عباس اسماعیل‌گل: انتخاب اعضای هیات داوران سی‌و‌نهمین جشنواره فیلم فجر، یکی- دو روز است با برخی نقدها و نظرها همراه شده است؛ جوان‌گرایی درست در انتخاب داوران کارگردان، جای خالی یک منتقد در هیات داوران و حضور ساره بیات در این هیات، مورد توجه قرار گرفته است. به گزارش «وطن امروز»، یکی از چالش‌های همیشگی جشنواره‌های اصلی سینمایی در ایران، بویژه در جشنواره فیلم فجر، انتخاب هیات داوران است. کمتر سالی بوده که انتخاب هیات داوران با چالش مواجه نبوده باشد. در این میان اما اعضای هیات داوران سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر به نظر نمره قابل قبولی به جهت توازن در سلیقه‌های سینمایی می‌گیرند. با حکم «سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد» دبیر سی‌و‌نهمین جشنواره فیلم فجر، محمد احسانی، ساره بیات، مرتضی پورصمدی، بهرام توکلی، نیما جاویدی، سیدجمال ساداتیان و مصطفی کیایی به عنوان اعضای هیات داوران، آثار این دوره جشنواره را داوری خواهند کرد. حضور نیما جاویدی و مصطفی کیایی به عنوان ۲ سینماگر مؤلف و البته جوان‌تر از کسانی که سال‌های قبل بر صندلی داوری فجر می‌نشستند، نشانه‌ای روشن از پوست‌اندازی جریان داوری سینمایی در ایران است. برای نخستین‌بار است که همه نام‌های کم‌کار و خسته که به جهت تولید اثری قابل قبول در 20 سال پیش عضو مکرر هیات‌های داوری جشنواره‌ها بویژه جشنواره فجر بودند، کنار رفته‌اند و سینماگران جوان‌تر جای‌شان را گرفته‌اند؛ کیایی، جاویدی و توکلی به عنوان ۳ کارگردان مؤلف، حالا با عبور از 40 سالگی، به پختگی سینمایی هم رسیده‌اند. جاویدی که نشان داده سینمای کلاسیک را خوب می‌شناسد، یکی از فیلم‌های پرفروش گیشه سال گذشته یعنی «سرخپوست» را نویسندگی و کارگردانی کرد. این فیلم با استقبال مخاطبان هم مواجه شد و توانست در جایگاه خوبی در جدول فروش فیلم‌های سینمایی قرار گیرد. سرخپوست، دومین فیلم جاویدی بر خلاف فیلم نخستش، حضور بین‌المللی چشمگیری نداشت اما توانست در سی‌و‌هفتمین جشنواره فیلم فجر در 7 بخش نامزد شود و جایزه ویژه هیات داوران را از آن خود کند. جاویدی در جشنواره سال قبل نیز در نگارش فیلمنامه فیلم سینمایی «خورشید» با مجید مجیدی همکاری کرد و سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را از جشنواره سی‌وهشتم فجر دریافت کرد. مصطفی کیایی را نیز می‌توان نماینده سینمای بدنه در این جمع دانست. کیایی که پس از عدم موفقیت «چهارراه استانبول»، «مطرب» را ساخت، یکی از کارگردانان موفق این سال‌هاست. اگر اثر ضعیف و سخیف مطرب را که به نظر می‌رسد هیچ دلیلی جز گیشه برای ساخت آن نمی‌توان متصور شد، کنار بگذاریم، درباره آثار دیگر او که در عین دارا بودن مضمون، مورد توجه و استقبال مخاطبان نیز قرار ‌گرفت، می‌توان صحبت کرد. از آن جمله «خط ویژه»، «عصر یخبندان» و «ضدگلوله» فیلم‌های مهم‌تری هستند. کیایی البته خود برگزیده جشنواره فیلم فجر نیز هست و برای فیلمنامه ضدگلوله از جشنواره سی‌ام فجر سیمرغ گرفته است. توجه کیایی به سینمای مخاطب‌پسند نکته مهمی است. بهرام توکلی را نیز می‌توان نماینده سلیقه سینمایی خاص دانست که حضور او در ترکیب هیات داوران، جمع متوازنی را برای داوری فیلم‌های دوره کرونایی جشنواره ایجاد کرده است. توکلی رویکرد و گرایشی هنری با مایه‌های روشنفکری دارد و به همین دلیل در گیشه توفیق زیادی نداشته است، البته باسابقه‌تر از کیایی و جاویدی است و فیلم‌های بیشتری در کارنامه سینمایی خود دارد. «پابرهنه در بهشت»، «پرسه در مه»، «اینجا بدون من»، «آسمان زرد کم‌عمق»، «بیگانه»، «من دیه‌گو مارادونا هستم»، «نزدیک‌تر»، «تنگه ابوقریب» و «غلامرضا تختی» از فیلم‌های او هستند که جز یکی، دوتای‌شان، بقیه در گیشه شکست خورده‌اند. سلیقه توکلی کمی متفاوت‌تر از ۲ کارگردان دیگر حاضر در هیات داوران است و می‌شود امیدوار بود همین تمایزها به نتیجه قابل قبولی بینجامد. سیدجمال ساداتیان، دیگر عضو هیات داوری، یک بار دیگر در جشنواره سی‌وچهارم تجربه داوری را داشته است. او تهیه‌کننده فیلم‌های مهمی در سینمای ایران است. «به رنگ ارغوان»، «چهارشنبه‌سوری» و «متری شیش‌و‌نیم» از جمله فیلم‌های مهم ساداتیان است. در این جمع محمد احسانی که در عمده شوراهای سینمایی این سال‌ها عضویت داشته نیز حضور دارد. همچنین مرتضی پورصمدی به عنوان فیلمبردار در این جمع قرار گرفته است که از مدیران فیلمبرداری باسابقه است. دبیری طباطبایی در این دوره از جشنواره فیلم فجر که سابقه‌ای جدی در سینمای مستند دارد، انتخاب نماینده جریان فیلمبرداری در هیات داوران را از خود متاثر کرده است، چرا که پورصمدی نیز سابقه‌ای طولانی در فیلمبرداری فیلم مستند دارد. او البته برای فیلمبرداری فیلم «شبانه‌روز» سیمرغ بیست‌‌و‌هفتمین دوره جشنواره فجر را دریافت کرده است. اما یکی از حاشیه‌سازترین انتخاب‌ها در میان اعضای برگزیده هیات داوری،  «ساره بیات» است. انتقادهای شوخی و جدی فراوانی در این یکی، دو روز نسبت به این انتخاب مطرح شده است. ساره بیات که یکی از بازیگران زن شناخته‌شده این سال‌های سینمای ایران است، تجربه فعالیت در آثار کارگردانان شاخصی چون اصغر فرهادی، فریدون جیرانی، فرزاد موتمن، مجید مجیدی، محمدرضا هنرمند و... داشته است اما کسی بازی قابل توجهی از او جز در «جدایی نادر از سیمین» در خاطر ندارد. از این جهت انتخاب او مورد سوال قرار گرفته و بویژه در شبکه‌های اجتماعی نقدهایی نسبت به آن مطرح شده است. در کنار همه آنچه گفته شد، جای خالی یک منتقد سینما در میان اعضای هیات داوران جشنواره سی‌و‌نهم محسوس است؛ رویه‌ای که طی سال‌های اخیر مرسوم شده بود اما در این دوره نسبت به آن بی‌توجهی شده است. جواد طوسی، مهرزاد دانش، هوشنگ گلمکانی، طهماسب صلح‌جو، خسرو دهقان، اکبر نبوی و جابر قاسمعلی از جمله سینمایی‌نویسان و منتقدانی هستند که طی 10 سال گذشته از اعضای هیات داوری جشنواره فیلم فجر بودند. 

***

آغاز داوری بخش «سودای سیمرغ»