ف. ویلیام انگدال*:  رئیس‌جمهور چین طی دیدار خود از دویسبورگ اقدام به حرکت عظیمی مبنی بر دیپلماسی اقتصادی  کرد که به‌طور مستقیم با تلاش مقام‌های محافظه‌کار جدید واشنگتن برای ایجاد رویارویی‌های تازه بین ناتو و روسیه، مقابله کند.
با اشاره به نقشه دویسبورگ به‌عنوان بزرگ‌ترین لنگرگاه درون مرزی جهان،قطب تاریخی حمل و نقل اروپا و مرکزصنعت روهر آلمان، وی پیشنهاد داد آلمان و چین در ساختن جاده ابریشم اقتصادی برای اتصال اروپا و چین، با هم مشارکت کنند. الزامات رشد اقتصادی در سراسر اوراسیا مبهوت‌کننده است. در این نشست در جوار وزیر اقتصاد آلمان زیگموند گابریل و سیاستمداران محلی، «شی جینگ‌پینگ» تاکید کرد آلمان و چین در 2 سر جاده ابریشم و حکم نیروی محرکه قطار اوراسیا را دارند  و در چشم‌انداز مشترک خط راه‌آهن و دیگر زیربناها می‌توان بسیاری نواحی اقتصادی جدید در طول مسیر این جاده داشت. نام جاده ابریشم احیای هوشیارانه  عنوانی است که برای توصیف تجارت باستانی و مسیرهای فرهنگی 200 سال قبل از میلاد مسیح به‌کار می‌رفت. جاده ابریشم اقتصادی و مسیر دریایی اختصاصی جاده ابریشم برای اولین بار در سخنرانی «شی» در نوامبر گذشته در سومین جلسه هجدهمین کمیته مجلس کمونیست چین مورد استفاده قرار گرفت. دیپلماسی اخیر «شی»  تفکری را ترویج می‌دهد که بر این مساله تأکید دارد که این یک رویای نفتی نیست بلکه یک اولویت استراتژیک است. چین نیاز دارد بازارهای صادراتی جدید بیابد یا از بازارهای موجود محافظت نماید تا شکاف توسعه‌ای را بین مناطق ساحلی توسعه یافته مثل شانگهای و بخش‌های کمتر توسعه یافته درون مرزی‌اش محدودتر و باریک‌تر ساخته و ثبات را در درون چین و همسایگانش نگه دارد.استان شین جیانگ در طول جاده ابریشم قرار دارد و ریشه آنها نیز به جماعت مسلمان اویغور بازمی‌گردد اما آنچه که «شی » ناگفته گذاشت برما واضح است: طرح پیشنهادی او نقطه‌ای بشدت بحرانی را ایجاد می‌کند که موضوع جنگ و صلح بر اثر محاسبات اشتباه و پیش‌بینی غلط در ترازی به نفع دستکاری‌های واشنگتن درباره وقایع اوکراین باقی می‌ماند.مسیر راهرو مانندِ زیرزمینی از روسیه می‌گذرد. تغییرات اقتصادی وجود ندارد بنا براین به‌طور همزمان راه ابریشم جدید در خدمت اتصال آینده اقتصادی و اکتشافات اقتصادی برای همکاری صلح آمیز بویژه بین روسیه و آلمان خواهد بود. اما «شی» سخنرانی خود در دویسبورگ را به عنوان بخشی از بالاترین اولویت این طرح چینی مشخص کرد. یک هفته قبل از سفر به آلمان وی شاهزاده  عربستان‌سعودی یعنی سلمان بن‌عبدالعزیزآل‌سعود را در پکن ملاقات کرد و از عربستان درخواست کرد به ساخت کمربند اقتصادی راه ابریشم و راه دریایی قرن 21 به منظور متداول کردن ارتباطات حمل و نقل و تبادلات فرهنگی بپیوندد. 2 روز بعد به وزیر خارجه قزاقستان - سرزمینی با موقعیت حیاتی واقع شده در مسیر راه ابریشم اقتصادی - که در پکن حضور داشت پیشنهاد شد در این پروژه عظیم شرکت کند و وی آمادگی کشور خود را برای همکاری اعلام کرد، همانگونه که کرزی رئیس‌جمهور افغانستان.جاده ابریشم به وضوح در دیپلماسی اقتصادی چین به منظور توسعه مناطق غربی‌اش و ایجاد ثبات اقتصادی در میان همسایگان خود برای تضمین ثبات عرضه موادخام و همچنین باز شدن بازارهای تجاری جدید نقش مرکزی و عمده دارد. از مارس 2013 که «شی» به منصب رسید وی با نخست‌وزیر خود ملاقات‌های شخصی با روسیه، ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان و قرقیزستان داشت که همه آن در رابطه با مسیر پیشنهادی پروژه جاده ابریشم بودند.از نظر او پروژه به  تمام مردم طول مسیر این جاده سود می‌رساند. «شی»  تاکید کرد که چین و آلمان به عنوان 2 سر این راه 2 اقتصاد اصلی و بزرگی هستند که به عنوان موتور حرکتی رشد اقتصادی، به ترتیب در آسیا و سپس در اروپا به‌کار می‌روند. امروز چین و آلمان از طریق مسیر ریلی بین‌المللی چونگین –  شین جیانگ - اروپا به هم متصل و در ارتباطند. در سال 2011 چین خط راه‌آهن چونگین –  شین جیانگ –  دویسبورگ را افتتاح کرد. در سال 2013 مسیر مستقیم راه‌آهن باربری چنگدو – لودز لهستان با گذر از قزاقستان  و روسیه و بلاروس آنها را به هم متصل کردند. منافع اقتصادی ارتباط راه‌آهنی به عنوان نقطه مقابل کشتیرانی یا باربری هوایی در سطح عظیمی قرار دارد. سفر کامل از مسیر چونگین – شین جیانگ – دویسبورگ 16 روز طول می‌کشد و برای مسیر چنگلدو – لودز 12 روز است. حمل‌ونقل در راه‌آهن چین – اروپا به طور قابل ملاحظه‌ای سریع‌تر از کشتیرانی است چرا که کشتیرانی حدود 40 الی 50 روز به طول می‌انجامد و در عین حال راه‌آهن از حمل ونقل هوایی بسیار ارزانتر است. علاوه بر آن حمل و نقل راه‌آهنی، خیلی سریع و مناسب محموله‌ها را به مقصد نهایی می‌رساند. به طور برجسته یکی از مشاوران و رایزن‌های پوتین که برای طرح پیشنهادی تحریم‌ها توسط واشنگتن دستچین شده‌اند رئیس راه‌آهن روسیه است که از اشخاص مهم و حیاتی در پروژه راه ابریشم آهنین جدید به‌شمار می‌آید. به‌نظر می‌رسد واشنگتن روی ایدئولوژی خرابکاری اقتصادی، مداخلات و جنگ‌ها برای بقا و نگه داشتن سلطه جهانی خود پافشاری می‌کند.
کلید ثبات آسیای مرکزی
اندیشه کلی کمربند اقتصادی جاده ابریشم در طول سفر 10 روزه و مهم پرزیدنت «جین پینگ» به آسیای مرکزی در دسامبر 2013 ارائه شد.او از کشور‌های آسیای مرکزی از جمله ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان و قرقیزستان دیدار کرد. گفتنی است وزیر او «لی کیگ یانگ‌« در ماه نوامبر از ازبکستان دیدار کرد. «شی»  همچنین در سیزدهمین گردهمایی سازمان مشارکت و همکاری‌های شانگهای در بیشکک شرکت کرد و سپس به روسیه رفت تا درG20 سن پترزبورگ حضور پیدا کند که در آنجا برای پنجمین بار در یک سال با ولادیمیر پوتین در دفتر وی دیدار کرد. او طرح پیشنهادی 5 مرحله‌ای برای ساخت مشارکتی کمربند اقتصادی جاده ابریشم جدید را برای تحکیم روابط میان چین، آسیای میانه و اروپا ارائه کرد که این مراحل بدین شرح است:
1 ـ تحکیم روابط سیاسی برای کمک به «روشن کردن چراغ سبز » برای پیوستن به همکاری و مشارکت اقتصادی.
2 ـ تحکیم ارتباطات جاده‌ای  برای ساختن یک مسیر زمینی حمل و نقل فوق‌العاده از اقیانوس آرام به دریای بالتیک و از آسیای مرکزی به اقیانوس هند و به تدریج ساختن شبکه ارتباطی حمل و نقل بین شرق و غرب با آسیای جنوبی.
3 ـ تحکیم آسان‌سازی تجارت با تمرکز بر خلاف موانع تجاری و اقدام برای کاهش هزینه‌های تجارت و سرمایه‌گذاری.
4 ـ تحکیم مشارکت پولی با توجه خاص به توافقات جاری که می‌تواند هزینه تراکنش‌ها را کاهش دهد و ریسک‌های مالی را کم‌کند در حالی که رقابت اقتصادی را افزایش می‌دهد (می‌توان نقش دلار را کمتر و کوچک‌تر دید).
5 ـ تحکیم روابط مردم: در اینجا چین برای 30000 عضو دولتی شورای مشارکت امکان تحصیل در دانشگاه‌های چینی را تا بیش از 10 سال مهیا و اعلام کرده است که تمایل به دعوت 10000 معلم و دانش‌آموز خارجی را دارد.
محرک کلیدی توسعه اقتصادی در مناطق فقیر راه ابریشم آهنین، تاسیس قطب‌های توسعه خاص توسط پکن خواهد بود.در طول مسیر راه‌هایی به مراکز اقتصادی در چین و به علاوه به سوی همسایگان غربی و جنوبی‌اش منشعب می‌شوند. اولین مرکزی که به این شکل احداث شد منطقه جدید لانزو در ایالت گانسوی چین است. «منطقه  جدید» یک قطب توسعه  اقتصادی وسیع در داخل یا نزدیک یک شهر بزرگ  یا مادر شهر قرار دارد. این مراکز توسط مشاور استانی با شرایط امتیازی و مزایا به جهت بالا بردن توسعه استان تاسیس شده است. اکنون 6 «ناحیه جدید» در چین وجود دارد  که 4 مورد آن در منطقه ساحلی قرار دارد. تصمیم برای تاسیس ناحیه جدید لانزو در شمال غرب چین - یکی از فقیر‌ترین مناطق - به وضوح نشانگر این است که پکن توجه خاصی به بالا بردن سرعت توسعه در مناطق غربی چین و ارتباط با دیگر مناطق چین که به خوبی توسعه یافته‌اند، دارد. ناحیه جدید لانزو دارای جمعیت 4 میلیون نفری است و اولین قطب وسیع در این نوع در شمال غرب چین و برای اولین بار در تاریخ زندگی راه ابریشم محسوب می‌شود. تصمیم چین امروز در «حرکت  به غرب»  با امکانات امنیتی وسیع همراه است. پکن نیاز دارد بازارهای خارجی را ایمن کند و شبکه  حمل و نقل را متنوع سازد.این مساله‌ای است که «شی» در طول سفر خود به آسیای مرکزی موضوع بحث قرار داده، بویژه برای راه‌های دریایی در حال افزایش و فاقد ثبات در جنوب و جنوب شرق آسیا.
چین نسبت به قطع راه ارتباطی تنگه مالاکا (مالزی- سنگاپور) آسیب‌پذیر است. در این تنگه حملات دزدان دریایی، رفت و آمد‌های غیر‌قانونی و نزاع‌های دریایی رو به رشد هستند. تقریبا 85 درصد واردات به چین از این مسیر حمل می‌شود که شامل 80 درصد واردات انرژی این کشور است.پکن به خوبی آگاه است که واشنگتن ممکن است تصمیم بگیرد چین را در یک رویارویی مورد هدف قرار دهد که در این صورت بستن این تنگه مشکل چندانی را ایجاد نمی‌کند.
* متخصص اقتصادی سیاسی در زمینه تحلیل ژئوپلیتیکی وقایع جهانی و استاد دانشگاه راین ماین آلمان. او نویسنده «یک قرن جنگ:سیاست‌های نفتی آنگلو- آمریکن و فرمان جهان نو» پرفروش‌ترین کتاب بین‌المللی در زمینه نفت و جغرافیای سیاسی است.