احسان سالمی: جشنواره «سینماحقیقت» برای مستندسازان و علاقه‌مندان سینمای مستند دقیقا حکم همان جشنواره فیلم فجر را برای فیلمبازها دارد؛ رویدادی سالانه که بهانه جمع شدن مستندسازان و عشاق سینمای مستند در کنار هم است. گعده‌ای چند روزه که در آن مستندسازان با تازه‌‌ترین آثارشان در آن حضور پیدا می‌کنند و علاقه‌مندان سینمای مستند نیز با استفاده از این فرصت چندروزه، علاوه بر تماشای این مستندهای تازه، فرصتی برای گپ‌وگفت با مستندسازان را پیدا می‌کنند. اما سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت را که قرار است از چند روز دیگر کار خود را آغاز کند می‌توان یکی از مهم‌ترین دوره‌های این رویداد در چند سال گذشته دانست، از این جهت که در این دوره نام‌های سرشناس بسیاری متقاضی حضور در بزرگ‌ترین رویداد فیلم‌های مستند در کشور شده‌اند و از این نظر دوره سیزدهم سینماحقیقت دوره‌ای منحصربه‌فرد، حداقل در چند دوره اخیر است. امسال همه بخش‌های جشنواره شاهد رقابتی سنگین میان چهره‌هایی سرشناس است و همین موضوع جذابیت این رویداد را مضاعف کرده است. بخش جایزه شهید آوینی هم که یکی از بخش‌های مهم این رویداد است امسال شاهد رقابت 29 فیلم از مستندسازان مهم است. مستندهایی که براساس تعریف بخش جایزه شهید آوینی، در حوزه مستندهای با موضوع انقلاب اسلامی، دفاع‌مقدس و مقاومت در منطقه دسته‌بندی می‌شوند. بزرگ‌ترین وجه اشتراک این مستندها تلاقی و تماس آنها با موضوعات استراتژیک و البته مفهوم «بحران» است؛ اتفاقی که باعث می‌شود آثار حاضر در این بخش بیش از سایر مستندها با مفهوم «فیلم مستند» گره بخورند. نزدیک شدن به ایام برگزاری جشنواره سینماحقیقت و همچنین برگزاری نشست خبری دبیر این رویداد در روز گذشته، ما را بر آن داشت تا در یک سلسله مصاحبه به گفت‌وگو با برخی مستندسازان حاضر در سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت بپردازیم. در ادامه گفت‌وگوی ما با محسن اسلام‌زاده و مصطفی شوقی 2 تن از مستندسازان حاضر در بخش شهید آوینی سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت را می‌خوانید.

***

مستندنگاری در خط مقدم جنگ

محسن اسلام‌زاده، مستندساز در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» در ارتباط با دلایل اهمیت جشنواره سینماحقیقت از منظر مستندسازان ایرانی اظهار کرد: جشنواره سینماحقیقت مهم‌ترین اتفاق مستند کشور است و مخاطبان بسیاری دارد؛ فیلم‌هایی با رویکردهای مختلف در آن حضور پیدا می‌کنند و از این نظر برای هر مستندسازی حضور در آن حائز اهمیت است. اسلام‌زاده که امسال علاوه بر کارگردانی یک مستند، به‌عنوان تهیه‌کننده با 2 اثر دیگر در سیزدهمین دوره جشنواره سینماحقیقت حضور پیدا کرده است، در ارتباط با این 3 اثر گفت: «2 مستند «کرار» و «مرهم» که هر دو در ارتباط با شهدای مدافع حرم هستند را به‌عنوان تهیه‌کننده در جشنواره حقیقت امسال دارم. یکی از این مستندها در بخش ملی و جایزه شهید آوینی و دیگری فقط در بخش جایزه شهید آوینی حضور دارد اما مستند «زندگی میان پرچم‌های جنگی» که کارگردانی آن را برعهده داشتم در بخش شهید آوینی جشنواره حقیقت امسال حضور دارد. این مستند موضوع بسیار مهم و استراتژیکی دارد که مربوط به حضور داعش در افغانستان است ولی متاسفانه این فیلم در بخش ملی پذیرفته نشد. البته دلیل آن به نظرم شلوغی و ترافیک بالای جشنواره امسال بود. امسال یکی از سال‌های شلوغ جشنواره حقیقت است که بسیاری از مستندسازان سرشناس با آثارشان در جشنواره حضور پیدا کرده‌اند؛ من از مسؤولان جشنواره انتظار داشتم در سالی به این شلوغی و فیلم‌هایی با این کیفیت بالا، تعداد پذیرفته‌شدگان را افزایش می‌دادند که متاسفانه تا آنجا که اطلاع دارم در بخش فیلم‌های نیمه‌بلند نسبت به سال‌های گذشته فیلم‌های کمتری پذیرفته شده است و شاید این دلیلی بود که فیلم من در آخرین مراحل از بخش ملی حذف شد. مستند «مرهم» که دیگر اثر ما در جشنواره حقیقت امسال است، اثری به کارگردانی آقای مسعود زارعیان است. همچنین مستند «کرار» که به نظرم امسال یکی از گزینه‌های جدی گرفتن جوایز است، کار مستندساز جوان کشورمان آقای «محسن عقیلی» است. عقیلی بیشتر تدوینگر بوده ولی چند فیلم هم ساخته که آثاری قابل قبول بوده است. شخصیت «کرار» در این مستند که همان شهید رضا سنجرانی است، شخصیت بسیار ویژه‌ای است. فیلم درباره شهیدی است که در خط اول جنگ مستندنگاری هم می‌کند.» اسلام‌زاده در ارتباط با پیش‌بینی‌اش پیرامون کیفیت برگزاری سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت گفت: امسال در همه حوزه‌ها رقابت بشدت سنگین است. نسبت به دوره‌های قبل، خیلی از چهره‌های سرشناس در بخش‌های مختلف جشنواره حضور پیدا کردند و سطح بخش آوینی هم امسال بالاست. اگر بخواهم فیلم‌های خوب جشنواره امسال را برای دوستداران مستند پیشنهاد کنم، بالغ بر 20 فیلم می‌شود. این در شرایطی است که در بعضی از دوره‌ها به‌عنوان انگشتان یک دست هم فیلم‌هایی که متفاوت باشند و کارگردان سرشناش داشته باشند، وجود نداشته و این یک اتفاق نادر است. فیلم خود من چند رقیب جدی در بخش شهید آوینی دارد. البته یک دغدغه مهم فیلمسازان برای جشنواره این است که بالاخره راه‌اندازی بلیت‌فروشی برای این دوره از جشنواره تا حدودی نگران‌کننده است، چون درباره فیلم‌های خودمان نمی‌دانیم باید چگونه از مخاطبان دعوت کنیم؛ ممکن است مخاطبان زیادی بیایند و بلیت نباشد و از طرفی ممکن است ما از تعداد کمی دعوت کنیم و سالن‌های پخش فیلم خالی بماند.  به واسطه اینکه سازوکار این بخش را هنوز نمی‌دانیم، نگرانی‌هایی در ارتباط با آن برای فیلمسازان ایجاد شده است.

***

روایتی از زشت و زیبای سیل 98

دبیر اجرایی جایزه جلال گفت: در تلاشیم بخشی ویژه به مناسبت پنجاهمین سالگرد درگذشت جلال در این مراسم داشته باشیم که البته هنوز قطعی نشده است. به گزارش «وطن امروز»، نشست خبری دوازدهمین دوره جایزه ادبی جلال ‌آل‌احمد با حضور مهدی قزلی، دبیر اجرایی و محمدرضا شرفی‌خبوشان، دبیر علمی این جایزه در محل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان برگزار شد. در این نشست مهدی قزلی با ارائه آماری از این جایزه عنوان داشت: جایزه در ۶ دوره اخیر خود برای نخستین‌بار مجاز به معرفی 5 تا 7 نامزد در بخش‌های مختلف خود شد و در این دوره میانگین سنی نامزدهای دریافت جایزه نیز ۴۶ سال بود. وی همچنین به انتخاب ۲۳ اثر برای نامزدی دریافت این جایزه از ۲۶ نویسنده خبر داد و گفت: از میان ۲۶ نویسنده و ۲۳ عنوان کتاب نامزد شده، ۳۵ درصد (۹ نفر) آنان کمتر از ۴۰ سال سن دارند. در 5 دوره گذشته جایزه جلال، ۲۲ ناشر توانستند در مرحله نهایی این جایزه صاحب اثر باشند که در میان آنها نشر چشمه تاکنون در 4 نوبت برای آثارش این جایزه را دریافت کرده است و آثاری از موسسات نشر نی، سوره مهر، نیماژ، هرمس و مرکز نیز هرکدام 2 بار برگزیده این جایزه بوده‌اند. در این دوره نیز نشر چشمه و سوره مهر هر کدام با 3 نامزد در میان برگزیدگان حضور دارند و ۵ نویسنده کار اولی نیز در میان نامزدها دیده می‌شوند. وی در ادامه سخنانش با بیان اینکه در ۶ دوره اخیر جایزه جلال (دوره هفتم تا دوازدهم)، ۵۴ نفر ظرفیت در هیأت علمی وجود داشته است که ۳۵ نفر (۶۴ درصد بدون تکرار) در این جایگاه حضور پیدا کرده‌اند، گفت: این در حالی است که در ۶ دوره ابتدایی (دوره اول تا ششم) تنها از ۱۶ نفر برای حضور در جایگاه هیأت علمی استفاده شده است. همچنین در 6 دوره اخیر جایزه جلال (دوره هفتم تا دوازدهم) ۷۲ نفر ظرفیت برای حضور در جایگاه داوری وجود داشته است که ۵۲ نفر از سوی هیأت‌های علمی به‌عنوان داور انتخاب و معرفی شده‌اند. قزلی در بخش دیگری از سخنانش گفت: بر اساس فهرست خانه کتاب آثار چاپ اول سال ۱۳۹۷ در حوزه داستان نزدیک به ۱۲۰۰ عنوان بود اما به دلیل عدم انطباق برخی آثار با شرایط آیین‌نامه‌ای جایزه جلال، تعدادی از کتاب‌ها در همان مرحله اول توسط دبیرخانه و زیر نظر دبیر علمی از حضور در فرآیند داوری حذف شدند.