|
گفتوگوی «وطن امروز» با علی طادی کارگردان مستند «هاشمی زنده است»
بیطرف نیستیم
به دنبال احیای حافظه تاریخی جامعه بودیم
احسان سالمی: مستند «هاشمی زنده است» ساخته علی طادی از تازهترین تولیدات موسسه «سفیر فیلم» است؛ مستندی جنجالی در نقد عملکرد یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین چهرههای سیاسی پس از انقلاب که انتشار آن با واکنشهای مختلفی از سوی جریانات سیاسی کشور و خانواده آقای هاشمی روبهرو شد. به همین بهانه به گفتوگو با علی طادی، کارگردان این مستند نشستیم و در کنار آن به نقد و بررسی 2 مورد از مستندهایی که در ارتباط با شخصیت و عملکرد مرحوم هاشمی ساخته شده نیز پرداختیم. ارسال به دوستان
نگاهی به مجموعه مستند «دوم شخص» پیرامون زندگی مرحوم هاشمی
سریال سازندگی
محسن شهمیرزادی: «دوم شخص» روایت مستندی از زمانه و زندگانی مرحوم هاشمیرفسنجانی است که به صورت سریالی از فضای مجازی منتشر شد. این مستند 40 قسمتی در هر قسمت 5 دقیقهای خود تلاش دارد به یک سوال یا سوژه خاصی از زندگی مرحوم هاشمی بپردازد. نقطه قوت این مستند هم همینجاست، چرا که اقتضای فضای مجازی ویدئوهای طولانی با ریتم کند و متنهای ثقیل نیست و دوم شخص توانسته است با ریتم تند و صحبتهای شفاف و صریح در مدت زمان کوتاهی یک مساله از زندگی مرحوم هاشمیرفسنجانی را روشن کند. مساله محور بودن «دوم شخص» بهترین بهانه است تا آن را تبدیل به یک ویکیپدیای تاریخی تصویری کند که مخاطبان آن میتوانند با مراجعه به این اثر به نوعی به هر بخشی از زندگی مرحوم هاشمی که قصد مرور آن را دارند، رجوع کنند. هر چند شاید نمایش این مستند در پلتفرمهای دیگری از جمله تلویزیون نیز میتوانست به بهتر دیده شدن «دوم شخص» کمک کند اما به نظر میرسد برای این مستند فضای مجازی بهترین بستر انتشار است، چرا که مخاطبان در این شرایط میتوانند با آزادی عمل بیشتری نسبت به تماشای هر میزان از این مستند که تمایل دارند، اقدام کنند. این ظرفیت در وضعیت کنونی قابل دستیابی برای تلویزیون نیست و پخش یک قسمت و یک سوژه خاص در هر روز میتواند سوءبرداشتهای فراوانی را ایجاد کند، چرا که در برهههای مختلف مرحوم هاشمیرفسنجانی عملکردهای گوناگون داشته که برخی از آنها ستودنی و برخی دیگر غیرقابل دفاع است. از این رو شاید تماشای تکقسمتهای این مستند به شکل جداگانه نتواند تصویری منصفانه و درست از او به مخاطب ارائه کند. «دوم شخص» به دلیل اینکه مجبور نیست کار خود را در 90 دقیقه تمام کند، بنابراین توانسته پرداختی تفصیلی به زندگی و زمانه مرحوم هاشمی داشته باشد و این نیازمند بهرهمندی از آرشیوی غنی و پرحجم است، چرا که این مستند تماما آرشیوی بوده و از منابعی استفاده میکند که پیش از این منتشر شدهاند اما میتوان گفت همین مساله در برخی مواقع تبدیل به پاشنه آشیل مستند نیز شده است و برای پرداخت 5 دقیقهای به سوژهای خرد، گاهی اوقات دچار مشکل میشود. کارگردان تصمیم گرفته تا همه بار قضاوت و تحلیل بر دوش گوینده متن نباشد، بلکه استفاده از مصاحبهها و فیلمهای آرشیوی خود ترتیبی پیدا کردهاند که مخاطب را به نتیجه میرسانند. این هوشمندی در قضاوت غیر مستقیم میتواند به جلب اعتماد مخاطب بینجامد و از همین رو باورپذیری نقش هاشمی در روایت «دوم شخص» آسانتر است اما هاشمی تنها سوژه این مستند نیست، بلکه به همراه قصه او تاریخ انقلاب نیز روایت میشود. البته عمده رفتارهای هاشمی در هر قسمت به قضاوت معیارهای تاریخی سنجیده میشود؛ معیارهایی که از زبان امام خمینی(ره) برخاستهاند و میبینیم عمده نتیجهگیریها در این مستند از زبان امام شکل گرفته است. «دوم شخص» اگرچه هنوز به پایان نرسیده اما میتوان گفت یکی از جامعترین مراجع تصویری تاریخی پیرامون انقلاب و نقش مرحوم هاشمیرفسنجانی است که با نادیده گرفتن نقاط ضعفش، قطعا در میان روایتهای تصویری تاریخ ماندگار خواهد شد. این مستند به تهیهکنندگی حسن روزیطلب و کارگردانی محمد ساسان و ایمان احمدی در سایت آپارات و سایر شبکههای مجازی در دسترس مخاطبان قرار گرفته است. ارسال به دوستان
یادداشتی درباره مستند «شورش علیه سازندگی» ساخته مصطفی شوقی
دردسرهای توسعه با منطق لیبرال
محمدحسن علیزاده: «شورش علیه سازندگی» را در 3 بخش میتوان تحلیل کرد؛ موضوع، محتوا و فرم که در هر کدام ضعفها و قوتهایی را توأمان داراست. اسم مستند بهصورت کامل نمایندگی میکند از موضوع آن؛ شورش علیه سازندگی در حقیقت روایت چگونگی و چرایی شورش طبقات پاییندست جامعه علیه دولت در سالهای دولت هاشمیرفسنجانی است! موضوع اما برای ما از این حیث قابل ارزش است که تحلیل این اتفاق میتواند پاسخگوی وضعیت فعلی ما باشد. در حقیقت بهواسطه همپوشانی سیاستهای اقتصادی هاشمیرفسنجانی و روحانی میتوان نتایج اجتماعی حاصل از آنها را پیشبینی کرد و این مستند نیز تلاش دارد نتیجه توسعه با منطق لیبرالی و بلایی را که بر سر طبقات پایین دست جامعه میآورد به نمایش بگذارد. درباره محتوا اما چند نکته وجود دارد که مهمترین آن ورود جدی به نقد و بررسی سیاستهای اقتصادی دولت هاشمی چه از منظر عملکرد مختلف و چه از باب تحلیل نتایج آن است. در محتوای مستند یکی از نقاط قوت کار تفکیک بین نگاه حاکمیت و رفتار حکومت در پدیده عدالت و در نسبت با مردم است. جای جای مستند نقدهای رهبری به عملکرد مسؤولان درباره اشرافیت، تجملگرایی، لزوم مبارزه با فساد و همچنین در حمایت از مردم مستضعف و زجرکشیده برای انقلاب، نشان از مسیر غلطی میدهد که حاکمیت نیز با آن موافق نبوده است. از نکات مهم محتوایی که جا دارد مستندساز در بازتدوین کار به آن توجه داشته باشد، مستند کردن نریشنهای مهمی است که گاهی بدون سند ارائه میشود و مخاطب برای پذیرفتن آن نیاز به مشاهده برخی مستندات دارد. پذیرفته شده است که به دلیل تاریخی بودن مستند، بخش زیادی از آن به صورت گفتوگو باشد اما اینجا عدم توجه به ظرافتهای تصویری در کادربندیهای گفتوگوها؛ اصلاح رنگ و یکسانسازی رنگ آنها از جمله ایرادات جدی مستند است. وقتی در یک مستند گفتوگو، پایه و اساس کار باشد، طبیعتا باید ایدههای خلاقانه و هنری نیز در آن رعایت شود که البته تک دوربین بودن گفتوگوها دست تدوینگر را نیز در این حوزه بسته است. «شورش علیه سازندگی» بهخاطر این یکنواختی تصویری بیشتر به یک گزارش تصویری مشابه شده است تا مستند! مستند کشدار است و بخش زیادی از گفتوگوها نیاز محتوایی مستند را برآورده نمیکند، لذا میتوان بهجای 80 دقیقه مستند آن را تا 60 دقیقه کوتاه کرد. یکی از دلایل طولانی شدن مستند را میتوان رفت و برگشتی کردن بیش از حد استدلالات و احتجاجات موافقان و مخالفان سیاستهای آقای هاشمی دانست که بخشی آن ضرورت نداشت و بخشی نیز اساسا به سمت خسته کردن مخاطب و تشویش ذهنی او در گرفتن پیام مستند شده است. جذابیتهای مستند که به تیتر مستند نیز نزدیک است، از اواسط مستند شروع میشود، جایی که به مساله شورشها پرداخته میشود و حالا مخاطب میفهمد که نتیجه سیاستهای دولت آقای هاشمی منجر به چه اتفاقات اجتماعی شده است. فرم بیانی مستند جدی است و تلاش دارد در حالت رسمی بماند و این نقطه برتری این مستند نسبت به مستند «هاشمی زنده است» به شمار میرود. هر چند که در این میان ایجاد نوعی چندپارگی در روایت اثر نیز تبدیل به یکی از نقاط ضعف این مستند شده است؛ موضوعی که در برخی موارد به واسطه عدم دسترسی مستندساز به تصاویر آرشیوی باعث استفاده او از تصویرسازی و موشنگرافیک شده است؛ حال آنکه استفاده از این تکنیک به صورت دفعی و ناگهانی در مستند، اتفاقا برای بیننده از جذابیت کار میکاهد! ارسال به دوستان
|
|
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
|