پروف مایکل چوسودوفسکی*: اسرائیل در پی جنگ سال 2008 علیه غزه، در اقدامی که نقض آشکار قوانین بین‌المللی بود میدان‌های گازی فلسطینی‌ها را مصادره کرد. یک سال پس از آن عملیات، تل‌آویو از کشف میدان گاز طبیعی لویاتان در شرق دریای مدیترانه و در «سواحل اسرائیل» خبر داد. این میدان گازی در آن زمان مهم‌ترین میدان گازی بود که در منطقه لویاتان- منطقه‌ای که حدود 83 هزار کیلومتر مربع از مساحت منطقه شرق دریای مدیترانه را به خود اختصاص داده است- کشف شده بود. کشف این میدان گازی به همراه میدان گازی تمار که سال 2009 کشف شد، چشم‌انداز کسب درآمد کلان را برای اسرائیل ترسیم کرد. میدان‌های گازی غزه بخشی از این منطقه وسیع به شمار می‌روند. هم‌اکنون اوضاع حاکی از تلاش اسرائیل برای محلق کردن این میدان‌های گازی متعلق به فلسطینی‌ها به میدان گازی قبلی خود است. حمله دسامبر 2008 ارتش اسرائیل به نوار غزه، با کنترل و مالکیت ذخایر گازی راهبردی برون‌ساحلی این منطقه ارتباط مستقیم داشت. این جنگی برای تصاحب ذخایر غزه بود. همانطور که عملیات اکتشافی در سال 2000 نشان داد، خط ساحلی غزه حاوی ذخایر گسترده گاز است. شرکت‌های بریتیش گاز و سی‌سی‌سی مستقر در آتن، نوامبر1999  با امضای قراردادی 25 ساله با تشکیلات خودگردان فلسطین، حق اکتشاف نفت و گاز را دریافت کردند. قرارداد این 3 طرف شامل توسعه میادین و احداث یک خط لوله گاز است. مجوز عملیات اکتشافی شرکت برتیش گاز در برگیرنده کل مناطق برون‌ساحلی غزه است که مجاور شماری از تاسیسات گازی برون‌ساحلی اسرائیل قرار دارند. باید توجه داشت که 60 درصد از ذخایر گازی موجود در امتداد خط ساحلی غزه - اسرائیل متعلق به فلسطین است.
چه کسی صاحب این میادین گازی است؟
از دیدگاه حقوقی، این ذخایر گازی متعلق به فلسطین است. مرگ یاسر عرفات، رئیس سابق تشکیلات خودگردان، انتخاب دولت حماس و تضعیف تشکیلات فلسطینی زمینه را برای اسرائیل فراهم کرد تا عملاً کنترل ذخایر گازی برون‌ساحلی غزه را در دست گیرد. شرکت بریتیش گاز، دولت اسرائیل را طرف معامله خود قرار داده است و بدین ترتیب دولت حماس را در زمینه حق اکتشاف و توسعه میادین گازی دور زده است. تصدی آریل شارون به سمت نخست‌وزیری اسرائیل در سال 2001 نقطه عطف مهمی به شمار می‌رفت. حق حاکمیت فلسطین بر میادین گازی برون‌ساحلی در دادگاه عالی اسرائیل به چالش کشیده شد. شارون به صراحت اعلام کرد: «اسرائیل هرگز از فلسطین گاز خریداری نخواهد کرد.» منظور وی این بود که ذخایر گازی برون‌ساحلی غزه متعلق به اسرائیل است. شارون در سال 2003 قرارداد اولیه را - که شرکت بریتیش گاز را مجاز به تامین گاز طبیعی اسرائیل از طریق چاه‌های برون‌ساحلی غزه می‌کرد- وتو کرد. بریتیش گاز در سال 2006 در شرف امضای قراردادی برای انتقال گاز به مصر بود اما تونی بلر، نخست‌وزیر وقت انگلیس به نمایندگی از اسرائیل مداخله کرد تا مانع از امضای این قرارداد شود. یک سال بعد در مه 2007، تل‌آویو با پیشنهاد ایهود اولمرت، نخست‌وزیر وقت اسرائیل برای خرید گاز به ارزش 4 میلیارد دلار از تشکیلات خودگردان فلسطین موافقت کرد. با وجود این، تل‌آویو قصد تقسیم درآمد با فلسطین را نداشت، زیرا اسرائیل برای دور زدن حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین و شکست قرارداد فلسطینی‌ها با شرکت بریتیش گاز، یک گروه مذاکره‌کننده تشکیل داد. مسؤولان نظامی اسرائیل می‌خواستند فلسطینی‌ها در ازای گاز، کالا و خدمات دریافت کنند و تاکید داشتند نباید هیچ پولی در اختیار دولت حماس قرار گیرد. این هدف در واقع موجب لغو قراردادی شد که سال 1999 بین گروه بریتیش گاز و تشکیلات خودگردان فلسطین به ریاست عرفات امضا شده بود. به موجب قرارداد پیشنهادی سال 2007 به شرکت بریتیش گاز، قرار شد گاز از چاه‌های برون‌ساحلی غزه توسط یک خط لوله از دریا به بندر عسقلان اسرائیل منتقل شود و بدین ترتیب حق کنترل فروش گاز طبیعی فلسطینی‌ها به اسرائیل واگذار شود اما این قرارداد شکست خورد و شرکت بریتیش گاز از مذاکرات با اسرائیل خارج شد و ژانویه 2008 دفتر خود را در اسرائیل بست.
طرح حمله به نوار غزه
بنابر اعلام منابع ارتش اسرائیل، طرح حمله به نوار غزه 5 سال پیش از ژوئن 2008 پیشنهاد شد. منابع نظامی اسرائیل اعلام کردند ایهود باراک، وزیر جنگ وقت اسرائیل به نظامیان دستور داد زمینه را برای این عملیات ظرف 6 ماه فراهم کنند. مقامات اسرائیل همان ماه برای از سرگیری مذاکرات مهم درباره خرید گاز طبیعی غزه با شرکت بریتیش گاز تماس برقرار کردند. یاروم آریاو، مدیر کل وزارت دارایی و هزی کوگلر، مدیر کل وزارت زیرساخت‌های ملی اسرائیل توافق کردند شرکت بریتیش گاز را از تمایل تل‌آویو به از سرگیری مذاکرات مطلع کنند. این منابع افزودند بریتیش گاز هنوز رسماً به درخواست اسرائیل پاسخ نداده بودند اما مدیران اجرایی این شرکت احتمالاً در چند هفته آینده برای گفت‌وگو با مقامات رژیم صهیونیستی به اسرائیل خواهند آمد. تصمیم مبنی بر تسریع مذاکرات با بریتیش گاز با برنامه‌ریزی حمله به غزه در ماه ژوئن همزمان بود. هدف اسرائیل درباره ذخایر گاز طبیعی فلسطین چیست؟ ایجاد ترتیبات جدید سرزمینی و استقرار نظامیان «صلح‌بان» اسرائیلی در غزه؟ نظامی کردن کل خط ساحلی غزه که برای اسرائیل راهبردی است؟ مصادره علنی میدان‌های گازی فلسطینی‌ها و اعلام یکجانبه اسرائیل در خصوص حق حاکمیت خود بر مناطق دریایی غزه؟ اگر همه این‌ها تحقق یابد، میدان‌های گازی غزه به تاسیسات برون‌ساحلی اسرائیل خواهد پیوست.
*ستون‌نویس گلوبال ریسرچ