نمایشی، داستانی، شعری، سرودی و اینها همیشه به عنوان بهترین هدیه هانیبال را به وجد آورده.
انتشارات «نظر» نسبت به چاپ کتاب زندگی و آثار هانیبال الخاص ابراز تمایل کرده است. محمدرضا پورجعفری، نویسنده، مترجم و ویراستار که خود در زمینه زندگینامهنویسی هنرمندان تخصص دارد، در این کار قول همکاری داده است. صادقیان و دیگر دستاندرکاران برگزاری بزرگداشت الخاص تمایل دارند این کتاب از یک آلبوم معمولی نیز فراتر باشد. اینطور به نظر میرسد که در نمایشگاه آثار الخاص، کارهای او نیز به فروش برسد. قیمت تابلوهای نمایشگاه هانیبال اعلام شده است اما دستاندرکاران ترجیح دادهاند کار فروش آثار به پاییز موکول شود. هرچند، هانیبال الخاص در آمریکا مخاطبان خود را برای فروش آثارش دارد اما شیوه او برای فروش کارهایش منحصر به خودش است. الخاص معتقد است: من یک نانوا هستم و تا هستم هر روز کار میکنم که کارم چون نانی بر سر سفره مردم باشد. او میگوید، نقاش باید قیمتی روی کارهایش بگذارد که از بافندگان گلیم یا فرش خجالت نکشد. صادقیان، برنامهریزی و مدیریت کارهای هنری از جمله مدیریت هنری نقاشی چون هانیبال را کاری تخصصی قلمداد میکند و میگوید: در ایران بسیاری از نقاشان از داشتن مدیر برنامه توانا به دلایل گوناگون محرومند. اقتصاد هنر هنوز راه خود را جستوجو میکند. ما این کمبود را عملا در جریان برنامه هانیبال دیدیم و بدون اینکه از جستوجو برای یافتن یک مدیر برنامه حرفهای برای هانیبال دست شسته باشیم، خود نقش مدیر را ایفا کردیم. اما به هر حال این یک واقعیت است که ما نه میدانستیم چطور باید مراسمی را سامان داد و نه از فروش کار چیزی میدانیم گرچه این کار تجربه بسیار باارزشی برای ماست و گرچه همه کسانی که در این کار کمک کردهاند، بیدریغ خواستند مهرشان را نشان بدهند و ما هم تلاش خود را در مدیریت این جریان کردیم. اما به هر حال ما گروهی نیستیم که به انجام اینطور برنامهها وارد باشیم. چندی است خوشبختانه کسانی از گالریدارها مدیریت در کار هنری را جدی گرفتهاند و در این زمینه حرفهای کار میکنند اما مجال و راه پیوستن به آنها را نیافتیم. به هر حال به نظرمان رسید کار گروهی ما شکل دلخواهمان را نیافت و این خود مشکل بزرگی است که منجر به بعضی کاستیهای گاهی جدی و بینظمیهای آزاردهنده میشود. مشکل مهم دیگر نداشتن یا بهتر بگویم کم داشتن حمایت مالی بود.