حامد نجفی مهر: شیر یکی از مواد مغذی لازم و مورد توجه خانواده‌هاست اما متاسفانه در کشور ما نام آن به پرونده‌ها و حاشیه‌هایی پیوست شده است. برخی اوقات خبر گرانی آن روی خروجی رسانه‌ها قرار می‌گیرد و گاهی هم وجود آب اضافی در شیرها خبرساز شده و باعث بی‌کیفیت شدن شیر می‌شود اما موضوعی که به تازگی درباره کیفیت شیر مورد توجه قرار گرفته، وجود روغن «پالم» در لبنیات پرچرب است. به تازگی وزیر بهداشت از تخلف برخی کارخانجات لبنی در کشور پرده برداشته و نسبت به وجود روغن پالم در شیرهای پرچرب هشدار داد. پیش از این درباره وجود روغن‌های خوراکی در لبنیات به صورت جسته و گریخته مطالبی عنوان شده بود اما تاکنون هیچ مرجع رسمی وجود آن را تایید نکرده بود و این موضوع باعث شد آتش کوره ابهام روشن بماند.
روغن پالم چیست؟
نکته‌ای که ذهن بسیاری از مصرف‌کنندگان لبنیات را به خود درگیر کرده است، وجود ابهام درباره روغن پالم و چگونگی باز شدن پای این روغن خوراکی به صنایع لبنی است. روغن پالم (روغن نخل) روغنی است که به دلیل مقاوم بودن در برابر حرارت برای تولید روغن‌های جامد خوراکی استفاده می‌شود و بیشتر از کشورهای آسیایی وارد می‌شود اما به دلیل وجود اسید چرب اشباع بالا مصرف آن چندان توصیه نمی‌شود چرا که مخاطرات قلبی و عروقی به دنبال دارد.
تأیید وجود روغن پالم در شیر
سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت در همایش تغذیه با شیر مادر، وجود روغن پالم در شیر را تایید کرد و اظهار داشت: متأسفانه این موضوع صحت دارد و ما گزارش مربوط را به رئیس‌جمهور ارائه کرده‌ایم. موضوع دیگری که وزیر بهداشت به آن اشاره کرده این است که چربی شیر به دلیل روغن پالم است و چربی طبیعی شیر نیست. به گفته هاشمی، بسیاری از چربی‌های شیر به خاطر روغن پالم است نه به خاطر چربی طبیعی شیر و مردم بدانند که هزینه را برای چه شیری پرداخت می‌کنند.
پای وزارت جهادکشاورزی هم به ماجرا باز شد
این در حالی است که وزارت جهاد کشاورزی هم به عنوان متولی اصلی این موضوع باید در جهت شفاف‌سازی موارد مطرح شده درباره کیفیت شیرهای پرچرب پاسخگو باشد. در این باره وزیر بهداشت گفته است: «در جلسه با وزیر جهاد کشاورزی این موضوع به وی نیز اطلاع داده شد و وزیر جهاد کشاورزی دستور داد استفاده از روغن پالم به 30 درصد کاهش پیدا کند».
توصیه وزیر به مردم
به دنبال تایید وجود روغن پالم در شیرهای پرچرب، وزیر بهداشت و درمان نسبت به مصرف لبنیات پرچرب هشدار داد و به مردم توصیه کرد به جای استفاده از شیر پرچرب از شیر کم‌چرب استفاده کنند. وی همچنین خاطرنشان کرد: باید این تخلف در صنایع لبنی به صورت تدریجی اصلاح شود، چرا که نمی‌توان صنایع لبنیات را به‌یکباره تعطیل کرد. هاشمی در واکنش به اینکه بخش عمده شیرهای موجود در بازار را شیر خشک تشکیل می‌دهد، تصریح کرد: نمی‌گویم شیر خشک خوب است اما روغن پالم به مراتب بدتر از آن است.
اعلام اسامی شرکت‌های متخلف
این در حالی است که وزیر بهداشت روز گذشته در مراسم افتتاحیه سند راهکارهای اجرایی سیاست‌های ابلاغی سلامت در مورد روغن پالم بیان داشت: پالم روغنی است که از مالزی وارد می‌شود و قیمت ارزانی دارد اما برای سلامت مردم مضر است، باید توجه داشت که واردات این روغن طی چند سال گذشته افزایش یافته است. وی یادآور شد: طبق گزارش‌هایی که ارائه شده تخلفاتی در لبنیات‌های موجود در بازار مبنی بر وجود این چربی در لبنیات گزارش شده است که در قبال این گزارش تصمیم گرفته شده که نظارت‌ها افزایش پیدا کند و شرکت‌های متخلف از طریق رسانه‌ها به مردم اعلام شود تا این اتهام از گردن شرکت‌های لبنیاتی که از این روغن استفاده نمی‌کنند، برداشته شود، همچنین در حال حاضر که میزان واردات روغن پالم 50 درصد است، قرار شده این میزان در ابتدا به 30 درصد و بعد به 15 درصد کاهش یابد.
مصرف روغن پالم در لبنیات با مجوز قانونی
جالب اینجاست که با وجود تایید وجود روغن پالم در شیرهای پرچرب، مدیرکل نظارت بر مواد غذایی وزارت بهداشت در اظهارنظر متفاوتی عنوان کرده است گزارشی از وجود روغن پالم در شیر و ماست نداریم و استفاده از پالم در برخی پنیرها، بستنی و کره با مجوز قانونی صورت می‌گیرد. هدایت حسینی، مدیرکل نظارت بر مواد غذایی وزارت بهداشت به فارس گفته است: تاکنون گزارشی از وجود روغن پالم در شیر و ماست در کشور نداشته‌ایم اما وزارت بهداشت مجوز استفاده از این روغن را در برخی محصولات لبنی مانند بستنی، پنیرپیتزا، کره و خامه قنادی صادر کرده است.
کسی زیر بار نمی‌رود!
البته این تمام ماجرا نیست و انگار کسی زیر بار پذیرش استفاده از روغن پالم در شیرهای چرب نمی‌رود. ایسنا در این باره نوشته است: در پی تایید و انتقاد «استفاده از روغن پالم در تولید شیر پرچرب» از سوی وزیر بهداشت، کارخانه‌ای که در گزارش سازمان استاندارد به تخلف آن اشاره شده، توپ را به زمین دامداران انداخته و ادعا کرده «این تخلف از سوی دامداران صورت گرفته و ربطی به فرآیند تولید شیر در کارخانه مذکور ندارد». براساس این گزارش، دامداران هم این موضوع را رد کرده‌اند و استفاده از روغن پالم که نوعی روغن نباتی خوراکی است را در دامداری‌ها غیرممکن عنوان می‌کنند. سیداحمد مقدسی، رئیس انجمن گاوداران استان تهران در این باره گفته است: به هیچ عنوان برای دامداران این امکان که بخواهند در شیر تحویلی به کارخانه‌ها افزودنی مانند روغن پالم اضافه کنند وجود ندارد و این مساله صحت ندارد.
ماجرا سر دراز دارد!
با وجود اظهارنظرهای گوناگون درباره این موضوع، لازم به نظر می‌رسد لیست شرکت‌های متخلف هر چه سریع‌تر منتشر شود تا ضمن رعایت حقوق شرکت‌هایی که دچار این تخلف نشده‌اند، اطمینان در خرید محصولات لبنی برای خریداران ایجاد شود تا مصرف این ماده مغذی که به توصیه کارشناسان مصرف روزانه آن لازم است، دچار اختلال نشود ضمن اینکه اگر این روغن دارای عوارض و عواقب مصرف است چرا به راحتی و با مجوز وارد کشور می‌شود و چرا علاج واقعه پیش از وقوع صورت نمی‌گیرد تا با جلوگیری از واردات آن مانع تخلف صنایع لبنی و تهدید سلامت جامعه شد؟! اینها پرسش‌هایی است که بی‌شک پاسخ برخی از آنها در روزهای آینده مشخص خواهد شد.