دکتر مصباح‌الهدی باقری*: از زمان تأسیس دارالفنون و ورود نظام آموزشی جدید به کشور و تبدیل مکتب‌خانه‌های سنتی به مدارس، یک موضوع جدی ذهن دغدغه‌مندان حوزه تعلیم و تربیت را متوجه خود کرده بود و آن استفاده از مواهب نظام جدید همراه با حفظ ارزش‌های سنتی (اعم از دینی، ملی و بومی) بود. به همین خاطر، با به حرکت افتادن چرخ توسعه رضاخان بی‌سواد و کم‌رنگی و بعضا زوال بسیاری از ارزش‌ها و هنجارهای دینی، دلسوزان و عاقبت‌اندیشان برای برون‌رفت از این فضا، به فکر افتادند و به طرح و تدابیری رسیدند. از جمله اینها، تأسیس مدارسی بود که در آن سعی می‌شد رنگ و بوی تعلیمات و هنجارهای اسلامی (با همه فشارها و مضیقه‌های حکومت طاغوت) در فضا و برنامه‌های آموزشی وارد شود. تأسیس مدرسه‌های البرز، علوی، نیکان، کمال، روزبه و رفاه در طول سالیان قبل از انقلاب پاسخی به این نیاز بود. این تلاش تا جایی پیش رفت که دانش‌آموختگان این مدارس دارای شکل و شمایل منحصر‌به‌فرد چه از جهت ظاهری و چه از جهت خصیصه‌های اخلاقی شدند. 

نهایتا این اهتمام عالی، کار را به جایی رساند که این هویت ساخته‌شده، حتی در دوره‌های آموزش عالی و دانشگاه‌ها چه در داخل ایران و چه در خارج- که محیط و مولفه‌های شخصیتی‌شان کمتر تناسبی با ارزش‌های ‌الهی و هنجارهای انسانی داشت-، موجبات حرکت بر مسیر روشن و متقن مبارزه با ظلم و ظالم و حمایت از مظلوم و عدالت‌پیشگی می‌شد و بسیاری از سربازان امام و انقلاب از همین گروه فکری و هویتی باز متولد شدند. البته قابل انکار نیست که برخی شرایط و برخی عقاید، زمینه‌های افراط و تفریط اعتقادی را در فضای فرهنگی و تربیتی این مدارس ایجاد می‌کرد که روی برخی اقشار در این مدارس موثر واقع می‌شد و موجبات تزلزل و تذبذب اعتقادی در آینده ‌فرد را فراهم می‌آورد. با این همه، این مدارس همواره به‌ عنوان مراکزی هویت‌بخش شناخته می‌شدند که خانواده‌ها تلاش بسیاری می‌کردند فرزندان‌شان را وارد اینها کنند تا با خیالی نسبتا آسوده، تولی تربیتی بچه‌های‌شان را واگذار کنند. 

با پیروزی انقلاب اسلامی و برداشته شدن موانع، این انتظار وجود داشت جریان این هویت‌بخشی در سطح آموزش‌های مقدماتی (مدارس)، عمومی‌تر و گسترده‌تر شود و حتی به مراکز آموزش عالی هم سرایت کند و دانشگاه‌هایی با این سبک و سیاق طراحی و تأسیس شوند.  از آنجا که این دغدغه‌ها از قبل پیروزی انقلاب در اذهان، افکار و مباحثات برخی بزرگان و متفکران و زعمای قوم جاری بود، بعد از پیروزی انقلاب تلاش‌هایی مستقیم (توسط شخص بزرگان) یا غیرمستقیم (با اشراف بزرگان و به واسطه‌ دیگران) انجام شد. 

تأسیس موسسه آموزشی عالی امام خمینی (آیت‌‌الله مصباح)، دانشگاه امام صادق(ع) (آیت‌‌الله مهدوی‌کنی)، مدرسه عالی شهید مطهری (آیت‌‌الله امامی‌کاشانی)، مدارس و دانشگاه مفید (آیت‌‌الله موسوی‌اردبیلی)، مدارس و دانشگاه علوم اسلامی رضوی (آیت‌‌الله واعظ‌طبسی) و بعدها دانشگاه عدالت (آیت‌‌الله هاشمی‌شاهرودی) از این دست بود. همچنین برخی دانشگاه‌های سازمانی خاص مانند دانشگاه امام حسین(ع) و دانشگاه علوم قضایی، علاوه بر مأموریت تأمین نیرو، مأموریت هویت‌بخشی را هم در کنار آن می‌دیدند. مع‌الوصف بسیاری از این مراکز ذیل ترتیبات و تنظیمات مراکز بالادستی در حوزه آموزش عالی و نبود نیروی فکری در درون خودشان و تغییر شرایط و اقتضائات زمانی، خیلی زود از ظرفیت‌های تمایزبخش خود فاصله گرفته و تبدیل به یک دانشگاه کمی تا قسمتی معمولی شدند. برخی از این مراکز حتی از حداقل‌های تعریف‌شده در ماموریت خود نیز نازل‌تر شده و بیشتر از مساعدت جریان انقلاب و تربیت انسان‌های متعهد متخصص، به حد مزاحمت و معارضت با اهداف اولیه خود رسیدند. 

حال مساله اینجاست: دانشگاه هویت‌بخش چه ارکان و مشخصه‌هایی دارد؟ به عبارت دیگر، اگر دانشگاهی بخواهد در شخصیت اخلاقی و علمی و حضور اجتماعی دانش‌آموخته خود مؤثر باشد، باید حایز چه ویژگی‌ها و شرایطی باشد؟ در حقیقت کدام خصیصه‌ها به دانشگاه و مؤلفه‌های درونی و شخصیتی‌اش هویت می‌بخشد و آن را ممتاز می‌کند؟ 

این مراکز، در لایه هویت‌بخشی خود، دارای چند رکن محوری اثرگذار هستند. 

 

  اول) استادمربی‌های رونده و بالابرنده 

این اساتید به جای هضم در فرآیند تولید انبوه، در قالب نظام‌هایی که عمدتا برآمده از شخصیت خلقی خودشان است، به تربیت فرد فرد مشغولند. در واقع این اساتید مأموریت خود را خیلی فراتر از وظایف تعریف‌شده و حرفه‌ای قابل سنجش و اندازه‌گیری می‌دانند. آنها تلاش می‌کنند در هم‌نفسی با دانشجو، او را در زمین و بستر استعدادی خود دانشجو حرکت و رشد دهند. نیک پیداست که مهم‌ترین ویژگی نفوذ آنها، مربی بودن است، حسی پیامبرگونه که دوست دارد شاگردانش فراتر و جلوتر از خودش، نمونه و الگو باشند. هم مراتب تربیت و اخلاق را طی کنند و هم در مسیر علم‌آموزی و تحقیق، مستدام و مستقیم بمانند. 

دانشجو در نظر آنها یک متربی مستعد است که باید شکوفا شده و بالا رود. لذا استاد‌مربی‌ها به دنبال جوینده‌ها می‌گردند و به آنها می‌رسند، خوب می‌فهمندشان و خوب نگهداری‌شان می‌کنند و هیچگاه متوقف نمی‌شوند، لذا خود همراه با متربی‌ها، هم رونده هستند، هم شکوفا‌کننده و هم شکوفا شونده. 

 

  دوم) تعریف و مأموریت مشخص همراه نظامات مستقل و ممتاز

 آموزش عالی در کشورهای پیشرفته، دارای وزنی بالاتر از استانداردهای اداری و متعارف است، لذا دانشگاه‌ها به تناسب درجه و امتیاز در مرتبه‌های مختلفی از استقلال تا تابعیت محض (دستگاه آموزش عالی) قرار می‌گیرند. روشن است دانشگاه‌های هویت‌بخش لازم است از حیث نظامات درونی، طراحی‌ها و تألیف‌ها‌ی خود را داشته باشند. 

نظام جذب نیروی انسانی (اعم از استاد، دانشجو و کارمند)، نظام نگهداری، نظام ارتقا، نظام برنامه‌ریزی درسی و آموزشی، نظام تربیتی و... باید متناسب با مأموریت و ماهیت آن نهاد طراحی شود. اینکه همه نظام‌ها در وابستگی مستقیم و محض یک نظام استاندارد و متعارف تعریف شوند، دانشگاه را تبدیل به یک ماشین می‌کنند که مأموریتش رساندن افراد از یک نقطه به یک نقطه دیگر است و قرار نیست طی مسیر اتفاق خاصی بیفتد. مأموریت‌های یکسان، دانشگاه را از درون می‌خشکاند و می‌پوساند اما مأموریت‌های متمایز، نیاز به نظامات شایسته‌محور دارد؛ نظاماتی که در آن، موجودیت‌های مختلف دانشگاه اعم از استاد، دانشجو، مدیر و کارمند به‌مثابه یک متربی زنده منحصر‌به‌فرد، حیات ارگانیک دارند.  

 

   سوم) وجود اساتید یگانه و مرجع

 حضور اساتیدی که در حول‌و‌حوش مرزهای دانش و مساله‌های معاصر غور و سیر می‌کنند و به اصطلاح صاحب کرسی هستند، نیز کمک شایانی به هویت‌بخشی می‌کند. در حقیقت زیر سایه این درختان بلند، تنفس کردن و در عین حال تأمل در سایه عظمت و والایی اندیشه آنها، انسان را به رشدی متمایز و خاص نایل می‌سازد. این اساتید هر کدام در جایگاه یک نقطه مطلوب هستند که رسیدن به آنها یک مسیر سعادت برشمرده می‌شود. از این جهت حضور آنها، یک مسیر تجربه‌شده موفق و امتحان پس‌داده را پیش روی دانشجو می‌گذارد و او را از وهم و خیال به واقعیت و حقیقت «چگونه انسان موثر و متعالی شدن» نزدیک می‌کند. هر دانشگاهی که خالی‌تر از این اساتید معظم باشد، بی‌هویت‌تر است و دانشجویان بعضا آشفته و سرگردان، مسیر را کورمال کورمال طی می‌کنند و البته غالبا به جایی نمی‌رسند الا ما شذر و ندر(با بهره‌گیری از مواهب دیگر). 

 بدیهی است بخش جدی راهبری این‌گونه اساتید به واسطه اخلاق کریمه‌ای است که به آن متصفند و در عمل و سبک تعامل‌شان مشهود و حاضر است. مختصات دقیق این خلق و خو در کتاب‌های مرجع و سیره بزرگان بخوبی نشانی‌گذاری شده است. 

 

  چهارم) رئیس، راهبر دانشگاه

هر قدر رئیس دانشگاه بتواند در کنار وظیفه مدیریتی به نقش هدایت، راهبری و تولی امر اهتمام کند، دانشگاه چشم‌گیرتر می‌نماید. بنابراین رئیس یک دانشگاه هویت‌بخش، غیر از مدیریت آن باید خود نماد و نمایی از مأموریت دانشگاه باشد؛ چه در سخن و خطابه، چه در تصمیم و امریه سازمانی و چه در عمل و حرکت فردی. 

دانشگاهی که جایگاه رئیس در آن، در یک پست سازمانی خلاصه می‌شود و با تعیین شرایط احراز متعارف، او را ارزیابی و انتخاب می‌کنند، باید فهم کند که خصیصه «راهبری»، اگر جزء متقدم انتخاب رئیس دانشگاه نباشد حداقل جزء ضروری و اساسی آن است که نمی‌توان با متر و شابلون معمولی آن را تعیین و تقویم کرد.

اگر این راهبری از شخصیت رئیس دانشگاه حذف شود، مدیریت متعارف در بهترین شرایط، دانشگاه را کارآمد می‌کند نه شایسته و سرآمد. 

پس مهم اینکه، انتخاب رئیس در دانشگاه هویت‌بخش بیشتر جوششی است تا کوششی. هرگاه از این مهم فاصله بگیریم بخش جدی از جریان هویت‌بخشی دانشگاه، بی‌صاحب و متولی می‌شود. 

 

پنجم) سازمان فرهنگی هویت‌بخش

 یکی از منابع هویت‌ساز، نهادها و عناصری هستند که اتمسفر و سازمان فرهنگی یک مجموعه را شکل می‌دهند. نهادهای ظاهری دانشگاه (مثل معماری، محوطه، سر در، گواهینامه تحصیلی)، گردهمایی‌های متنوع و متفاوت (مذهبی، خانوادگی، سازمانی)، جلسات رسمی (دفاع از پایان‌نامه و رساله) و نیمه‌رسمی (دوره‌های آزاد یا همایش‌ها) و... از عناصر هویت‌ساز هستند. در واقع، با تعریف شکل تعامل و برقراری ارتباط موجودیت‌های مختلف در دانشگاه، در موقعیت‌های متفاوت، اگر امضای خاص و مشخصی پیدا کرد، بخشی از جریان هویت‌بخشی دانشگاه به ظهور رسیده است. هر چقدر این عناصر، متمایزتر و شاخص‌تر باشد، در ساخت هویت موثرتر است. 

مثلا دانشگاه‌ها برای ارتباط دانش‌آموختگان خود طراحی‌های مختلفی انجام می‌دهند. برخی فقط به برگزاری گردهمایی‌های نوبه‌ای اکتفا می‌کنند تا دیدارها تازه شود اما برخی برای همین اجتماع، مجرای رسانه‌ای خاصی برقرار می‌کنند تا همیشه این افراد ذیل چتر آن نهاد، با هم مرتبط باشند. برخی مواقع خانواده‌ها را هم در این ارتباط دخیل می‌کنند. برخی مواقع امتیازات خاصی مثل استفاده از رستوران یا کتابخانه را برای آنها فراهم می‌کنند. برخی به تأسیس مدارس پایه پرداخته و فرزندان فارغ‌التحصیلان را با تخفیف ویژه‌ای می‌پذیرند و... بدیهی است هر کدام از این سطوح به استمرار و عمیق شدن هویت سازمانی، معنای متمایزی می‌بخشند. 

 

ششم) نهادهای وابسته و اقماری

 اینکه دانشگاه به دانشگاه ختم نشود و بتواند در موجودیت‌ها و لایه‌های دیگر ادامه پیدا کند موضوع بسیار بااهمیتی است. دانشگاهی که از چند اتاق و کلاس تشکیل شده، تقریبا بی‌هویت، عقیم و حتی مرده است و عنوان دانشگاه، عنوان اشتباهی است که به آن داده‌اند اما دانشگاهی که ادامه دارد و در هر مرحله از حیات دانشجویان و دانش‌آموختگان با طراحی و ایده‌پردازی‌های مناسب، به نهادسازی‌های مأموریتی دست ‌زده است، این دانشگاه خود را موجودیتی زنده دانسته، لذا زندگی و هویت می‌بخشد. پژوهشگاه، اندیشکده، پارک ‌و مرکز رشد از نهادهای معمول این ادامه حیات هستند و البته هزاران مسیر تعاملی و ارتباطی برای حفظ و نگهداری انسان پرورش‌یافته را می‌توان به آن گره زد.  

 

هفتم) محصولات علمی مرجع

دانشگاه آن‌گاه که به محصولات ممتاز- که یک شاخصه آن می‌تواند مسأله محوری باشد- دست یابد، می‌تواند برای خود و اهالی آن هویت ایجاد کند. دانشگاهی که از جهت خروجی‌ها، هیچ امتیاز و تمایزی را به ظهور نمی‌رساند براحتی محو می‌شود و بی‌هویت اما دانشگاهی که برای خود مأموریتی متمایز (و در بهترین حالت، منحصربه‌فرد) تعریف و برای آن، چشم‌اندازهایی در تناوب‌های زمانی طراحی کرده، آن‌گاه می‌تواند محصولات علمی موثری را طرح‌ریزی کند و تدارک ببیند. مهم‌ترین خروجی یک دانشگاه، یک دانش‌آموخته ممتاز است که به زینت دین و ادب و حیا آراسته و دردمند دردهای جامعه است. برای خود در درون جامعه به دنبال هویت است و نمی‌خواهد جامعه را صرف و هزینه خود و هویت خود کند. 

 

هشتم) دانشجو در فرآیند ساخت است

در دانشگاه هویت‌بخش، دانشجو فقط یک خدمت‌گیرنده صرف نیست. فقط نمی‌آید در کلاسی شرکت کند، آزمایشگاهی را تجربه کند، مطالعه و تحقیقی داشته باشد، امتحانی بدهد و مدرکی بگیرد و برود. دانشجو یک رکن محوری است و در فرآیند ساخت، حضور فکری و مشارکت عملی دارد. لذا طراحی مسیرهایی در فرآیند آموزشی، پژوهشی و تربیتی و تدارک زمینه نقش‌آفرینی فعال (و حتی فوق‌فعال) دانشجویان، ظرفیت‌های هویت‌بخشی را به طور مثبت و فراگیری تحت تاثیر قرار می‌دهد. اینکه دانشجو حداقل در دانشگاه هویت‌بخش تمام نمی‌شود و در فرآیند ساخت می‌ماند و فقط قالب عوض کرده و نقش دانش‌آموخته را به خود می‌گیرد، یک فرض معتنا‌به محسوب می‌شود. دانشگاهی که در آن دانشجو فقط به ‌خرید و فروش دانش حداقلی با نمره و امتیاز و مدرک مشغول است، به چشم یک خدمت‌گیرنده‌ شاید قانع (به معنای منفی) و شاید متوقع به حساب می‌آید که دانشگاه باید هر طور شده با فاصله از او حرکت کند و بعد از مدتی، او را رها کند. دانشگاه هویت‌بخش با دانشجو و دانش‌آموخته‌اش ادامه می‌یابد و هیچگاه بدون آنها نه معنا می‌دهد و نه تصویر می‌سازد. 

 

 نهم) ارتباط با مردم و جامعه؛دردها و مساله‌ها

دانشگاهی که همیشه به مرزهای خود ختم می‌شود و مردم و جامعه در آن غایب هستند، مانند پرورش آکواریومی ماهی‌های زینتی عمل می‌کند که با کوچک‌ترین تغییر دما و فضایی، بوی مرگ و نامانایی حس می‌شود. بدانیم که جامعه و مسائل آن، نه‌تنها جهت و اولویت برای حرکت و سیر دانشگاه تعیین و تعریف می‌کند، بلکه آن را دغدغه‌مند و زنده بار می‌آورد. دانشگاه‌هایی که بیرون از مسائل جامعه خود، مشغول گذران زندگی هستند، در حیات نباتی به سر می‌برند و بیشتر از اینکه سرمایه باشند، هزینه‌زا بوده و خیلی زود فراموش می‌شوند. نکته مهم اینکه این‌گونه محیط‌ها برای خود هویتی جمع می‌کنند اما بیشتر از آنکه این هویت، شناسنامه معتبر شود، بدنامی «از ما بهترون» را یدک می‌کشد. نوعی اشراف‌زادگی دانشگاهی که زبان مفاهمه با دردهای جامعه را بلد نیست و در محیطی سربسته مشغول لهو و لعب علمی‌اند. 

 

جمع‌بندی

 ارکانی که گفته شد، بخش مهمی از مؤلفه‌هایی است که وقتی با هم کار می‌کنند، فرآیند هویت‌بخشی و تعلق از دانشگاه به فرد را جریان می‌بخشند. 

دانشگاهی که در معماری آن، هیچ مولفه و نماد تعالی‌بخش دیده نمی‌شود و شاید یک ساختمان مسکونی، اداری یا تجاری بوده که فقط کاربری آن عوض شده اما در نما و نماد آن دستی برده نشده و می‌تواند خیلی زود به کاربری قبلی برگردد، نه هویت دارد و نه هویت‌بخش است.  

دانشگاهی که استاد آن مراتب ترقی و تعالی را نه در اشتراک مساله‌ها و درد‌های جامعه و هم‌افزایی در مسیر پیدا کردن راهکار و اجرایی کردن آن، بلکه در پر کردن سیاهه فرم‌های ارتقا می‌بیند و اصلا «اثر و تاثیر و مخاطب» را در معادلات ترفیع و ارتقای خود فراموش کرده، خیلی زود عقیم و بی‌دنباله می‌شود. و شاید خیلی زود از مرتبه دردآشنایی و تلاش برای سامان دردها به دردآفرینی تبدیل شده و خود بخشی از مسائل شود. 

دانشگاهی که نظام برنامه‌ریزی آموزشی آن به جای ساخت و تربیت، بر حل‌و‌فصل بنا شده است، عمدتا شاخص‌های کنتوری و کنکوری را برمی‌گزیند. حتی دیده شده این شاخص‌ها بر واقعیت‌های روشن غلبه کرده و نوعی رضایت‌بخشی حبابی و خیالی را به عنوان شاخص تحقق هدف بر خود تحمیل کرده است. 

دانشگاهی که خواست و خواهش دانشجو، بدون تطبیق آن بر ماموریت و اهداف عالی معیاری حیاتی قلمداد می‌شود، خود را حتی تا ارائه خدمات هوسی تنزل می‌بخشد. 

خلاصه! دانشگاه هویت‌بخش نهادی است پویا، ممتاز، پر از نماد، با هنجارهایی تعریف‌شده و متعهدانه که تمام عناصرش نقشی زنده و ارگانیک دارند و برای هر مولفه شخصیتی‌اش قیمت و بهایی است که فقط با پرداخت آن می‌توان آن را خرید و مال خود کرد. چانه‌زنی و تخفیف فقط در صورتی در این بازار ارائه می‌شود که به آرمان‌ها خدشه و تعدی وارد نشود ولی هرگز چیزی نسیه داده نمی‌شود.  این فقرات، لوازمی است مقدماتی که می‌تواند حیات دهد و هویت ببخشد و جامعه را به داشتن دانشگاه متفاخر کند، و اگر نه، عدد دانشگاه و مافیهای آن، نشانگر گمراه‌کننده‌ای است که بلایا و ابتلائاتش ویران‌کننده و زوال‌بخش یک جامعه و شاید یک تمدن دیرپای باشد. به نظر می‌رسد انقلاب اسلامی باید به دنبال امضای دانشگاهی خود باشد و برای حفظ آن از گزند و جعل و تقلب و تخلف، اهتمام کند. 

* پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع)

با آنکه تا هفته‌های پیش خیلی از مناطق کشور به دلیل عدم شیوع کرونا سفید اعلام می‌شد اما اخیرا معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده است: دیگر رنگ‌بندی کرونایی معنایی ندارد، نارنجی و زرد نداریم، کل کشور در وضعیت قرمز قرار دارد. به گزارش «وطن امروز»، آمار بستری‌شدگان، مرگ‌و‌میر و مبتلایان به ویروس کرونا در کشور مدتی است افزایشی شده است؛ افزایش آماری که کادر پزشکی را بیش از همه نگران کرده، چرا که این احتمال وجود دارد فصل پاییز و زمستان ویروس کرونا در کنار آنفلوآنزا فعال‌تر و باعث مراجعه فراوان بیماران ویروسی بدحال به بیمارستان‌ها شود. از طرفی با توجه به مواجه بودن کل کشور با ویروس کرونا و قرار گرفتن تمام استان‌ها در وضعیت قرمز، خبرهای ناخوشایندی از سوی جامعه پزشکی در صورت بی‌توجهی مردم به پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌‌گذاری‌های اجتماعی به گوش می‌رسد. پیش‌بینی‌‌ها حکایت از آن دارد که کرونا با توجه به سازگاری با سرما در فصول سرد سال، فعال‌تر بوده و برای همه‌گیری کمین کرده است. تا جایی که معاون کل وزارت بهداشت در این باره گفته است در صورت ادامه این روند، آمار کشته‌های کرونا به ۴۵ هزار نفر هم خواهد رسید. وی با بیان اینکه انفجار کرونایی در برخی شهرها اتفاق افتاده است، افزود: در شهر تبریز از زیر ۴۰ بستری روزانه به ۱۶۰ بستری رسیده‌ایم و در قم نیز از ۱۰ بستری روزانه به ۱۶۰ بستری رسیده‌ایم. ایرج حریرچی یادآوری کرد: در صورت استفاده ۹۵ درصدی از ماسک و کاهش ۵۰ درصدی ترددها، میزان ابتلا و مرگ‌ومیر کاهش خواهد یافت.

معاون کل وزارت بهداشت در ادامه نسبت به شیوع موج سوم کرونا در کشور هشدار داد و گفت: تهران از نظر پخش و انتشار بیماری وضعیت مناسبی ندارد. حریرچی اظهار داشت: برخی استان‌ها نیز وضعیت مناسبی ندارند و بیماری بدون هیچ ملاحظه‌ای منتظر غفلت ما است. وی ادامه داد: تجمع در مکان‌های مختلف برابر با افزایش دوباره است و جامعه‌ای هوشمند است که تجمعات غیرضروری را به صفر برساند، بنابراین تاکید می‌شود هر نوع تجمعی موجب افزایش مبتلایان به کرونا می‌شود. وی افزود: کاهش میزان مرگ‌و‌میر در بیمارستان‌ها نشان می‌دهد کادر درمانی عملکرد خوبی دارد اما افزایش میزان مراجعات به بیمارستان‌ها گویای افزایش شیوع کرونا و رسیدن به موج سوم کرونا است. معاون کل وزارت بهداشت گفت: تهران از لحاظ رعایت پروتکل‌های بهداشتی یکی از ضعیف‌ترین نقاط کشور است.

 

* افزایش موارد ابتلا و بستری

گواه هشدارهای معاون وزیر بهداشت نسبت به احتمال افزایش مرگ‌‌و‌میر و بستری‌های کرونا در روزهای آینده، آمار دیروز سخنگوی وزارت بهداشت از صعود دوباره مبتلایان روزانه کرونا و مرگ ۱۴۴ تن طی 24 ساعت بود. دکتر سیماسادات لاری تصریح کرد: بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۳۰۴۹ بیمار جدید مبتلا به «کووید‌-19» در کشور شناسایی شدند که ۱۵۹۳ نفر از آنها بستری شدند. به گفته وی، مجموع بیماران «کووید‌-19» در کشور به ۴۱۶ هزار و ۱۹۸ نفر رسید. سخنگوی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه متاسفانه در طول 24 ساعت گذشته ۱۴۴ بیمار «کووید‌-19» جان خود را از دست دادند و مجموع جان‌باختگان این بیماری به ۲۳ هزار و ۹۵۲ نفر رسید، اظهار کرد: خوشبختانه تاکنون ۳۵۵ هزار و ۵۰۵ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند. لاری افزود: ۳۸۶۹ نفر از بیماران مبتلا به «کووید‌-19» در وضعیت شدید این بیماری تحت مراقبت قرار دارند. وی ضمن بیان اینکه تاکنون 3 میلیون و ۶۹۱ هزار و ۳۹۹ آزمایش تشخیص «کووید‌-19» در کشور انجام شده است، عنوان کرد: بر اساس آخرین اطلاعات کرونا در کشور، استان‌های تهران، مازندران، گیلان، قم، اصفهان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، کرمان، خراسان شمالی، سمنان، یزد، زنجان و قزوین در وضعیت قرمز قرار دارند.

 

* آمار فوتی‌های کرونا در تهران 2 برابر شد

آمار مرگ‌و‌میر بیماران کرونایی پایتخت‌نشین در حالی طی چند روز اخیر 2 برابر شده است که مسؤولان بروز چنین فاجعه‌ای را ناشی از بی‌توجهی برخی‌ها نسبت به توصیه‌های بهداشتی و نرفتن به سفر در روزهای تعطیل ماه جاری می‌دانند و معتقدند آثار منفی بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها نیز در هفته‌های آینده خود را نشان می‌دهد. هر چند طی چند روز اخیر آمار مبتلایان به این بیماری کشنده در سراسر دنیا با سیر صعودی همراه بوده است اما عضو شورای شهر تهران نسبت به تصمیم‌گیری‌های مدیریتی بدون توجه به روند فاجعه‌آمیز کرونا در کشور واکنش نشان داده و معتقد است تصمیمات غیرکارشناسانه، فاجعه‌بار خواهد بود. مجید فراهانی در پستی توئیتری که تصویر آن را در اینستاگرام خود نیز منتشر کرده نسبت به تصمیمات مربوط به کرونا در تهران انتقاد کرد. وی نوشته است: بر اساس آمار، ظرف 10 روز اخیر تعداد فوتی‌های ناشی از کرونا فقط در شهر تهران ۲ برابر شده است. عجیب آنکه شرایط دورکاری در استان تهران لغو شد و مدارس همچنان محل انتقال ویروس است؛ تصمیم‌گیری مدیران بدون توجه به روندها فاجعه می‌آفریند. 

همچنین ستاد مرکزی مدیریت بحران سازمان نظام پزشکی نیز در بیانیه‌ای درباره خطر موج‌های بعدی کرونا و آنفلوآنزا مواردی را متذکر شده است. ستاد مرکزی مدیریت بحران سازمان نظام پزشکی در بیانیه‌ای آورده است: «در شرایطی که پاندمی کرونا ویروس و بیماری «کووید-۱۹» در سراسر جهان و نیز در کشور ما، یک مخاطره جدی حیات بشریت به‌حساب می‌آید، با نزدیک شدن به آغاز پاییز، نگرانی جامعه پزشکی و مردم ایران از بابت خطر اپیدمی آنفلوآنزا به یک مسأله حاد و مبرم تبدیل شده است. اکنون پزشکان در سراسر جهان، نگران همزمان شدن و همراهی اپیدمی فصلی آنفلوآنزا و پاندمی «کووید-۱۹» هستند. از آنجایی که نشانه‌های بالینی آنفلوآنزا شبیه نشانه‌های شایع «کووید-۱۹» است، نشانه‌ها و علائم آنفلوآنزا می‌تواند با ایجاد مشکل در تشخیص و از طریق مبتلایانی که بیماری آنها تشخیص داده نشده و تحت قرنطینه و اجرای دستورالعمل‌های مربوط قرار نگرفته‌اند، خطر گسترش و سرایت بیماری «کووید-۱۹» را افزایش دهد. از سوی دیگر، هر گاه شخصی با آلودگی توسط هر کدام از ویروس‌ها دچار «آنفلوآنزا» یا «کووید-۱۹» شود، تا اندازه‌ای تضعیف و گرفتار خواهد شد که به‌سادگی میزبان مساعدی برای ویروس دیگر باشد. آنچه مسلم است اینکه ابتلای همزمان به هر ۲ ویروس می‌تواند پیش‌آگهی بالینی بدتری داشته باشد و بویژه در افراد مسن و دارای بیماریی‌های زمینه‌ای و نیز کودکان به نتایج ناگواری منجر شود. 

 

* تعداد مبتلایان به کرونا در جهان از مرز  ۳۰ میلیون نفر گذشت

از طرفی برآوردهای آماری از سراسر جهان نشان می‌دهد فقط ۲ روز طول کشید تا با افزوده شدن یک میلیون نفر دیگر به کل افراد مبتلا به ویروس کرونا، شمار مبتلایان از 30 میلیون نفر عبور کند. برآوردهای وبگاه «ورلدامتر» نشان می‌دهد تعداد کسانی که در جهان به ویروس «کووید-۱۹» مبتلا شده‌اند بامداد پنجشنبه از ۳۰ میلیون نفر فراتر رفته است. بر این اساس تا لحظه نگارش این خبر ۳۰,۰۰۰,۳۴۳ نفر در سراسر جهان به این ویروس مبتلا شده‌اند و ۹۴۴,۲۱۰ نفر نیز بر اثر آن جان خود را از دست داده‌اند. در مقابل اما ۲۱,۷۶۸,۰۹۳ نفر از بند این بیماری رهایی پیدا کرده و سلامت خود را به دست آورده‌اند. در میان کشورهای آلوده به این ویروس، ایالات‌متحده آمریکا با حدود 6 میلیون و 800 هزار نفر، بیشترین شمار مبتلایان را در جهان دارد. این در حالی است که «تدروس آدهانوم» مدیرکل سازمان جهانی بهداشت چندی پیش در جلسه‌ای درباره این بیماری در یکی از دفاتر سازمان ملل در ژنو گفته بود: «در حال حاضر سلاح جادویی وجود ندارد و شاید هیچ وقت وجود نداشته باشد».

 

* فرهنگ استفاده از ماسک، کرونا را از پا درمی‌آورد

با توجه به اینکه تاکنون درمانی برای کرونا در دنیا پیدا نشده است، کارشناسان بهداشت تاکید دارند خودمراقبتی، استفاده از ماسک و رعایت اصول بهداشتی بهترین راهکار برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری است. عضو ستاد ملی مقابله با کرونا در این باره گفت: نهادینه شدن فرهنگ استفاده از ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده در محیط‌های کاری، تفریحی، خرید و... باعث می‌شود در فصل سرما کرونا را از پا درآوریم. مسعود مردانی افزود: رعایت اصول بهداشتی در کشور توسط همه افراد جامعه باید به صورت یک فرهنگ درآید، زیرا ویروس کرونا بسیار خطرناک است و رفتارهای متفاوتی را با علائم مختلف از خود بروز می‌دهد؛ اگر مردم موارد را به طور کامل رعایت کنند، در ۶ ماه دوم امسال می‌توانیم آن را شکست دهیم. وی اظهار داشت: پایان کرونا به نوع رفتار مردم بستگی دارد، از همه افراد جامعه می‌خواهیم به توصیه‌های بهداشتی توجه خاصی کنند، بویژه در مکان‌های پر رفت‌و‌آمد و شلوغ از ماسک استفاده کرده و فاصله اجتماعی را رعایت کنند.

***

گروه اقتصادی: بررسی شاخص اجاره‌بها نشان از آن دارد که طرح دولت برای مشخص کردن بازه افزایش اجاره‌بها به اهداف اولیه خود نرسیده است. 

به گزارش «وطن امروز»، پس از نقدهای فراوان نسبت به افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها، دولت تصمیم به تعیین بازه‌ای مشخص برای میزان افزایش اجاره‌بها گرفت. بر این اساس، حسن روحانی در جلسه ستاد مقابله با کرونا در 8 تیرماه‏، اظهار داشت: مقرر کردیم اجاره‌بها از فردا در تهران نمی‌تواند ۲۵ درصد بیشتر از سال قبل باشد. در سایر کلانشهرها از ۲۰ درصد بیشتر نباید باشد و در بقیه شهرها هم ۱۵ درصد. در همان بازه زمانی نقدهای بسیاری به این تصمیم وارد شد و اغلب کارشناسان مسکن این اتفاق را غیرممکن دانستند. برای مثال مهدی سلطان‌محمدی در این باره اظهار داشت: با توجه به اینکه اصولا قیمت‌گذاری دستوری در بازار مسکن جواب نخواهد داد، نمی‌توان از این مصوبه دولت در رابطه با تعیین سقف ۲۵ درصدی اجاره در تهران انتظار اجرایی شدن داشت، چرا که مسکن کالایی خاص است و نمی‌توان برای آن سقف قیمتی تعیین کرد، بلکه باید بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا، نرخ‌ها در بازار تعیین شود، نه اینکه شما بیایید و برای آن نرخ‌گذاری کنید. 

وی با تاکید بر اینکه سابقه قیمت‌گذاری در کالا‌های دیگر به هیچ عنوان موفقیت‌آمیز نبوده است، اظهار داشت: در گذشته نیز گاهی وزیر راه‌وشهرسازی از نرخ‌گذاری در بازار مسکن سخن می‌گفت اما با توجه به اینکه اساسا دخالت دولت در قیمت‌گذاری به هیچ عنوان تجربه موفقی نبوده، نمی‌توان از آن انتظار مثبتی داشت. در همین طرح نیز مکانیزم نظارتی مشخص نیست و حتی اگر معلوم نیز باشد، به فرض چنانچه حداکثر قرارداد‌ها ۲۵ درصد افزایش یابد اما در خفا ممکن است به دلیل افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی، مالک اجاره بیشتری از مستاجر‌ طلب کند. 

سلطان‌محمدی اضافه کرد: «در این بین نیز ممکن است دعوا‌های حقوقی شکل بگیرد که حل‌و‌فصل آن نیز داستان‌های بسیاری را به دنبال دارد. از سوی دیگر آقای رئیس‌جمهوری اعلام کرده این سقف تعیین شده برای ایام کرونا است اما باید این موضوع را در نظر گرفت که از فروردین‌ماه تاکنون به دلیل شیوع کرونا عرضه در بخش مسکن چه خرید و چه اجاره با افت روبه‌رو بوده و حال نیز که پیک دوم همه‌گیری ویروس کرونا آغاز شده، این موضوع نیز تشدید شده است که همین عامل، مزید بر علت شده تا قیمت مسکن بر اساس آمار‌های موجود رسمی از ابتدای سال تاکنون با افزایش بیش از ۴۲ درصدی همراه باشد». 

 

* بازار اجاره مسکن را سامان دادیم

حالا معاون مسکن وزارت راه و شهرسازی هم به دفاع از این اقدام پرداخته است. ‏‏‌معاون مسکن و ساختمان وزارت راه‌و‌شهرسازی‏ به اقدامات وزارت راه‌وشهرسازی در حوزه بازار اجاره مسکن در تابستان امسال اشاره و تأکید کرد: ارزیابی‌های ما نشان می‌دهد این برنامه‌ها قابل قبول بوده و توانسته بازار را کنترل کند؛ به همین منوال، در حوزه خرید و فروش مسکن هم ما پیشنهاداتی ارائه دادیم که اگر آنها مصوب شود، تا حدود زیادی می‌توانیم بازار خرید و فروش مسکن را هم کنترل کنیم، البته باید این را هم در نظر داشت که بازار مسکن، یک بازار ترکیبی است و از متغیرهای مختلف نقش‌پذیری دارد. محمود محمودزاده درباره سرنوشت عرضه مسکن در بورس هم اظهار داشت: بورس املاک، بحثی است که وزارت اقتصاد آن را پیگیری می‌کند و وزارت راه‌وشهرسازی در آن نه موضع مدیریتی دارد، نه موضع محوری اما آنچه را درباره ارتباط مسکن و بورس وزارت راه‌و‌شهرسازی پیگیری می‌کند، موضوع صندوق‌های زمین و ساختمان است. محمودزاده درباره صندوق‌های زمین و ساختمان تصریح کرد: اصلاح آیین‌نامه اجرایی قانون صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان، ذیل قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن را از هیأت‌وزیران اخذ کرده‌ایم و در حال حاضر در حال به‌روز‌رسانی مطالعات آن هستیم تا بتوانیم آن را پیاده‌سازی کنیم. هدف از اجرای قانون صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان، کمک به تولید انبوه و عرضه بالای مسکن و پروژه‌های خدماتی مکمل مسکن است.  دبیر شورای عالی مسکن درباره آخرین وضعیت لایحه مالیات بر عایدی سرمایه گفت: مسؤولیت تهیه این لایحه بر عهده وزارت اقتصاد است و مراحل نهایی خود را در کمیسیون اقتصادی دولت می‌گذراند؛ پس از آن به هیات دولت آمده و در نهایت به مجلس ارسال می‌شود. وی درباره اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی و وظایفی که قانون در زمینه اجرای این قانون بر عهده دولت گذاشته است، اظهار داشت: هم ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم (مالیت بر خانه‌های خالی) و هم ماده ۱۵ قانون ساماندهی و حمایت از تولید مسکن مبنی بر اخذ مالیات از خانه‌های خالی را وزارت راه‌و‌شهرسازی در دست اجرا دارد. با پیگیری این دو ماده قانونی می‌توانیم بحث سرمایه‌گذاری در بخش مسکن را هدفمند کنیم. به گفته معاون وزیر راه‌وشهرسازی با این طرح‌ها و لوایحی که در دولت و مجلس درباره کنترل بازار مسکن با استفاده از ابزارهای مالیاتی تصویب می‌شود، می‌توان روند صعودی قیمت مسکن را در ماه‌های آتی کنترل کرد. 

 

* نتیجه دستور به مسکن 

بررسی‌ها نشان می‌دهد اساسا طرح سقف‌گذاری میزان افزایش اجاره‌بها شکست خورده است. بر این اساس، آمار شاخص کرایه مسکن اجاری در شهر تهران حاکی از آن است در تیرماه و مردادماه به ترتیب 6/27 و 4/27 درصد اجاره‌بها نسبت به‌مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است. 

جالب اینجاست که میزان شاخص کرایه مسکن اجاری در ماه پیش از این تصمیم یعنی خردادماه هم 6/27 درصد بوده و اساسا هیچ تغییری در این رابطه حاصل نشده است. 

اما با این وجود می‌توان امیدوار بود با پایان یافتن تابستان و پایان روزهای پررونق بازار مسکن، شاخص کرایه مسکن اجاری کاهش یابد. 

آنچه پیداست مشکل قیمت مسکن و اجاره‌بها حاصل بیش از 5‌سال عدم فعالیت و کاستی در وزارت راه‌و‌شهرسازی است و اساسا نمی‌توان آن را با تصمیم‌های مقطعی سامان بخشید. 

 

* بیراهه تکراری دولتمردان

دولتمردان در مواجهه با مسائل اقتصادی، به جای حل آنها، راهکارهایی برای انطباق مردم با شرایط پیش آمده ارائه می‌کنند. ایده ساخت خانه‌های 25 تا 40 متری برای جبران‌ گرانی مسکن و تامین سرپناه حداقلی در حالی است که راهکارهای اصلی برای حل ریشه‌ای معضل تورم افسارگسیخته بویژه در حوزه مسکن طی 7 سال گذشته در حاشیه بوده است. مهم‌ترین عامل افزایش قیمت‌ها در بخش‌های مختلف از مسکن گرفته تا خودرو و... رشد نقدینگی بیش از 20 درصدی است. آمارهای رسمی ‌‌نشان می‌دهد میانگین رشد سالانه نقدینگی در 5 دهه گذشته حدود 25 درصد بوده است. نتیجه چنین وضعیتی، افزایش سطح عمومی ‌قیمت‌ها و رشد تورم به بالای 20 درصد طی 5 دهه اخیر بوده است. خلق بی‌ضابطه نقدینگی توسط بانک‌ها در حالی است که طی این سال‌ها هیچ اقدام خاصی برای مدیریت عالمانه نظام بانکداری کشور نشده است. عامل دیگر افزایش قیمت مسکن، کاهش شدید ساخت‌و‌سازها در دوره مدیریت دولت فعلی است. دولتی که تنها برنامه‌اش در حوزه مسکن، کند کردن سرعت پیشرفت طرح مسکن مهر و فحاشی به این پروژه عظیم بود، اکنون و در سال پایانی خود، هیچ دستاوردی برای عرضه جهت کنترل تورم افسارگسیخته بازار مسکن ملکی و بویژه استیجاری ندارد، تا جایی که مجبور به تصویب طرحی برای ممنوعیت افزایش اجاره‌بها بیش از حد تعیین شده خود می‌شود. 

آخرین عامل افزایش بی‌ضابطه قیمت‌ها در بازار مسکن، نبود نظارت متمرکز بر معاملات مسکن و مالکیت املاک است. خبر راه‌اندازی «سامانه املاک و اسکان» در حالی در ماه اخیر منتشر شد که در 7 سال گذشته هیچ اقدامی‌‌ برای راه‌اندازی این سامانه جهت رصد معاملات و مالکیت‌ها به منظور شناسایی خانه‌های خالی و همچنین معاملات سوداگرانه به عنوان یکی از عوامل افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها نشد. هم ‌اکنون این سامانه تنها به صورت اسمی راه‌اندازی شده و هیچ موردی در آن ثبت نشده است. تعلل در اصلاح قوانین مالیاتی برای اخذ مالیات بر عایدی مسکن و مالیات بر خانه‌های خالی، دیگر اهمال دولت در ساماندهی بازار مسکن برای کنترل تورم در این بخش است. همه این موارد اقداماتی است که اگر تاکنون انجام شده بود، نیازی به تعیین دستوری سقف افزایش اجاره‌بها وجود نداشت؛ اقدامی‌ که مشخص نیست تا چه اندازه قابلیت اجرا دارد.

 

***

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیامی در گذشت مرحوم آقای حاج‌علی شمقدری را تسلیت گفتند. 

به گزارش «وطن امروز»، متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است:

بسم‌الله الرحمن الرحیم

با تأثر فراوان اطلاع یافتم که دوست و همراه قدیمی، مرد مؤمن و انقلابی و متشرع، پدر شهید و برادر شهید، مرحوم آقای حاج‌علی آقای شمقدری رحمه‌الله علیه دار فانی را وداع کرده است. 

اینجانب در بیش از نیم قرن آشنایی با این برادر با ایمان و پرتلاش، همواره او را در جبهه‌ حق، به پایداری و غیرت و صدق و وفا شناخته‌ و از او جز نیکی و مجاهدت ندیده‌ام، رحمت و رضوان خدا بر او باد. وظیفه می‌دانم که به همسر مؤمن و صبور و فرزندان صالح و مکرم و نیز به دیگر بازماندگان و همه‌ دوستان و آشنایان آن مرحوم تسلیت عرض کنم و حشر او با شهیدان و بندگان صالح را از خداوند مسألت نمایم.

طی هفته‌های اخیر بازار ارز شاهد رشد قابل توجه قیمت‌ها بود به طوری که قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد از کانال 22 هزار تومان به کانال 26 هزار تومان رسید، حتی به مرز 27 هزار تومان هم نزدیک شد. با این حال خبرها و نشانه‌ها از بازگشت ثبات به بازار ارز حکایت دارد. شکسته شدن رکورد عرضه ارز در سامانه نیما، خبر رئیس کل بانک مرکزی از برنامه این بانک برای عرضه سنگین ارز در حاشیه بازار و همچنین بازگشت بازار سرمایه به مدار صعود از جمله نشانه‌هایی است که از پایان رشد قیمت‌ها در بازار ارز در هفته‌های پیش رو خبر می‌دهد. 

روند افزایش قیمت ارز طی چند هفته اخیر باعث بروز نگرانی در جامعه شد، چرا که با توجه به همراستایی نرخ ارز با سطح قیمت‌ها، معیشت مردم به طور مستقیم تحت تاثیر این نوسانات قرار می‌گیرد؛ همین مساله باعث شده نرخ ارز به مرجعی برای اندازه‌گیری انتظارات تورمی در جامعه تبدیل شود. هر چند نرخ ارز طی هفته‌های اخیر صعودی شد اما برخی شواهد حاکی از شکل‌گیری تحولات مثبت در این حوزه است. اخیرا خبرهایی از عرضه سنگین ارز در سامانه نیما منتشر شده است به طوری که گفته می‌شود در 2 هفته گذشته، رکورد عرضه ارز در این سامانه از ابتدای امسال تاکنون شکسته شده است. طبق خبرهای منتشر‌شده، میزان ارز معامله شده در 2 هفته گذشته در سامانه نیما ۴۴۰ میلیون دلار بوده است. 

رئیس کل بانک مرکزی چهارشنبه هفته گذشته با انتشار یادداشتی در صفحه شخصی خود از عزم این نهاد برای عرضه سنگین ارز در حاشیه بازار خبر داد. عبدالناصر همتی تصریح کرد: همان‌گونه که قبلا گفتم، ثبات بازار برای بانک مرکزی اولویت دارد و لذا در حاشیه نرخ بازار نسبت به عرضه سنگین اقدام و اجازه آربیتراژ و نوسان‌گیری نخواهد داد. وی همچنین از ورود پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و معدنی‌ها به عرضه ارز به صرافی‌ها خبر داد. همتی در این رابطه گفت: بانک مرکزی ضمن افزایش عرضه در بازار ثانویه (نیما)، در راستای تسهیل و تسریع تامین ارز واردکنندگان در این بازار به پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و معدنی‌ها اعلام کرد که آنها نیز می‌توانند ارز حاصل از صادرات خود را، علاوه بر صرافی‌های بانکی، مستقیما به صرافی‌های مجاز جهت واردات کالاهای دارای تخصیص ارز بفروشند. رئیس کل بانک مرکزی در پایان سیگنال کاهش قیمت ارز را داد و گفت: نرخ‌های ارز در بازار، نرخ‌های اقتصادی نیستند و دوام نخواهند داشت. امیدوارم مردم عزیز دارایی خود را در معرض ریسک بازار ارز قرار ندهند. 

علاوه بر افزایش عرضه ارز، عامل دیگری که می‌تواند به کاهش التهابات بازار ارز کمک کند، روند رو به رشد اخیر بازار سرمایه است. بازار سرمایه که به مدت یک ماه در مسیر نوسانی اکید قرار گرفته بود، از هفته گذشته وارد مدار صعودی شد.

 نکته جالب در این رابطه، سهم قابل توجه حقیقی‌ها در روی آوردن به بازار و افزایش قابل توجه تقاضای این دسته از سرمایه‌گذاران بود. با توجه به افت سنگین قیمت‌ها در بازار سرمایه، بسیاری از سرمایه‌گذاران نسبت به خرید سهم رغبت نشان داده و از همین رو بسیاری از صف‌های فروش در این بازار به صف‌های سنگین خرید تبدیل شده است. بازگشت بازار سرمایه به مدار صعود و بازده قابل توجه آن در چند روز گذشته می‌تواند باعث ترغیب سرمایه‌گذاران برای انتقال نقدینگی به بازار سرمایه شود. این موضوع بویژه با توجه به رشد قابل توجه قیمت‌ها در بازار ارز و افزایش شدید ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار، می‌تواند باعث تسریع در بازگشت ثبات به بازار ارز شود.

گروه بین‌الملل: دیروز همزمان با برگزاری تظاهرات جمعه خشم در بحرین، شخصیت‌های برجسته کشورهای عربی منطقه به همراه نهادهای مردمی با تاکید بر این نکته که توافق بحرین و امارات با رژیم صهیونیستی توافق ملت‌ها نیست، بر استبداد رای آل‌خلیفه و آل‌نهیان در مواجهه با مخالفان و حق خود مبنی بر تداوم مخالفت با عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی و حمایت از آرمان فلسطین تاکید کردند. در همین حال روز گذشته در فضای مجازی «#ادعم_المقاومه» (از مقاومت حمایت کن) با استقبال کاربران توئیتر، ترند این شبکه اجتماعی شد. نکته قابل تامل در ارتباط با مخالفت‌ها با عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی علاوه بر تظاهرات 6 روز اخیر مردم بحرین، مخالفت مقامات سیاسی اردن با توافقات سازش در شرایط حاکم بر منطقه و هشدار شدیداللحن «مقتدا صدر» به نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و ملت‌های منطقه بود که عادی‌سازی را مساوی خواری و ذلت کشورهای منطقه قلمداد کرد. 

 

* راهپیمایی‌های خشم در محکومیت سازش آل‌خلیفه و رژیم صهیونیستی

به گزارش «وطن امروز» به نقل از العهد، مناطق مختلف بحرین دیروز شاهد برگزاری راهپیمایی‌های جمعه خشم در محکومیت عادی‌سازی روابط میان رژیم حاکم بر بحرین و دشمن غاصب صهیونیستی بود. این راهپیمایی‌ها با حضور زنان و مردان مسلمان و در سایه فضای خفقان و سرکوبگری شدید حاکم شده از سوی آل‌خلیفه برگزار شده است. همچنین صدها تن از مردم بحرین پنجشنبه‌شب با وجود آماده‌باش نیروهای امنیتی در مناطق مختلف این کشور در ششمین شب متوالی با برپایی راهپیمایی به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی اعتراض کردند. پایگاه خبری «لؤلؤ» بحرین هم با انتشار این خبر نوشت: بحرینی‌ها با حمل دست‌نوشته‌هایی با مضمون «مرگ بر آمریکا و اسرائیل»، «نه به عادی‌سازی روابط با رژیم اشغالگر» و «ملت بحرین هر گونه جا پای اسرائیل در منطقه را مردود می‌داند»، به عادی‌سازی روابط منامه با تل‌آویو اعتراض کردند. آنها همچنین با حمل پرچم فلسطین تأکید ‌کردند تمام توافقات و اطلاعات اشتباه رسانه‌ای در راستای عادی‌سازی روابط، بیانگر دیدگاه مردم شریف بحرین نیست. معترضان می‌گویند ملت بحرین در کنار ملت فلسطین ایستاده است و مخالف هر گونه خیانت و جنایت بزرگ عادی‌سازی روابط با صهیونیست‌هاست. 

 

* بیانیه بیش از ۱۰۰ عالم دینی بحرین درباره ممنوعیت عادی‌سازی روابط با صهیونیست‌ها

همزمان با تداوم راهپیمایی‌ها بیش از ۱۰۰ عالم دینی بحرینی با صدور بیانیه‌ای مخالفت قاطع خود با عادی‌سازی روابط با رژیم اشغالگر صهیونیستی را اعلام کردند. 143 عالم دینی بحرین عادی‌سازی روابط با رژیم اشغالگر صهیونیستی را رد کرده و در کنار ملت فلسطین برای احقاق کامل حقوق و زمین‌های فلسطینیان ایستادند. روحانیون بحرینی و در صدر آنها علمای این کشور با صدور بیانیه‌ای اعلام کردند در اصول دینی و مبانی امت اسلامی و عربی عادی‌سازی در هر شکل و زمینه‌ای با رژیم غاصب صهیونیستی مردود و ممنوع است. علمای بحرینی تصریح کردند قدس یک سرزمین اسلامی است که حتی یک وجب از آن هم نباید یهودی‌سازی شود و همه کشورهای اسلامی باید به این اصول پایبند باشند. 

طی روز‌های گذشته و پس از آشکار‌سازی روابط آل‌خلیفه و رژیم صهیونیستی به دنبال توافق بحرین و رژیم صهیونیستی، جمعیت «اقدام اسلامی» (امل) این کشور در بیانیه‌ای این اقدام آل‌خلیفه را «جنایت» و «بزرگ‌ترین تهدید برای امنیت منطقه» برشمرد. همچنین ائتلاف جوانان انقلاب ۱۴ فوریه بحرین ضمن محکوم کردن توافق خیانت‌آمیز رژیم حاکم بر این کشور با رژیم صهیونیستی، اعلام کرد این اقدام پست و تحریک‌کننده، خدمت شاه بحرین به دونالد ترامپ برای اهداف انتخاباتی است. الوفاق حزب دیگر بحرینی نیز در بیانیه‌ای با محکوم کردن توافق عادی‌سازی رژیم آل‌خلیفه با رژیم صهیونیستی اعلام کرد این توافق خیانت بزرگ به اسلام و عربیت است. در بیانیه این گروه بحرینی آمده است: موضع رژیم بحرین در عادی‌سازی روابط با اسرائیل مشروعیت ندارد و تنها موضع دولت منامه و واشنگتن است نه ملت بحرین. 

 

* مخالفت میلیونی با عادی‌سازی روابط با صهیونیست‌ها

دیروز همچنین کمپین «میثاق فلسطین» که توسط انجمن اماراتی (مقاومت علیه سازش) برای مقابله با عادی‌سازی روابط راه‌اندازی شده، اعلام کرد بیش از 2 میلیون امضا در راستای کمپین مخالفت با عادی‌سازی روابط با اسرائیل در کشورهای عرب جمع‌آوری کرده است. در صفحه توئیتر این انجمن، تحت «#الشعوب_ضد_التطبیع» (مردم علیه سازش) 2 سایت جداگانه یکی به انگلیسی و دیگری عربی برای جمع‌آوری الکترونیکی امضای مردم وجود دارد و همچنین نوشته شده است: «تا بگوییم که ملت‌ها علیه سازش هستند». این انجمن پس از اعلام ترامپ مبنی بر قصد امارات و اسرائیل برای عادی‌سازی روابط در ۱۳ آگوست از سوی تعدادی از دانشگاهیان و اهالی فرهنگ اماراتی مقیم خارج کشور تشکیل شد و هدف خود را افزایش آگاهی شهروندان اماراتی از خطرات همکاری متقابل با رژیم صهیونیستی اعلام کرد. 

 

* 10 سال حبس برای اماراتی‌های مخالف عادی‌سازی

همزمان با اعتراضات به سازش در امارات، یک فعال اماراتی فاش کرد طرفداران عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی در کشور امارات اندک هستند و حکومت امارات از این عده اندک برای تایید مواضع خارجی خود بهره می‌برد و هر کس با این مساله مخالفت کند با حبس و جریمه سنگین روبه‌رو خواهد شد. «حمد الشامسی» خاطرنشان کرد: هر کس با عادی‌سازی روابط در امارات مخالفت کند، ممکن است به حبس تا 10 سال و جریمه تا یک میلیون درهم محکوم شود. الشامسی که مقیم ترکیه است، اظهار داشت: طرفداران «عادی‌سازی روابط» اندک هستند و حکومت امارات از آنها برای تایید تمام مواضع خارجی خود بهره‌برداری می‌کند. الشامسی که در مساله موسوم به سازمان سری (حکومت امارات به این بهانه ده‌ها نفر را که وابسته به جنبش الاصلاح بودند، به زندان افکند) به 15 سال حبس غیابی محکوم شده است، گفت: اگر توافق عادی‌سازی روابط 10 یا 15 سال قبل رخ می‌داد، شاهد واکنش مردمی متفاوت از حالا ‌بودیم. این فعال اماراتی در پاسخ به این سوال که آیا تصمیم به عادی‌سازی روابط با رژیم اسرائیل با مشورت اعضای شورای عالی اتحاد گرفته شده است؟ پاسخ داد: شورای عالی اتحاد، نهاد حاکمیت عالی در کشور امارات است و بنا بر این بوده تمام توافقات از طریق آن شکل گرفته و تمام قوانین از طریق آن تایید شود که این مساله بر اساس ماده 47 قانون اساسی است ولی در سال‌های اخیر این شورا به حاشیه رانده شده و با اعضای آن در بسیاری از قوانین و توافقاتی که به نام دولت امارات صادر می‌شود، مشورت نمی‌شود که این رویکرد بر خلاف قانون اساسی است. بن‌زاید به تنهایی و بدون توجه به نظر شیخ‌نشین‌های دیگر غیر از ابوظبی در مسائل خارجی تصمیم‌ می‌گیرد.

 

* هشدار اردن نسبت به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی

در حالی که آل‌خلیفه و آل‌نهیان توافق عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را یک پیروزی قلمداد می‌کنند، نخست‌وزیر اردن که کشورش دومین کشور عربی بود که با رژیم صهیونیستی توافقنامه عادی‌سازی روابط را امضا کرد، در تازه‌ترین اظهارنظر خود اعلام کرده است دستیابی به صلح دائم در منطقه در گام اول منوط به تغییر رویه رژیم صهیونیستی است. «عمر الرزاز» نخست‌وزیر اردن در گفت‌و‌گو با رادیو «حسنی» موضع اردن در قبال سازش با رژیم صهیونیستی را بیان کرد. وی با تأکید بر این مساله که موضع «امان» در قبال آرمان فلسطین «ثابت» است، گفت: اردن «همیشه به صلح ایمان داشته و دارد». الرزاز ادامه داد: «به صلح عادلانه و دائم نخواهیم رسید و نبرد شدت خواهد گرفت، اگر اسرائیل به اقدامات یکجانبه خود ادامه دهد؛ همان اقداماتی که حقوق مشروع مردم فلسطین در ایجاد کشوری مستقل به پایتختی قدس اشغالی را نابود می‌کند. هر چیزی غیر از این ما را به صلح عادلانه و فراگیر نخواهد رساند». 

 

* مقتدا صدر: عادی‌سازی، ذلت و خواری است

رهبر جریان عراقی «الصدر» هم ضمن محکومیت توافق سازش برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی، در ارتباط با برخی اخبار منتشر شده مبنی بر بازگشایی سفارت مجازی عراق در تل‌آویو، به نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی هشدار داد. «مقتدا الصدر» دیروز در متنی مکتوب به مناسبت خطبه روز جمعه به «بنیامین نتانیاهو» نخست‌‌وزیر رژیم صهیونیستی هشدار داد. رهبر جریان صدر در این ارتباط گفت: «از عبدالله مقتدا الصدر به دشمن خداوند بنیامین «نتن یاهو» (نتن به معنای آلوده در زبان عربی)، درباره آمدن به سرزمین معصومان، عراق، به تو هشدار می‌دهم. مبادا به فکر بازگشایی سفارت- یا بدتر از آن- [بازگشایی این سفارت] در عراق بیفتی، زیرا مطابق آیات قرآن، [آن روز] روز پایانی‌تان خواهد بود». الصدر ادامه داد: «پس از این مسأله، به مستضعفان مشرق و مغرب این کره‌ خاکی می‌گویم عادی‌سازی [روابط با رژیم صهیونیستی] ذلت و خواری است. «هیهات منا الذله»؛ خداوند آن را از ما دور بدارد. بدانید ما شهدای انقلاب سنگ‌ را فراموش نخواهیم کرد. فلسطین در وجدان ما زنده‌ است».

***