حجتالاسلام و المسلمین سید سعید لواسانی: نیمی از ماه میهمانی خدا گذشت، یکی از حکمت عبادات آن است که حقیقت بندگی در انسان تجلی کند و در همه وجود و هستی او گسترش یابد. از سوی دیگر ماه رمضان دو وجه دارد: در وجه اول ما در این ماه میهمان خدا هستیم. و در وجه دوم اگرشکستهدل باشیم، خدا میهمان ماست «أَنَا عِنْدَ الْمُنْکَسِرَه..ِ قُلُوبُهُم» [منیه المرید: 123] و چه شبهای ماه رمضان که دلهای مومنان میشکند و خدا به نزد آنان میآید. اما حکمت روزه چیست؟ امام رضا علیهالسلام میفرمایند: «عِلَّه..ُ الصَّوْمِ لِعِرْفَانِ مَسِّ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ لِیَکُونَ الْعَبْدُ ذَلِیلًا مُسْتَکِیناً مَأْجُوراً مُحْتَسِباً صَابِراً وَ یَکُونَ ذَلِکَ دَلِیلًا لَهُ عَلَى شَدَائِدِ الْآخِرَه..ِ مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الِانْکِسَارِ لَهُ عَنِ الشَّهَوَاتِ وَاعِظاً لَهُ فِی الْعَاجِلِ دَلِیلًا عَلَى الْآجِلِ لِیَعْلَمَ شِدَّهَ .. مَبْلَغِ ذَلِکَ مِنْ أَهْلِ الْفَقْرِ وَ الْمَسْکَنَهِ فِیالدُّنْیَا وَ الْآخِرَهِ» [وسائلالشیعه: 10/8] «دلیل روزه آن است تا بنده درد گرسنگی و تشنگی را بچشد، تا بندهای خاضع، مستکین، پاداشداده، خیردادهشده و شکیبا باشد و به سختیهای آخرت آشنا گردد. گذشته از آن شهوات او شکسته میشود. همچنین روزه واجب شد تا واعظی در دنیا و دلیلی بر آخرت باشد، تا او شدت حال فقرا و نیازمندان را در دنیا بداند و آخرت هم شدت نیاز و فقر خود را بشناسد.» حکمت روزه آشنایی با سختی و درد گرسنگی و تشنگی است و این امر بویژه در روزهای گرم تابستان بیشتر معلوم میشود. اما این درد؛ برای ما چند خاصیت مثبت دارد. اول اینکه بنده در برابر خدا خاضع و درمانده میشود و آموزش شکیبایی میبیند و خداوند هم به او اجر و خیر میدهد. دوم شهوات او شکسته میشود و او اسیر شهوات نیست. سوم شدت حال فقرا و نیازمندان را در دنیا درک میکند و طبعاً تلاش میکند از شدت حال آنان بکاهد. و چهارم شدت نیاز و فقر خود در آخرت را درمییابد و با شکستهدلی از خدا نجات خود را میخواهد. پس چه بهتر که به اسم «برکت»، «رحمت» و «مغفرت» خداوند متعال که در این ماه تجلی دارد، ما هم تلاش کنیم که هم میزبان خدا و هم میزبان مومنان در این ماه باشیم، از فقرا و نیازمندان دستگیری کنیم و از خدا بخواهیم که از ما درگذرد و دست ما را بگیرد.
اما مهمترین ویژگی ماه رمضان آن است که ما در آن به میهمانی خدا دعوت شدهایم. میزبان خداست و ما میهمان اوییم و چه کرامتی والاتر از آن. پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله و سلم میفرمایند «أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللهِ...هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَهِ اللهِ» «مردم ماه خدا به شما روی آورده است...و آن ماهی است که به میهمانی خدا دعوت شدهاید.» [وسائل الشیعه: 10/313] ماهی که ماه خداست و به سوی ما روی آورده است و ما را به میهمانی خدا برده است، میهمانی که همه آن برکت و رحمت و مغفرت است. ماهی که بهترین ماه است، شبهایش بهترین شبها و روزهایش بهترین روزهاست و ساعتهای آن برترین ساعات هستند. ماهی که در آن بهشت تزیین میشود، درهای بهشت باز میگردد و درهای جهنم بسته میشود و شیاطین به زنجیر کشیده میشوند و گنهکاران امت بخشیده میشوند و همه این کرامات به برکت ماه رمضان برای روزهداران این ماه است. نفسهای ما در آن تسبیح است و خوابمان عبادت است، عملمان مقبول درگاه الهی است و دعایمان مستجاب [اقبالالاعمال: 1/24] آری در عین حالی که همه بندگان تحت رحمت گسترده الهی هستند، اما خدای سبحان در ماه رمضان برای مومنان سفرهای گسترانده است تا آنان را به مطلوب بالذاتشان برساند، و آن چیزی جز لقاءالله و دیدار خدا نیست. «وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَه» «و شما در این ماه ـ که میهمان خدا هستید ـ از خاصان درگاه الهی شدید و اهلیت پیدا کردید که کرامت او را دریابید.» [همان]
بنابراین ما در این ماه به میهمانی بزرگی دعوت شدهایم که در آن نهتنها گناهان ما را میسوزاند، بلکه خودیت و نفسانیت ما را از ما میگیرد و اجازه جلوهگری به هواهای نفسانی نمیدهد. و چه بهتر که ما این میهمانی بزرگ را اجابت کنیم و از این فرصت خدایی بهره بریم و نفسانیت خود را بسوزانیم. چه فرصتی بهتر از ماه رمضان برای توبهای جانانه؛ آنهم برای مایی که به گناهان مختلف آلوده شدهایم و به خود ستم روا داشتهایم؟ پس بیایید به سوی خدای خود بازگردیم و توبه کنیم. این کار با کشتن هواهای نفسانی امکان دارد. جانهای ما آمادگی دارد که با ترک گناهان به سوی خدا بازگردد. اگر چنین باشیم، خدا هم توبه ما را میپذیرد و به بارگاه خود راه میدهد. خوب توجه داشته باشیم که خداوند باحیا و بخشنده و بزرگوار است. [نهجالفصاحه: 294؛ بحارالانوار: 47/201؛ إِنَّالله تَعَالَى حَیِیٌ کَرِیمٌ؛ خدای متعال باحیا و بخشنده است؛ این تعبیر هم از رسول خدا صلیالله علیه و آله و سلم و هم از امام صادق علیهالسلام وارد شده است.] و حیا میکند که ما را نپذیرد. خود را برای توبهای جانانه در شب قدر آماده کنیم، قدر آن را بدانیم و فرصت را از دست ندهیم.