گروه اجتماعی: معاون پزشکی و آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور، راهنمای صدور مجوز سقط درمانی و فهرست مصادیق اندیکاسیون (ناهنجاریهای جنینی که مشمول مجوز سقط درمانی میشوند) را ابلاغ کرد. براساس این ابلاغیه صدور مجوز
سقط جنین درمانی باید دارای شرایط زیر باشد:
1- بررسی مدارک جهت صدور یا عدم صدور مجوز سقط جنین درمانی باید توسط پزشک کارشناس پزشکی قانونی انجام گیرد.
2- طبق رویه جاری سازمان قبل از تشکیل پرونده جهت صدور مجوز سقط جنین درمانی، مدارک و مستندات توسط پزشک کارشناس بررسی شده و در صورتی که در این بررسی اولیه احراز شود نامبرده فاقد یک یا چند شرط از شرایط لازم برای صدور مجوز سقط جنین درمانی است، پرونده تشکیل نمیشود.
3- در تشکیل پرونده به موارد زیر توجه شود:
الف- اخذ رضایت کتبی از مادر (امضا و اثر انگشت) و ضبط در پرونده
ب- ضبط تصویر اوراق هویتی معتبر در پرونده
ج- ضبط اصل یا تصویر برابر اصل مدارک پزشکی مورد استناد در پرونده.
4- در گواهی پزشکی قانونی (مجوز سقط صادره) باید موارد درج شده باشد. اسکن تصویر چهره مادر، مشخصات هویتی مادر، تاریخ صدور گواهی، شماره نامه یا پرونده، اشاره به نوع ناهنجاری جنین یا بیماری مادر براساس موازین علمی، سن بارداری براساس سونوگرافی و در انتهای گواهی امضای رئیس مرکز یا جانشینح او
5- چنانچه مادر مبتلا به بیماری روانی باشد در صورتی که دارای اهلیت (بالغ، عاقل، رشید) باشد رضایت کتبی از خود مادر اخذ میشود در غیر این صورت نیاز به اخذ رضایت کتبی از ولی او یا قیم قانونی یا نامه مرجع قضایی است.
6- بهترین زمان سونوگرافی جهت تعیین سن حاملگی 8 تا 9 هفتگی است. در اولویت بعدی بالای 11 هفتگی است. اگر کسی دو یا چند گزارش معتبر سونوگرافی داشته باشد که سن جنین را متفاوت گزارش کرده بودند سونوگرافی که نزدیکترین زمان به 10 هفته باشد، معتبرتر است.
7- در بررسی سن جنین علاوه بر گزارش سونوگرافی و مقایسه با سونوگرافیهای قبلی(در صورت وجود داشتن) به تطابق آن با معاینه جسمانی مادر نیز توجه شود. در تعیین سن به تاریخ سونوگرافی و معیار مورد استفاده در تعیین سن دقت شود. برای نمونه تعیین سن براساسHC (دور سر) و BPD (قطر بین آهیانهای) در جنین هیدروسفال، تعیین سن براساس AC (دور شکم) در کیستهای شکمی و تعیین سن براساس FL (طول فمور) در جنین مبتلا به آکندروپلازی، منجر به اشتباهات فاحش در تصمیمگیری خواهد شد.
8- در صورت تشخیص کارشناس پزشکیقانونی بسته به مورد، جهت تشخیص سن یا ناهنجاری جنینی، تکرار سونوگرافی توسط سونولوژیست معتبر
بلامانع است.
9- ضایعات قلبی که با سونوگرافی تشخیص داده شدهاند، با اکو تایید شود. در مواردی که امکان اکو نیست باید توسط مراکز معتبر سونوگرافی (حداقل یک مرکز) تایید شود.
10- در مواردی که در سونوگرافی فقط «NT افزایش یافته» یا «کیستیک هیگروما» گزارش شود لازم است جهت تشخیص قطعی به پزشک معالج ارجاع شود تا اقدامات تشخیصی قطعی (آزمایشات ژنتیکی یا سونوگرافی سطح بالا) انجام شود.
11- تست غربالگری (Screening Test) مثبت، تشخیص قطعی محسوب نمیشود و نشانه ریسک بالای ابتلای جنین به برخی ناهنجاریها از جمله تریزومی 21 و NTD (نقایص لوله عصبی) است؛ جهت تشخیص قطعی نیاز به انجام بررسیهای تکمیلی توسط پزشک معالج است.
12- گزارشهای مراکز ژنتیک باید مهر پزشک داشته باشد (ممهور به مهر پزشک باشد).
13- اعلام نقایص ژنتیکی براساس آزمایش ژنتیکی یا آنزیمی، قطعی محسوب میشود و نیاز به تکرار نیست.
14- گزارش soft marker در سونوگرافی حتی به تعداد زیاد در سازمانهای گوناگون، اندیکاسیون سقط ندارد مگر اینکه همراه با بیماریهای ژنتیکی یا آنومالیهای سونوگرافیک موجود در لیست باشد.
15- در مواردی که تشخیص ناهنجاری قطعی نیست یا ناهنجاری minor (مانند کوچک بودن بینی یا دیدهنشدن آن) گزارش شده است، مادر میبایست تحتنظر پزشک معالج باشد تا در صورت رسیدن به تشخیص قطعی مبنی بر وجود ناهنجاری مشمول ماده واحده سقط و اندیکاسیونهای موجود در لیست، قبل از 19 هفتگی به پزشکی قانونی ارجاع و موضوع بررسی شود.
16- در موارد مواجهه با اشعه، مصرف داروهای تراتوژن ابتلا به برخی بیماریهای عفونی مانند ابتلا به آبله مرغان، سرخجه،CMV توصیه میشود مادر تحتنظر پزشک معالج قرار گرفته، مراقبت و درمانهای متناسب و مورد نیاز را در صورت لزوم دریافت کند. در صورت بروز ناهنجاری در جنین قبل از 19 هفتگی به پزشکی قانونی ارجاع و موضوع بررسی شود.
17- در موارد وابسته به کروموزوم X مغلوب، مثل دوشن و هموفیلی، جنسیت جنین باید توسط مراکز ژنتیک مشخص شود، اگر جنسیت جنین اعلام نشده بود از مرکز ژنتیک مربوط جنس جنین استعلام شود.
18- تشخیص سندرومهای دوران بارداری مانند سندروم داون و سایر تریزومیها (13 و 18) با روش سیتوژنتیک (کاریوتایپ) است. در مواردی که آزمایش مثبت ارائه شده، یک Rapid Test (تست سریع) باشد لازم است با روش سیتوژنتیک (کاریوتایپ) یا حداقل با یک نوع Rapid Test دیگر تایید شود.
تبصره: در حال حاضر Rapid Test شامل انجام آزمایشهای ژنتیک با روشQF- PCR یا FISH یا MLPA است.
19- چنانچه آزمایشگاه ژنتیک در کاریوتایپ مایع آمینون، موزائیسم گزارش نماید برای تصمیمگیری جهت صدور مجوز سقط توجه به چند نکته لازم است:
الف- حداقل باید 20 الی 50 سلول شمارش شده باشد؛
ب- حداقل درصد موزائیسم باید 15 درصد به بالا باشد.
تبصره: اگر موزائیسم برای تریزومیها در نمونه CVS بهدست آمده بود، دوباره با انجام آمینوسنتز باید مورد تایید قرار گیرد.
20- چنانچه در بررسیهای آزمایشگاهی ژنتیکی معتبر، Duplication یاDeletion هایی دیده شود که جزو واریاسیونهای طبیعی شناخته شده نباشد، مجوز سقط میدهیم.
21- اگر در جنین (xy46) یا (Denovo) مارکری یافت شود، که نوپدید است (نوپدید) یا Denovo؛ یعنی مارکر مذکور در والدین وجود نداشته باشد)، چنانچه مارکر یاد شده کروموزوم جنسی نباشد، اندیکاسیون سقط خواهد داشت.
22- چنانچه در آزمایشهای ژنتیکی در جنین مارکری یافت شد، در اولین فرصت باید والدین وی از نظر داشتن مارکر مذکور و علامتداربودن مورد بررسی قرار گیرند. همچنین اگر پدر و مادر هم آن مارکر را دارند و سالم هستند، اندیکاسیون سقط ندارد.