وطن امروز: مراسم رونمایی از مستند «جای خالی» عصر روز 28 بهمنماه 92 در تالار ابوریحان بیرونی دانشگاه شهید بهشتی تهران برگزار شد. در این برنامه خانواده دانشآموزان حاضر در فیلم به عنوان میهمانان ویژه حضور یافتند و در بخشی از برنامه، رونمایی از نسخه نهایی مستند «جای خالی» با پخش این فیلم به مدت ۶۰ دقیقه انجام شد.
رجبی: آنچه شاهدش هستیم فرهنگ اسلامی نیست
پس از نمایش فیلم دکتر رجبی دوانی رئیس کتابخانه مجلس شورای اسلامی به عنوان یکی از کارشناسان حاضر در مستند به ایراد سخنرانی پرداخت. وی با تشکر از عوامل سازنده این مستند برای پرداختن به این موضوع غریب، بیان داشت: «آنچه ما امروز شاهدش هستیم به هیچ وجه فرهنگ اسلامی نیست. لذا آنچه باید به آن فکر کنیم مسائل دیدگاهی است که این مسائل دیدگاهی خودبه خود اقتضا میکند ما نحوه زندگی دیگری را برای خود متصور شویم و تا زمانی که ما به نوع دیگری از زندگی و مصرف و تولید فکر نکنیم، فرهنگی تغییر نمیکند. زمانی که شاهد ادبیات جدید، هنر نو، زبان غنی و اخلاق متفاوتی باشیم آن وقت میتوان به ظهور فرهنگ جدید امیدوار شد».
باطنی: با مستند جای خالی کمی از فرهنگ گرد و خاک زدودیم
محمدصادق باطنی، تهیهکننده این مستند نیز در همین باره اظهار کرد: «ما در مواجههای که در سطح کشور و در بین مردم و مسؤولان داریم مشاهده میکنیم به اینکه فرهنگ بدون توجه و دور واقع شده است. گرچه با معضلات فرهنگی هر روز مواجهیم اما خیلی راحت از آنها عبور میکنیم. لذا جای خالی تلاشی بود برای آنکه کمی بتوانیم گرد و خاکی که روی موضوع فرهنگ عمومی ایجاد شده است بزداییم تا به تبع آن فضایی ایجاد شود تا بتوان روی مساله فرهنگ عمومی بحث کرد.» قنبری نیز درباره کار پژوهشی این مستند بیان داشت: «ادبیات و گفتمانی در میان ما رایج است که من اسمش را میگذارم دولتستیزی و ملتستایی! اما باید دید این دولت از کجا آمده است؟ و فکر میکنیم فرهنگ چیزی است که مدیران محاط بر آن هستند و آن را اداره میکنند اما توجه نداریم که این مدیران خود نیز شناور در این فرهنگاند و در آن تنفس میکنند. لذا این تئوری که مدام ناکارآمدیها را به دوش دولت بیندازیم و مردم را منزه از آن بدانیم و بگوییم فرهنگ عمومی خوب است، خیر… فرهنگ عمومی مورد اشکال است». وی شکلگیری ایده اصلی مستند را قبل از طرح سوالات رهبری در استان خراسانشمالی درباره فرهنگ عنوان کرد و گفت: «متاسفانه این فرهنگ هم در میان ما است که تا رهبری بر مسالهای توجه نکنند، ما نیز توجهی نمیکنیم». قنبری پایانبندی مستند را شکوهمند و امیدبخش دانست و گفت: «تحقیر فرهنگ خودی و تنها انتقاد به خلق و خوی ایرانی، کمککننده به اصلاح فرهنگ نیست بلکه به زیبایی در این مستند به افقی روشن، امیدبخش و فرهمند که همان پرواز است اشاره دارد». وی ادامه داد: «ما باید به فرهنگ پیشرو دست یابیم. فرهنگ پیشرو، فرهنگی نیست که جای خالی نداشته باشد بلکه فرهنگ پیشرو، فرهنگ پویایی است که مدام به دنبال پرکردن جای خالیها است و در جهت برطرف کردن آن برمیآید. فرهنگ بدون جای خالی، فرهنگی است که به تمام و کمال رسیده است.» در انتها کمیل سوهانی بیان داشت: «بسیاری مواقع جای یک گفتوگو که بنشینیم و بحث کنیم تا ببینیم جای چه چیزی خالی است، خالی است. اگر چنین فضایی شکل گیرد در دل همین گفتوگوها راهکارها پیدا میشود. ما در ابتدای این راه هستیم، لذا ابتدا باید با گفتوگو، آسیبها شناخته شود تا سپس راهحلها یافت شود». «جای خالی» مستندی بلند به کارگردانی کمیل سوهانی و تهیهکنندگی محمدصادق باطنی است که در مجموعه سفیرفیلم تولید شده است و در چهارمین جشنواره فیلم عمار توانست فانوس زرین بهترین فیلم را در بخش نقد درونگفتمانی به دست آورد.