کبری جعفری: سالهاست درباره خرید و فروش تجهیزات و ابزارهای مربوط به قلیان و دخانیات مطالب و گزارشهای گوناگونی در رسانهها منتشر میشود، مهمترین دیدگاه موجود هم حول محور چگونگی ممنوعیت یا جلوگیری از فروش بیضابطه اینگونه از لوازم قرارگرفته است، لوازم و تجهیزاتی که در دیالوگهای روزمره مردم کوچه و بازار به تجهیزات ویژه «دود» و قلیانخانههای غیرمجاز به «دودخانه» شهرت دارند. تجهیزاتی که این روزها در سایه نبود نظارتهای کافی بهراحتی و به صورت علنی در گوشه و کنار شهر به فروش میرسند. تجهیزاتی که دیگر نیازی به فروش آنها در زیر پله یا به صورت پنهانی نیست و حتی مغازهها و فروشگاههایی برای این منظور در نظر گرفته شده است.
جریمه 130 میلیونی برای فروش غیر مجاز
اما درتازهترین خبری که روز گذشته ـ یکشنبه - منتشر شد و متاسفانه در میان هیاهوی جریانات رسانهای آنطور که باید برجسته نشد، انتشار جزئیات جریمه ۱۳۰ میلیون تومانی بود که از این پس در انتظار فروشندگان مواد دخانی فاقد پروانه است. طبق آنچه با انتشار تصویبنامهای درباره افزایش حداقل و حداکثر جزای نقدی در قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات وزارت بهداشت، منتشر شد: «فروش و عرضه دخانیات از سوی افراد فاقد پروانه فروش، عرضه محصولات بدون شماره سریال و علامت مصوب و تکرار پرداخت نکردن مالیات براساس قانون جریمهای معادل ۱۳۰ میلیون تومان را برای متخلفان در پی خواهد داشت».
بازار داغ دودخانهها!
در سالهای گذشته مراکزی فعالیت خود را در شهرهای گوناگون و بویژه کلانشهرها آغاز کردهاند که فعالیت این مراکز با آنچه در تعریف پیشگیری از تبلیغ و استعمال مواد دخانی درجامعه آمده، تفاوت چشمگیری دارد. مغازهها و فروشگاههای توزیع و فروش تجهیزات دخانی این روزها به محلی برای عرضه بدون ضابطه انواع مواد دخانی و مکانی برای تجمع و استفاده این مواد توسط جوانان تبدیل شده است. این در حالی است که درقانون به متولی اصلی نظارت و ارائه مجوز به مراکز ارائهدهنده مواد دخانی هیچ اشارهای نشده است! این روزها درسطح شهر با مغازههایی مواجه میشویم که کاربری اصلی آنها فروش و توزیع مواد دخانی یا وسایل استعمال دخانیات است. دراین مغازهها که بیشتر در متراژهای کم و به صورت زیرپلهای اداره میشود، انواع مواد دخانی از سیگار گرفته تا مواد لازم برای استفاده از قلیان به فروش میرسد.
فروش آزاد وسایل دود!
این در حالی است که علاوه بر مواد دخانی و وسایل استعمال که در اشکال گوناگون عرضه میشود، بر در و دیوار این مغازهها هم انواع قلیان، منقل و اقسام زغال و توتون با طعمهای متفاوت قرارگرفته است و حتی در مواردی تبلیغ توتونهایی با طعمهای میوهای از جمله روشهای مغازهداران برای جذب جوانان به کشیدن قلیان است.
برای خرید محصولات دخانی جایزه بگیرید!
جالب اینجاست که برخی مغازهداران برای جذب مشتری و کسب درآمد بیشتر در اقدامی تازه برای مشتریهای خود جوایز تشویقی درنظرگرفتهاند و در ازای خرید محصولات دخانی، یک محصول خود مانند مواد دخانی میوهای، عطری و خوشبو را رایگان ارائه میکنند.
نکته قابل توجه در ماجرای فروش تجهیزات دود در کشور زمانی مشخص میشود که طبق قانون هرگونه خرید و فروش، جابه جایی یا راهاندازی مراکزی برای ارائه محصولات دخانی نیازمند اخذ مجوزهای لازم از اداره اماکن نیروی انتظامی و سازمانهای مربوط است.
ردپای تجهیزات دود در ماهواره
البته این تمام ماجرا نیست و به تازگی در بین تبلیغات تعدادی از شبکههای ماهوارهای هم فروش انواع لوازم و تجهیزات و همچنین مواد دخانی گوناگون مشاهده میشود؛ تبلیغاتی که ما بین برخی برنامههای جوانپسند ماهواره مانند برنامههای ورزشی، موسیقی و فیلمهای هالیوودی مشاهده میشود. همچنین استفاده از اسامی خوش آب و رنگ و حتی واژگانی که در بین جوانان شناخته شده است، از دیگر روشهای شبکههای ماهوارهای برای فروش اینگونه از وسایل به جوانان است.
ژست لوتیگری با قلیان
اما امانالله قراییمقدم، جامعهشناس و استاد دانشگاه در گفتوگو با «وطنامروز»، تفکر ناصحیح را باعث افزایش خرید قلیان و سایر ادوات دخانی دانست. به باور وی، استفاده از قلیان با توجه به زمینهای که در تاریخ و گذشته ما داشته است، مردم آن را به نوعی وسیلهای سنتی، اصیل و ایرانی میدانند، علاوه بر این استفاده از قلیان در گذشته توسط لوتیان نیز به نوعی جنبه تقدس برای این ابزار در ذهن عموم ایجاد کرده است. قراییمقدم نبود تفریحات سالم را از دیگر دلایل گرایش جوانان به خرید ادوات دخانی و مصرف قلیان در داخل خانهها دانست. بنابر اظهارات وی، تفکری که درباره کمخطربودن دود قلیان در مقابل سیگار وجود دارد، همان تفکر قدیمی لوتیگری در کشور است که باعث گرایش به این ماده خطرناک میشود. به تصریح این جامعهشناس، جوانان و خانوادهها در تعطیلات آخر هفته با مراجعه به مراکز فروش این تجهیزات، توتون و زغال مورد نیاز روزهای تعطیل خود را تهیه میکنند و در کنار خانواده بهاصطلاح به تفریح میپردازند. بنابر اظهارات وی، به تازگی مشاهده میشود که برای کشیدن قلیان در محافل خانوادگی و حتی در مراکز ارائهکننده این وسیله دخانی در شهرها خانوادهها هم همراه جوانان میشوند و در کنار آنها بهراحتی قلیان میکشند! به هررو شرایط استفاده و فروش لوازم و تجهیزات قلیان در جامعه بهگونهای است که از یک طرف نظارت چندانی بر عرضه این مواد وجود ندارد و از سوی دیگر هم حساسیت خانوادهها نسبت به این موضوع و آسیبهای آن کمتر از گذشته شده است، شاید همت مضاعف همه مدیران دستاندرکار و خانوادهها تنها راه پیشگیری از آسیبهای بیشتر استفاده از تجهیزات دود در جامعه باشد.