بهزاد مهرکش: مجلس دیروز تاریخ‌ساز شد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه استیضاح وزیر علوم 145 رای موافق به عزل فرجی‌دانا دادند. به گزارش «وطن امروز»، این اقدام انقلابی مجلس در برکناری وزیر فتنه در شرایطی صورت گرفت که لابی‌های گسترده‌ای برای فشار به نمایندگان شکل گرفته بود تا مانع برکناری وزیر ضعیف علوم شود. به اعتقاد برخی نمایندگان، این میزان فشار در 11 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. توهین و اتهام به نمایندگان و لطمه زدن به آبروی بخش عمده‌ای از نخبگان کشور هم نتوانست مانع از توقف قطار افراطی‌گری در دانشگاه‌ها شود. دیروز همه آمده بودند تا شاید فرجی شود. عمده وزرای دولت و بخشی از معاونان رئیسجمهور در جلسه دیروز استیضاح حاضر بودند. اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیسجمهور نیز به جای روحانی در این جلسه حضور داشت. رئیسجمهور که در سفر استانی اردبیل حضور داشت در سخنان خود از تمایل برای حضور در جلسه استیضاح و دفاع از وزیر دانشمندش سخن گفت و با بیان اینکه به خاطر تداخل سفر استانی با جلسه استیضاح امکان حضور نداشته است، تاکید کرد به رای مجلس احترام می‌گذارد. جدای از فشارهای بی‌سابقه چند روز گذشته به نمایندگان مجلس، فضای جلسه دیروز استیضاح نیز حاکی از تلاش‌های گسترده برای حفظ وزیر علوم بود. این موضوع تا حدی بود که یکی از وزرا برخلاف قانون و عرف جلسات مجلس، بخشی از زمان حضور خود را در انتهای مجلس و در میان نمایندگان سپری کرد. بهم‌ریختگی صحن مجلس نیز تا حدی بود که چندین بار از سوی هیات‌رئیسه مجلس و برخی ناطقان نسبت به حضور نمایندگان بر صندلی‌های خود تذکر داده شد و همه اینها از ادامه تلاش‌ها برای ماندن فرجی‌دانا خبر می‌داد. حمایت تلویحی علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی که این روزها تعامل ویژه‌ای با دولت روحانی پیدا کرده است نیز چندان غیرملموس نبود. این موضوع از عدم جمع‌بندی فراکسیون رهروان ولایت درباره فرجی‌دانا تا ممانعت وی از پخش کلیپ موردنظر یکی از موافقان استیضاح در حین نطق خود به خوبی قابل فهم بود اما آنچه در نهایت اتفاق افتاد فرجی‌دانا را در شرایط گارانتی لاریجانی قرار نداد. طرح استیضاح وزیر علوم در 21 مردادماه با 51 رای و در 4 بند از سوی هیات‌رئیسه مجلس اعلام وصول شد. فرجی‌دانا پیش از این یک کارت زرد از مجلس نهم دریافت کرده بود. قبل از شروع سخنرانی موافقان و مخالفان استیضاح متن کامل طرح استیضاح توسط هیات‌رئیسه قرائت شد.
اظهارات موافقان
علیرضا زاکانی، علی‌اصغر زارعی، محمدحسن آصفری، موسی غضنفرآبادی و سیدحسن نقوی نمایندگانی بودند که به عنوان موافقان استیضاح وزیر علوم صحبت کردند؛ ترکیبی که نشان می‌داد طیف‌های مختلف جریان انقلابی در مجلس پای کار متوقف کردن فتنه‌انگیزی در دانشگاه‌ها هستند. در مقابل، غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی و جواد هروی به عنوان مخالفان استیضاح وزیر علوم صحبت کردند. علیرضا زاکانی، نماینده مردم تهران در مجلس در بخشی از سخنان خود با اشاره به اینکه استیضاح‌کنندگان عمدتا از حامیان فرجی‌دانا در روز رای اعتماد به وی بودند، اظهار کرد: آنان امروز راهی به‌جز استیضاح برای اصلاح رویه وزارت علوم نیافتند. وی در تشریح چند نمونه از دلایل استیضاح‌کنندگان گفت: بکارگیری برخی مسؤولان وزارتخانه بدون رعایت آیین‌نامه حراست مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام برای استعلام نظر وزارت اطلاعات جهت انتصاب مدیران وزارتخانه‌ها بود. زاکانی ادامه داد: بازگشت عناصر بی‌صلاحیت به دانشگاه‌ها دلیل دیگری برای استیضاح وزیر علوم است؛ وزیر محترم اطلاعات دولت یازدهم طی نامه‌ای رسمی به سران قوا به جذب برخی افراد محارب و آشوبگر توسط وزارتخانه علوم و دانشگاه آزاد اعتراض کرد و سند این نامه نیز هم‌اکنون پیش چشم نمایندگان قرار دارد. نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به شباهت فعالیت‌های وزارت علوم دولت یازدهم با فعالیت‌های صورت گرفته در اواخر دهه 70 و 80 ، تصریح کرد: آقای فرجی‌دانا باید در برابر نشریاتی که درخواست تجزیه ایران را دارند یا با دعوت از آشوب بی‌اخلاقی را رواج می‌دهند، جواب دهند که آیا این نشریات دانشجویی است، چرا که در این نشریات مبانی انقلاب اسلامی و وحدت ایران زیر سوال رفته است. زاکانی ادامه داد: دارا بودن مشکلات اخلاقی برخی اساتید یکی از دلایل استیضاح‌کنندگان بود، به یاد دارم اساتید و دانشجویان یکی از دانشگاه‌ها به من مراجعه کردند و با ارائه تومارهای متعدد به بیان ماجرای تلخ خودکشی 3 نفر از دانشجویان به واسطه جنایت‌های یکی از به اصطلاح اساتید پرداختند. این استاد بی‌اخلاق از دانشگاه اخراج شده بود ولی در دوره فرجی‌دانا به دانشگاه دعوت شد و به دانشگاه دستور داده شده بود برای ایشان کلاس گذاشته شود. زاکانی همچنین گفت: من چندین سال است نماینده مجلس هستم ولی در هیچ استیضاحی نمایندگان مانند این استیضاح تحت فشار نبودند. نقوی یکی دیگر از موافقان استیضاح نیز در بخشی از سخنان خود گفت: امروز در دانشگاه‌ها خطر وجود دارد و دانشگاه‌ها دارند آبستن فتنه جدید می‌شوند، باید مراقب بود. نقوی با اشاره به اظهارات فرجی‌دانا مبنی بر سهم‌خواهی برخی نمایندگان خطاب به فرجی‌دانا گفت: آقای وزیر علوم چه کسی از شما رانت، رشته و دانشگاه خواسته است؟ این همه توهین برای چه است؟ من حتی یک بار هم با شما دیدار نکردم. چرا باید اینقدر توهین به نمایندگان مجلس شود؟ وی با اشاره به همایشی که 17 تیر امسال در یکی از دانشگاه‌های کشور برگزار شد، گفت: در این همایش سخنران می‌گوید تا چه زمانی این صداوسیما باید یکطرفه حرف بزند، تا چه زمانی باید برای ورود نمایندگان واقعی به مجلس یا مسند ریاست‌جمهوری (این در حالی است که چند ماه از انتخاب روحانی نمی‌گذرد) یا مجلس خبرگان چشم‌مان به دهان جنتی باشد و وی نیز چشمش به دهان فرد دیگر باشد. نقوی همچنین به عضویت فردی به نام
«ه ـ ت» در هیأت مأمور شده از سوی وزیر علوم اشاره کرد و با اشاره به اینکه شورایعالی انقلاب فرهنگی صلاحیت او را برای ریاست دانشگاه رد کرده بود، گفت: آن وقت این فرد مأمور مذاکره برای تعیین رئیس دانشگاه می‌شود(!) آیا نام ببرم از او؟
ترویج وهابیت و بهائیت در دانشگاه‌ها
محمدحسن آصفری، نماینده مردم اراک و از دیگر موافقان استیضاح فرجی‌دانا هم در سخنان خود با اشاره به اهانت‌هایی که نسبت به مراجع تقلید در دوره وزارت فرجی‌دانا از طرف دانشگا‌هیان صورت گرفته، گفت: یکی از اساتید دانشگاه که منصوب آقای فرجی‌دانا نیز بود، هنگامی که حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی دعوت وزیر علوم را برای حضور محضر ایشان نمی‌پذیرد، نامه‌ای سراسر توهین به این مرجع عالیقدر می‌نویسد. عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان اینکه ترویج فرقه ضاله وهابیت و بهائیت در دانشگاه‌ها شکل گرفته است، گفت: ما می‌خواهیم نظر آقای فرجی‌دانا را نسبت به ترویج فرقه وهابیت و بهائیت در دانشگاه‌ها بدانیم.
بعد از اظهارات موافقان استیضاح وزیر علوم، نوبت به سخنرانی مخالفان این استیضاح رسید. جواد هروی از مخالفان استیضاح وزیر علوم در سخنانی گفت: وزارت علوم در تحقق عدالت آموزشی کارهای خوبی انجام داده است. نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: یکی از کارهای خوب وزارت علوم نیز این بود که با رشد منفی و مثبت افسار‌گسیخته به شکل قانونمند برخورد کرد و لذا با برخی از دانشگاه‌ها که با رشد منفی نسبت به دانشگاه‌های همسطح و گاه با دانشجوی کمتر مواجه بود به شکل عادلانه برخورد شد.
فرافکنی فرجی به جای دفاع!
بعد از اظهارات مخالفان استیضاح وزیر علوم، رضا فرجی‌دانا برای بیان دفاعیات خود پشت تریبون مجلس شورای اسلامی حاضر شد. اظهارات فرجی‌دانا به اعتقاد برخی نمایندگان سوال‌ها و دغدغه‌های مطرح شده از سوی نمایندگان را شامل نشد و فرجی‌دانا بیشتر به مسائل دیگر پرداخت. فرجی‌دانا در این اظهارات که در حقیقت توجیه دغدغه‌های موجود بود، رشد علمی کشور در سال 2014 را 6/1 عنوان کرد و در اظهاراتی عجیب رکود موجود در فرآیند علمی کشور را مربوط به سیاست‌های 6 سال قبل عنوان کرد. این درحالی است که براساس آمار موسسات بین‌المللی، اقدامات چندسال گذشته وزارت علوم باعث شد تا رشد علمی در ایران 11 برابر متوسط جهانی باشد. وی گفت: براساس آمارهای موجود توانستیم سهم کشورمان در زمینه مقالات را در سال 2014 به 6/1 درصد برسانیم. وزیر علوم، تحقیقات و فناوری همچنین گفت: اگر رکود علمی هم باشد به خاطر سیاست‌های 6 سال قبل است. وی به جایگاه مقالات ایران در سال 2014 اشاره کرد و گفت: آنچه در وزارت در 9 ماه گذشته انجام شده اثر شگرفی است که با تلاش به دست آمده است. فرجی‌دانا ضمن اشاره به فرآیند داوری مقالات افزود: آنچه در صحنه آموزش عالی ما با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم نتیجه عملکرد و سیاست‌هایی است که 4 تا 6 سال قبل بوده است. اگر رکودی می‌بینید، اگرچه من نمی‌بینم و اگر باشد تلاش می‌کنیم تا برطرف شود ولی به هر حال نتیجه عملکردی است که سال‌ها قبل انجام شده است. وی خاطرنشان کرد: من در گذشته هم گفته‌ام که اگر وزارت اطلاعات به من بگوید هرکدام از کسانی که منصوب شده‌اند مشکل داشته و در جریان فتنه بوده‌اند همین الان آنها را کنار می‌گذارم. فرجی‌دانا با اشاره به موارد استعلام شده از وزارت اطلاعات، گفت: من کپی پاسخ وزارت اطلاعات را به رئیس مجلس شورای اسلامی می‌دهم که در آن خطاب به من درباره دانشجویانی که به تحصیل بازگشته‌اند، نوشته است در صورتی که مصادیق بندهای سه‌گانه نباشند و چیزی در این مورد اعلام نشده باشد، به معنای بی‌اشکال بودن ادامه تحصیل است.
مخالفت لاریجانی با ادامه پخش کلیپ
بعد از اظهارات وزیر علوم، 2 نفر از موافقان استیضاح وزیر علوم نیز صحبت کردند. در این بین بیژن نوباوه، نماینده مردم تهران در حین اظهاراتش خواهان پخش مستندی پیرامون برنامه‌های رسانه‌های بیگانه درباره موضوعات مطرح درباره استیضاح وزیر علوم شد. در هنگام پخش این مستند علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: چرا حرف‌های بی‌ربط را اشاعه می‌دهید؟ یک رسانه، یک بحث مزخرفی را می‌گوید و ممکن است رسانه‌ای حرف بی‌ربط بزند. الیاس نادران نیز یکی از دیگر از موافقان استیضاح وزیر علوم بعد از بیژن نوباوه در سخنانی با بیان اینکه اخراجی‌ها از دانشگاه مفاسد اخلاقی داشتند، گفت: دختران دانشجوی کشور از دست این دانشجویان اخراجی در امان نبودند؛ دانشجویان دختری که خودکشی کردند، 13 نفر از این دانشجویان در پیام نور را شما بازگرداندید. وی خطاب به فرجی‌دانا گفت: شما با نامه وزارت اطلاعات درباره ورودی‌های سال 92 که 140نفر در پذیرش کارشناسی و 23نفر در دوره دکترا ثبت‌نام کردند چه کردید؟ نادران تصریح کرد: شما می‌گویید اگر وزارت اطلاعات جواب منفی به استعلام‌ها بدهد آن افراد را کنار می‌گذارید، باید بگویید که در رابطه با سمنانیان چه کردید؟ فردی که از وزارت اطلاعات استعلامش را گرفتید و مشکل هم داشت. نادران با اشاره به اظهارات اخیر انصاری، معاون پارلمانی رئیسجمهور تصریح کرد: الحمدلله این صحبت‌ها و اظهارات از طرف وی تکذیب شد و ما خوشحال شدیم پس ما به این استیضاح رأی می‌دهیم تا سیاست فعلی تغییر کند و اگر این وزیر برود حتماً سیاست‌های وزارت علوم اصلاح خواهد شد و دولت هم برای این کار باید با ما همکاری کند. در ادامه و پس از اتمام سخنان موافقان استیضاح، فرجی‌دانا در آخرین اظهارات خود به موضوع بورسیه‌ها اشاره و تایید کرد: انتشار اسامی بورسیه شده‌ها را به هیچ عنوان تایید نمی‌کنیم. وزیر علوم با اشاره به انتشار اسامی بورسیه شده‌ها در فضای مجازی، گفت: هیچ‌کس حق چنین کاری را ندارد، این فهرست‌ها از دید ما مجعول و غیرقابل استناد است. علی لاریجانی پس از پایان اظهارات وزیر علوم و پیش از رأی‌گیری با حمایت تلویحی از فرجی‌دانا طی سخنانی خطاب به وی اظهار داشت: چون من را حکم قرار دادید به نکته‌ای که شما گفتید اشاره می‌کنم که در آن جلسه‌ای که موارد را جمع‌بندی کردیم به همه موارد پایبند باشید من‌جمله اگر چند نفر از برادران جابه‌جا شوند در وزارت علوم ثلمه‌ای به عالم وارد نمی‌شود و فضا آرام‌تر می‌شود. اگر نظر بنده را بخواهید، نظرم این است که واقعاً با جابه‌جایی این چند نفر مشکل حل و فضا آرام می‌شود. در ادامه جلسه دیروز استیضاح، نمایندگان مجلس بعد از استماع توضیحات وزیر علوم و سخنان موافقان و مخالفان وی، با 145 رأی موافق، 110 رأی مخالف و 15 رأی ممتنع از مجموع 270 نماینده حاضر در صحن، با «عدم‌اعتماد» به فرجی‌دانا موافقت کردند.
حکم روحانی به «ضعف جسمانی»!
حجت‌الاسلام حسن روحانی، رئیسجمهور روز چهارشنبه در حکمی با قدردانی از زحمات رضا فرجی‌دانا در دوره مسؤولیت به عنوان وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، محمدعلی نجفی را به عنوان سرپرست این وزارتخانه تعیین کرد. رئیسجمهور همچنین در حکمی رضا فرجی‌دانا را به عنوان مشاور رئیسجمهور در امور علمی و آموزشی منصوب کرد. نکته قابل توجه در انتصاب نجفی به عنوان سرپرست وزارت علوم این است که وی در جریان استعفا از ریاست سازمان میراث فرهنگی، مشکلات قلبی را به عنوان دلیل این استعفا نام برده بود و اکنون مشخص نیست در صورت وجود مشکل قلبی، وی چگونه توانایی اداره وزارتخانه‌ای به نام علوم با حجم عظیم فعالیت‌های نخبگان را داراست؟! وی در متن استعفای خود از ریاست سازمان میراث فرهنگی خطاب به روحانی آورده بود: متأسفانه از حدود 2 ماه قبل مشکلات ناشی از بیماری قلبی و برخی فشارهای کاری تدریجا شدت یافته و عرصه را بر اینجانب تنگ نموده است. نجفی در استعفای خود می‌افزاید: اکنون بیم آن دارم که با ادامه این وضع و به علت ضعف جسمانی نتوانم مسؤولیت‌های مربوط را به نحو شایسته‌ای به انجام برسانم و امانتی را که بر دوش گرفته‌ام به سلامت به سرمنزل مقصود برسانم و نهایتا به مجموعه فعالیت‌ها و برنامه‌های سازمان لطمه وارد آید. نجفی همچنین چندی پیش درباره محدودیت برای کشیدن قلیان توسط خانم‌ها در بعضی اماکن گفته بود: با این موضوع مخالفم. حالا بنده با همسرم یا دخترم رفتیم قلیان بکشیم، دو پک هم آنها بزنند چه مشکلی دارد؟ موافق قلیانم در محیط‌های مشخص با استانداردهای کافی. کارنامه علمی محمدعلی نجفی، نشان می‌دهد عملکرد وی در عرصه سیاست پررنگ‌تر از عرصه علمی است. تقلبی بودن جام شیردال که آمریکایی‌ها به عنوان هدیه به هیأت ایرانی اهدا کرده بودند نیز از حاشیه‌های دوران مسؤولیت او در میراث فرهنگی است.