تجلیل از اکبر زنجانپور به بهانه یک عمر تلاش مستمر در تئاتر و سینما
بازیگر با اصالت
گروه فرهنگ و هنر: اکبر زنجانپور از جمله هنرمندان بااصالت و ماندگاری است که همواره کار خود را در بهترین حالت ممکن انجام داده و هیچگاه شهوت شهرت و دیده شدن نداشته و به همین دلیل غالبا در فضای پرگردوغبار (خصوصا سینما) آنچنان که باید قدر ندیده است. اما اکنون خبر رسیده که فردا یکشنبه همزمان با سالروز تولد حمید سمندریان، توسط انجمن کارگردانان خانه تئاتر از یک عمر فعالیت مستمر اکبر زنجانپور در حوزه تئاتر و سینما تجلیل خواهد شد. زنجانپور بدون شک یکی از بیحاشیهترین، صبورترین و مهمترین هنرمندان ایران است که به حق باید وی را یکی از هنرمندان با اصالت دانست.
زنجانپور با تحصیل در نخستین دورههای تئاتر در هنرهای زیبای دانشگاه تهران و تحت آموزههای اساتیدی چون «حمید سمندریان» و «داوود رشیدی» به سرعت جذب و شیفته تئاتر شد و با جوهرهای که داشت مورد توجه گروههای تئاتری حرفهای قرار گرفت و پس از تجربیاتی چون تئاتر «ملاقات بانوی سالخورده/۵۱» و «نگاهی از پل /۴۸» به کارگردانی «سمندریان» با تئاترهای «چوب زیر بغل» و «صدای شکستن» هر دو کار «بهمن فرسی» و ایفای نقشهایی مهم در آنها که مورد توجه افرادی چون «جلال آلاحمد» قرار میگیرد، مصممتر فعالیتهایش را ادامه میدهد و تجربه کارگردانی را نیز با نمایش «ریل» نوشته «محمود دولتآبادی» به تجربه بازیگری میافزاید.
وی پس از فارغالتحصیلی بازی در نمایش را در 3 شاخه اجرای صحنهای، ضبط تلویزیونی و اجرای رادیویی پی میگیرد و آثار موفقی را در هر کدام بهجا میگذارد.
دستمایه زنجانپور در این آثار نمایشنامههایی از نویسندگان برجسته جهانی همچون «یوجین اونیل»، «فردریش دورنمات»، «آرتور میلر» و «آنتوان چخوف» است. وی حضور در فیلمهای «بیتا / هژیر داریوش/ ۵۱» و «شطرنج باد / اصلانی / ۵۵» و 2 سریال «آتش بدون دود / ابراهیمی / ۵۴» و «طلاق / اسداللهی /۵۶» را نیز در کارنامه پیش از انقلابش تجربه کرد. پس از انقلاب که فعالیتهای تئاتری به دلیل تحولات فرهنگی متوقف و کند شد با حضور در فیلمهای «تاریخسازان/ هادی صابر/۵۹» و «مرگ سفید / زندباف /۶۲» به سمت بازی در سینما متمایل شد، هرچند او برخلاف هنرمندانی چون «هادی اسلامی»، «پرویز پرستویی»، «مهدی فتحی» و... هیچگاه با حضور در سینما از تئاتر فاصله نگرفت. تجربیات اولیهاش در سینما همچون «یک روز گرم / عسگری/۶۳»، «زائر خلف/ نوعصری /۶۳»، «حادثه/ تهرانی/۶۳» هر چند نقش اصلی را به عهده داشت اما آنچنان به چشم نیامد ولی نقش جنگلبان پیر فیلم «ریشه در خون» سیروس الوند با گریمی متفاوت و بازی خوب «زنجانپور» بسیار تاثیرگذار بود و بده بستانهای حسی بازیاش با «قریبیان» (مبارزی زخمی که در جنگل به او پناه میآورد) بویژه در صحنههای مچ انداختن و در فرار پایانی یکی از بهترین تجربیات سینماییاش را
رقم زد.
«ستاره دنبالهدار / کاشانینژاد /۶۴» و «سامان / نیکآذر /۶۴» نیز آنچنان فیلمهای مهمی نشدند ولی حضور در نقش اصلی فیلم متفاوت «محمدعلی نجفی» «گزارش یک قتل /۶۵» یکی دیگر از بازیهای خوبش در سینما را رقم زد. نقش کوتاهی در «تشکیلات / مصیری/۶۵» و «طپش /فخیمزاده /۶۷» نیز تجربیات دیگر او در دهه 60 بودند که آنچنان دیده نشدند. پرونده آثار سینمایی «زنجانپور» متاسفانه به غیر از 2 فیلم «ریشه در خون» و «گزارش یک قتل» به دلایل مختلفی چون نقش و فیلمنامههایی ضعیف و کارگردانانی کمتجربه نتوانست تلألویی همپای آثار تئاتری وی داشته باشد و به نوعی باعث شد از این عرصه فاصله بگیرد. چند سال پیش «مسعود کیمیایی» برای نقش اصلی یکی از فیلمنامههای خوب و پر و پیمانش «تبعید سایهها» که قرار بود در روسیه فیلمبرداری شود او را انتخاب کرده بود که متاسفانه شرایط تولیدش فراهم نشد و این را هم میتوان ادامه بدشانسیهای سینمایی «زنجانپور» دانست.
او در سالهای پایانی دهه 60 و اوایل 70 با حضور در 2 سریال موفق «عطر گل یاس» و «آوای فاخته /۷۳» هر دو به کارگردانی «بهمن زرینپور» به همراه زندهیاد «داوود رشیدی» بازی در سریالها را نیز به پروندهاش افزود. بازی درخشان او در سریال «ولایت عشق/فخیمزاده» که در نقش منفی «فضل ابن سهل» که نقش را از تیپی تکبعدی و تخت به شخصیتی دراماتیک ارتقا داد نیز در یادها مانده است. نقش عموی مختار در سریال عظیم «مختارنامه / میرباقری» هم دیگر نقش تاریخی برجسته او در سریالها به حساب میآید.
او پس از انقلاب بازیگری و کارگردانی تئاتر را نیز به موازات پی میگیرد که از مهمترین آنها میتوان به کارگردانی و بازی «گوریل پشمالو / یوجین اونیل»، «مروارید /۶۱»، «ارزش / میلر /۶۶»، «ساحره سوزان / میلر/۷۰»، «دشمن مردم / ایبسن /۸۵» و نمایشنامههای مهم «چخوف» همچون «مرغ دریایی»، «سهخواهر»، «ایوانف»، «باغ آلبالو» و نیز بازی در تئاترهای «ارتور و اوئی/برشت/مجید جعفری»، «فیزیکدانها / دورنمات / کرمرضایی»، «جان گابریل بورگمن/ فتحی»، «ببر گراز دندان / مرزبان» اشاره کرد. حضور زنجانپور روی صحنه چنان دیدنی و تسخیرکننده است که به جرات میتوان او را یکی از برترین هنرمندان تئاتر (بویژه پس از انقلاب) دانست.
«زنجانپور» یکی از شریفترین هنرمندانی است که در هر شرایطی تلاش کرده بهترین کار ممکن را انجام دهد، حال گاه در عرصهای چون تئاتر همواره درخشان بوده و گاه همچون سینما اغلب بدشانس بوده و کمتر نقشی هماندازه تواناییهایش به پستش خورده اما همواره حضورش، بیانش، نگاهش و دستانش چنان به نقشها جان میدهند که در یادها میماند. برای این هنرمند بزرگ آرزوی سلامت و حضوری کماکان پرتلاش و تحقق نقشهایی همشأن توانمندیهایش داریم.