مهدی جابری: خودسوزی! این بار نوبت بالاترین مقام یک وزارتخانه بود تا با اظهارات آغشته به بنزین بدنه کارشناسی مجموعه تحت امر خود را به آتش بکشد. وزیر نفت پس از 6 ماه سکوت دیروز به شورای شهر تهران رفت تا در ساختمان خیابان بهشت و در جای خالی معصومه ابتکار (عضو سابق شورا و رئیس سازمان محیط زیست) مهر تاییدی بر اظهارات او بزند، حتی به قیمت زیر سؤال بردن علم کارشناسی و فنی مجموعه وزارت نفت. بیژن نامدار زنگنه در جلسه شورای اسلامی شهر تهران ضمن زیر سؤال بردن جدی موضعگیری‌های اخیر کارشناسان وزارت نفت اظهار داشت: «بنزین پتروشیمی‌ها بنا به گزارش شرکت پالایش و پخش، آلاینده و خارج از استاندارد است و در تهران توزیع نمی‌شود. بنزین پتروشیمی قطعا آلاینده و خارج از استاندارد است و در دولت نیز توافق شده است در سال 93 هیچ بنزین دریافتی از پتروشیمی نداشته باشیم و بنزین مورد نیاز را از جاهای دیگر مانند واردات تأمین کنیم مگر اینکه شرایط خیلی حاد باشد».
6 ماه سکوت در برابر نظرات کارشناسان نفتی
اظهارات وزیر نفت در حالی است که در طول 6 ماه گذشته، شایعات مربوط به بحرانی و خطرناک بودن بنزین پتروشیمی بارها توسط کارشناسان و مدیران وزارت نفت قاطعانه تکذیب شده است. از جمله شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران (که وزیر نفت دیروز به نظر این شرکت استناد کرده است) چندی قبل با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «کیفیت بنزین تولید پتروشیمی‌ها مطابق استانداردهای پالایشگاهی است. براساس نتایج آزمایش‌های صورت گرفته توسط مدیریت تأمین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، میزان درصد حجمی آروماتیک‌های موجود در بنزین‌های تولیدی واحدهای پتروشیمی در حدود میزان تعیین شده توسط کمیته مشخصات و مشابه تولیدات شرکت‌های پالایشی است. بنابراین افزایش میزان آلایندگی هوای کلانشهرهای کشور متاثر از محصولات واحدهای پتروشیمی نبوده و مورد تایید نیست». (ایسنا /20 بهمن‌ماه 92)
با این حال وزیر نفت هرگز اعلام نکرد کارشناسان مجموعه وزارت نفت اشتباه می‌گویند. آیا زنگنه اکنون پی برده است که بنزین پتروشیمی به هیچ وجه امکان استفاده ندارد؟ مردم به راحتی می‌توانند با جست‌وجوی عبارت «دفاع وزارت نفت از کیفیت بنزین» در موتورهای جست‌وجو، اظهارات ماه‌های اخیر کارشناسان و مقامات وزارت نفت را مشاهده کنند. محمدحسین اردشیری، مدیر کل بهداشت ایمنی و محیط زیست وزارت نفت معتقد است: «منابع معتبر تاکنون هیچ استدلال فنی مبنی بر ایجاد آلودگی بنزین تولیدی در واحدهای پتروشیمی ارائه نکرده‌اند؛ این در حالی است که این فرآورده در آزمایشگاه‌های صنعت نفت آزمون شده است». (فارس/ سوم اسفند92)
کارشناس نفت: بنزین ایران به کشورهای منطقه هم صادر می‌شود
عبدالحسین بیات، عضو هیات مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز ضمن اشاره به تولید روزانه 8 میلیون لیتر بنزین در پتروشیمی‌ها، آلوده بودن بنزین پتروشیمی را رد می‌کند: «تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی با توجه به شرایط محیط زیست و استانداردهای بین‌المللی انجام شده و روانه بازارهای مصرف می‌شود. بنزین تولیدی در پتروشیمی‌ها با اکتان ٩٥ تحویل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی می‌شود». (مهر/ 25 بهمن‌ماه 92)
وی در جای دیگری حتی به صادرات بنزین تولیدی ایران به کشورهای منطقه اشاره می‌کند: «بنزین تولیدی در شرکت‌های پتروشیمی به دلیل بالا بودن درجه اکتان در رده بنزین یورو 4 است... بنزین تولیدی پتروشیمی نسبت به آنچه قبلا وارد کشور می‌شد از لحاظ کیفیت گاهی برتر است... در حال حاضر بنزین تولیدی در پتروشیمی به برخی از کشورهای منطقه صادر می‌شود. کشورهای واردکننده بنزین تولیدی پتروشیمی ایران خواهان جدی این محصول هستند و تاکنون شکایتی از کیفیت بنزین تولیدی ما مطرح نشده است». (ایسنا/ 26 بهمن)
شاهرخ خسروانی، معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی هم با رد غیر‌استاندارد بودن بنزین پتروشیمی‌ها اظهار می‌دارد: «با توجه به کسری ناشی از تولید داخلی و مصرف بنزین میزان کمی از این سوخت از مجتمع‌های پتروشیمی دریافت می‌شود که پس از ترکیب با بنزین تولید پالایشگاه‌های نفت و کسب استاندارد لازم به شبکه‌های توزیع سوخت تحویل می‌شود که کیفیت آن دقیقا مطابق استاندارد ابلاغی است». (مهر/25 بهمن)
اواسط مهرماه امسال بود که کمیسیون صنایع و معادن مجلس جلسه‌ای با وزیر نفت درباره کیفیت بنزین تولید داخل برگزار کرد. سیدهادی حسینی، عضو این کمیسیون همان روز گفت: «زنگنه تاکید کرد اگر سرسوزنی متوجه شویم که بنزین تولید داخل به مردم آسیب می‌رساند و کیفیتش کمتر از بنزین‌های خارجی است، از آن استفاده نمی‌کنیم». (نسیم/ 17 مهر)
خطر تضعیف پتروشیمی
یک سؤال: چرا ایران در سال‌های اخیر تصمیم به تولید بنزین گرفت؟ بخشی از جواب این سؤال به «تحریم» و «استقلال» مربوط است. در شرایطی که اکنون بنزین به ایران فروخته نمی‌شود وزیر نفت اعلام می‌کند بنزین پتروشیمی حذف خواهد شد. حال اگر این بنزین حذف شود و ما بتوانیم تحت شرایطی، بنزین به کشور وارد کنیم آیا به خارج وابسته نخواهیم شد؟ اگر خارجی‌ها در آینده تصمیم بگیرند باز هم فروش بنزین به ایران را قطع کنند، آیا ما به خاطر تضعیف پتروشیمی به دست خودمان، دچار مشکل نخواهیم شد؟ به نظر می‌رسد بنزین هم فدای برخی مواضع سیاسی و جناحی می‌شود تا به واسطه آن بتوان عملکرد دولت‌ها و مدیران سابق را زیر سؤال برد. این در حالی است که حتی مقامات سازمان محیط زیست نتوانسته‌اند ادعاهای خود مبنی بر بحرانی بودن وضعیت بنزین تولید داخل و عدم تایید آن توسط آزمایشگاه‌های خارجی را ثابت کنند.
یک مقام محیط زیست: صادقانه می‌گویم بنزین مشکل ندارد
یوسف رشیدی، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست چندی قبل در گفت‌وگو با «وطن امروز» اظهاراتی داشت که در نهایت منجر به زیر سؤال رفتن ادعای معصومه ابتکار، ریاست این سازمان مبنی بر بحرانی بودن وضعیت بنزین شد: «من صادقانه می‌گویم حرکت ما در بخش نفت رو به جلو است. الان هم خیلی وضعیت حاد و بحرانی نداریم. در تهران که اصلا بحرانی نیست.» البته رشیدی در بخش دیگری از اظهارات خود به ارسال نمونه‌هایی از بنزین تولید ایران به آزمایشگاه‌هایی در آلمان اشاره کرد اما مشخصا نگفت پاسخ آلمان‌ها چه بوده است: «من قبلا مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران بودم. ما آن زمان یکسری نمونه را به آلمان فرستادیم. یعنی حتی به پژوهشگاه صنعت نفت هم ندادیم. اطلاعاتی هم که من به شما دادم کاملا مبتنی بر اندازه‌گیری‌هایی است که در کشور آلمان انجام شده. ظرفیت‌مان نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده اما توقع ما در حوزه محیط‌زیست بالاتر از اینهاست». مدتی بعد از این مصاحبه، به سراغ شرکت پخش فرآورده‌های نفتی رفتیم تا نظر آنها را نیز جویا شویم. سیدعلی سیدمؤمنی، رئیس مهندسی فرآورده‌های نفتی این شرکت گفت: «یکی از همکاران خانم ابتکار اعلام کرد ما نمونه‌هایی را به کشور آلمان فرستادیم و اعلام کرده‌اند مغایر با استانداردهای بین‌المللی است. آنها ادعا داشتند نمونه‌ها به آلمان رفته و دارای اشکال است اما هیچ سندی در این باره تحویل ما نشد!... ما همه فرآورده‌های تولیدی پالایشگاه‌ها را در آزمایشگاه‌های کامل و مجهزی که در اختیار داریم مورد آزمایش قرار می‌دهیم، همچنین فرآورده‌های وارداتی را نیز کنترل می‌کنیم تا استانداردهای لازم را داشته باشند... مشخصات فرآورده‌ها از قبل بر اساس مجموعه‌ای از استانداردهای بین‌المللی نوشته شده است. چیزی نیست که ما مبدع یا مدعی آن باشیم بنابراین دیگر نیازی نیست سازمانی بیاید و بگوید مطابق استاندارد هست یا نه». سیدمؤمنی تاکید کرد استانداردهای یورو2 و یورو4 هردو یک شاخص بین‌المللی است و وزارت نفت در حال انتقال به استانداردهای بالاست: «ما توزیع و مصرف بنزین یورو4 را آغاز کرده‌ایم. الان در اراک به صورت کامل، در 80 درصد جایگاه‌های تهران و همچنین در کرج توزیع بنزین مطابق با شاخص‌های یورو 4 به طور جدی در دستور کار است... مگر مشکل بنزین یورو 2 چیست. این یک استاندارد بین‌المللی بوده است. تمام صاحبنظران داخلی و بین‌المللی می‌دانند که انتقال از یک استاندارد به استاندارد بالاتر نیازمند زمان است. حتی در کشورهای صاحب صنعت 4 تا 5 سال زمان می‌برد. اینگونه نیست که امروز اراده کنیم و چندروز یا چندهفته یا یک سال بعد محقق شود. دوستان ما نباید عجول باشند... نمی‌خواهم به خانم ابتکار جسارت کرده باشم اما متاسفانه نظرات کارشناسی توسط افراد ذی‌صلاح و کارشناس ابراز نمی‌شود. صلاحیت اظهارنظر در این باره با کارشناسان مسائل نفتی است».
مردم باید کدام را باور کنند؟
در شرایطی که کارشناسان حوزه نفت بر پاک بودن بنزین تولید داخل تاکید دارند و از سوی دیگر سازمان محیط زیست نمی‌خواهد ادعای خود را مبنی بر ارسال نمونه به آزمایشگاه‌های خارجی و بحرانی بودن بنزین پتروشیمی ثابت کند، مردم باید کدام اظهارنظر را قبول کنند؛ اظهارات زنگنه درباره آلوده بودن بنزین؟ یا سخنان کارشناسان و دیگر مقامات وزارت نفت مبنی بر پاک بودن بنزین؟ و سؤال دیگر اینکه، مردم چگونه می‌توانند از سکوت وزیر نفت در 6 ماه گذشته قانع شوند؟ چرا هنگامی که روابط عمومی‌های مجموعه وزارت نفت با قاطعیت به تکذیب شایعات مربوط به بحرانی بودن و آلودگی بنزین پرداختند، زنگنه سکوت کرده بود؟ آیا موضع شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، کارشناسی و رسمی نیست؟ اگر نیست پس چرا وزیر نفت در جلسه دیروز شورای شهر گفت: «بنا به گزارش شرکت پالایش وپخش، بنزین پتروشیمی آلاینده و خارج از استاندارد است».