حجتالاسلام والمسلمین دکتر سیدمحمود نبویان: اقداماتی که در مقابل از سوی 1+5 و اتحادیه اروپا باید انجام شود، عبارتند از:
1- توقف موقت (pause) فعالیتها نسبت به کاهش فروش نفت خام ایران، به طوری که مشتریان کنونی بتوانند به مقدار کنونی از ایران نفت بخرند.
2- ایران میتواند مبلغ مورد توافق از داراییهای بلوکه شده خود را وارد ایران کند.
3- نسبت به آن مقدار فروش نفت ایران، تحریمهای اروپا و آمریکا نسبت به خدمات بیمه و حمل و نقل تعلیق میشود.
4- تعلیق تحریمهای آمریکا و اروپا نسبت به صادرات پتروشیمی و خدمات مرتبط با آن (پاورقی: مراد از خدمات مرتبط هر خدمتی مانند بیمه، مالی و حمل و نقل است که تحت تحریم است.)
5- تعلیق تحریم طلا و فلزات گرانبها و خدمات مرتبط با آنها
6- تعلیق تحریمهای آمریکا نسبت به صنعت خودروسازی ایران و خدمات مرتبط با آن
7- صدور مجوز برای تأمین و نصب قطعات یدکی جهت امنیت پروازهای غیرنظامی و خدمات مرتبط با آن
8- صدور مجوز برای بازرسیهای مربوط به ایمنی پرواز و تعمیرات و خدمات مرتبط با آن (پاورقی: رفع تحریمها شامل هر خط هوایی تحریم نشده و نیز ایران ایر میشود.)
9- هیچ تحریم جدید هستهای از سوی شورای امنیت سازمان ملل وضع نمیشود.
10- هیچ تحریم جدید هستهای از سوی اتحادیه اروپا وضع نمیشود.
11- دولت آمریکا از تحمیل تحریمهای جدید مرتبط با هستهای خودداری میکند.
12- تاسیس یک کانال مالی برای تسهیل تجارت بشردوستانه جهت نیازهای داخلی ایران با استفاده از داراییهای بلوکه شده نفتی ایران در خارج از کشور که شامل: خرید محصولات کشاورزی، محصولات غذایی، دارو، تجهیزات پزشکی و نیز پرداخت هزینههای پزشکی در خارج از کشور میشود. این کانال مالی از یک طرف بانک معین خارجی و از طرف دیگر، بانک تحریم نشده ایرانی است.
13- رفع تحریم نسبت به پرداخت مالی ایران به سازمان ملل از طریق آن کانال مالی
14- رفع تحریم نسبت به پرداخت شهریه مستقیم دانشجویان ایرانی در خارج به دانشگاهها و کالجهای خارجی از طریق همان کانال مالی به مقدار مورد توافق در 6 ماه
15- افزایش اندازه و سطح اختیارات نسبت به تراکنشهای مالی اتحادیه اروپا درباره تجارتهای تحریم نشده به مقدار مورد توافق
تأملاتی چند
1- هیچ توازنی میان دادهها و آنچه گرفتهایم وجود ندارد.
2- مهمترین نکتهای که در این توافقنامه، آمریکا و سایر کشورهای زورگوی جهان به دست آوردهاند، خارج کردن ایران از «نقطه گریز» یا «نقطه جهش» است، به تصریح یکی از مسؤولان آمریکا (جان کری) با این کار توانستیم امنیت اسرائیل را تامین کنیم. براساس محاسبات هستهای، هر کشوری که 270 کیلو اورانیم غنی شده 20درصد، 10 تن اورانیوم غنی شده 5درصد و 20 هزار سانتریفیوژ داشته باشد، میتواند ظرف دو هفته به یک بمب اتمی اورانیومی 25 کیلوگرمی با غنای 95درصد دست پیدا کند (به چنین حالتی نقطه گریز گفته میشود).
اگرچه ایران به دنبال سلاح هستهای نیست و فتوای مقام معظم رهبری درباره حرمت تولید سلاح هستهای و نگهداری آن برای ما از هر قرارداد بینالمللی بالاتر است اما داشتن مواد غنی شده فوق و نیز تعداد سانتریفیوژهای بیان شده میتواند دست برتر را به ایران داده و از حمله رژیمهایی مانند اسرائیل به ایران جلوگیری کند. متاسفانه مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد کردهاند که تمام مواد غنی شده 20درصد را از بین ببرند. (براساس بند1 از مواردی که در گام اول، مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد دادهاند.)
از سوی دیگر، متعهد شدهاند بر ذخایر 5درصد نیز نیفزاییم، یعنی نباید بر مقدار 7تن مواد غنی شده 5 درصد که داریم، هیچ مقدار دیگری افزوده شود.(براساس بند 13 از مواردی که در گام اول، مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد کردهاند.) نیز هیچ مرکز دیگری برای غنیسازی ایجاد نگردد. (براساس بند 14 از مواردی که در گام اول، مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد کردهاند.)
از ناحیه سوم، مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد کردهاند هیچ سانتریفیوژ جدیدی تولید و نیز نصب نشود (براساس بندهای 5 و 26 از مواردی که در گام اول، مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد کردهاند.) و نیز سهچهارم فردو (براساس بند 9 از مواردی که در گام اول، مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد کردهاند.) و تقریبا نیمی از سانتریفیوژهای نطنز (براساس بند4 از مواردی که در گام اول، مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد کردهاند.) باید تعطیل شوند.
از سوی چهارم نیز مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد کردهاند رآکتور اراک و نیز آب سنگین اراک به حالت تعلیق درآمده و از کار باز ایستد. (براساس بند12 از مواردی که در گام اول، مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد کردهاند.)
از جهت پنجم هرگونه بازفرآوری و نیز تاسیساتی که توانایی بازفرآوری دارند، ممنوع شده است. (براساس بندهای 2 و 16 از مواردی که در گام اول، مذاکرهکنندگان ایرانی تعهد کردهاند.)
(جالب است که در بیانیه توجیهیای که سران آمریکا برای مردم خودشان درباره تفاهمنامه ژنو صادر کردهاند همه نکات فوق آمده، از جمله بیان شده است که ایران: «ذخایر اورانیوم 5/3 درصدی خود را افزایش ندهد، بدین ترتیب به مقدار ذخایر در پایان 6 ماه افزوده نمیشود و تولیدات جدید نیز به شکل اکسید درمیآید»، «نیمی از سانتریفیوژهای نصب شده در نطنز و سهچهارم دستگاههای نصب شده در فردو را غیرفعال نگه دارد، طوری که امکان استفاده از آنها برای غنیسازی وجود نداشته باشد»، «ساخت سانتریفیوژ را فقط برای جایگزین کردن دستگاههای آسیب دیده ادامه دهد»، «از این رو ایران طی 6 ماه آینده قادر نخواهد بود به ذخایر اورانیوم غنی شده خود بیفزاید، «تاسیسات غنیسازی جدید نمیسازد»، «ذخایر اورانیوم 5/3درصدی خود را افزایش نمیدهد، بدین ترتیب به مقدار ذخایر در پایان 6 ماه افزوده نمیشود و تولیدات جدید نیز به شکل اکسید درمیآید»، «ایران تعهد کرده است به پیشروی در فعالیتهای رآکتور اراک ادامه ندهد و مسیر تولید پلوتونیوم را متوقف کند. ایران متعهد شد: رآکتور اراک را راهاندازی نکند، سوخت وارد رآکتور اراک نکند، تولید سوخت برای رآکتور اراک را متوقف کند، دیگر آزمایشهای سوخت برای این رآکتور انجام ندهد، قطعات دیگر در رآکتور اراک نصب نکند، سوخت و آب سنگین به محل این رآکتور منتقل نکند، مرکز ویژه بازفرآوری نسازد. ایران بدون بازفرآوری نمیتواند پلوتونیوم را از سوخت مصرف شده جدا کند.»)