میثم مهرپور*: انحصار یا محدودیت‌های موجود در صدور مجوزهای کسب‌و‌کار، نامناسب بودن فضای کسب‌و‌کار و رتبه پایین ایران در این شاخص و شرطی کردن اقتصاد به مسائل خارج از مرزها مانند لغو یا تمدید تحریم‌ها را می‌توان از جمله موانع اصلی تولید در اقتصاد ایران دانست. در کنار موانع موجود، ایجاد امنیت برای سرمایه‌گذاران و هدایت منابع بانکی به سمت تولید را نیز می‌توان از مهم‌ترین پشتیبانی‌های دولت از تولید به شمار آورد. موانعی که اگر برداشته شود، در کنار پشتیبانی‌های صورت‌گرفته از تولید، بدون شک منجر به افزایش قابل ملاحظه‌ای در تولید کالا خواهد شد. در روزهای گذشته از آغاز سال 1400 و طرح شعار «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» از سوی رهبر حکیم انقلاب، عمده تحلیل‌ها و مطالب بیان‌شده درباره پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها از تولید مربوط به مسائل پیش‌تولید یا حین تولید کالا بوده و کمتر از مسائل مربوط به پساتولید سخن گفته شده است. این در حالی است که اصولا موفقیت در تولید [هر محصولی] محدود به تولید آن محصول در کارگاه، کارخانه یا زمین کشاورزی نیست، چرا که تولید را باید پروسه‌ای دانست که از پیش‌تولید (فکر تولید کالا، تامین منابع مالی و امکانات مورد نیاز برای تولید) آغاز و سپس به مرحله تولید آن کالا می‌رسد (پایان تولید) و در مرحله نهایی که پساتولید است، کالای تولیدشده باید به دست مصرف‌کننده نهایی برسد. اگر به رغم فراهم شدن زمینه حضور سرمایه‌گذاران در تولید کالا و موفقیت تولید آن کالا، محصول نهایی به هر دلیلی در اختیار مصرف‌کننده قرار نگیرد، طبیعتا پروسه تولید با شکست مواجه شده است. نمونه بارز این موضوع را می‌توان در موضوع انتشار کتاب دید. وقتی کتابی با بهترین محتوا و کیفیت نوشته و منتشر شود اما به دلیل ضعف در برنامه‌ریزی و بازاریابی یا قیمت بالای آن، دیده و خوانده نشود و در نهایت در اختیار مخاطب یا جامعه هدف خود قرار نگیرد، طبیعتا به اهداف خود نرسیده است. در این حالت اگر چه ممکن است آمار تولید کتاب و عناوین منتشرشده افزایش یابد اما هدف از تولید آن (اهداف اقتصادی یا فرهنگی) محقق نشده و در نهایت کتاب‌ها از تیراژهای 5 هزار نسخه‌ای به تیراژهای 500 نسخه‌ای خواهند رسید. ماجرای تولید سایر کالاها نیز شبیه همین روند است. فرض کنید با توجه به حمایت‌ها و مانع‌زدایی‌های شکل‌گرفته در مرحله پیش‌تولید و تولید، میزان تولید محصولات صنعتی، خدماتی، کشاورزی و... در سال جاری با رشد قابل توجهی همراه شود اما اگر به دلایلی چون عدم بازاریابی مناسب آن کالا برای صادرات، عدم افزایش قدرت خرید مردم متناسب با نرخ تورم یا وجود کالاهای مشابه خارجی در بازار، محصولات تولیدشده در بازار مورد استقبال قرار نگرفته و به دست مصرف‌کننده نهایی نرسد، به این معناست که پروسه تولید به سرانجام خود نرسیده و این موفقیت صرفا در آمار میزان تولید خود را نشان خواهد داد؛ افزایشی که البته قطعا مقطعی خواهد بود، چرا که تداوم چرخه تولید در صورت عدم فروش کالا در بازار به بن‌بست خواهد رسید، بنابراین ممانعت از واردات کالاهای مشابه، مقابله جدی با قاچاق کالا از طریق شناسنامه‌دار کردن تمام کالاهای موجود در بازار در کنار افزایش قدرت خرید شهروندان متناسب با تورم‌های تحمیلی، ۳ اصل مهمی است که در صورت عدم توجه به آنها حتی اگر روند تولید کالا نیز تسهیل شود، موفقیتی در پروسه تولید رخ نخواهد داد. باید اذعان داشت پساتولید نه‌‌تنها به اندازه پیش‌تولید و تولید دارای اهمیت است بلکه شاید از اهمیت بیشتری نیز برخوردار باشد چرا که در صورت موفقیت در این مرحله است که چرخ‌های تولید همچنان خواهد چرخید و این روند ادامه خواهد داشت. 

* کارشناس ارشد اقتصاد

مصطفی خدابخشی: موضوع سربازی اخیرا در برخی محافل و رسانه‌ها مطرح شده است. خدمت وظیفه عمومی همواره یکی از موضوعات مطرح درباره جوانان بوده است و در برخی برهه‌ها، خدمت وظیفه عمومی یا همان سربازی با تغییر و تحولاتی مواجه شده است. با این حال و با وجود برخی تغییرات مناسب انجام‌شده، هنوز تا وضعیت مطلوب سربازی برای جوانان و استفاده مفید از این دوران فاصله زیادی مانده است.

از سوی دیگر برخی منفعت‌طلبی‌های سیاسی و رفتارهای جناحی و گروهی باعث شده حساسیت‌ها نسبت به موضوع سربازی بیشتر شود و این گمانه که عده‌ای این مسأله و دغدغه را تبدیل به یک اهرم سیاسی و باندی کرده‌اند موجب شده پرداختن به این موضوع با تردید انجام شود، بویژه اینکه نیروهای مسلح به عنوان متولی این امر از ورود سازمان‌های غیرمسؤول به این موضوع و نیز سودجویی‌های انتخاباتی از این مسأله گلایه‌مندند و معتقدند این قبیل سوءاستفاده‌ها، خلاف امنیت ملی است.

برای بررسی هر چه بهتر چرایی مطرح شدن بحث حذف خدمت وظیفه عمومی در شرایط کنونی و آگاهی از نظرات نیروهای مسلح در این زمینه، گفت‌وگویی را با سردار سرتیپ پاسدار ابوالفضل شکارچی، سخنگوی ارشد نیروهای مسلح ترتیب دادیم که مشروح آن در زیر می‌آید. 

***

اسدلله خسروی: کل کشور این روزها صحنه تاخت و تاز کروناست تا جایی که این ویروس هر 16 دقیقه در شهر تهران یک شهروند را به کام مرگ می‌کشاند. این آمار در شرایطی به ثبت می‌رسد که هم‌اکنون تهران در وضعیت قرمز کرونایی قرار داشته و محدودیت‌های 10 روزه برای آن در حال اعمال است. تبعات اتخاذ سیاست‌های یک بام و دو هوا از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا در زمینه سفرهای نوروزی هم‌اکنون در حال نمایش است و شهروندان با بی‌اعتنایی و بی‌اعتمادی نسبت به تصمیمات این ستاد، مسیری خلاف جهت ستاد ملی کرونا را برگزیده‌اند. براساس مشاهدات میدانی در شهر تهران، برخلاف تعطیلی عمومی اعمال شده در سال گذشته که شهر عملا قرنطینه شده بود، این بار میزان ترددهای شهری و زمان حضور شهروندان در سطح شهر کاهش نیافته است. این روند نشانه عدم تمکین و همراهی افکار عمومی با ستاد ملی کروناست اگرنه چرا باید پس از ابلاغ رسمی تعطیلی عمومی تا این میزان ترددهای شهری افزایش یافته و زنگ خطر برای صعود وحشت‌آفرین آمار ابتلا و مرگ‌ومیر کرونا به صدا درآید. بر اساس آمار، هم‌اکنون به صورت روزانه 800 هزار نفر از شبکه حمل‌و‌نقل ریلی درون‌شهری استفاده می‌کنند و همین موضوع می‌تواند هشداری بسیار جدی برای نزدیک بودن روزهای پرخطر در آینده نزدیک باشد. در اعتراض به این موضوع، دکتر علیرضا زالی، فرمانده ستاد عملیات مدیریت کرونا در کلانشهر تهران گفت: ما نیازمند تعطیلی کامل به معنای دقیق هستیم تا بتوانیم شرایط بیماری را کنترل کنیم. همچنان مترو، حمل‌و‌نقل عمومی، مراکز پر ازدحام و مراکز کاربردی شهر مملو از جمعیت است. وی تاکید کرد: این ویروس جهش‌یافته رحم نخواهد کرد. به نظر می‌رسد تنها راه‌حل بویژه در کلانشهری مانند تهران که ازدحام جمعیت و ترددهای درون‌شهری کاملا متفاوت است، رفتن به سمت لاک‌دان به معنای واقعی است. آنچه ما در سطح شهر می‌بینیم لاک‌دان نیست و داریم با الفاظ بازی می‌کنیم. همان‌طور که هفته گذشته هم بشدت هشدار دادیم، تنها راه ممکن برای عبور از شرایط بحران فعلی با توجه به حجم بالای ابتلا، لاک‌دان و تعطیلی کامل است؛ در حالی که اکنون ریتم شهر تغییری نکرده است. 

 

* بهار سختی خواهیم داشت

وضعیت گسترش ویروس کرونا چنان تهاجمی شده که وزیر بهداشت هفته پیش رو را هفته‌ای سخت خواند. دکتر سعید نمکی در توضیح آخرین وضعیت بیماری «کووید-۱۹» در کشور، گفت: عرض کرده بودیم اگر توجه نشود و دقت نکنیم فروردین و بهار بسیار سختی را خواهیم داشت. وی گفت: قبل از پایان سال ۹۹ با شکل‌های مختلف خدمت مردم عزیز و مسؤولان محترم پیش‌بینی‌‌هایی را از شیوه‌های مختلف و عملکردها و عواقب آن با زبان‌های مختلف بیان کردم؛ گاهی با تهدید، گاهی با تمنا و التماس و گاهی با قسم دادن به اینکه مردم رعایت کنند، سفر نروند و گرفتاری جدید برای کشور ایجاد نکنند. وزیر بهداشت افزود: ما با تلاش بی‌وقفه همکاران‌مان توانستیم موج سوم کووید را با لطف خدا در کشور مهار کنیم. با اینکه بیش از یک ماه ویروس موتاسیون‌یافته کرونا، ما را در خوزستان گرفتار کرده بود اما با لطف خدا توانستیم مرگ‌ها را تا حدود ۵۰ تا ۶۰ مرگ در روز نگه داریم. وی گفت: عرض کرده بودیم اگر توجه نشود و دقت نکنیم فروردین و بهار بسیار سختی خواهیم داشت؛ این خصیصه نگاه کارشناسی است. نمکی ادامه داد: بر اساس همین نگاه کارشناسی نیز ما پیش‌بینی این ایام را می‌کردیم. برآوردمان این بود که اگر بتوانیم با اجرای طرح تشدید بیماریابی در قالب طرح شهید سلیمانی از ۲۵ اسفندماه تا ۱۸ فروردین عمل کنیم و خانه به خانه دنبال موارد مبتلا بگردیم، شعله‌های کوچک را خاموش کنیم، از پیوستن آنها به هم جلوگیری کنیم و کشور را در آتش شدیدی از بیماری نبینیم، می‌توانیم مطمئن شویم که بهار آرام‌تری خواهیم داشت. در حالی که اگر این کار را نکنیم و جمعیت ساکن نداشته باشیم، بلکه جمعیت سیال و جابه‌جا شونده داشته باشیم که قابل دسترسی نباشند و بتوانند بیماری را از نقاط گرفتار به نقاط غیرگرفتار یا کمتر گرفتار، آن هم با مولفه تاثیرگذاری مانند ویروس موتاسیون‌یافته منتقل کنند، بهاری بسیار سخت و شاید تابستانی متعاقب آن سخت‌تر را داشته باشیم. 

 

* خیز شتابنده بیماران سرپایی کرونا

نمکی گفت: به دلایل مختلف، عرایض ما مورد توجه قرار نگرفت. کالبدشکافی این بی‌توجهی مشکلی را از کشور حل نمی‌کند و دردی را در این روزهای سخت درمان نمی‌کند. منحنی را می‌بینید که در کل کشور متاسفانه آمار بستری‌ها رو به فزونی است و در بسیاری از شهرها، مسؤولان دانشگاه‌ها که شبانه‌روز با آنها در تماسم، احساس سخت و سنگینی از بار بیماری و کمبود امکاناتی که ممکن است پاسخگو نباشد، دارند؛ در زمینه بیماران سرپایی یک خیز شتابنده عمودی داریم. 

 

* صف مرغ، دورهمی و سفر؛ علت افزایش کرونا در کشور

وزیر بهداشت ادامه داد: آنچه امروز در زمینه بیماران بستری می‌بینیم، ناشی از صف‌های طولانی مردم برای خرید مرغ و... در شب عید است و بعد از آن دورهمی‌ها و شروع آثار سفرها و جابه‌جایی‌ها است؛ هفته آینده نیز منتظر یک خیز سنگین‌تر از موارد بستری در کشور هستیم. وزیر بهداشت گفت: هفته جاری و هفته آتی نقشه کشور به مراتب قرمزتر شده و حتی به سمت سیاهی خواهد رفت. 

 

* مرگ‌و‌میر بیماران کرونایی خوزستان کمتر از حد انتظار

سعید نمکی، وزیر بهداشت در نامه‌ای که رونوشت آن برای دفتر مقام معظم رهبری نیز ارسال شد و به نظر می‌رسد نوعی پاسخ به سخنان روحانی در زمینه ورود ویروس کرونا از مرزهای عراق باشد، میزان مرگ‌و‌‌میر بیماران مبتلا به کرونا در خوزستان را کمتر از میانگین کشوری دانست. وی در این نامه نوشت: تجربه ارزشمند خوزستان در اوج همه‌گیری ویروس جهش‌یافته انگلیسی نشان داد اگر شیوه درمان سرپایی در مراکز ۱۶ ساعته با داروهای ضدویروس اعمال نمی‌شد، علاوه بر سرریز بیماران بستری و تحمیل هزینه‌های سنگین، میزان مرگ‌و‌میر بشدت بالا می‌رفت. در این نامه آمده است: با اقداماتی که در استان خوزستان انجام شد، مرگ‌و‌میر نسبت به تعداد بیماران در خوزستان بسیار کمتر از حد انتظار و نسبت‌های قبلی کشوری است. 

 

* 258 ایرانی، قربانیان جدید شعله‌‌های مرگبار کرونا

سخنگوی وزارت بهداشت روز گذشته از جان باختن ۲۵۸ نفر به دلیل ابتلا به بیماری کرونا طی 24 ساعت خبر داد. سیماسادات لاری گفت: از ظهر 21 تا ظهر 22 فروردین بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی ۲۱ هزار و ۶۳ بیمار جدید مبتلا به «کووید-۱۹» در کشور شناسایی شدند که ۲ هزار و ۷۸۰ نفر از آنها بستری شدند. وی ادامه داد: مجموع بیماران «کووید-۱۹» در کشور به ۲ میلیون و ۷۰ هزار و ۱۴۱ نفر رسید. لاری ادامه داد: مجموع جان‌باختگان این بیماری نیز به ۶۴ هزار و ۴۹۰ نفر رسید. سخنگوی وزارت بهداشت گفت: خوشبختانه تاکنون یک میلیون و ۷۱۰ هزار و ۹۷۴ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند. وی افزود: ۴ هزار و ۳۹۲ نفر از بیماران مبتلا به «کووید-۱۹» در بخش‌ مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها تحت مراقبت قرار دارند. لاری افزود: در حال حاضر ۲۵۷ شهرستان قرمز و ۱۲۹ شهرستان نارنجی هستند و بر اساس مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا مسافرت «از» و «به» شهرهای با وضعیت قرمز و نارنجی ممنوع است. وی گفت: همچنین ۵۱ شهرستان در وضعیت زرد و فقط ۱۱ شهرستان در وضعیت آبی قرار دارند. 

 

* افزایش ۴ برابری سرعت ابتلا و بستری کرونا در موج چهارم

سخنگوی وزارت بهداشت با اشاره به افزایش چشمگیر موارد ابتلا و بستری کرونا در موج چهارم کرونا از مردم خواست در اجرای محدودیت‌های کرونایی همکاری لازم را داشته باشند. لاری گفت: سرعت افزایش ابتلا و بستری در هفته سوم از موج چهارم بیماری در کشور نزدیک به ۴ برابر مدت مشابه در موج‌های دوم و سوم است که مطمئنا در صورت تداوم این روند تند صعودی باید شاهد تجربه روزهایی به‌مراتب سخت‌تر از گذشته در مدیریت این اپیدمی در کشورمان باشیم. وی در ادامه افزود: کرونا این بار سرکش‌تر و مهاجم‌تر است و ویروس جهش‌یافته قدرت سرایت بالایی دارد و در کشور غالب شده است و همان‌طور که بارها اعلام کرده‌ایم، هرگونه تلاش از سوی پرسنل سختکوش نظام سلامت بدون همکاری مردم در عمل به توصیه‌های بهداشتی به نتیجه مطلوب نمی‌رسد. لاری گفت: از مردم می‌خواهیم در خانه بمانند و کادر درمان را در این مسیر سخت یاری کنند و فراموش نکنند که اجرای محدودیت‌های مصوب بدون همکاری آنها به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. 

 

* ادعای ورود کرونای انگلیسی به کشور از مسیر خوزستان غلط است

در حالی که حسن روحانی، رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا تاکید بسیاری بر ورود ویروس کرونای انگلیسی از مرزهای عراق دارد، استاندار خوزستان نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. قاسم سلیمانی‌دشتکی، استاندار خوزستان گفت: اتهام ورود کرونای انگلیسی به کشور از مسیر خوزستان غلط است و به محض اطلاع از شیوع کرونای انگلیسی تمام مرزها بسته شد. وی اظهار داشت: استان از نظر کرونا در شرایط دشواری قرار دارد و نیاز داریم با اعمال محدودیت‌ها این شرایط را کنترل کنیم. استاندار خوزستان افزود: به دروغ به خوزستان این اتهام را می‌زنند که این استان مبدأ ورود کرونای انگلیسی به کشور است که اتهام غلطی است و به محض اطلاع از شیوع کرونای انگلیسی مرز‌ها را در استان بستیم. وی گفت: در بهمن پارسال با بستن مرز‌ها جلوی شیوع کرونای انگلیسی در استان گرفته شد ولی متاسفانه پس از عید و سفر‌های نوروزی موج جدید کرونا در کشور ایجاد شد. 

 

* ورود قطره‌چکانی واکسن به کشور

با آنکه کرونا در روزهای اخیر سرسختانه به جان شهروندان ایرانی هجوم آورده است اما هنوز درباره زمان  واکسیناسیون عمومی تصمیم گیری جدی نشده است. در همین رابطه، نادر توکلی، معاون ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران با اشاره به زمان تکمیل واکسیناسیون عمومی، گفت: این موضوع کاملا به تامین واکسن مربوط است، اگر واکسن داخلی وارد این مدار شود، قاعدتا روند واکسیناسیون بخوبی جلو خواهد رفت. وی افزود: نکته بسیار مهم درباره واکسن کرونا این است که اگر موفق به واکسیناسیون افراد بالای ۶۰ سال، چاق، دیابتی و در کل افراد پرریسک شویم، تاثیر بسیار زیادی بر کاهش مرگ‌و‌میرهای کشور خواهد داشت و از ابتلاهای شدید جلوگیری می‌کند. توکلی بیان کرد: من فکر می‌کنم اگر یک‌سوم جمعیت یعنی حدود ۲۵ میلیون نفر واکسینه شوند، به کاهش شدت بیماری کمک خیلی زیادی خواهد کرد. معاون ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران ضمن اشاره به تاثیر تحریم‌ها در روند واکسیناسیون کشور، گفت: ما تحریم هستیم و برای جا‌به‌جایی ارز هم مشکل داریم و متاسفانه واکسن به شکل قطره‌چکانی وارد کشور می‌شود، در این شرایط اگر یک‌سوم جمعیت واکسینه شوند، شرایط کمی آرام‌تر خواهد شد که هنوز موفق به این کار نشده‌ایم. وی با اشاره به افزایش تعداد جان‌باختگان کرونا در پایتخت گفت: اگر ظرفیت بیمارستانی به همین شکل بماند و ترخیص‌های بیمارستانی بیشتر نشود، برای تامین تخت به مشکل برمی‌خوریم. توکلی بیان کرد: طبق آخرین آمار در یک روز تقریبا ۱۰۰۰ بستری داشتیم و پذیرش مراجعان سرپایی، بالای ۶۰۰۰ نفر بوده است، در مجموع نزدیک به ۶ هزار بستری در کل بیمارستان‌ها داریم. 

 

***

گروه اقتصادی: دیروز محله سعادت‌آباد محل ساختمان سازمان بورس تهران میزبان تعدادی از سهامداران حقیقی متضرر به دلیل ریزش‌‎های مداوم شاخص‌ کل بود. سهامداران در شعارهای خود به درآمدزایی دولت از بورس، سیاست‌های بانک مرکزی و تصمیم‌های سازمان بورس نقد داشتند و مقصر شرایط کنونی را حسن روحانی، عبدالناصر همتی و فرهاد دژپسند می‌دانستند. سال 99 به موازات آزاد شدن سهام عدالت بعد از 14 سال و همچنین رشد بی‌رویه نرخ ارز، شاخص بورس هم رو به افزایش بود، به گونه‌ای که شاخص کل به عنوان میانگین بازار از 508 هزار واحد در ابتدای سال 99 به 2 میلیون و 100 هزار واحد در نیمه مرداد همان سال افزایش یافت و این باعث روی‌آوری عده زیادی از مردم به حضور در بورس شد و بعد از آن شاخص کل بورس مرتب کاهش یافت، به گونه‌ای که در پایان سال شاخص کل بورس با رشد 150 درصدی به حدود یک ‌میلیون و 300 هزار واحد رسید. در این بین بسیاری از سهامداران حقیقی که اطلاعات زیادی از بازار نداشته و برخی از آنها حتی دست به اقدامات خطرناکی مانند فروش اموال و دارایی‌های مورد استفاده خود زده بودند، دچار زیان شده و هنوز نتوانسته‌اند سرمایه خود را از بازار بیرون بکشند. با توجه به حضور 60 میلیون ایرانی در بورس که معادل 75 درصد جمعیت کشور است، برخی کارشناسان می‌گویند لازم است کانون سهامداران حقیقی باید تشکیل شود تا سهامداران حقیقی و خرد از طریق صندوق‌هایی مدیریت شوند که دچار زیان‌های هنگفت نشوند. اگرچه بازار سرمایه ذاتاً دارای ریسک و نوسان است و همان‌طور که سود افراد به خودشان برمی‌گردد، زیان آنها نیز به کسی مربوط نیست و به خودشان مربوط است اما در عین حال باید با اصلاح قوانین به نفع سرمایه‌گذاران خرد از زیان بیش از حد مردم جلوگیری شود.

بورس اوراق بهادار سال گذشته را با نوسانات و حواشی بسیار زیادی پشت سر گذاشت. رشد انفجاری شاخص کل و رکوردشکنی‌های پی‌درپی، هر بار بیش از گذشته توجهات را به خود جلب می‌کرد. پس از رشد شدید قیمت ارز و همچنین رشد قیمت‌ها در بسیاری از بازارها، نوبت به بازار سرمایه رسیده بود که با افزایش قیمت همراه شود. اینجا بود که رشد پرشتاب بورس آغاز شد. این روند پرشتاب، به حدی بود که شاخص بورس از حدود 350 هزار واحد در دی‌ماه سال 98 به حدود 2 میلیون و 100 هزار واحد در مردادماه سال 99 رسید. تجدید ارزیابی دارایی شرکت‌های ثبت شده در بورس، جرقه رشد قیمت‌ها را زد. رشد پیاپی شاخص بورس در بحبوحه تورم افسارگسیخته، بازار سرمایه را به محملی برای مصون نگه داشتن سرمایه مردم از گزند تورم تبدیل کرد. 

 

* تشویق دولت به حضور مردم در بورس

گذشته از تاثیر تجدید ارزیابی‌ها در رشد شاخص بورس، نحوه مواجهه دولتمردان با تحولات این بازار هم عامل مهم دیگری در شدت گرفتن رشد بورس و حبابی شدن بازار بود. بسیاری از دولتمردان با اقدامات و اظهارات مختلف، زمینه را برای حضور هر چه بیشتر مردم در بازار سرمایه و تشدید تبعات مخرب حبابی شدن بازار سرمایه فراهم کردند. در رأس دولتمردانی که سیگنال‌های رشد تضمینی شاخص کل به جامعه ارسال می‌کردند، حسن روحانی بود. رئیس دولت بارها با اظهارات خود، تلویحا پیام رشد شاخص و سودآوری بازار سرمایه را به جامعه ارسال و از این طریق، بسیاری از مردم را نسبت به کسب سود در بورس مطمئن کرد. 

به عنوان مثال حسن روحانی اردیبهشت سال گذشته با اشاره به وضعیت بازار سرمایه گفت: شما اگر ناراحت هستید راه‌حلش این است در گوش‌تان پنبه بگذارید و این حرف‌های خوب را نشنوید. وی ادامه داد: بورس ما خوب شده، عصبانی می‌شوند و می‌گویند در همه دنیا بورس به هم ریخته، چرا بورس ایران خوب است؟ این به خاطر تلاش همه شرکت‌ها و فعالان اقتصادی و خوشبختانه عرضه کردن سهام شرکت‌هایی است که شرکت‌های بزرگ هستند. 

روحانی در اظهار نظر دیگری که بسیار جنجال‌برانگیز شد، از مردم خواست همه چیز را به بورس بسپارند. وی پنجشنبه 16 مرداد 99 و درست یک هفته پیش از آغاز سقوط تاریخی بازار سرمایه گفت: با شرایطی که بورس دارد، صندوق‌های ما می‌تواند فعال‌تر شود. بخش دولتی بتدریج بعد از سرمایه‌گذاری و به ثمر رساندن باید کم‌کم کنار برود و صاحب سهام باشد و این برای آینده فعالیت آنها ثمربخش‌تر است. روحانی گفت: با شرایطی که بورس نشان می‌دهد، اوضاع بهتر خواهد شد؛ مردم باید همه چیز را به بورس بسپارند. 

 

* ترکیدن حباب بورس و متضرر شدن سهامداران حقیقی

رشد شاخص بورس در پی تجدید ارزیابی‌ها از یک سو و تشویق دولتمردان به حضور مردم در بازار سرمایه از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از مردم را مجاب به سرمایه‌گذاری در بورس کرد. در چنین شرایطی ورود حجم عظیمی از نقدینگی مردم به بازار سرمایه، عامل دیگری برای رشد شدید قیمت نمادهای بورسی شد. در نهایت رشد شاخص کل تا اواخر مردادماه سال 99 ادامه یافت و پیش از آنکه شاخص کل به ارتفاع 2 میلیون و 100 هزار واحد برسد، سقوط سهمگین خود را آغاز کرد تا جایی که در ماه‌های پایانی سال گذشته رقم شاخص کل به کانال یک میلیون و 100 هزار واحد هم سقوط کرد. افت شدید شاخص کل بازار سرمایه اما موجی از اعتراضات سهامداران حقیقی را در پی داشت که با اعتماد به اظهارات دولتمردان، سرمایه خود را به بورس آورده بودند. 

 

* سود دولت و زیان مردم

در حالی که بسیاری از سهامداران حقیقی شاهد نابود شدن سرمایه خود در بازار سرمایه بودند، دولت از ورود مردم به این بازار، سود بسیار خوبی برای خود کسب کرد. صندوق پالایشی یکم که دولت در تابستان به سهامداران فروخت به زیان‌دهی رسید اما دولت نقدینگی عظیمی نصیب خود کرد. طبق آمارهای رسمی، درآمد دولت از محل فروش صندوق‌های سرمایه‌گذاری موسوم به ETF حدود 35 هزار میلیارد تومان و مالیات حاصل از نقل و انتقال سهام حدود 17 هزار میلیارد تومان اعلام شده است. در واقع دولت با دعوت مردم به بورس و تحمیل زیان به آنها، بخش قابل توجهی از کسری بودجه خود را جبران کرد. 

***

کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «وطن امروز» تأکید کرد

اولویت بازار سرمایه؛ ورود نقدینگی

 حمیدرضا مهرآور، مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک سامان، درباره وضعیت بازار سرمایه گفت: در این روزها بورس وضعیت مناسبی را سپری نمی‌کند. برای برون‌رفت از وضعیت حال حاضر بازار سرمایه نیاز است شرکت‌هایی که سهام خود را در نرخ بالاتر فروختند، به بازارگردانی سهام‌ خود بپردازند و دولت نیز با جدیت بیشتری حمایت کند و بخشی از منابعی را که از بازار خارج کرده است به بازار بازگرداند. اجرای این موارد باعث خواهد شد روند بازار سرمایه بهبود یابد. 

مهرآور در ادامه به «وطن امروز» گفت: بخشی از شرکت‌های حقوقی که به ما به هر دلیلی در حال فروش و عرضه سهام‌اند، باید در ابتدا دلایل عرضه آنها شناسایی شود و سپس تدابیری اتخاذ شود تا شرکت‌ها نه به صورت اجبار، بلکه با ایجاد تمایل در آنها، از عرضه بیش از حد در بازار خودداری کنند. برخی سهام شرکت‌ها بسیار ارزنده است و فروش آنها قابل توجیه نیست. باید سعی کرد جو کلی بازار مثبت شود. 

مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک سامان درباره محدودیت نامتقارن دامنه نوسان نیز بیان کرد: محدودیت نامتقارن دامنه نوسان ابزاری برای کنترل بازار سرمایه است که موافقان و مخالفان خود را دارد اما محدودیت دامنه نوسان به صورت متقارن یا نامتقارن مشکل اصلی بازار سرمایه نیست. اقدام مهمی که باید انجام شود، بازگشت نقدینگی به بازار سرمایه است. باید تلاش کرد ارزش خرید در بازار تقویت شود و برگرداندن نقدینگی به بازار سرمایه به عنوان اولویت در دستور کار قرار گیرد. 

کارشناس بازار سرمایه درباره میزان نرخ بهره گفت: بخشی از سرمایه‌گذاران از محل سود سپرده ارتزاق می‌کنند و نمی‌توان نرخ بهره را به میزان قابل توجهی کاهش داد. در شرایط تورمی، نرخ بهره، ابزاری برای کنترل تورم است. به نظر می‌رسد نرخ بهره، در حال حاضر با توجه به تورم انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری ایجاد نمی‌کند. 

مهرآور در پایان با اشاره به ارزندگی بخشی از سهام شرکت‌ها گفت: قیمت‌های حال حاضر بازار سرمایه بسیار قیمت‌های مناسبی است و باید مسؤولان مانند ابتدای سال گذشته به بورس ارج بنهند. این نگرانی وجود دارد که بسیاری از سرمایه‌گذاران سهام خود را در کف قیمتی بفروشند و در آینده متضرر شوند. 

گروه سیاسی: نخست‌وزیر کره‌جنوبی برای یک سفر ۳ روزه و دیدار با مقامات کشورمان وارد تهران شد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، سفر «چون سی کیونگ» به کشورمان نخستین سفر یک نخست‌وزیر کره‌جنوبی به تهران بعد از 44سال است؛ سفری که البته در پی بالا گرفتن اختلافات میان ۲ کشور در ماه‌های گذشته تنظیم شد. به‌رغم آنکه در روزهای گذشته اعلام شده بود نخست‌وزیر کره‌جنوبی با اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی و علی لاریجانی مشاور رهبر معظم انقلاب دیدار خواهد کرد اما روز گذشته بسیاری از منابع از پیگیری‌های سی کیونگ برای دیدار با حسن روحانی خبر دادند. بدون‌شک محوری‌ترین موضوعی که نخست‌وزیر کره‌جنوبی را برای نخستین‌بار در 44 سال گذشته به تهران کشانده و در دیدار با مقامات عالی‌رتبه کشورمان نیز مورد بحث قرار می‌گیرد، بدهی 7 میلیارد دلاری سئول به تهران است؛ مساله‌ای که حتی پیش از آغاز سفر وی نیز مورد تاکید مقامات ایرانی قرار گرفته بود. هفته گذشته و پس از آنکه خبرگزاری یونهاپ به نقل از منابع آگاه از این سفر خبر داد، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان ضمن رد دعوت ایران از «چون سی کیونگ» گفت: درخواستی بوده و ما از این سفر استقبال کردیم. انتظار داریم نخست‌وزیر کره‌جنوبی که عازم ایران است راه‌حل‌ها برای آزادسازی منابع مسدودشده ایران در کره را با خودش بیاورد. این موضوع روابط دوجانبه را در یکی، دو سال اخیر شدیدا تحت تاثیر خود قرار داده و این سفر می‌تواند در ارتقای روابط و رفع برخی سوء‌تفاهمات کمک کند و امیدواریم نخست‌وزیر کره با دست پر و با راه‌حل‌های اجرایی و عملیاتی وارد ایران شود. 

اشاره خطیب‌زاده به ماجرای بدهی‌های کره‌جنوبی به کشورمان نشان از مهم‌ترین موضوع موجود در روابط میان ۲ کشور دارد. بدهی 7 میلیارد دلاری کره‌جنوبی به کشورمان مساله‌ای است که در یک سال گذشته بارها از سوی مقامات اقتصادی و سیاسی کشورمان مورد اشاره قرار گرفته بود. آذرماه سال گذشته عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی درباره بدهی کره‌جنوبی به کشورمان گفته بود در کره‌جنوبی 7 میلیارد دلار سپرده داریم که نه اجازه انتقال می‌دهند و نه سودی به آن تعلق می‌گیرد. تابستان سال گذشته و پس از ارسال محموله دارویی و پزشکی 500 هزار دلاری کره‌جنوبی به کشورمان بود که سیدعباس موسوی، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه در واکنش به این اتفاق گفته بود: به اندازه کافی از کره‌جنوبی وعده شنیده‌ایم، بنابراین فقط منتظر اقدامات ملموس و برجسته هستیم. وی با تاکید بر اینکه کسی در ایران منتظر محموله نیم‌میلیون یا ۲ میلیون دلاری نیست، اظهار داشته بود: امیدواریم مقامات کره‌ای حجم منابع مالی مردم ایران در این کشور و عدم هیچ منع قانونی برای تجارت با ایران را به یاد داشته باشند. با این حال دی‌ماه سال گذشته و پس از توقیف یک نفتکش کره‌جنوبی به دلیل ایجاد آلودگی زیست‌محیطی در آب‌های خلیج‌فارس و سفر هیات‌هایی از این کشور به تهران برای رایزنی در زمینه آزادسازی منابع بلوکه‌ ایران در سئول بحث‌ها شدت بیشتری یافت. هر چند دلیل توقیف این نفتکش آلودگی‌های محیط‌زیستی در آب‌های خلیج‌فارس بود اما بسیاری از تحلیلگران این اقدام ایران را واجد پیام روشنی برای سئول می‌دانستند. سفر هیات کره‌جنوبی به ایران اما نتایج چندان مثبتی با خود به همراه نداشت. همان ایام روزنامه «کُریا جونگ‌آنگ» کره‌جنوبی در گزارشی پیرامون سفر معاون وزیر خارجه کره‌جنوبی به ایران از شکست ماموریت او خبر داد و نوشت: دیپلمات‌های کره که درباره آزادی یک نفتکش کره‌جنوبی مذاکره کردند، به دنبال اختلاف‌‌نظر بر سر دارایی‌های بلوکه ایران و ادعاها درباره آلودگی محیط‌زیست، این کشور را دست خالی ترک کردند.

 

* توقیف نفتکش و تغییر زمین بازی

با تمام این اوصاف سفر «سی کیونگ» به تهران را می‌توان گام جدید کره‌جنوبی در راستای آزادسازی منابع بلوکه ایران در سئول دانست. شکست هیات مذاکره‌کننده کره‌جنوبی در جریان سفر دی‌ماه باعث شد این بار نخست‌وزیر کره‌جنوبی برای مذاکرات راهی تهران شود. کره‌جنوبی که از سال 2018 و با بهانه تحریم‌های آمریکا علیه کشورمان از پرداخت بدهی‌هایش به ایران سرپیچی می‌کرد در 3 ماه گذشته به شکل چشمگیری به دامنه فعالیت‌ها و پیگیری‌هایش برای پرداخت این بدهی افزوده است. توقیف نفتکش کره‌جنوبی در آب‌های خلیج‌فارس فارغ از دلیل زیست‌محیطی، پیامی روشن از سوی تهران به سئول به حساب می‌آمد؛ ایرانی که در میانه یک جنگ اقتصادی تمام‌عیار شاهد بلوکه شدن منابعش در کشوری دیگر است، می‌تواند امنیت تجاری آن کشور را به علت موقعیت ژئوپلیتیک خود با چالش جدی مواجه کند. مساله‌ای که همان ایام در محافل سیاسی و رسانه‌ای بازخوردهای زیادی یافت و آن را به عنوان آغاز مسیری جدید از سوی ایران مورد اشاره قرار دادند. با این حال روز جمعه هنگامی که اخبار حکایت از سفر نخست‌وزیر کره‌جنوبی به تهران داشت، خبر آزادسازی نفتکش «هانکوک چیمی» نیز منتشر شد؛ خبری که حکایت از نشان دادن یک چراغ سبز به سئول در آستانه این سفر به حساب می‌آمد و می‌توان آن را به عنوان نشانه‌ای از برداشته شدن گامی مهم از سوی دولت کره‌جنوبی برای پرداخت بدهی‌هایش به ایران نیز دانست.

 

* تنگه هرمز بر امنیت انرژی کره تاثیر دارد

سی کیونگ ساعاتی پس از ورود به تهران در نشست خبری مشترک با اسحاق جهانگیری بر برنامه تقویت پایه‌های توسعه دوجانبه تاکید کرد و گفت: 2 کشور طبق همکاری جامع که در سال ۲۰۱۶ اعلام شده است، درباره پروژه‌های مختلف در زمینه‌های ساخت‌وساز و زیرساخت به مبلغ ۳۷ میلیارد دلار توافق کرده بودند. از این دیدار 2 کشور به این نتیجه رسیدند یک کمیته بازرسی همکاری اقتصادی را برای ادامه همکاری اقتصادی تاسیس کنند. نخست‌وزیر کره‌جنوبی ادامه داد: زمانی که برجام احیا شود، همکاری‌ها را گسترش خواهیم داد. دولت کره بر اهمیت آزادی کشتی خود در تنگه هرمز تاکید داشت، زیرا این موضوع بر امنیت انرژی اثر دارد. دولت کره تمایل به حل و فصل موضوع مسدودسازی دارایی‌های ایران دارد.

صبح دیروز یکشنبه حادثه‌ مشکوکی در بخشی از شبکه توزیع برق تاسیسات غنی‌سازی نطنز (مجتمع غنی‌سازی شهید احمدی‌روشن) رخ داد. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان با تایید این خبر به ایسنا گفت: بامداد روز یکشنبه حادثه‌ای در بخشی از شبکه توزیع برق تاسیسات غنی‌سازی نطنز (مجتمع غنی‌سازی شهید احمدی‌روشن) رخ داد. بر اساس اطلاع ما خوشبختانه این حادثه صدمات انسانی و آلودگی به دنبال نداشته است. وی درباره علت این حادثه و جزئیات بیشتر آن گفت: علل حادثه در دست بررسی است و متعاقبا اطلاع‌رسانی می‌شود. همزمان با انتشار این خبر رسانه‌های صهیونیستی اذعان کردند این حادثه در نتیجه حمله سایبری صهیونیست‌ها بوده است. در همین راستا شبکه کان در سرزمین‌های اشغالی مدعی شد: ارزیابی‌ها نشان می‌دهد اختلالی که در شبکه توزیع برق در تاسیسات هسته‌ای نطنز به وجود آمده بر اثر حمله سایبری اسرائیل بوده، چرا که اسرائیل حمله سایبری مشابهی را سال ۲۰۱۱ به اجرا درآورد.«موشه یعلون» وزیر جنگ سابق رژیم صهیونیستی نیز درباره حادثه رخ داده در شبکه برق تاسیسات نطنز در توئیتی به مقامات این رژیم هشدار داده و نوشته است: «امیدوارم از مقامات کسی ذوق‌زده نشود و مسؤولیت این کار را به عهده نگیرد»!

حادثه در تاسیسات غنی‌سازی نطنز در حالی است که 12 تیرماه سال گذشته «مرکز مونتاژ سانتریفیوژ ایران» نیز دچار انفجار شد؛ انفجاری که بعدها برآوردهای امنیتی از دست داشتن رژیم صهیونیستی در وقوع آن حکایت داشت.  

 

* صالحی: حادثه نطنز واکنش دشمنان به شکست بود

اما رئیس سازمان انرژی اتمی اقدام روز گذشته علیه مرکز غنی‎‌سازی نطنز را نشان‌دهنده شکست مخالفان پیشرفت‎‌های هسته‌‎ای و مذاکرات خواند. علی‌‌اکبر صالحی اظهار داشت: اقدامی که علیه مرکز غنی‌سازی نطنز انجام شد، نشان‌دهنده شکست مخالفان پیشرفت‌های صنعتی و سیاسی کشور برای جلوگیری از توسعه چشمگیر صنعت هسته‌ای از یک سو و مذاکرات موفق برای رفع تحریم‌های ظالمانه است. وی خاطرنشان کرد: در روز ملی فناوری هسته‌ای آخرین دستاوردهای دانشمندان جوان و پرتلاش کشور به نمایش گذاشته شد و همزمان نیز چشم‌انداز رفع تحریم‌ها کاملا آشکار شد. وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران ضمن محکوم کردن این حرکت مذبوحانه تاکید بر ضرورت برخورد جامعه بین‌المللی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با این تروریسم هسته‌ای، حق خود را برای اقدام علیه عاملان و آمران و مباشران محفوظ می‌دارد. رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: همچنین برای ناکام گذاشتن اهداف آمران این حرکت تروریستی، جمهوری اسلامی ایران با جدیت گسترش فناوری هسته‌ای از یک سو و تلاش برای رفع تحریم‌های ظالمانه را از سوی دیگر ادامه خواهد داد.

ثمانه اکوان: مطبوعات و اندیشکده‌های حامی دولت بایدن در آمریکا از همان روزهای ابتدایی دوران ریاست‌جمهوری‌اش، راهکارهای مختلفی را برای عملی کردن وعده‌ بایدن درباره بازگشت به برجام به دولت او ارائه می‌دادند. اگرچه از همان ابتدای مطرح شدن شعار او در این باره هیچ راهکار عملی و واقعی‌ای در این باره از سوی دولت بایدن برای برداشتن گام‌های بازگشت به برجام ارائه نشد اما مطبوعات اعتقاد داشتند این شعار، مهم‌ترین اقدام گره‌گشای مسائل منطقه غرب آسیا خواهد بود. 

دولت بایدن حالا نزدیک به ۳ ماه است در کاخ سفید مستقر شده و هنوز هم با وجود مشورت‌ها و توصیه‌های مختلف راهی قطعی و نتیجه‌بخش برای بازگشت به برجام و جبران خسارات ناشی از تصمیمات «دیوانه‌وار» ترامپ در عرصه سیاست خارجی ندارد. این بار روزنامه نیویورک‌تایمز دست به کار شده تا عواقب خطرناک تعلل در این کار را به او گوشزد کند. اعضای شورای سردبیری این روزنامه که همگی از افراد کارشناس و خبره در مساله سیاست خارجی هستند، روز گذشته در مقاله‌ای با اشاره به عواقب خطرناک بازنگشتن آمریکا به برجام یا تعلل دولت بایدن در این زمینه در واقع از تمام تبعاتی گفته‌اند که قانون مجلس شورای اسلامی در قالب طرح «لغو تمام تحریم‌ها» برای آمریکا ایجاد کرده است. 

در این مقاله به دلایل شکست کمپین فشار حداکثری ترامپ و ناکام ماندن تلاش‌های او در کشاندن ایران به پای میز مذاکره اشاره شده و آمده است: «ترامپ سال 2018 به صورت یکجانبه از توافق بیرون آمد و قانع شده بود که مجموعه‌ای از تحریم‌های سرکوب‌کننده دیگر، این کشور را به قدر کافی فلج کرده و آن را به میزانی تحقیر می‌کند که با شرایط جدید دیگری که بیشتر در راستای منافع ایالات متحده باشد، موافقت کند. اما قمار رئیس‌جمهور ترامپ شکست خورد. تحریم‌های جدید، دولت ایران را برانگیخت تا فعالیت هسته‌ای خود را که پیش‌تر متوقف و تسلیم کرده بود،‌ از سر بگیرد». در بخش دیگری از این مقاله دقیقا به اقداماتی پرداخته شده است که مجلس در قانون خود دولت را موظف به انجام آنها کرده بود و آمده است: «حقیقت ناراحت‌کننده این است که تحریم‌های فشار حداکثری پایدار نیستند. این تحریم‌ها رفتار ایران را بهتر نکرده‌اند. دقیقا بر عکس؛ ایران برای تنبیه آمریکا به دلیل عدم پایبندی به توافق، به نقض‌‌های درجه‌بندی شده برجام پرداخت تا به آمریکا یادآوری کند که جهان بدون توافق هسته‌ای ایران چگونه است. بر اساس توافق هسته‌ای، ایران اجازه داشت به غنی‌سازی اورانیوم تا 67/3 درصد خلوص بپردازد؛ میزانی بسیار کمتر از درجه خلوص تسلیحاتی. ایران حالا به غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص 20 درصد می‌پردازد. بر اساس توافق هسته‌ای،‌ ایران محدود به ذخیره حدود 8/202 کیلوگرم اورانیوم بوده اما اکنون برآورد می‌شود ۳ تن ذخیره دارد. تحت برجام بازرسان اجازه داشتند سانتی‌متر به سانتی‌متر چرخه سوخت هسته‌ای ایران را بازرسی کنند اما هم‌اکنون به بازرسان اعلام شده که آنها چنین دسترسی‌ای را از دست داده‌اند. در ماه مه ‌(خردادماه) در صورتی که توافق هسته‌ای احیا نشود،‌ بازرسان آژانس دید خود را نسبت به آنچه در داخل تاسیسات هسته‌ای ایران روی می‌دهد از دست خواهند داد. این وضع موجود ایستا نیست و باز هم تغییراتی در آن ایجاد می‌شود». در عین حال در این مقاله به مساله قرارداد 25 ساله ایران و چین نیز اشاره و مطرح شده است که در صورت ادامه یافتن تحریم‌ها، دیگر هیچ کشوری به اجرای آنها اهمیتی نمی‌دهد: «دیگر کشورها از جمله چین که از نزدیک با آمریکا و قدرت‌های اروپایی برای رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران همکاری کردند، از یک‌جانبه‌گرایی آمریکا خسته شده و تعامل تجاری با ایران را به هر نحو ممکن از سرگرفتند. جیکوب لو، وزیر خزانه‌داری آمریکا سال 2016 هشدار داده بود که استفاده بیش از حد از تحریم‌های اقتصادی می‌تواند نتیجه معکوس بدی به همراه داشته باشد. اگر دیگر کشورها از تهدیدات آمریکا برای مجازات بانک‌ها و شرکت‌ها در سرتاسر جهان به دلیل معامله با ایران خسته شوند ممکن است به دنبال جایگزینی برای سیستم مالی آمریکا باشند. این اقدام نه‌تنها باعث از بین رفتن قدرت تحریم‌های آمریکا می‌شود، بلکه قطعا بانک‌های آمریکایی و وضعیت دلار به عنوان ارز ذخیره غالب جهانی نیز می‌تواند شروع به فرسایش کند. ما در حال مشاهده نشانه‌ها و نگاهی گذرا به این مساله هستیم که اگر تحریم‌ها برای مدت طولانی باقی بماند چه اتفاقی می‌افتد. اعلام اخیر چین درباره طرح خود برای سرمایه‌گذاری 400 میلیارد دلاری در زیرساخت‌های نفت، گاز و حمل‌و‌نقل ایران در مقابل دریافت نفت، نشان از آن دارد که روسیه و چین برای مدت طولانی از تحریم‌های سنگین آمریکا تبعیت نخواهند کرد».البته در این میان دلگرمی‌ای نیز به مخالفان بازگشت آمریکا به برجام داده می‌شود و آن باقی ماندن بسیاری از تحریم‌ها بعد از اقدام آمریکا برای اجرایی کردن برجام است: «اهرم و امتیازات در این باره زیاد است، حتی اگر بایدن تحریم‌های دوره ترامپ را بردارد،‌ اکثر تحریم‌های آمریکا سر جای خود باقی خواهد ماند که این تحریم‌ها اهرم اقتصادی خواهد بود که می‌توان از آن برای پیگیری توافق‌هایی استفاده کرد. تیم سیاست خارجی بایدن با این قول سر کار آمد که توافق هسته‌ای را «طولانی‌تر و قدرتمندتر» کند که هدفی باارزش است. نخستین گام برای رسیدن به این هدف، بازگشت به برجام است».اما خطر دیگری که کارشناسان حامی دولت بایدن در نیویورک‌تایمز به آن اشاره کرده‌اند، از بین رفتن فرصت مذاکره با ایران با نگاه ایران به کارنامه مذاکره با آمریکاست. در این مقاله آمده است: «وضعیت موجود از جهت‌های دیگری نیز غیر قابل دفاع است. تحریم‌ها علیه بانک‌های ایران و موسسات اروپایی و آسیایی که به تجارت با ایران می‌پردازند،‌ در اصل با هدف ایجاد درد کوتاه‌مدت بوده تا آنها را مجبور به مذاکره کنند و باقی ماندن این تحریم‌ها برای مدت نامحدود این خطر را به وجود خواهد آورد که کل اقتصاد ایران را که کشور پیچیده‌ای با بیش از 80 میلیون جمعیت است به سوی بازار سیاه سوق دهد. این کار باعث می‌شود حسن روحانی که سرمایه سیاسی خود را روی رسیدن به توافق با ایالات متحده صرف کرده است و می‌خواهد احیای آن را قبل از ترک دفترش در ماه آگوست ببیند، مورد تمسخر قرار گیرند».

با این حال راهکار شورای سردبیری نیویورک‌تایمز برای قانع کردن نمایندگانی چون باب منندز که از جمله دموکرات‌های مخالف بازگشت آمریکا به برجام است، این است که به او یادآور شود تحریم‌ها دیگری ابزاری برای به دست آوردن امتیاز و برتری در مذاکرات با ایران نیست: «انتقاد مشترک برخی منتقدان از تلاش دولت بایدن برای بازگشت به برجام این است که برداشته شدن تحریم‌ها - احترام گذاشتن به تعهدات قدیمی ایالات متحده – امتیازی را که طی ۳ سال گذشته ایجاد شده بود، از بین می‌برد. این رویکرد جمهوری‌خواهانی نظیر الیوت آبرامز، نماینده ویژه ترامپ در امور ایران و دموکرات‌هایی نظیر باب منندز، سناتور ایالت نیوجرسی و رئیس کمیته روابط خارجی سناست. منندز اخیرا به همراه 43 سناتور دیگر نامه‌ای را امضا کرده که در آن خواستار حفظ تحریم‌ها تا زمانی شده بود که توافق دیگری که می‌تواند محدودیت‌های بیشتری بر برنامه هسته‌ای ایران،‌ برنامه موشک‌های بالستیک و حمایت تهران از شبه‌‌نظامیان شیعه در منطقه اعمال کند،‌ شکل بگیرد. البته این نامه بیشتر لیست آرزوها بود تا نقطه آغازی برای گفت‌وگوها! اگر ایران تمایلی به تسلیم در برابر این خواسته‌های آمریکا داشت، بسیار قبل‌تر آنها را انجام می‌داد. در این مرحله، رویکرد رادیکال، مخالف با عقل سلیم است. اگر آمریکا از احترام گذاشتن به توافق نخستین خود خودداری کند،‌ چرا باید ایرانیان به پایبندی او به توافق دوم اعتماد داشته باشند؟»

***

فاطمه‌سادات میرعالی که تدوین و نگارش این کتاب را بر عهده داشته است، در گفت‌و‌گو با «وطن‌امروز» درباره انگیزه‌ای که باعث نگارش این کتاب شد، گفت: من در مجتمع پژوهشی- فرهنگی شهید جواد زیوداری مشغول فعالیت بودم و در پژوهش‌ها، رصدها و مصاحبه‌هایی که جمع‌آوری شده بود، این نکته شاخص وجود داشت که در دوران جنگ، در شهر اندیمشک و حومه، در خانه‌ها و بویژه مساجد، زنان فداکاری بودند که لباس‌های رزمندگان را می‌شستند. 

وی ادامه داد: نکته مهمی که در این میان وجود دارد و من را جذب خود کرد این است که فعالیت این خانم‌ها در دل جنگ انجام می‌شده و آنها هر روز با وجود حملات و بمباران‌های مکرر صدام به جبهه‌ها و شهرهای مرزی مثل دزفول و اندیمشک، فرزندان کوچک خود را در خانه می‌گذاشتند و دور هم جمع شده و لباس‌های رزمندگان، مجروحان و شهدا را می‌شستند. بیشتر آنها همسران، برادران و پدران‌شان در جبهه بودند و با وجود همه این شرایط، با روحیه بالا و مقاوم، وقتی پتوها و لباس‌های ارسالی از بیمارستان‌های صحرایی را می‌شستند، گاهی با تکه‌های سوخته بدن شهدا و مجروحان مواجه می‌شدند اما در عین حال با روحیه قوی شروع به خواندن شعرهای حماسی کرده و کارشان را ادامه می‌دادند. 

میرعالی افزود: در ادبیات دفاع‌مقدس ما به موضوع پشتیبانی جنگ پرداخته شده ولی من با پژوهش‌هایی که داشتم به این نتیجه رسیدم که چنین موضوعی جایش خالی است و کار مهم این زنان بخوبی بازگو نشده، بنابراین تصمیم گرفتم که این کتاب را تهیه و تدوین کنم. 

نویسنده کتاب «حوض خون» از شروع فعالیت این زنان شجاع می‌گوید: در روزهای نخست جنگ، این خانم‌ها با مراجعه به بیمارستان شهید بهشتی در نزدیکی راه‌آهن که مجروحان را به آنجا انتقال می‌دادند و با وجود همه اخطارهایی که باید شهر را تخلیه کنید، با روحیه بالا در شهر ماندند تا در کنار سایر رزمنده‌ها، هر آنچه از دست‌شان برمی‌آید انجام دهند. آنان با مراجعه به بیمارستان و دیدن پتوها و لباس‌های خونی، سریع مشغول شست‌وشوی آنها می‌شوند و کار به جایی می‌رسد که از بیمارستان‌های صحرایی منطقه با نیت آنها لباس‌های رزمندگان را جهت شست‌وشو برای آنها می‌فرستادند. 

وی افزود: این زنان با وجود همه زخم‌هایی که از شستن چندساله این لباس‌ها در استفاده از شوینده‌ها بر دستان‌شان باقی مانده یا استشمام لباس‌های شیمیایی شده و سرفه‌هایی که از آن زمان هنوز با خود به یادگار دارند، پای کار این انقلاب و نظام هستند و با حضور در راهپیمایی‌ها و اصرار برای رفتن به سوریه و شستن لباس‌های مدافعان حرم، همچنان با همان روحیه انقلابی و جهادی آماده دفاع از انقلاب هستند. 

این 64 خانم که در رخت‌شویی مشغول بودند به نوعی به صورت داوطلبانه یا از طرف ارگان‌هایی مانند جهاد سازندگی، سوادآموزی، امداد پزشکی دور هم جمع شده بودند، از طرف همان سازمان‌ها بعدها مصاحبه‌هایی با آنها شده بود و من بعدا با تک‌تک آنها مجددا به صورت حضوری مصاحبه کردم تا با جزئیات زندگی آنها از نزدیک آشنا شوم؛ در نهایت همه این مصاحبه‌ها جمع‌آوری، تدوین و به نام «حوض خون» منتشر شد. این کار در اسفند 96 به من پیشنهاد شد که با انجام همه مصاحبه‌ها و تنظیم آنها در نهایت الان به انتشار رسید. 

گروه بین‌الملل: پیروزی‌ها و پیشروی‌های ارتش و کمیته‌های مردمی یمن در نبردهای میدانی در جبهه‌های شمال و جنوب در مأرب و تعز جدا از اینکه سبب شده عملیات‌های ائتلاف سعودی با شکست مواجه شود و مأرب به عنوان مهم‌ترین پایگاه عربستان در یمن در آستانه آزادسازی قرار گیرد، منجر به بروز اختلاف بین امارات و عربستان و بروز جنگ نیابتی بین نیروهای مزدور ۲ طرف در یمن نیز شده است. 

 

* آخرین تحولات میدانی در جبهه‌های تعز و مأرب

به گزارش «وطن‌امروز» به نقل از البوابه، منابع یمنی از عملیات گسترده نیروهای صنعا در حومه شمال شرق شهر مأرب خبر دادند و اعلام کردند نبرد سنگینی میان نیروهای ارتش و کمیته‌های مردمی و نیروهای ائتلاف سعودی و عوامل آنها در این جبهه جریان دارد. منابع یمنی همچنین به پیشروی نیروهای صنعا از مناطقی که در «سنجر» و «حرمل» بر آن مسلط شده‌اند به سوی منطقه «العلم الابیض» در شرق شهر مأرب اشاره کردند و از درگیری‌های شدیدی که جریان دارد، خبر دادند. این منابع از درگیری‌هایی که در حال حاضر در جبهه‌های «جدافر» و «وادی نخلا» در شمال شهر مأرب جریان دارد خبر دادند و اعلام کردند اخباری از فروپاشی گسترده نیروهای ائتلاف سعودی و القاعده در این جبهه‌ها مخابره شده است. همزمان نیروهای ارتش و کمیته‌های مردمی یمن یورش گسترده ائتلاف سعودی و القاعده را به سمت صحرای «حویشبان» در هم شکستند و مناطق جدیدی را در صحرای شرقی استان الجوف از لوث آنها پاکسازی و به سوی دروازه شرقی شهر مأرب حرکت کردند. 

در غرب جبهه مأرب پیشروی رزمندگان یمنی در محور غربی شهر مأرب هر چند آهسته اما ادامه دارد و ائتلاف سعودی به دنبال راهی است تا مهم‌ترین پایگاه اشغالی را حفظ کند. بر این اساس عملیات همه‌جانبه و گسترده در محور شرقی بخش صرواح در غرب استان مأرب با دستور کارهای از پیش مشخص شده تداوم دارد و نیروهای دولت صنعا در تلاشند با عقب راندن عناصر ائتلاف سعودی، راه را برای ورود به شهر مأرب باز کنند. در روزهای گذشته نیروهای یمنی در جریان درگیری‌های سنگین و نفسگیر در محور جنوب شرق منطقه الکسارات، نیروهای ائتلاف را مجبور به عقب‌نشینی کردند و موفق شدند منطقه العطیف را از اشغال مزدوران سعودی خارج کرده و به کنترل در‌آورند و مواضع خود را در این بخش مهم تثبیت کنند. با تثبیت مواضع در این مناطق تازه آزاد شده، ارتش و کمیته‌های مردمی یمن درگیری‌ها را به اطراف منطقه ایدات الراء غربی کشاندند. با پاکسازی‌هایی که انجام شد، فاصله نیروهای یمنی از این محور (ایدات الراء غربی)  با شهر مأرب به حدود ۱۲ کیلومتر کاهش یافت. رزمندگان از محور جنوب شرق بخش صرواح نیز با شهر مأرب حدود ۱۰ کیلومتر فاصله دارند. به گفته منابع میدانی، نیروهای یمنی در ادامه حملاتی را از مناطق تازه آزاد شده شمال شرق العطیف علیه ائتلاف سعودی ترتیب دادند و پس از درگیری‌های سنگین موفق شدند کوه الحمه الحمرا را پاکسازی و آزاد کنند. در صورتی که مواضع در این محدوده راهبردی تثبیت شود، رزمندگان بر مناطق شرقی از جمله کمپ آوارگان السویداء اشراف پیدا می‌کنند؛ فاصله نیروهای یمنی از این محور (شمال شرق بخش صرواح)  با غرب شهر مأرب به حدود ۸ کیلومتر رسیده است. به گفته منابع میدانی، بیشترین درگیری‌ها در روزهای اخیر در محورهای شرقی بخش صرواح در شرق کوه‌های هیلان، طلعه الحمرا و رشته‌کوه‌های البلق گزارش شده و عناصر ائتلاف متحمل ضربات مهلکی شدند. براساس اطلاعات به دست آمده، پیشروی‌های گام به گام و نزدیک شدن رزمندگان به شهر مأرب اختلاف میان گروه‌های وابسته به ائتلاف را چند برابر کرده و طرفین یکدیگر را به کم‌کاری و خیانت در میدان نبرد متهم می‌کنند.

پس از گذشته یک ماه از درگیری‌های جبهه غرب تعز، تلاش نیروهای ائتلاف سعودی برای سیطره بر جاده شمالی تعز (جاده المخاء تا فرودگاه تعز) ناکام ماند و انصارالله موفق به توقف عملیات نیروهای طارق صالح در مفرق الوازعیه و نیروهای منصورهادی در الکدحه و مناقل شد. در آخرین اخبار از این جبهه، انصارالله حملات نیروهای ائتلاف سعودی در القشعه و قهبان در جبهه الکدحه را دفع کرده است. ائتلاف سعودی با پشتیبانی و بسیج نیروهای منصورهادی در تعز و طارق صالح در المخا، عملیاتی را اواسط اسفند ۹۹ برای آزادسازی جاده شمالی تعز و همچنین کاهش فشار بر جبهه‌های مأرب آغاز کرده بودند که این درگیری‌ها همچنان به صورت پراکنده ادامه دارد. 

 

* حمله پهپادی یمن به ۲ فرودگاه نظامی عربستان

سخنگوی نیروهای مسلح یمن صبح دیروز گفت آشیانه جنگنده‌های سعودی در فرودگاه جازان و همچنین پایگاه هوایی ملک خالد در منطقه خمیس مشیط (جنوب عربستان) هدف حملات پهپادی ارتش یمن و کمیته‌های مردمی قرار گرفت. به گزارش المسیره، سرتیپ «یحیی سریع» تأکید کرد در این حمله هوایی، از ۲ فروند پهپاد قاصف k2 استفاده شده است. سخنگوی نیروهای مسلح یمن گفت این حمله پهپادی در پاسخ به ادامه حملات سعودی و محاصره یمن انجام گرفته است. ارتش یمن طی هفته‌های اخیر بارها پایگاه سعودی ملک خالد و فرودگاه جازان را هدف حملات پهپادی خود قرار داده است. سرتیپ یحیی سریع بامداد جمعه نیز در توئیتی اعلام کرد یگان پهپادی یمن آشیانه هواپیماهای جنگی در فرودگاه جازان را با یک فروند پهپاد از نوع قاصف k2 مورد حمله قرار داد. 

 

* تداوم بمباران مناطق مختلف یمن توسط جنگنده‌های ائتلاف سعودی

روز گذشته جنگنده بمب‌افکن‌های ائتلاف سعودی در ۴نوبت شهر صرواح و یک نوبت نیز شهر مدغل استان مأرب را بمباران کردند. جنگنده‌های ائتلاف سعودی همچنین در 4 نوبت شهر حرض و شهر عبس استان حجه و ۳ نوبت نیز شهر خب و الشعف استان جوف و یک نوبت نیز شهر السوادیه استان بیضاء را بمباران کردند. ائتلاف سعودی همچنین در ادامه نقض مکرر آتش‌بس الحدیده طی ۲۴ ساعت گذشته ۲۴۵ بار آتش‌بس این استان را نقض کرده است. این گزارش می‌افزاید در حمله توپخانه ائتلاف سعودی به مناطق مسکونی در شهر عبس استان حجه شماری غیرنظامی زخمی شدند. پیش از این نیز در حمله خمپاره‌ای نیروهای مرزبانی عربستان سعودی به منطقه الرقوی استان صعده ۲ غیرنظامی یمنی کشته و ۴ نفر دیگر زخمی شده بودند. این حملات در حالی است که محمد عبدالسلام، سخنگوی جنبش انصارالله پیش‌تر گفته بود: در آستانه ماه مبارک رمضان، نیروهای متجاوز به محاصره خود علیه یمن برای هفتمین سال ادامه می‌دهند. عبدالسلام در توئیتی نوشت: در آستانه ماه مبارک رمضان، نیروهای متجاوز در حالی که از ارزش‌های انسانی تهی شده‌اند، به محاصره خود علیه ملت ما برای هفتمین سال ادامه می‌دهند. وی در ادامه نوشت: در مقابل تداوم تجاوزات و محاصره، مردم یمن به یاری خدا به ادامه مقابله ادامه می‌دهند و از حق زندگی آزاد، همراه با عزت و حق حاکمیت دفاع می‌کنند. 

***

دو: مانع دیگری که در بخش تولید با آن مواجه هستیم، یک نوع نگاه منفعت‌طلبانه به تولید است بویژه در شهرستان‌های کوچک وقتی تولید شکل می‌گیرد و منشأ درآمدی می‌شود و بروز و ظهور یک نهاد اقتصادی را شاهد هستند، از مسؤولان سیاسی گرفته تا بخش‌های مختلف نسبت به این خط تولید نظر منفعت‌طلبانه دارند و تلاش می‌کنند به گونه‌ای از این نهاد تولیدی بهره شخصی و سیاسی ببرند بدون اینکه در نظر بگیرند در پیش روی تولید چه مشکلاتی وجود دارد. همین امر موجب می‌شود تولید‌کننده تحت فشار قرار گیرد و در راستای منفعت‌طلبی، به این اشخاص و بخش‌ها کمک کند. 

سه: مانع دیگری که چرخه تولید از آن بی‌نصیب نیست، مرتبط با نهادهای متولی نظارت بر تولید است. زمانی که بناست تولیدی با استانداردهای بهداشتی، در موقعیت مناسب و بدون آسیب به محیط‌زیست شکل بگیرد، برای دریافت مجوز یا در زمینه نظارت و کنترل استانداردها، تولید‌کننده را به نهادهای مختلفی ارجاع می‌دهند که علاوه بر سفارشات و رهنمودهایی که برای تولید‌کننده بسیار هزینه‌بر است، چنانچه فساد در این نظام اداری وجود داشته باشد، تولید‌کننده درگیر دست‌درازی‌های مأموران سازمان‌ها می‌شود که خود داستانی پرغصه است. 

چهار: نگاه تنگ‌نظرانه از دیگر موانع تولید در کشور است، چرا که اجازه نمی‌دهیم نهاد تولیدی رشد کند و پس از آن از قبل این تولید بهره بگیریم بلکه تمام تلاش خود را به کار می‌بندیم که مشکلات و چالش‌های جدی در مسیر این رشد ایجاد کنیم. 

پنج: مانع دیگری که در بخش تولید داریم و خوشبختانه تا حدی برای کنترل آن تلاش شده، بحث نهادهای مالی است. نهادهای مالی به سختی با بخش تولید پیوند می‌خورند در حالی که این پیوند با بخش توزیع براحتی به انجام می‌رسد، چرا که چرخش مالی در بخش توزیع بسیار سریع است در حالی که در بخش تولید این چرخش مالی سرعت بسیار کمی دارد. 

به عنوان مثال فردی که می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند و برای راه‌اندازی خط تولید از منابع مالی بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری استفاده کند، از ابتدای شروع کار تا زمانی که چرخش مالی صورت بگیرد و سودی حاصل شود و تعهدات به انجام برسد، زمانی طولانی طی می‌شود، در حالی که در بخش توزیع زمانی ۳ماهه یا یک ماهه لازم است تا توزیع‌کننده از منابع مالی استفاده کند، پس از آن نیز می‌تواند آن کالا را به بازار عرضه و سهم بانک را پرداخت کند و به درآمدهای کلانی دست یابد. 

شش: فاجعه زمانی شکل می‌گیرد که نوساناتی به وجود می‌آید، مثلا تولیدکننده‌ای که از منابع مالی استفاده کرده، نمی‌تواند بعد از چند سال تعهدات خود را به بانک‌ها پرداخت کند، در این موقعیت، بانک‌ها مشکلات جدی برای تولید‌کننده ایجاد می‌کنند. البته تا حدی قوه ‌قضائیه به این عرصه که ریشه تولید را خشک می‌کند، وارد شده و تمهیداتی اتخاذ کرده اما باید این بخش عمیق‌تر دنبال شود. 

هفت: در کنار موانع آشکار، موانع پنهانی هم هست که بر پیکره تولید ضربه‌های سهمگینی وارد کرده است. 

برخی کشورها بدخواه هستند و نمی‌خواهند ایران که دارای سابقه سلطه قدرت‌های زیاده‌خواه است، بر خود متکی باشد. ایران تا 43 سال پیش تحت سلطه انگلیسی‌ها، آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها بود، طبیعتا این مستکبران خواهان تجدید آن دوران هستند و تلاش می‌کنند نیروهایی که با آنان همراه هستند را برای جلوگیری از خودکفایی در کشور فعال کنند چون تنها راهی که می‌تواند مجددا جایگاه آنها را احیا کند، عدم استقلال مالی و رشد اقتصادی در کشور است. 

عوامل مرتبط با بیگانه که در دوران سلطه، سازمان یافتند یا متشکل شدند، امروز به صورت پنهان تلاش می‌کنند اقدامات تخریب‌گرانه‌ای داشته باشند؛ گاهی این اقدامات به صورت آتش‌سوزی و مشکلات اینچنینی و گاهی به صورت کارشناسی‌های مخرب و منفی بروز پیدا می‌کند، یعنی راه‌حل‌هایی در بخش‌های مختلف ارائه می‌دهند که منجر به سقوط بخش مولد در کشور شود. 

به عنوان مثال برخی کارشناسان وابسته به غرب یا اسرائیل در بخش دامداری نسل مرغ بومی را با برخی سیاست‌های غلط از بین بردند یا موجب شدند بر تولید دام متمرکز نشویم و مشکلاتی در ترویج تولید این بخش ایجاد شود. 

از اختلالات دیگری که این کارشناسان وابسته ایجاد می‌کنند سنگ‌اندازی در تأمین مواد اولیه، خوراک دام یا تأمین ارز لازم در بخش تولید است به این صورت که مواد اولیه دام وارد کشور نمی‌شود و این مواد در کشور نیز تولید نمی‌شود، در نتیجه این بخش از این منظر ضربه‌ای جدی می‌خورد از جمله اینکه کارگرها مدت‌ها بیکار می‌مانند و تعهدات مالی برای تولید‌کننده به وجود می‌آید و طبیعتا ورشکستگی و مشکلات بسیاری به دنبال خواهد داشت. 

هشت: توجه داشته باشیم تنها راهی که حل مشکلات کشور را موجب می‌شود، رونق تولید است. رونق و گسترش تولید، اشتغال ایجاد می‌کند و سطح معیشت مردم را بالا می‌برد. 

اگر قبول داریم تولید برای کشور اهمیت فوق‌العاده دارد و می‌تواند بسیاری از مسائل اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی را تحت تأثیر خود قرار دهد، باید ۳ قوه در این زمینه سرمایه‌گذاری جدی صورت دهند و مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز به این بخش ورود کند و تحولی به عمل آورد. 

مانع‌زدایی، رونق و گسترش در عرصه تولید در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر است، چرا که بیشتر موانع تولید با اصلاح و اعمال سیاست‌ها به وزارتخانه‌ها قابل حل‌ و ‌فصل است؛ این اصلاح و اعمال موجب می‌شود در کوتاه‌مدت نیروهای مولد به طور جدی تقویت شوند. 

بنابراین ضروری است ۳ قوه کمیسیون مشترکی تشکیل دهند و موانع آشکار و پنهان تولید را با بهره‌گیری از کارشناسان و متخصصان یک‌ به‌ یک مورد بررسی قرار دهند و تلاش کنند مراکز تصمیم‌ساز را برای حمایت از تولید ترغیب و تشویق یا تنبیه کنند و با اتخاذ تصمیمات اساسی در جهت رفع این موانع حرکت کنند.