سید  مرتضی حسینی: انقلاب اسلامی ایران و حوادث پس از آن، حکایتی است که ورود و خروج شخصیت‌هایی با جوهره و عملکرد متفاوت، کلیت آن را ساخته ‌‌‌است. در این واقعه حیرت‌زا و عبرت‌انگیز، شاهد حضور شخصیت‌هایی بودیم که با وجود نقش‌آفرینی موثر، با پر شدن پیمانه عمر ناگزیر از ترک صحنه شدند اما خروج همیشگی آنها از متن وقایع انقلاب، به معنای پایان نقش‌آفرینی‌شان نبود. این بار تفسیرها و برداشت‌های سایر بازیگران است که شاکله شخصیت سیاسی این بازیگران غایب را می‌سازد. تفسیرهایی که گاه با انتخاب برش‌های کوتاه از حیات سیاسی شخصیت و سرهم‌‌‌بندی آن در یک قالب دلبخواهانه همراه می‌شود.  آیت‌الله سید محمود طالقانی(1358-1289 شمسی) در زمره چنین شخصیت‌هایی است. در طلیعه پیروزی انقلاب طالقانی به عنوان چهره‌ای محبوب و شناخته شده در میان مردم و نخبگان انقلابی شناخته می‌شد. او  سابقه‌ای سرشار از روشنگری و  مبارزه علیه رژیم پهلوی و تحمل رنج زندان و شکنجه را در کنار فعالیت‌های علمی و سیاسی ماندگار در کارنامه خود داشت. این کارنامه پربار و رشک‌برانگیز باعث شد در میان گروه‌های انقلابی با عملکرد و ماهیت‌های مختلف به یک الگوی مرجع بدل شود. در این بین، رابطه آیت‌الله طالقانی با برخی از این گروه‌ها از جمله سازمان مجاهدین خلق چه پیش از انقلاب و چه در حیات کوتاه ایشان پس از پیروزی انقلاب همواره مورد مناقشه بوده است. سران این سازمان در زمان حیات و پس از درگذشت آیت‌الله طالقانی با تکیه بر همین بازآفرینی و سرهم‌‌‌بندی دلبخواهانه، شخصیت ایشان را آنگونه که مطلوب اهداف جاه‌طلبانه این سازمان بود، ترسیم کردند.
 آیت‌الله طالقانی و مجاهدین؛ برخورد از نمای نزدیک
در سال‌های دهه1340، مرحوم طالقانی از چهره‌های  شناخته شده و محبوب ضدرژیم در بین مردم بود. او روشنگری‌های خود را در قالب جلسات تفسیر قرآن و سخنرانی در «مسجد هدایت» از سال‌ها پیش آغاز کرده بود. جاذبه سخنان و نگرش و منش سیاسی او به گونه‌ای بود که گروه‌های مختلف و متنوع مخالف شاه (از نهضت آزادی تا فدائیان اسلام) نگاهی مثبت نسبت به وی داشتند. فعالیت طالقانی برای بسیاری از جوانان از جمله بنیانگذاران سازمان مجاهدین خلق مانند «محمد حنیف‌نژاد»،  «سعید محسن» و «اصغر بدیع‌زادگان»  جذابیت داشت و از آنجایی که به دنبال تفاسیر به‌روز بودند، جذب مسجد هدایت  شدند. از سوی دیگر، پدر ناصر صادق (از اعضای رهبری سازمان مجاهدین خلق) از دوستان آیت‌الله طالقانی و از بازاریان خیابان سعدی تهران بود که در مسجد هدایت فعالیت و حضور پررنگی داشت. در ابتدای شکل‌‌‌گیری این سازمان، برخی از چهره‌هایی که بعدها به عناصر کلیدی این سازمان بدل شدند، برای شرکت در جلسات روزانه ایشان در مسجد هدایت گاهی روزانه 70 تا 80 کیلومتر را می‌پیمودند. با تشکیل رسمی سازمان مجاهدین در شهریور ماه 1344، ارتباطات فکری سران این سازمان با مرحوم طالقانی توسط محمد حنیف‌نژاد یا با واسطه محمدمهدی جعفری که در فعالیت‌های فکری و ایدئولوژیک به آنها کمک می‌کرد، بود. با وجود این ارتباطات، بنیانگذاران این سازمان هیچ‌گاه به صورت مستقیم و فعالانه از روحانیون مبارز آن دوران و حتی آیت‌الله طالقانی برای  ایجاد و تحکیم پایه‌های فکری سازمان بهره‌ای نگرفتند. «حسین روحانی» از اعضای اولیه سازمان در خاطرات خود به‌روشنی بر این نکته تاکید دارد. در عوض در سیر مطالعاتی و چارچوب‌‌‌بندی ایدئولوژیک خود به صورت شخصی و سلیقه‌ای به مطالعه قرآن، نهج‌البلاغه و مجموعه سخنرانی‌های مهندس بازرگان و آیت‌الله طالقانی پرداختند. ترکیب این مطالعات با آثاری همچون «دولت و انقلاب» و «چه باید کرد؟» لنین، «چگونه می‌توان یک کمونیست خوب بود» و «جنگ پارتیزانی» چه‌گوآرا، ملغمه‌ای ساخته بود که بزودی هم در عرصه نظر و هم در ساحت عمل کاستی‌ها و تناقضات خود را نشان داد. با این حال در سال‌های  پایانی دهه 1340 فعالیت‌های ضدرژیم این سازمان، همچنان مورد توجه نیروهای اسلامگرا بود و مورد حمایت مالی و معنوی برخی روحانیون از جمله مرحوم طالقانی و مرحوم رفسنجانی و نیروهای مبارز مرتبط با بازار قرار داشت اما حوادث بعدی و بویژه اعدام و دستگیری هسته اولیه تشکیل‌دهنده این سازمان در سال‌های  پایانی دهه1340 و سپس تغییر ایدئولوژیک و انشعاباتی که در سال 54 در آن شکل گرفت، این رابطه را دچار گسست و فراز و نشیب کرد. آیت‌الله طالقانی که همچون بسیاری از نیروهای اسلامگرای انقلابی در آن روزها نگرشی مثبت و در عین حال همراه با انتقادات سازنده نسبت به مبارزه مسلحانه داشت، از نظر روحی و سیاسی بشدت ضربه خورد. خطر تزلزل عقیدتی در بین نیروهای سازمان مجاهدین خلق به گونه‌ای بود که حتی ایشان هم در کنار سایر روحانیون انقلابی از جمله آقایان ربانی‌شیرازی، منتظری، مهدوی‌کنی، ‌رفسنجانی و انواری در داخل زندان به این موضوع واکنش نشان دادند. بیانیه شفاهی این روحانیون سیاسی و شناخته شده (که به سبب بهره‌برداری ساواک مکتوب نشد) بر لزوم جدایی نیروهای مسلمان از مارکسیست‌ها تاکید داشت، چرا که این قرابت ناهمگون علاوه بر حرمت شرعی، باعث سوءاستفاده نیروهای مارکسیست سازمان مجاهدین و کسب اعتبار اجتماعی برای آنها می‌شد.
یک پیش‌بینی: ایدئولوژی بت نشود
آیت‌الله طالقانی پس از آزادی از آخرین زندان خود در آبان 57 و با توجه به موقعیت خود در کانون مبارزات، دیگر نه می‌خواست و نه می‌توانست همچون گذشته مناسبات سیاسی، فکری و حتی فردی خود را با بازماندگان این سازمان برقرار کند. با این حال در همان ایام و پس از آزادی مسعود رجوی و موسی خیابانی و تعدادی از سران سازمان با آنها دیدار کرد. در این دیدار او با اشاره به پیشینه مبارزات ملت ایران و تحلیل وضعیت حاضر گفت: «باید همه بت‌ها شکسته و رانده شود. هنوز خیلی بت سر راه داریم. اگر یک مهره‌ای از بت را از کشور بیرون راندیم به صورت‌های  دیگر خواهند بود. اگر این بت ایدئولوژی شد خودش مخرب است». نگرانی و پیش‌بینی مرحوم طالقانی از فرجام سازمان مجاهدین خلق و احتمال تبدیل ایدئولوژی به هدف، در این  بخش از گفت‌وگوهای وی قابل تأمل است. همچنین او در سخنرانی‌های  خود در آستانه پیروزی انقلاب بارها به نقد جریان چپگرایی در ایران پرداخته و معتقد بود هم در نهضت ملی شدن صنعت نفت و هم در انقلاب اسلامی جریان چپگرا و متمایل به کمونیسم بین‌الملل ضربه‌های  مهلکی بر پیکره حرکت‌های مردمی ایران وارد کرده است.
آغاز انتقاد و داستانی که ناتمام ماند
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مجاهدین سرمایه‌‌گذاری و تلاش فراوانی داشتند تا از سوابق آشنایی و ارتباط با ایشان برای تداوم حیات سیاسی خود بهره بگیرند. از جمله آنکه مجموعه سخنرانی‌های او تحت عنوان «مجموعه گفتار پدر طالقانی» را در چند جلد چاپ کردند. تلاش آنها این بود تا با استفاده از عبارت «پدر» در وصف آیت‌الله طالقانی، پشتوانه‌ای فکری و جای پایی محکم در بین افکار عمومی جامعه برای خود دست و پا کنند اما از آن سو آیت‌الله طالقانی هم بر آن بود تا  در عین گسترش چتر حمایت خود بر سر همه گروه‌های فعال در انقلاب، از گرایش جوانان به تفکرات التقاطی ممانعت کند. از جمله در سخنرانی 23 مرداد 1358(شب 23 رمضان) چنین گفت: «گاهی روشنفکران ما اسلام را مخلوط می‌کنند با یک مسائل دیگر، مکتب‌های  دیگر، یک مقداری از کمونیسم یا سرمایه‌داری، یا از این طرف یا از آن طرف، از سوسیالیسم. نه فرزندان ما! اسلام نه کمونیسم است نه کاپیتالیسم و نه سوسیالیسم است. اسلام، اسلام است». طالقانی همچنین در پاسخ به برخی ابهامات که درباره پشتیبانی از سازمان مجاهدین خلق در نخستین ماه‌های  پس از پیروزی انقلاب مطرح می‌شد نیز چنین پاسخ می‌داد: «شما خیال می‌کنید من طرفدار این گروه‌ها هستم. غرض من از مدارا با اینها این است که به اسلام جلب شوند تا بتوانیم اشتباهات‌شان را رفع کنیم و کاری کنیم که به راه بیایند». با این حال آیت‌الله طالقانی در روزهای پایانی حیات خود و با استنکاف سازمان از خلع سلاح و همکاری با نظام جمهوری اسلامی، نگرشی کاملا  انتقادی نسبت به آنها در پیش گرفت. «محمدمهدی جعفری» در بخشی از خاطرات خود می‌گوید: «در سال 58 پس از محاصره ستاد مجاهدین، من سراغ آیت‌الله طالقانی آمدم و از ایشان خواستم مداخله کند. آقای طالقانی نپذیرفت و پس از اصرار من گفت: «به هر کسی که ظلم شد، من جلویش را می‌گیرم اما اینجا نمی‌خواهم دخالت کنم». پس از اصرار من ایشان به نماز ایستاد و دیگر پاسخ مرا نداد. اندکی بعد رجوی آمد و 6-5 دقیقه بعد «ناگهان صدای داد و فریاد آیت‌الله طالقانی را شنیدم. دیدم ایشان سخت به مسعود رجوی پرخاش می‌کند و با فریاد می‌گوید: تقصیر خودتان است. با کمونیست‌ها همکاری می‌کنید. تا وقتی این همکاری ادامه داشته باشد من هیچ قدمی برای شما بر نمی‌دارم».مهدی طالقانی فرزند آیت‌الله طالقانی هم به این موضوع اشاره داشته و می‌گوید: «مسعود رجوی یک بار به مرحوم آقای طالقانی گفت: آقا فرزندان‌تان را دارند می‌گیرند و می‌کشند! آقا در جواب او گفتند به جهنم که دارند می‌کشند شما باید اسلحه‌تان را بگذارید زمین، شما علیه چه کسی اسلحه کشیدید؟ شما علیه جمهوری اسلامی اسلحه کشیدید، باید اسلحه‌تان را زمین بگذارید».
فرجام سخن
رویکرد مسالمت‌آمیز طالقانی نسبت به  مجاهدین در اواخر دهه 1340 و پیش از انقلاب در شرایطی بود که این سازمان هنوز در بین انقلابیون خوشنام بود اما با جاه‌طلبی‌های نسل دوم این سازمان در ماه‌های پس از پیروزی انقلاب بود که نگاه‌ها نسبت به آن تغییر کرد. آیت‌الله طالقانی داستانی ناتمام در کتاب انقلاب است که سیره و اندیشه سیاسی او نشان می‌دهد اگر دست اجل اجازه می‌داد، در قبال اقدامات مخرب سازمان مجاهدین در ابتدای دهه 60 برخوردی جدی‌تر و صریح‌‌‌‌‌‌تر از خود نشان می‌داد.
منبع: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران

محسن بهدادفر*: قیمت نفت در نیمه اول سال 2014 بیشتر از 100 دلار در هر بشکه بود ولی در نیمه اول سال 2016 یعنی 2 سال بعد به کمتر از 30 دلار در هر بشکه رسید.  بر اساس گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول، کاهش تقاضای نفت خام توسط بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان آن یعنی چین و آلمان و فرانسه به علت کاهش رشد اقتصادی باعث ریزش قیمت در سال‌های اخیر شد. در سال‌های اخیر پدیده نوظهوری به نام نفت شیل آمریکای شمالی و عرضه بسیار زیاد آن باعث افزایش عرضه نفت خام در جهان و در نتیجه کاهش قیمت جهانی نفت شد. همچنین عربستان‌سعودی با احساس خطر از ناحیه عرضه نفت شیل سعی در ایجاد رقابت با نفت شیل و فشار بیشتر به تولیدکنندگان آمریکایی برای غیراقتصادی کردن عرضه نفت شیل کرد.  در نشست 27 نوامبر سال 2014 که کشور‌های مهم تولیدکننده نفت خاورمیانه حضور داشتند، برای نگه داشتن سقف تولید روزانه نفت در 30 میلیون بشکه در روز توافقی حاصل نشد و از همان تاریخ به بعد قیمت نفت به صورت سرسام‌آوری نزولی شد به‌طوری که همه کارشناسان از آن به عنوان «سقوط آزاد» قیمت نفت یاد کردند. در همان زمان، اروپا یک سوم گاز مصرفی خود را از روسیه وارد می‌کرد. وقوع بحران کریمه در زمانی که این گاز از خاک اوکراین به اروپا صادر می‌شد و به وجود آمدن اختلاف بین روسیه و اوکراین و بدهی گازی اوکراین به روسیه، احتمال قطع گاز صادراتی به اروپا را زیادتر می‌کرد و همچنین تحریم‌های اقتصادی اتحادیه اروپایی جهت فشار بر روسیه خصوصا تحریم بخش کشاورزی آن کشور، باعث شد روسیه درصدد استفاده از صادرات گاز خود به عنوان اهرم فشاری بر اتحادیه اروپایی برآید. همه می‌دانیم گاز و نفت هر دو از یک خانواده هستند و همبستگی بسیار زیادی بین قیمت این دو وجود دارد.  آمریکا برای مهار روسیه در مساله کریمه و حتی درگیری جدایی‌طلبان اوکراین، ناچار به یافتن یا ایجاد اهرم فشاری بر روسیه شد. پس به بهانه ورود به بازار گاز جهان، سعی در تضعیف موقعیت انرژی روسیه کرد. آمریکا برای حضور در بازار گاز نیازمند دسترسی به دیگر بازارهای جهانی بود اما به دلیل فاصله زیاد با بازارهای بزرگ جهانی و عدم دسترسی زمینی به این بازار‌ها امکان صادرات گاز از طریق خط لوله را نداشت، بنابراین برای دستیابی به این بازارها نیازمند صادرات از طریق «ال‌ان‌جی» بود.  اما پس از بحران کریمه و تنش میان اروپا و روسیه در سال ۲۰۱۴، ورود ایالات متحده به بازار گاز و تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده این منبع طبیعی به عنوان یک ضرورت در سیاست‌های ایالات متحده مطرح شد تا با تامین گاز بیشتر در بازار اروپا موجب کاهش وابستگی همپیمانان اروپایی خود به روسیه شود. ولی آمریکا نیازمند اقدامی سریع‌تر برای استفاده به‌عنوان اهرم فشار بر گاز روسیه بود، بنابراین به نظر می‌رسد همدستی از قبل برنامه‌ریزی شده آمریکا و عربستان‌سعودی در عرضه نفت باعث کاهش قیمت آن شد. همچنین در آن زمان، بحث جایگزینی زغال‌سنگ آمریکا به جای گاز روسیه از ترس زمستان‌های سرد اروپای شرقی نیز مطرح و براحتی کاهش قیمت نفت و در پی آن گاز باعث کاهش نگرانی در ناحیه اروپا شد. همچنین موجب ایجاد فشار زیادی بر اقتصاد ضعیف روسیه شد که این خود باعث فشار مضاعف بر جدایی‌طلبان شرق اوکراین (جمهوری مردمی دونتسک) شد و جلوی پیشروی آنها را گرفت. البته مطمئنا عوامل بسیاری در مهار روسیه تاثیرگذار بودند ولی در این مقاله سعی شده فقط مسائل مربوط به نفت مطرح شود. اما رفتار صریح و بی‌پروای رئیس‌جمهور آمریکا و سیاست‌های بانک مرکزی آمریکا برای کاهش ارزش دلار آمریکا یکی از دلایل افزایش جزئی قیمت طلا و نفت در ماه اخیر بوده است. در هفته‌های اخیر پیام‌های متعددی درباره آینده نامعلوم قیمت نفت و پرسش‌هایی دریافت کرده‌ام که قیمت نفت به چه سمت و سویی حرکت خواهد کرد. مطمئنا پیش‌بینی قیمت نفت تنها با بررسی خود قیمت امکانپذیر نخواهد بود، چرا که نفت کالایی بسیار مهم و حساس در تعیین اهرم‌های سیاسی است و اکثر کشور‌های تولیدکننده یا صادرکننده از اهمیت آن آگاهند و همیشه در معادلات سیاسی خود از آن بهره می‌برند. مطمئنا آینده حضور داعش در منطقه خاورمیانه که مهم‌ترین منطقه عرضه و استخراج نفت است و اتفاق‌هایی که در آینده در سوریه و عراق و امنیت خاورمیانه می‌افتد در قیمت نفت تاثیرگذار خواهد بود و باید ببینیم آینده این منطقه چگونه خواهد بود. همچنین برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان و اعلام کشور‌های محاط بر این منطقه یعنی ترکیه، ایران و عراق به جلوگیری از صادرات نفت کردستان عراق که در هفته گذشته باعث افزایش قیمت نفت تا سطح 52 دلار شد و اتفاق‌هایی که در آینده در این منطقه حساس خواهد افتاد، در تعیین قیمت نفت بی‌تاثیر نخواهد بود.
*تحلیلگر بازار‌های جهانی

مقدمه: 3 پرسش مهجور
دیدار رهبر حکیم انقلاب با اعضای جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام، همانند دیدار ایشان با نهادها و ساختارهای دیگر در سال‌های اخیر، به محملی برای «ترغیب به انقلابی ماندن» و «ستودن انقلابی‌گری» تبدیل شد. این حجم از تأکید و حساسیت، بی‌سبب نیست و نباید بسادگی از کنار آن گذشت، بلکه باید نظر عمیق به آن افکند و درباره‌اش آنچنان که درخور است، تأمل و تدقیق کرد. در یادداشت پیش رو، نگارنده می‌کوشد به 3 پرسش بنیادی درباره‌ انقلابی ماندن و انقلابی‌گری پاسخ اجمالی دهد. نخست اینکه انقلابی‌بودن به چه معناست؟ انقلابی‌گری چیست؟ انقلابی کیست؟ نیروی انقلابی چه اوصافی دارد؟ چه خصوصیاتی، مرز میان انقلابی و غیرانقلابی را مشخص می‌کند؟ دیگر اینکه چرا باید انقلابی بود؟ چرا انقلابی ماندن، فضیلت است؟ انقلابی‌گری در دوره‌ پساانقلابی چه توجیهی دارد؟ مگر انقلابی‌گری، خاص دوره‌ انقلاب نیست؟ انقلاب که امری متعلق به گذشته است، چرا باید در دوره‌ کنونی، همچنان برقرار باشد و بازتولید شود؟ اگر از انقلاب به نظام عبور کرده‌ایم، چگونه می‌توانیم اقتضائات انقلاب را با اقتضائات نظام، سازگار و مطابق کنیم؟ و در نهایت، این پرسش که ریشه‌ این همه تأکید و اصرار رهبر انقلاب نسبت به انقلابی بودن چیست؟ چرا ایشان به طور مکرر، همگان را به انقلابی‌گری فرامی‌خوانند؟ مگر ایشان احساس می‌کنند انقلابی‌گری، کم‌رونق و رقیق شده است؟ آیا انقلابی‌گری در معرض خطر است؟ آیا آفتی به جان انقلاب افتاده است؟
  ۱- «انقلاب»، «انقلابی» و «انقلابی‌گری»؛ گره‌گشایی معنایی
انقلاب اسلامی- که به‌اصطلاح یک انقلاب اجتماعی بود- «افق فکری و فرهنگی تازه»‌ای را پیش روی ما قرار داد؛ افقی که از نظم مستقر قبلی، گسسته بود، بلکه در نقطه‌ مقابل آن قرار داشت. در این فضای نو، «ارزش‌ها»یی شکفتند و روییدند که ریشه در «تلقی قدسی از عالم و آدم» داشتند و واقعیت‌ها را به گونه‌ای متفاوت، تفسیر می‌کردند. خود انقلاب اسلامی به عنوان یک واقعیت، برخاسته از همین «نگاه نوپدید» بود، از این ‌رو، کسانی که نتوانستند این «نگاه» را فهم کنند، از فهم «انقلاب اسلامی» نیز بازماندند و در مقام تحلیل و توضیح آنچه رخ داده بود، به بیراهه رفتند. در دوره‌ پیشاانقلاب، انقلابی کسی است که با تکیه بر چنین نگاهی، به جریان انقلابی می‌پیوندد و مبارزه می‌کند تا انقلاب، کامیاب و غالب شود و در دوره‌ پساانقلابی نیز، انقلابی کسی است که همچنان بر همان ارزش‌های انقلابی اصرار می‌ورزد و آنها را فریاد می‌زند. نیروی انقلابی در دوره‌ پساانقلاب، باز هم انقلابی فکر و عمل می‌کند و به دنبال بهانه‌هایی برای «عبور از انقلاب» نیست، بلکه سخت معتقد است در دوره‌ پساانقلابی، همچنان باید ارزش‌های انقلابی، مسلط و معتبر باشند و از هیچ‌یک از آنها حتی اندکی عقب‌نشینی نشود. به این ترتیب، دوره‌ پساانقلاب، دوره‌ «پایان یافتن» و «منقضی شدن» انقلاب نیست، بلکه دوره‌ای است که متأثر از انقلاب است و انقلاب آن را رنگ‌آمیزی و مهندسی کرده است. «تاریخ پساانقلاب» در امتداد «تاریخ انقلاب» و ذیل آن است، نه مستقل و بریده از آن. به عبارت دیگر، دوره‌ پساانقلاب بر اساس نظام معنایی و افق معرفتی که انقلاب آفریده است، طراحی می‌شود و انقلاب بر آن سایه‌گستر است. به این سبب، تعبیر «پسا» بر «حضور» و «فاعلیت» انقلاب دلالت دارد و نه بر «غیبت» و «تمام شدن» آن.
 ۲- «انقلابی بودن» و «انقلابی ماندن»؛ حاجت به تداوم انقلاب
کسانی که انقلاب را به پیروزی رساندند، انقلابی بودند؛ یعنی مبارزه را بر سکوت و سازش ترجیح دادند و به کمتر از انقلاب، راضی نشدند و خطرها و تهدیدهای ناشی از انقلابی‌گری را به جان خریدند. روشن است انقلاب، بدون انقلابی‌گری کامیاب نمی‌شود و نقطه‌ پایانی مسیرهای دیگری همچون اصلاح‌خواهی، وقوع انقلاب نیست. پس هنگامی که حاجت به انقلاب است، چاره‌ای جز انقلابی‌گری نیست و «انقلاب» جز با «انقلابی‌گری» محقق نمی‌شود. حال مسأله این است که در دوره‌ پساانقلابی که «انقلاب» به طور طبیعی، به «نظام» تبدیل شده و مطالبات و خواسته‌ها از قالب «نهضت» به قالب «نهاد» ریخته شده است، انقلابی‌گری چه توجیه و کارکردی دارد؟! این «انقلاب» است که محتاج انقلابی‌گری‌ است، نه «نظام‌سازی» و «حکمرانی». پس قواعدی که به کار «انقلاب کردن» می‌آید، با «حکومت کردن» سازگار و همخوان نیست. پیروزی انقلاب، به معنی پایان انقلابی‌گری و آغاز حکمرانی ساختاریافته و چارچوب‌مدار است. این تحلیل، صحیح نیست، چون مقصود از انقلابی‌گری در دوره‌ پساانقلاب، شوریدن ضد نظام سیاسی برخاسته از انقلاب نیست و قرار نیست همچنان، ساختار رسمی نادیده گرفته شده و نسبت چالشی و اصطکاکی با آن برقرار شود، بلکه غرض این است که نیروهای انقلابی، از «ارزش‌های انقلابی» عبور نکنند و به «محافظه‌کاری» و «مصلحت‌اندیشی» رو نیاورند و از اصول و قواعد اساسی انقلاب، عقب‌نشینی نکنند. این امر از آن جهت اهمیت وافر دارد که در دوره‌ پساانقلاب، بخشی از نیروهای انقلابی بنا به دلایل یا عللی، دچار «تغییر و فرسودگی ایدئولوژیک» می‌شوند و از آرمان‌های انقلابی و ساختارشکنانه‌ خویش صرف نظر می‌کنند و اسیر «روزمرگی» و «بوروکراسی» یا مجذوب «ایدئولوژی‌های دیگر» می‌شوند. به بیان دیگر، تا هنگامی که انقلاب به پیروزی نرسیده و مبارزه جریان دارد و نظم طاغوتی، مقاومت و سرکوب می‌کند، نیروهای انقلابی هیجان و حرارت و انگیزه دارند و از آرمان‌های خود عقب‌نشینی نمی‌کنند اما هنگامی که انقلاب به پیروزی می‌رسد و نیروهای انقلابی، خودشان قدرت را به دست می‌گیرند، چه‌بسا از راه رفته بازگردند و شعارها و مقاصد انقلابی را به فراموشی بسپارند. در این حال، انقلاب از هدف‌ها و غایاتش دور می‌شود و نیمه‌کاره، رها می‌شود. درحالی‌ که انقلاب یک واقعیت «دفعی» و «لحظه‌ای» نیست که ناگهان پدید‌‌‌‌‌‌‌‌ آید و تمام آرمان‌هایش محقق شود، بلکه واقعیتی «تدریجی» و «مرحله‌ای» است. از این‌رو باید در دوره‌ پساانقلاب، نگاه انقلابی را تداوم داد تا انقلاب به طور کامل، مسیرهایی که وعده داده بود را بپیماید و به جامعه‌ آرمانی‌اش دست یابد. اگر چنین نشود، انقلاب صرفا در براندازی نظام سیاسی و جابه‌جایی حاکمان، خلاصه شده و دگرگونی ماهیتی و مضمونی رخ نداده است. بنابراین نیروهای انقلابی باید با همان عزم‌ راسخ و مستحکم، به «خط انقلاب» وفادار بمانند و انقلاب را ادامه دهند تا نتایج عینی و حقیقی انقلاب، آشکار شود. افزون بر این، نباید «ارزش‌های انقلابی» از صحنه‌ دغدغه‌ها و حساسیت‌های نیروهای انقلابی حذف شوند، «روش‌های انقلابی» نیز باید همچنان معتبر انگاشته شوند، بویژه در زمینه‌ مواجهه با تجدد یا دشمن بیرونی، نباید «سازش‌کاری» بر «انقلابی‌گری» سایه افکند و محدودیت‌های خود را بر انقلاب تحمیل کند، بلکه انقلاب باید فارغ از تنگ‌نظری‌ها و محافظه‌کاری‌ها به موضع‌گیری‌های قاطعانه‌ خود ادامه دهد و هرگز مبتلا به «انفعال» و «وادادگی» و «خودباختگی» نشود. چنانچه در این باره سهل‌نگاری شود، نظام سیاسی ممکن است بتدریج از همه‌ غایات و مقاصد انقلاب، «عقب‌نشینی» کرده و به انقلاب به‌مثابه یک «واقعیت تاریخی درخشان» نگریسته شود که درخور «تمجید» و «تکریم» است اما نباید آن را از «زمانه‌ خویش» خارج کرد و توقع داشت با وجود استقرار نظام سیاسی، همچنان انقلابی فکر و عمل کرد.
  ۳- انقلاب، در «خطر» است؛ فروبردن انقلاب در مرداب تجدد
حساسیت‌ها و دغدغه‌های فراوان رهبر حکیم انقلاب درباره‌ «انقلاب» و «انقلابی ماندن»، ریشه در واقعیت‌هایی دارد که ایشان می‌بینند و نمی‌توانند نسبت به آنها بی‌تفاوت و خاموش باشند. اگرچه انقلاب، مقاوم و مقتدر ایستاده و دشمنان خویش را به چالش می‌کشد اما در عین حال، تهدیدی از درون، متوجه آن است که ویرانگر و مخرب است و آن تهدید این است که کسانی در درون جبهه‌ انقلاب حضور دارند که به «ایدئولوژی انقلابی» اعتقادی ندارند و بر این باورند دوره‌ انقلابی‌گری به سر آمده و نباید در گذشته متوقف ماند.
غیرانقلابی‌ها چون خودشان «استحاله» شده‌اند، می‌خواهند انقلاب را نیز استحاله کنند؛ قصد دارند انقلاب را به گونه‌ای «تفسیر» و «توجیه» کنند که با وضع جدیدشان مطابق باشد تا شکاف‌شان با انقلاب آشکار نشود؛ اندیشیده‌اند که چگونه می‌توان بی‌سروصدا از ارزش‌های انقلاب دست کشید و عقب‌نشینی کرد. انقلابی‌های شرمنده و پشیمان معتقدند عقل انقلابی، «بی‌عقلی» ‌است و با چنین عقلی نمی‌توان جامعه را تدبیر کرد؛ قواعد «انقلاب کردن» و «حکومت کردن» با یکدیگر تفاوت دارند؛ هنگامی که «انقلاب» به «نظام» تبدیل می‌شود، باید انقلاب را «تمام‌شده» در نظر گرفت و امثالهم. هر چند انقلاب در برابر تجدد شکل گرفت اما اینان می‌خواهند انقلاب را در مرداب «تجدد جهانی‌شده» غرق کنند و برای این منظور باید انقلاب، «انقلابی» نباشد و در واقع باید خود «انقلاب» نباشد و از میدان به در شود. باید از خود تهی شویم تا بتدریج در تجدد جهانی‌شده، «هضم» و «حل» شویم. اینان از «همسویی با روند اجتناب‌ناپذیر جهانی شدن» سخن می‌گویند، در حالی‌که غرض‌شان «عقب‌نشینی» است.
 نتیجه‌گیری: «انقلاب» را دریابیم!
نه فاصله‌ میان «انقلاب» و «ضدانقلاب»، چندان زیاد است و نه پیمودن این فاصله، نمایان و آشکار است. از این ‌رو، رهبر انقلاب در طول دهه‌های پس از رحلت حضرت امام خمینی، همواره نسبت به این مسأله‌ سرنوشت‌ساز، هشدار داده‌اند. دوگانه‌هایی از قبیل «صورت/ سیرت»، «ظاهر/ باطن»، «جسم/ روح»، «قالب/ مضمون»، «پوسته/ مغز»، «موجودیت/ هویت» و... که در گفتارهای ایشان تکرار شده، معطوف به همین دغدغه است. مقصود ایشان از تعبیر لطیف «سکولاریسم پنهان» این است که نیروهایی در عرصه‌ سیاسی و اجتماعی، می‌خواهند مغز و جوهر انقلاب را متلاشی کنند و فقط پوسته و جسمی بی‌تأثیر از آن به جا نهند. اگر چنین شود، نه‌تنها حرکت تکاملی انقلاب متوقف خواهد شد، بلکه انقلاب از دست خواهد رفت. حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای به عنوان ولی‌فقیه و رهبر انقلاب اسلامی، چون حفاظت و پاسداری از ایدئولوژی انقلاب را برعهده دارند- و از این‌رو، به تعبیر استاد شهید مطهری، ولایت فقیه بیش از هر چیز، ولایت ایدئولوژیک است- باید نسبت به آنچه بر انقلاب می‌گذرد، حساس و دغدغه‌مند باشند و اگر خطری را مشاهده یا پیش‌بینی می‌کنند، آنقدر به آن اشاره کنند و از آن سخن بگویند که دیگران از خواب غفلت برخیزند و آن را دریابند.
منبع: Khamenei.ir
*عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ اسلامی