حجت‌الاسلام و المسلمین سید سعید لواسانی: نفاق و دورویی که دارای لایه‌ای پنهان و صورت‌های مختلفی است، از جلوه‌های هوای نفس است که آدمی را به هلاکت می‌اندازد و هلاکت آن قطعی و بسیار خطرناک است اما متاسفانه بسیاری از ما دچار نوعی از آن هستیم که از آن به نفاق عملی تعبیر کردیم، بنابراین لازم است در جان و قلب خود با آن مبارزه کنیم و مبارزه با آن مصداق جهاد اکبر است. باید تلاش کنیم در هرصورت ظاهرمان با باطن‌مان یکی باشد. هم در رابطه با خدا و دین خدا، هم مردم و جامعه و در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی و هم با خودمان یکرنگ و یکدل باشیم، وگرنه گرفتاری و عذاب ما حتمی است.
در این موضوع روایات بسیار است، چند روایت را به عنوان نمونه بیان می‌کنیم. امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «مَنْ لَقِیَ الْمُسْلِمِینَ بِوَجْهَیْنِ وَ لِسَانَیْنِ جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَه وَ لَهُ لِسَانَانِ مِنْ نَارٍ» [وسائل الشیعه: 12/256] «کسی که با مسلمانان با دوچهره و دوزبان ملاقات کند، روز قیامت وارد می‌شود، در حالی که دو زبانه از آتش او را احاطه کرده است.» این فرد با مردم با دوچهره و دوزبان برخورد می‌کند، به این دلیل هم در قیامت دو زبان از آتش دارد. پیامبر اعظم صلی‌الله علیه و آله و سلم هم می‌فرمایند: «مَنْ‏ کَانَ‏ لَهُ‏ وَجْهَانِ‏ فِی الدُّنْیَا کَانَ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَه لِسَانَانِ مِنْ نَارٍ» [وسائل الشیعه: 12/259] «کسی که در دنیا دوچهره دارد، در قیامت دو زبانه از آتش خواهد داشت.» قیامت ظهور همین دنیاست، و ما حقیقتی را می‌بینیم که در دنیا کسب کرده‌ایم. منافق هم حقیقت برزخی و قیامتی نفاقش دو زبانه آتش است. یعنی او در دنیا برای خود دو زبانه آتش را فراهم آورده و خصلت برخورد منافقانه با مردم اینگونه است که ظهور و صورت دوزبانه آتش را دارد. در روایتی دیگر امیرالمومنین(ع) از پیامبر اعظم نقل می‌کنند که فرمودند: «یَجِی‏ءُ یَوْمَ الْقِیَامَه ذُو الْوَجْهَیْنِ دَالِعاً لِسَانُهُ فِی قَفَاهُ وَ آخَرُ مِنْ‏ قُدَّامِهِ یَلْتَهِبَانِ نَاراً حَتَّى یَلْهَبَا جَسَدَهُ»،  «دوچهره روز قیامت در حالی که زبانش از پشت‌سرش بیرون آمده، و زبان دیگرش پیش‌روی او بیرون آمده است، این دو زبان در آتش شعله‌ور هستند تا اینکه آتش همه بدن او را دربر می‌گیرد.» در متن روایت دقت فرماید. انسان منافق در قیامت دو زبان دارد که همین دو زبان آتش را به جان و بدن او می‌اندازد. اما دلیل چنین عذابی چیست؟ «هَذَا الَّذِی کَانَ فِی الدُّنْیَا ذَا وَجْهَیْنِ وَ لِسَانَیْنِ» «او در دنیا دوچهره و دوزبان بود.» چون در دنیا منافقانه زندگی کرد، در قیامت هم منافقانه محشور می‌شود. و این معنای نیرنگ خدا با منافقان است که آنان را اینچنین سخت عذاب می‌فرماید. ادامه روایت نشان می‌دهد که این عذاب تمثل حقیقت او است که در دنیا پوشیده بود و در قیامت ظاهر می‌شود «یُعْرَفُ بِذَلِکَ یَوْمَ الْقِیَامَه» [وسائل‌الشیعه: 12/258 ـ 259] «در قیامت او با این حالت شناخته می‌شود.» یعنی حالت نفاق او چنین بروز و ظهوری دارد و عذابی از بیرون به او تحمیل نمی‌شود، بلکه او گرفتار نفاق درونی خود در دنیا است.
توجه به روایاتی که نقل شد، حقایق زیادی را برای ما روشن می‌‌کند. ملاحظه بفرمایید که حقیقت منافق چیست؟ حقیقت او دوچهرگی و دوزبانی است. یعنی قلب او یکی نیست، بلکه ظاهری دارد و باطنی که آن دو با هم منطبق نیستند، بلکه در مقابل هم قرار دارند. در قیامت هم این دورویی بروز می‌کند. در روایت دیگری امام باقر(ع) می‌فرمایند: «بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ یَکُونُ ذَاوَجْهَیْنِ وَ ذَالِسَانَیْنِ» «چه بد بنده‌ای است کسی که دوچهره و دوزبان دارد» یعنی حقیقت وجودی او چنین است، ظهور دنیایی او چیست؟ «یُطْرِی أَخَاهُ شَاهِداً وَ یَأْکُلُهُ غَائِباً»« در روبه‌روی برادر مومنش از او ستایش می‌کند، او در غیابش او را می‌خورد» یعنی ریشه‌اش را می‌زند. «إِنْ أُعْطِیَ حَسَدَهُ وَ إِن ِابْتُلِیَ خَذَلَهُ.» [الکافی: 2/343] «اگر چیزی به او داده شود، به او حسد می‌ورزد و اگر گرفتار شود، او را یاری نمی‌کند.» رفتار سیاسی جناح‌های سیاسی و برخی صاحبان قلم و تریبون‌ها را ببینیم، آیا چنین نیستند؟ «فی‏ قُلُوبِهِمْ مَرَض‏» [بقره: 10] آنها بیماردل هستند و در درون چنان تاریکی شده‌اند که تو گویی در دریایی ژرف فرورفته‌اند که موجی که بالای آن موجی است، آنان را فراگرفته، بر فراز آن دریا ابری است پوشیده که تاریکی‌ها پشت بر پشت، او را دربرگرفته تا جایی که اگر دست خویش را برآورد، به سختی آن را ببیند. او از نور بهره‌ای ندارد و هرکه را خداوند نوری ندهد، هیچ فروغی نخواهد داشت.» «أَوْ کَظُلُماتٍ فی‏ بَحْرٍ لُجِّیّ ٍیَغْشاهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ سَحابٌ ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ إِذا أَخْرَجَ یَدَهُ لَمْ یَکَدْ یَراها وَ مَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللهُ لَهُ نُور اًفَما لَهُ مِن ْنُور» هشدار که اینها افسانه نیست، بلکه عین واقعیت است، منتها چشم و گوش ما بر آن بسته شده و زمانی باز می‌شود که سودی برای ما ندارد.