گروه اقتصادی: پیمان دوجانبه پولی که از مدت‌ها پیش در کشورهای زیادی برای پایان سیطره دلار عملیاتی شده است، در کشور ما که بنا به شرایط تحریم، ضرورت آن چندین برابر احساس می‌شد، اجرا نشد که برخی اقتصاددانان دلیل آن را مقاومت بانک مرکزی می‌دانند.  به گزارش تسنیم، نشست هم‌اندیشی بررسی پیمان دوجانبه پولی در مرکز ایتان با حضور صاحبنظران، مسؤولان بانک مرکزی و شرکت ملی نفت و برخی نماینده‌های مجلس برگزار شد. محمدحسین برخوردار، رئیس مجمع عالی واردات در نشست بررسی پیمان دوجانبه پولی در تشریح چرایی اجرای این پیمان اظهار داشت: پیمان دوجانبه پولی در اوایل سال‌های جنگ تحمیلی راه‌اندازی شد چراکه در آن سال‌ها در قبال فروش نفت، ایران کالای اساسی یا مواد اولیه و سایر مایحتاج خود را از کشورهای طرف معامله دریافت می‌کرد. وی با تاکید بر اینکه پیمان دوجانبه پولی معمولا بین کشورهایی منعقد می‌شود که دوطرف علاقه‌مند به اجرای آن باشند، تصریح کرد: کره هم این پیشنهاد را به ایران داده، البته ما از کره مواد اولیه بسیاری وارد می‌کنیم و این پیشنهاد می‌تواند برای ما اثرات مثبتی به همراه داشته باشد. وی گفت: اجرایی شدن پیمان دوجانبه پولی می‌تواند مشکلات تجار و فعالان اقتصادی داخل ایران را برای تامین ارز از طریق مرکز مبادلات و صرافی‌ها حل کند چرا که با اجرایی شدن این سیاست بانک‌های دو کشور هستند که با پول‌های معتبر معاملات را انجام می‌دهند.  
 پایان امپراتوری دلار
بابک اسماعیلی، دبیر کارگروه تعامل دستگاه‌های اقتصادی دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در این نشست اظهار داشت: خردادماه سال 90 طرحی توسط جمعی از دانشجویان در مرکز پژوهش‌ها مطرح شد که به‌دنبال آن جلساتی هم در مجلس و بانک مرکزی و با آقای بهمنی، رئیس کل وقت این بانک داشتیم. وی با تأکید بر اینکه اراده خاصی در بانک مرکزی برای اجرای طرح پیمان دوجانبه پولی وجود نداشت، گفت: این درحالی است که تجربه موفق کشورهای همسایه برای ایران باید الگو قرار گیرد، همچنین باید از بحران‌هایی که در جهان به‌خاطر ارز‌های جهان‌روا ایجاد شده نیز عبرت گرفت. اسماعیلی تأکید کرد: متأسفانه از پیمان دوجانبه به‌عنوان تنها راه‌حل معضل تحریم یاد می‌شود در حالی که این موضوع اشتباه است. وی اضافه کرد: پیمان دوجانبه پولی در مدل اقتصاد مقاومتی به‌صورت ویژه می‌تواند مدنظر قرار گیرد و در این اقتصاد تنها راه‌حل اجرای این پیمان است. وی با تأکید بر اینکه بانک مرکزی باید به‌صورت جدی اجرای این پیمان پولی را در دستور کار قرار دهد، گفت: وضعیت اقتصادی ما معمولی نیست، به همین خاطر بانک مرکزی باید وارد عمل شود و برنامه‌های آفندی و پدافندی خود را برای مقابله با این بحران ارائه دهد. وی اضافه کرد: بنده مذاکره‌ای با بهمنی داشتم، در زمانی که ایشان در بانک مرکزی حضور داشت، وی گفت بدنه کارشناسی بانک مرکزی اعتقادی به این کار ندارد.
 پیمان دوجانبه پولی چیز جدیدی نیست
ظهره سعیدی‌تهرانی از اداره مطالعات و سازمان‌های بین‌الملل بانک مرکزی نیز دراین در نشست اظهار داشت: بانک مرکزی از سال 90 روی این سیاست کار می‌کند و جلسات بسیاری را هم با شورای امنیت ملی و سایر دستگاه‌ها برگزار کرده است. وی با تاکید بر اینکه پیمان دوجانبه پولی طرح جدیدی برای بانک مرکزی نیست، گفت: در اجرای این طرح مهم‌ترین موضوع اراده سیاسی کشورهاست چرا که برخی کشورها تا آخرین مرحله قرارداد هم با ایران پیش می‌روند ولی در آخر کار به خاطر عواقب تحریم‌ها از انعقاد قرارداد جلوگیری می‌کنند. سعیدی تهرانی اضافه کرد: این سیاست باید با کشورهایی بسته شود که علاوه بر رابطه اقتصادی مشترک روابط سیاسی مشترک هم داشته باشند. وی با بیان اینکه ذخایر ارزی بانک مرکزی با محدودیت روبه‌رو است، گفت: برهمین اساس نمی‌توانیم در پیمان‌های دوجانبه پولی ریسک‌های بالا را قبول کنیم البته کشورهای هند، ترکیه و پاکستان جلو آمدند ولی قرارداد پیمان دوجانبه با آنها نهایی نشد. این مقام مسؤول در بانک مرکزی با اشاره به اینکه این بانک بررسی‌های لازم برای پیمان دوجانبه پولی را آغاز کرده است، گفت: بانک مرکزی کار را شروع کرده ولی طرف مقابل هم باید مصمم باشد چرا که الگویی داده شده ولی در آخر با کشورها به نتیجه نرسیده‌ایم.  برهمین اساس پیمان‌های دوجانبه باید بین کشورهایی انجام شود که از لحاظ تراز تجاری مشابه یکدیگر باشند.  این مقام مسؤول در بانک مرکزی اضافه کرد: اول باید بنیه‌های تولید در داخل ایران تقویت شود، بعد ارز داخلی کشورمان را در منطقه تقویت کنیم، الان شرایط کشور طوری نیست که برای ذخایر ارزی سیاست‌های پرریسک را در نظر بگیریم.
مقاومت بانک مرکزی در برابر مبادله دوجانبه ارزی
سبحانی، سفیر سابق ایران در ونزوئلا در این هم‌اندیشی با اشاره به اینکه در زمانی که کشور تحریم نبود با کشور اروگوئه تهاتر برنج و نفت داشتیم، گفت: این روش برای مبادله بسیار عالی عمل می‌کرد، البته متأسفانه تجارت به این روش با اروگوئه متوقف شده اما اکنون آنها دوباره تمایل دارند که تهاتر برنج و نفت را با ایران ادامه دهند. وی با اظهار اینکه در مبادلات مالی با پاکستان نیز دچار مشکل هستیم، گفت: با استفاده از روش مبادله دوجانبه ارزی می‌توان این مشکلات را برطرف کرد اما بانک مرکزی در مقابل این موضوع مقاومت می‌کند چرا که این روش در کتاب‌هایی که آنها خوانده‌اند، نیامده است. سبحانی با تاکید بر اینکه در شرایط تحریم، مبادله دوجانبه ارزی تنها راه‌حل است، گفت: امیدواریم دولت این کار را انجام دهد.  البته این کار نیاز به یک اراده سیاسی و مجریان شجاع دارد.
ایجاد اتاق تهاتر پایاپای برای حذف مبادلات بانکی
محسن قمصری، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت نیز در این نشست گفت: نباید به‌گونه‌ای مطرح کرد که پیمان دوجانبه ارزی امپراتوری دلار یا یورو را برهم می‌زند و ما به دنبال مبارزه با این دو ارز هستیم چراکه در حال حاضر این دو ارز بر اقتصاد جهان حاکم هستند. وی ادامه داد: بهتر است به دنبال این باشیم که چه چیزی منافع ما را تامین می‌کند، شاید خوشایند نباشد که بگوییم دلار و یورو منافع ما را تأمین می‌کند اما اگر واقعا منافع کشور در گرو این دو ارز است، باید به سراغ آنها برویم.
حذف دلار با افتتاح حساب بانکی ریالی
سعید قوام‌پور، مدیرکل برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت ملی نفت نیز با اشاره به اینکه نفت خام پشتوانه کشور است، گفت: گاهی پیشنهاد می‌شد در کشورهایی که نفت ایران را می‌خرند حساب‌های دو یا سه‌جانبه با پشتوانه نفت خام افتتاح شود. وی ادامه داد: در گذشته می‌توانستیم در برابر اعتبار ریالی خریداران به آنها نفت بفروشیم اما اکنون شاید برای ایجاد چنین حساب‌هایی با پشتوانه پولی دیر شده باشد. وی گفت: واقعیت این است که وزارت نفت تجهیزاتی نیاز دارد که با دو، سه پیمان ارزی محدود نمی‌توان آنها را تهیه کرد چرا که ممکن است به یک فناوری خاص نیاز داشته باشد که در اختیار کشوری است که مبادلات آن با دلار یا یورو انجام می‌شود.