گروه سیاسی: تصویب یک فوریت طرح مقابله با اقدامات ماجراجویانه آمریکا نشان داد در ایران و مجلس، جمع‌بندی این است که آمریکایی‌ها در نهایت طرح تحریم‌های جدید علیه ایران را تصویب خواهند کرد. پس از تصویب طرح تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران، این طرح باید به تصویب سنا نیز برسد؛ آنگاه با امضای دونالد ترامپ، روند اجرای آن آغاز می‌شود. این فرآیند البته برای ناظران در ایران قطعی به نظر می‌رسد. امضای 98 سناتور جمهوری‌خواه و دموکرات پای طرح تحریم‌های S722 نشان داد میزان رای سناتورها به تحریم‌های جدید به اندازه‌ای است (بیشتر از دوسوم) که اختیارات قانونی رئیس‌جمهور آمریکا را نیز سلب می‌کند. طرح تحریم‌های ایران و روسیه البته در مجلس نمایندگان دچار تغییراتی شد و تحریم‌های کره‌شمالی نیز به آن افزوده شد. در نهایت سران 2 حزب آمریکا درباره محتوای این طرح به توافق رسیدند تا طرح تحریم‌های ایران، روسیه و کره‌شمالی به عنوان یک طرح دوحزبی در مجلس نمایندگان به رای گذاشته شود. از سوی دیگر با توجه به رای حداکثری سنا به طرح اولیه و نیز اظهارات سناتورهای بانفوذ، تصویب این طرح در سنا نیز قطعی به نظر می‌رسد. کمااینکه باب کورکر رئیس ‌جمهوری‌خواه کمیته روابط خارجی سنا روز دوشنبه گفت احتمال می‌دهد اختلافات درباره این لایحه در سنا، به سرعت رفع شود.
در ایران روز گذشته مقامات مسؤول اعلام کردند شرایط برای پاسخ ایران به تصویب تحریم‌های جدید آمریکا، فراهم شده است. علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی گفت روند پیگیری طرح یک فوریتی مجلس در حال اجراست، ضمن اینکه در کنار مجلس، هیات عالی نظارت بر برجام نیز به تحریم‌های جدید آمریکا واکنش نشان خواهد داد. اظهارات لاریجانی درباره واکنش ایران به تحریم‌های جدید به گونه‌ای است که نشان می‌دهد پاسخ ایران به تحریم‌های جدید، بر توانمندی هسته‌ای متمرکز است.
لاریجانی در حاشیه اجلاس سراسری هیأت امنای دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی کشور در جمع خبرنگاران درباره تحریم‌های جدید آمریکایی‌ها علیه ایران و نقض برجام گفت: این موضوع بحث تازه‌ای نیست و از زمانی که مجلس سنای آمریکا چنین تصمیمی گرفته با چالشی در داخل بدنه آمریکا مواجه بوده است. رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه این تحریم‌ها مربوط به ایران و روسیه است، افزود: متناسب با این تحریم‌ها طرحی در مجلس طراحی شده و همچنین در هیأت عالی نظارت بر برجام اقدامات لازم صورت می‌گیرد. لاریجانی اضافه کرد: آمریکایی‌ها در گذشته و در زمان حال کج‌خلقی‌هایی در برجام داشته‌اند بویژه در دوره اخیر که تصور می‌کنند اگر برجام‌ستیز باشند به نفع آنهاست در حالی که بیشترین ضرر را خودشان می‌بینند. وی با بیان اینکه اگر آمریکایی‌ها فکر می‌کنند نظارت‌های آژانس مناسب نیست ما آن را کاهش می‌دهیم، ادامه داد: ایران راه‌های مختلف زیادی داشته و از پتانسیل خوب هسته‌ای برخوردار است و بسیار زود می‌تواند شرایط را تغییر دهد. رئیس مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه ایران رفتارهای آمریکا را با دقت کامل رصد می‌کند، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران متناسب با اقدامات آمریکا تصمیم می‌گیرد و به محض اینکه رفتارهای عملی آنها تغییر کند تصمیمات لازم را اتخاذ می‌کند.
از سوی دیگر، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از ارائه پیشنهادات ستادکل نیروهای مسلح و سازمان پدافند غیرعامل درباره طرح مقابله با اقدامات ماجراجویانه آمریکا به کمیسیون متبوعش خبر داد. سیدحسین نقوی به فارس گفت:  بعد از تصویب فوریت طرح مقابله با اقدامات ماجراجویانه آمریکا، این طرح برای بررسی جزئیات و تدوین نهایی به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ارجاع شد، کمیسیون هم طبق قانون یک ماه فرصت دارد این طرح را مورد رسیدگی قرار دهد. سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در ادامه تصریح کرد: در جریان رسیدگی به طرح مقابله با اقدامات ماجراجویانه آمریکا در کمیسیون از همه نهادها، دستگاه‌ها و مسؤولان ذی‌ربط دعوت می‌شود تا نظرات خود را برای پخته‌تر شدن طرح مذکور ارائه کنند. وی تصریح کرد: تاکنون ستادکل نیروهای مسلح و همچنین سازمان پدافند غیرعامل نظرات و پیشنهادات‌شان درباره طرح مقابله با اقدامات ماجراجویانه آمریکا را تقدیم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس کرده اند. نقوی متذکر شد: همه تلاش ما این است که طرحی مستحکم، قوی و با قابلیت اجرایی بالا به تصویب برسد تا جمهوری اسلامی ایران بتواند اقدام متقابل مناسبی در برابر رفتارهای کینه‌توزانه آمریکا انجام دهد، امیدواریم همه نمایندگان مجلس نظرات‌شان را به کمیسیون امنیت ملی ارائه بدهند، البته تاکنون برخی از نمایندگان مجلس پیشنهادات‌شان را تقدیم کمیسیون کرده اند.
حامیان برجام از مقابله می‌گویند
دولتی‌ها هم می‌گویند می‌خواهند به تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران واکنش نشان دهند. محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت در نشست خبری دیروز در راستای اظهارات اخیر روحانی درباره پاسخ ایران به نقض برجام، درباره طرح تحریم ایران توسط آمریکا گفت: هر نوع نقض برجام اعم از اعمال تحریم‌هایی که در برجام تکرار و اعمال آنها لغو شده، قطعا نقض برجام خواهد بود و گروهی در داخل کشور مرتبا در حال رصد این موارد هستند؛ تردید نکنید ما از هیچ‌یک از حقوق ملی خود در این قرارداد بین‌المللی نخواهیم گذشت. وی ادامه داد: به محض اینکه گزارش رسمی از سوی این کارگروه که از نظر حقوقی ابعاد این مسائل را بررسی می‌کنند دریافت کنیم، همانطور که رئیس‌جمهور اعلام کردند اقدام قاطعانه انجام خواهیم داد.
علی‌اکبر ولایتی که در زمره حامیان تراز اول برجام به حساب می‌آید نیز دیروز گفت تصویب تحریم‌های جدید آمریکا به معنای نقض برجام است و باید به آن پاسخ داده شود. ولایتی در حاشیه اعطای حکم ریاست دانشگاه آزاد اسلامی به فرهاد رهبر در پاسخ به سوالی درباره طرح کنگره آمریکا به منظور اعمال تحریم‌ها علیه ایران، کره‌شمالی و روسیه که به عنوان «مادر تحریم‌ها» از آن یاد می‌شود، اظهار داشت: بدون تردید این تحریم‌ها نقض برجام است. وی افزود: ما هیچ نگرانی از این حرکت‌های خصمانه آمریکا نداریم و در طول 38 سالی که از انقلاب اسلامی می‌گذرد، هیچگاه آمریکا با حسن‌نیت با ما برخورد نکرده است، بلکه همواره، اعلام شده یا نشده، ما مورد تحریم بودیم. ولایتی افزود: آمریکا پیش از اینکه نتیجه مادی و فیزیکی از مصوبه کنگره خود بگیرد می‌خواهد استفاده تبلیغاتی از حمایت رژیم صهیونیستی و مرتجعان منطقه داشته باشد. وی افزود: دولت جمهوری اسلامی پاسخ این تحریم‌ها را خواهد داد و در هیات نظارت بر برجام تصمیم‌گیری مناسب انجام خواهد شد. وی اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با اعتماد به نفس و همکاری همه دستگاه‌ها و با داشتن روابط سازنده با بسیاری از کشورها از جمله روسیه و چین مسائل خود را پیش ببرد. ولایتی گفت: نظام جمهوری اسلامی ایران با قوت به کار خود
ادامه می‌دهد.

این از تراژدی‌های دموکراسی است که گاهی جای خیلی از چیزها را با همدیگر عوض کرده و نمود عینی‌ای وارونه از برداشت‌های ذهنی نسبت به خود را نشان داده است؛ این را می‌شود از سرنوشت جمهوری دوم فرانسه و رای آوردن ناپلئون سوم، ظهور «فاشیسم» از دل صندوق‌های رأیی که موسولینی و هیتلر را تحویل مردم داد یا در نمونه‌های داخلی‌اش سرنوشت و نتیجه جنبش مشروطه یا عاقبت شورای اول شهر تهران و انحلالش توسط دولتی که می‌خواست دموکراسی را تبدیل به مقدس‌ترین واژه گیتی کند، فهمید. فارغ از همه این مصادیق و موقعیت منحصر به فردشان آنچه بیش از همه در فهم چگونگی دموکراسی اهمیت دارد، بار فلسفی (محتوایی) آن به‌جای ابعاد حقوقی (فرمی) و اجرایی آن است و بر همین اساس شاید بتوان مهم‌ترین مزیتی را که طرفداران دموکراسی از آن نام می‌برند در همین گزاره خلاصه کرد که «قدرت و تحرک اجتماعی را از امور انتسابی (همچون ژن و وراثت) جدا و به امور اکتسابی اهدا می‌کند تا توان تعمیم قدرت به همه افراد ممکن باشد». گذار از امور انتسابی به امور اکتسابی، بی‌اعتبار کردن ارزش‌های وراثتی اشراف و تعیین‌کنندگی همه طبقات در امور شاید بتواند بدیهی‌ترین نتیجه‌گیری‌های ممکن از چنین تعاریف شیرین و جذابی از دموکراسی باشد اما آنچه باعث می‌شود از دل دموکراسی، دیکتاتوری نژادی هیتلر بیرون بیاید یا با نام مشروطه‌خواهی، دیکتاتوری کم‌نظیری بر سرنوشت یک ملت تحمیل شود، همه نشان از وجود پشت‌پرده‌ای دارد که میان واقعیت موجود و نوشته‌های مکتوب شکافی عمیق ایجاد می‌کند و سوال اصلی دقیقا چیستی این پشت‌پرده در روابط واقعا موجود سیاسی است.
جنجال‌های چند روز اخیر فرصت خوبی است برای بررسی آنکه دقیقا چگونه می‌شود تحت لوای شعارهای پرطمطراق جریانی که می‌خواست با منطق دموکراسی، دین را از ساحت قدسی به زمین آورد و اندیشه دموکراسی‌خواهی را بر جایگاه خدایگانی بنشاند، دم‌خروسی از جنس «ژن برتر» بیرون می‌زند و پس از اعتراض عمومی شهروندان مخالفی که قرار بر زنده‌باد مخالفت‌شان بود، آنها را «گاو» و «کفتار»‌هایی خطاب می‌کند که وارد محدوده بازی آقازاده‌هایی شده‌اند که «شیرشاه» هستند در برابر رعیتی که وظیفه‌شان تنها رای دادن به سلطان جنگل است!
سوال اصلی اینجاست: دقیقا کجای کار می‌لنگد؟ چرا دموکراسی به‌عنوان الگویی که می‌خواست اکتساب را جای انتساب بگمارد تا شایستگان حکومت کنند خود به میوه‌ای از جنس منطق جنگل و ژن خاص آقازادگی می‌رسد؟ مردمی که حق اعتراض‌شان تا سرحد حق راهپیمایی علیه خدا هم می‌رسید در کجای معادله دموکراسی‌خواهان قرار گرفته‌اند که با تمثیل «گاو» در برابر «شیر» محکوم به سکوت می‌شوند؟
واقعیت آن است که در پشت این دیوار زرین و خوش‌نمایی که روی آن «زنده‌باد دموکراسی» نوشته‌اند، اتاق جلساتی وجود دارد برای بازتولید منطق اشرافیت و سرمایه‌داری. پس عجیب نیست که ناگهان سخن از «ژن برتر» و شایستگی آقازادگی پیش کشیده می‌شود، چرا که آنچه بر زبان آمد تنها اشارتی کوتاه و مشت از نمونه‌ای خروار بود از صورت بارها آشکارشده اشراف‌سالارانی که شعار حکومت مردم می‌دهند.
این آقازاده جنجالی که داستان ژنتیکی‌اش تا حدی قربانی خلاف جهت شنا کردن‌های اخیر پدرش نیز بوده، نه حرف جدیدی به زبان آورده و نه از واقعیتی خلاف آنچه موجود بوده است سخنی گفته، او صرفا با اندکی صداقت، حدیث نفس جریان آقازادگی را در مصاحبه‌ای اعلام کرده است؛ منطقی که یک آقازاده را به پاداش دریافت حق اوقات فراغت، اسطوره‌ای زنانه برای ورود به مجلس می‌کند تا پس از نشستن بر صندلی بهارستان از حق مشروع پدرش سخن بگوید، منطقی که سابق بر این در خاندان دیگری ظهور و بروز یافته بود و اجازه می‌داد اگر عروس یک خانواده در
سه راه یاسر با ماشینی دیگر تصادف کند متوسل به محافظان خانوادگی و کشیدن اسلحه برای باز شدن راه خود شود. این منطق آنقدر تکرار شده که بتوان به شکل تیتروار ده‌ها صفحه را فقط از مصادیق عیان شده‌اش نوشت ولی سوال اینجاست: چه نسبتی بین دموکراسی‌خواهی و ژن‌سالاری جریان اصلاحات وجود دارد؟ پاسخ چندان دشوار نیست، چرا که در این خوانش از دموکراسی، مردم مفهومی سیال است که بسته بر «با ما» بودن یا «بر ما» بودن می‌توان قطعات پازل را با آنها مرتبط کرد. مردم تا زمانی که با ما باشند و امتیازات ژنتیکی ما را به رسمیت بشناسند نماد توأمان مشروعیت و مقبولیت محسوب می‌شوند اما اگر بر ما شوند و حتی به‌رغم رای انتخاباتی‌شان به ما از وجود فسادی در ما گله کنند «گاو» خطاب می‌شوند (شاید بیراه نباشد که گاو را امتدادی از واژه کلاغ نسبت داده شده به منتقدان توسط یکی از سیاسیون سابق بدانیم). این خوانش دوگانه از مردم عمری به درازای ظهور جریان حامی سرمایه‌داری نفتی دارد و بر اساس همین منطق می‌توان کنش‌های متناقض زیادی در نسبت با مردم مشروط به رای آوردن یا نیاوردنش در انتخابات‌های متفاوت یافت.
آنچه امروز با عنوان پدیده «آقازادگی» مشاهده می‌شود نتیجه شکل‌گیری یک الیت سیاسی در لوای منافع طبقات ممتاز اقتصادی است که حالا محصول آن در حال درو شدن است. منطق سرمایه‌دارانه این طبقه آنان را مجاز می‌کند تا خوی اشرافی خود را زنده نگه دارند و در عین داشتن ماسک «دموکراسی‌خواهی» بر صورت خویش، بار دیگر به احیای ارزش‌های انتسابی خود ببالند و سد راهی را که برای کسب ارزش‌های اکتسابی مردم ایجاد کرده‌اند نتیجه ژن خوب خویش بدانند. تاکید علامه حکیمی بر ابعاد سه‌گانه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی انقلاب که در آن هشدار به لزوم مقابله با طاغوت اقتصادی(قارون) پس از طاغوت سیاسی(فرعون) جهت حفظ مسیر اصلی انقلاب می‌دهد، بر همین چارچوب و منطق دلالت دارد؛ منطقی که می‌خواهد از مسیر انتخاب مردم به اشرافیت خویش مشروعیت بخشد و در صورت مشاهده رفتاری غیر از این مشکلی در ایستادن برابر مردم احساس نخواهد کرد. ژنتیک‌سالاری طبقه ممتازی که سفره انقلاب را سهم خویش می‌داند می‌تواند شعار حکومت مردم دهد اما نمی‌تواند مردم را شریک سهم خویش کند، چرا که حاکمیت مردم در چنین نگاهی تنها به فرمی استراتژیک برای رسیدن به قدرت محدود می‌شود نه محتوایی ایدئولوژیک در جهت عدالت و برابری!

گروه فرهنگ و هنر: «به نام خدایی که از ناو‌های آمریکایی قوی‌تر است». این جمله اول محمدحسن قدیری‌ابیانه در مناظره با نمایندگان کشور آمریکا در تلویزیون ایتالیا بود. جمله‌ای که «ادواردو آنیلی» فرزند جیوانی آنیلی ثروتمند مشهور ایتالیا را دچار تحول کرد؛ فرزند صاحب لامبورگینی، فراری، باشگاه یوونتوس و... . ادواردو به‌واسطه حسن قدیری‌ابیانه اسلام می‌آورد و به دین تشیع می‌گراید اما پس از مدتی به طور مشکوک پایین پل پیدا می‌شود. رسانه‌های ایتالیا و سراسر جهان خبر«خودکشی» ادواردو را منتشر می‌کنند. خبری که پس از مدتی انجمن اسلامی دانشجویان اروپا آن را جور دیگری اعلام می‌کند؛ ادواردو شهید شد. به گزارش «وطن‌امروز»، حبیب‌الله کاسه‌ساز، تهیه‌کننده تنها مستندی است که در رابطه با ادواردو ساخته شد. وی برای تولید این مستند هزینه‌های زیادی را متقبل شد و بسیاری در میان تمام آثارش از جمله «اخراجی‌ها»، «کارناوال مرگ»، «در چشم باد» و... ادواردو را متفاوت‌ترین و ماندگار‌ترین می‌دانند. مستندی که برای تولید و انتشار از پیچ و خم‌های متفاوتی از دل ایتالیا تا مرکز کشور خودمان گذر کرد. کاسه‌ساز درباره مستند ادواردو گفته بود:  من هر زمان به ادواردو فکر می‌کنم احساس می‌کنم خداوند روی زمین یکسری نشانه‌ها را برای بشر می‌گذارد که این نشانه‌ها باعث می‌شود بهانه‌جویی برای دنیای باقی وجود نداشته باشد و من حس می‌کنم ادواردو یکی از آن نشانه‌هاست. او با وجود آنکه ثروت زیادی داشت چشم بر روی آن بست. چه اتفاقی برای یک انسان می‌افتد که همه ظواهر دنیا را کنار می‌گذارد و پناه به قرآن می‌آورد و مسلمان می‌شود و خداوند هم به خاطر این کار او پاداش شهادت را به او اهدا می‌کند. وی همچنین درباره دیدار ادواردو با امام خمینی(ره) اظهار داشت: وقتی ادواردو خدمت حضرت امام رسید، او تنها خارجی‌ای بود که امام پیشانی‌اش را بوسید. ظاهرا ضربه‌ای که صهیونیسم‌ها به او زدند همان بوسه‌گاه امام بود که پس از آن وی را از پل پرت می‌کنند و می‌گویند خودکشی کرده است؛ طبق فرمایش مقام معظم رهبری هر اثری که با هنر آمیخته شود ثبت می‌شود. بنده هم معتقدم خداوند کمک کرد که این فیلم ساخته شد تا ادواردو ماندگار شود. به مناسبت هفتمین روز درگذشت حبیب‌الله کاسه‌ساز گفت‌وگویی داشتیم با محمدحسن قدیری‌ابیانه که در ادامه می‌خوانید.
 باخبرید که آقای کاسه‌ساز چگونه عزم تولید مستند را پیدا کرد؟
زمانی که در رسانه‌ها اعلام شد «ادواردو آنیلی» فرزند میلیاردر ایتالیایی خودکشی کرد، روزنامه جمهوری اسلامی هم این خبر را درج می‌کند. آقای سیاوش سرمدی که از کارگردان‌های مستند است این خبر برایش جالب بوده و ایده‌ای به ذهنش می‌رسد و آن را نزد آقای کاسه‌ساز می‌برد. برای آنها جالب بود که آدمی با این ثروت و جایگاه خودکشی کند. فردای آن روز بنده بیانیه‌ای را از سوی انجمن اسلامی دانشجویان ایتالیا منتشر و اعلام کردم ادواردو شهید شده است. من وقتی خبر خودکشی ادواردو آنیلی را شنیدم، یقین داشتم که او را به شهادت رسانده‌اند، حتی خودش هم به من گفته بود که برای قتل من اقدام خواهند کرد و آن را خودکشی، بیماری یا اعتیاد اعلام می‌کنند. منتها او فکر می‌کرد تا پدرش زنده است کاری با او ندارند. آقای کاسه‌ساز پس از دیدن این بیانیه تلاش بسیاری می‌کند تا نویسندگان آن را پیدا کند. آنها با انجمن  تماس گرفتند و نخستین قرارمان را با آقای کاسه‌ساز گذاشتیم.
 این نخستین دیدار شما بود؟
بله! نخستین دیدار من با آقای کاسه‌ساز در همین دیدار بود. وقتی ماجرا را برای ایشان شرح دادم، داستان برای‌شان جالب به نظر آمد و تصمیم گرفت این فیلم را بسازد. آقای کاسه‌ساز گروهی را تشکیل می‌دهد شامل آقای سیاوش سرمدی، یک فیلمبردار و آقای دکتر باقر حسینی، از دوستان ما در ایتالیا که بعدا رایزن فرهنگی ایران در ایتالیا می‌شود. قبل از آنکه این گروه عازم ایتالیا شود، من به آنها سفارشاتی می‌کنم. به آنها می‌گویم نگویید که بنا دارید برای ادواردو فیلم بسازید. فیلم‌هایی را هم که تهیه می‌کنید بلافاصله از خودتان دور کنید.
 پس موضوع مستندشان را چه چیزی اعلام کردند؟
آنها بر همین اساس اعلام می‌کنند که می‌خواهند فیلمی با موضوع امام خمینی و تاثیر ایشان بر جهان بسازند. آنها در آنجا  هر روز فیلم‌ها را از  خودشان دور می‌کنند و در اقدامی جالب مبلغی حدود 1500 یورو به فردی می‌دهند که به آرشیو تلویزیون ایتالیا دسترسی داشته و او هم میزان قابل توجهی از فیلم‌های تلویزیون را در اختیار آنها قرار می‌دهد. گروه فیلمسازی به جهت اینکه حمل و نگهداری این فیلم‌ها مشکل و خطرناک بوده، فیلم‌ها را به سفارت ایران می‌برند و از آنها می‌خواهند این فیلم‌ها را به ایران بفرستند که سفارت ایران نمی‌پذیرد. سپس آنها سراغ سفارت واتیکان که آنها هم حاضر به این کار نمی‌شوند و رایزن فرهنگی ایران در ایتالیا هم متقابلا این کار را برای‌شان انجام نمی‌دهد. در واقع نام ادواردو آنیلی که می‌آمد، مو بر تن مسؤولان آنجا سیخ می‌شد. در این راستا خیلی از افراد نیز از مصاحبه واهمه داشتند و این ترس مانع از آن شد که جلوی دوربین بنشینند و درباره ادواردو صحبت کنند. قبرستانی که ادواردو در آن دفن شده بود، قبرستانی محلی و شخصی است و از حضور افراد متفرقه جلوگیری می‌شود اما سیاوش سرمدی به صورت پنهانی وارد قبرستان شده و در آنجا تسبیحش را بر مزار ادواردو آویزیان می‌کند. بعدها که ماموران تسبیح را می‌بینند، شک می‌کنند و با بررسی متوجه می‌شوند که اینها دارند در رابطه با ادواردو فیلم می‌سازند. به خانه گروه فیلمسازی حمله می‌کنند اما خوشبختانه آنجا فیلمی  پیدا نمی‌شود. با این حال آنها را به زندان می‌اندازند. در این مدت هرچقدر آقای کاسه‌ساز با وزارت امور خارجه تماس می‌گیرد که کاری برای این بچه‌ها انجام دهید، اما هیچ اقدامی از سوی وزارت امور خارجه صورت نمی‌گیرد. اندکی که می‌گذرد روزنامه‌ها می‌نویسند این گروه ایرانی برای عملیات تروریستی وارد ایتالیا شده و دادگاه غیابی تشکیل می‌شود و آنها سال‌ها از حضور در کشور‌های اروپایی منع می‌شوند.
 بالاخره گروه از زندان آزاد می‌شود؟
بله! آنها آزاد می‌شوند و فیلم‌ها بعد از 4-3 ماه و با مشکلات فراوانی به آنها می‌رسد. اما وقتی به ایران می‌رسند، وزارت امور خارجه با تولید فیلم‌ها مخالفت می‌کند ولی با این وجود این فیلم تولید می‌شود. پس از این اقدام، آقای کاسه‌ساز مورد تهدید و تطمیع قرار می‌گیرد. ایشان تهدید می‌شود که اگر این فیلم تولید و پخش شود، عواقب بسیار بدی برای‌تان خواهد داشت. آقای کاسه‌ساز هم می‌گوید شما هرکاری می‌خواهید بکنید. جالب آنجاست همین فردی که تهدید کرده بود، بعد از تولید فیلم دوباره تماس گرفته و گفته بود این فیلم را پخش نکن و آن را در اختیار ما قرار بده، ما هم‌وزن آن به تو دلار می‌دهیم. آقای کاسه‌ساز هم فیلم را پخش می‌کند. اما این بار پای وزارت امور خارجه (در دوران اصلاحات) به میان می‌آید و بشدت با توزیع فیلم مخالفت و برخورد می‌کند.
 چه ارتباطی به وزارت امور خارجه داشت؟
وزارت امور خارجه معتقد بود تولید فیلم به ضرر روابط خارجی ایران است. سخنگوی وقت وزارت امور خارجه نامه‌ای به آقای لاریجانی، ریاست صداوسیما می‌نویسد که این فیلم نباید پخش شود. این در حالی است که ایتالیا هیچگاه رسما چنین گلایه‌ای نکرده بود. حالا وزارت امور خارجه کاسه داغ‌تر از‌ آش شده بود و آن هم به این دلیل بود که یک رسانه ضدانقلاب مطلبی را منتشر کرده و روزنامه ایران هم با حذف منبع نوشته بود که ایتالیا اعلام کرده اگر این فیلم منتشر شود، روابط بین ایران و ایتالیا خدشه‌دار خواهد شد.  من خیلی تلاش کردم که وزارت امور خارجه را برای انتشار این مستند قانع کنم. می‌گفتم این حجم از فیلم‌های ضدایرانی در ایتالیا اکران می‌شوند و وقتی ما معترض می‌شویم می‌گویند رسانه‌ها در ایتالیا آزادند. آنها مدام  فیلم‌هایی مثل «بدون دخترم هرگز» را از رسانه‌های‌شان پخش می‌کردند، آن هم فیلم‌هایی در نهایت کذب  و تهمت، اما زمانی که ما می‌خواهیم حقیقتی را بیان کنیم که متهمش ایتالیا نیست و صهیونیست‌ها هستند وزارت امور خارجه نگران خدشه‌دار شدن روابط است. با این وجود وزارت امور خارجه محکم روی حرف خودش ایستاد.
 پس چگونه شد که آقای کاسه‌ساز توانستند فیلم را پخش کنند؟
آقای کاسه‌ساز وقتی شرایط و خفقان دولت را دید، فیلم را به محضر مقام معظم رهبری ارسال کرد. مقام معظم رهبری این فیلم را می‌بینند و می‌فرمایند که ابتدا این فیلم در محافل مختلف نمایش داده شود، میزگرد‌های مربوط ایجاد شود و سپس در صداوسیما پخش شود. این اتفاق هم افتاد. دانشگاه‌ها  از بنده و آقای کاسه‌ساز مدام دعوت می‌کردند و ما ماجرای این فیلم را توضیح می‌دادیم. این اتفاق بسیار اثرگذار بود و باعث شد موج بسیار خوبی ایجاد شود. افراد بسیاری با هزینه شخصی خودشان سی‌دی‌های مستند را تکثیر و منتشر می‌کردند. این موج بسیار اثرگذار‌تر از آن بود که ما مستقیما فیلم را در صداوسیما پخش می‌کردیم. هنوز هم بسیاری تماس می‌گیرند و از تاثیرات این مستند می‌گویند. این مستند به زبان‌های متفاوتی نظیر، انگلیسی، روسی، اردو، کردی، آذری و... ترجمه شده است. بعد از این موج اولیه فیلم در تلویزیون منتشر شد و بشدت مورد توجه قرار گرفت.
 چرا در مطبوعات آن دوره کشور هیچ خبری از ادواردو نیست؟
اصلاح‌طلبان سعی کردند در اصل قضیه تشکیک ایجاد کنند. از کجا معلوم است که او مسلمان بوده؟ از کجا معلوم که این فیلم صحت داشته باشد؟ و این قبیل سوالات و تشکیک‌های غرض‌ورزانه. در حالی که بنده به عنوان رایزن مطبوعات وقت شهادت دادم. آقای سلمانی، سفیر وقت واتیکان نیز همین نکته را بیان کرد. آقای فخرالدین حجازی بر همین نکته در کتابش اشاره داشت. با این وجود آنها حاضر نبودند هیچ چیزی در مطبوعات‌شان راجع به ادواردو بنویسند. تا به حال هم ننوشته‌اند و جالب است که فقط یک روزنامه اصلاح‌طلب مطلب در رابطه با ادواردو نوشت و آن مطلب این بود که یک عده افراطی بنا دارند با تولید مستند، روابط ایران با ایتالیا را خدشه‌دار کنند. پیرو پخش این فیلم در صداوسیما کمیسیون خارجی مجلس ششم، جلسه‌ای تشکیل داد و به صداسیما اعتراض کرد که چرا این فیلم را پخش کردید؟ برای بنده هنوز این سوال مطرح است که چرا؟ آنها هیچ واکنش و مطلبی پیرامون این مساله نداشته‌اند. حتی ننوشتند که گروهی ادعا می‌کنند که او مسلمان است. آن زمان که فیلم تولید شد ما خبر نداشتیم ادواردو در صف اول نماز جمعه حضور داشته است. بعدا متوجه می‌شویم که ادواردو بعد از دیدار با امام به نماز جمعه می‌رود و در صف اول آن هم حاضر می‌شود، الان هم فیلم و عکس حضور او در نماز جمعه موجود است. اخیرا هم به ما اطلاع دادند که ایشان قبل از نماز جمعه دیداری هم با مقام معظم رهبری داشتند. ادواردو با یکی از بچه‌های انجمن اسلامی دیداری داشته و عکس‌هایی هم گرفته شده است که من از همین طریق از مسؤولان ستاد نماز جمعه می‌خواهم پیگیری‌های مربوط را برای یافتن تصاویر این دیدار انجام دهند. من اینجا لازم می‌دانم که هم از آقای سرافراز معاون برون‌مرزی سیما و هم آقای لاریجانی ریاست وقت صداوسیما بسیار تشکر کنم که به‌رغم اعمال  فشار اصلاح‌طلبان، این مستند را در تلویزیون به نمایش گذاشتند.
 شما قبل از درگذشت آقای کاسه‌ساز نکته‌ای را مطرح کردید که احتمال می‌رود ایشان ترور بیولوژیک شده‌اند. این مساله در مقایسه با اینکه سال‌های بسیاری از آن موقع گذشته و ایشان نیز دچار بیماری شایع و فراوان سرطان شده‌اند، چگونه توجیه پیدا می‌کند؟
مساله ترور بیولوژیک امری است که نمی‌توان آن را به راحتی شناخت و بررسی کرد اما هنرمندانی که در مقابله یا صهیونیسم کار ماندگار می‌کنند، بی‌شک مورد خصم و تهاجم دشمن خود قرار می‌گیرند. افرادی مثل مرحوم سلحشور، مرحوم کاسه‌ساز و نادر طالب‌زاده اثر فراوانی در تبیین صهیونیسم داشته‌اند و نمی‌توان این اثر را انکار کرد و اگر ما خود را جای دشمن بگذاریم، می‌فهمیم که حذف بی‌سر و صدای آنها از خساراتشان می‌کاهد. من نمی‌گویم ایشان حتما ترور بیولوژیک شده است، بلکه معتقدم منطق شیطانی چنین عملی را ایجاب می‌کند.  اگر این فیلم تولید نمی‌شد، کودتای خانواده آنیلی رو نمی‌شد و معتقدم آنها ضربه خوردند. هرچند آنها توانستند تمام ثروت را به خواهرزاده یهودی خانواده منتقل کنند. این مستند می‌تواند کامل شود و مستندات و فیلم‌های سینمایی و سریالی متعددی از آن ساخته شود. ما اگر بتوانیم دیوار سانسور در ایتالیا را بشکنیم، خودش منجر به کنجکاوی مخاطبان درباره اسلام خواهد شد. ادواردو وقتی فهمید که در ایتالیا امکان زندگی ندارد تصمیم گرفته بود به قم بیاید و طلبه شود که شهادت بر طلبگی‌اش پیشقدم شد. همت و تیزبینی آقای کاسه‌ساز بود که اهمیت این موضوع را درک و برای تولید آن تلاش کرد و هزینه داد. در مراسم تشییع ایشان بسیاری می‌گفتند او خدمت زیادی به سینما کرد در حالی که من می‌گویم او سینما را به خدمت خود درآورد. هرچند این خدمت به خود سینما هم هست اما ایشان کارهای بزرگی انجام دادند. ضمن اینکه بقیه کارهای آقای کاسه‌ساز هم ارزشی هست و اگر آدم خودش را بگذارد جای دشمن، می‌فهمد که باید به چنین افرادی ضربه زد.

مهدی چراغ‌زاده: دکتر عباس احمدی شاعری است که خیلی جدی شعر طنز می‌گوید و به عنوان یکی از طنزپردازان مطرح کشور شناخته می‌شود. عباس احمدی دکترای منابع طبیعی دارد و علاوه بر شعر طنز، در غالب زمینه‌های شعری مانند دفاع‌مقدس، اعتراض، اجتماعی و حتی عاشقانه نیز دستی بر آتش دارد. وی اهل تهران است اما در قم زندگی می‌کند و عضو هیات علمی و استاد دانشگاه اراک است، به نوعی در اراک کار می‌کند. چندی پیش در حاشیه کارگاه طنز حوزه هنری در خدمت این شاعر خوشنام کشورمان بودیم و درباره اشعار طنز و هجو با او به گفت‌وگو نشستیم.
***
 آقای دکتر احمدی! شما بیشتر به عنوان شاعر طنز شناخته شده‌اید ولی ما در شعر دفاع‌مقدس، شعر اعتراض، شعر آیینی و حتی شعر هیاتی نیز آثار ارزنده و ماندگاری از شما دیده‌ایم. به نظر خودتان در کدام عرصه شعر موفق‌تر بودید؟
البته ما شاعر موفق نیستیم [خنده] و علاقه‌مند به شعر هستیم ولی همانطور که می‌فرمایید در ابتدا بیشتر با شعر جدی مطرح بودم و شعر طنز را هم از دوران دانشجویی کار می‌کردم. آن زمان شعر طنز خیلی مجال بروز نداشت یعنی جلسات شعر طنزی در کشور به صورت رسمی وجود نداشت ولی من از همان ابتدا شعر طنز و جدی را با هم کار می‌کردم. به طور کلی ژانری که بخواهم بگویم کار من در آن ژانر قرار می‌گیرد، یک ژانر اجتماعی است، چرا که من شعر طنز را هم زیرمجموعه شعر اجتماعی می‌دانم. هرچند ممکن است شعر درباره دفاع‌مقدس یا شعر اعتراض باشد یا حتی شعر اهل‌بیت را هم که می‌گویم سعی می‌کنم حتما موضوعات اجتماعی را در آن بیاورم و به مسائل امروز ربطش دهم. طنز هم اینطور است. یعنی دغدغه من بیشتر اجتماعی است و به عنوان قالب و شکل نوشتن، از اینها استفاده می‌کنم ولی همانطور که می‌گویید در عرصه شعر طنز، در این 7-6 سال پرکارتر بودم و چند کتاب اخیری که چاپ کردم شعر طنز بود. می‌توانم بگویم به طور جدی از سال 88 من کتاب شعر جدی منتشر نکردم یعنی داشتم ولی تاکنون چاپ نشده است.
 بعضی‌ می‌گویند برای شعر طنز فرمول‌هایی از پیش تعیین شده وجود دارد و اگر کسی آن را یاد بگیرد می‌تواند یک طنزنویس شود، درست است؟
بله! ببینید اساسا دو نظر وجود دارد. استاد ابوالفضل زرویی از قول عمران صلاحی اینگونه اشعار را طنز منظوم می‌نامد. من هم خودم با طنز منظوم بیشتر موافق هستم یعنی با احتیاط صحبت می‌کنم، چون این شعرهای طنز اصولا کارهای کوششی هستند نه جوششی، حالا بعضی وقت‌ها کشفیاتی در آنها وجود دارد ولی بیشتر سوژه‌محور هستند، یعنی یک سوژه از پیش تعیین شده شما دارید، مثلاً می‌خواهید درباره مترو یا آل‌سعود صحبت کنید، بقیه کار یک نوع تکنیک و کوشش است. لذا یک مقداری از شعر فاصله می‌گیرد. این حرف شما درست است و ایرادی هم ندارد، درباره شعر ایراد است اگر شما بخواهید از پیش تعیین‌شده شعر بگویید ولی درباره طنز خیلی به نظرم ایراد نیست، چون اینها از نظر من طنز منظوم است ولی خب! شیرینی و نمک خاصی دارند که به شیرینی و نمک ذاتی خالق هر اثر برمی‌گردد. بعضی ‌شعر‌ها به قول شما کلیشه‌ای می‌شود. مثلا ردیف، الان در شعر طنز ردیف خیلی زیاد شده است. فرض کنید شما می‌گویید من می‌خواهم درباره استاندارد شعر بگویم. افراد می‌آیند استاندارد را ردیف می‌کنند، بعد شروع به گفتن شعر طنز می‌کنند یا مثلا آل‌سعود را ردیف قرار می‌دهند و شروع به شعر گفتن می‌کنند یا استفاده از ردیف‌های فعلی که این روزها بسیار رایج شده که به نظرم استفاده بیش از حد آن باعث بی‌مزه شدن آن می‌شود. این نکته را هم باید بگویم که این فرمول‌های از پیش تعیین شده محدود به شعر طنز نیست و در داستان طنز هم دیده می‌شود.
  اگر کسی این فرمول‌ها را یاد بگیرد می‌تواند خیلی راحت یک طنزپرداز شود؟
به شرط اینکه نمک ذاتی‌اش را داشته باشد و تفکرش هم تفکر انتقادی باشد.
 آیا می‌تواند همتراز طنزپردازان رده‌بالا و مطرح قرار گیرد؟
تاکنون نمونه‌ای نداشته‌ایم چون خیلی‌ها به صورت تفننی کار می‌کنند. ما 30-20 نفر بیشتر نداریم که به صورت جدی در عرصه شعر طنز کار می‌کنند. افراد خیلی زیادی شعر طنز گفتند ولی اکثرشان تفننی بوده است. حالا شاعر است می‌آید یکی- دو تا شعر طنز هم می‌نویسد اما نمک ذاتی و طنز ذاتی به نظرم باید در افراد باشد اگرنه کارشان از طنز فاصله می‌گیرد و بی‌مزه می‌شود.
 درباره کارکرد طنز توضیح ‌دهید و از تاثیرات اجتماعی آن و همچنین اثری که در روحیات مردم دارد برای‌مان بگویید.
ببینید! به طور کلی ادبیات می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد. خب! حضرت آقا هم فرموده‌اند شعر ثروت ملی ما است، هنر اصلی ایرانیان است. این ادبیات و شعر بوده که خیلی از فرهنگ‌ها و تاریخ ما را حمل کرده و به اینجا رسانده است. تاریخ ما بیشتر ادبیات بوده است مانند شاهنامه و دیگر کتب شعر یا نثر ادبی.
 طنز هم یک ‌گونه خیلی مهم در ادبیات ایران بوده و نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است. تاریخ ایران قرن‌ها تاریخ استبدادی بود و به هر حال حاکمان مستبدی که اکثرا هم غیرایرانی بودند بر ایران حکومت کردند که اجازه ظهور و بروز به شاعران نمی‌دادند، لذا آنها هم مجبور بودند از زبان طنز و کنایه استفاده کنند؛ نمونه بارزش «عبید زاکانی» است و همان داستان معروف موش و گربه.
طنز مخصوصا بعد از مشروطه به اوج می‌رسد، افرادی مثل نسیم شمال و ایرج‌میرزا و دهخدا از زبان طنز استفاده کردند و تاثیرگذاری بیشتری داشتند نسبت به کسانی که شعر جدی و آزادی‌خواهانه می‌سرودند مثل بهار، میرزاده‌عشقی و فرخی‌یزدی. لذا به نظرم طنز هم در انقلاب مشروطه و هم در انقلاب اسلامی خیلی موثر بود و بعدها کاریکاتور نیز به کمک آن آمد.
 طنز چقدر می‌تواند در بالا بردن روحیه اجتماعی تاثیرگذار باشد؟
اصلی‌ترین هدف طنز این است که سطح انتقادپذیری مردم و مسؤولان را بالا ببرد و یکی دیگر اینکه مشکلات را با اغراق و بزرگنمایی فرادید مسؤولان و مردم قرار دهد. این طنزنویس است که گوشزد می‌کند چنین مشکلی وجود دارد، لذا مسؤولان از طنزنویس باید متشکر باشند نه طلبکار. متاسفانه این انتقادپذیری در جامعه ایران به خاطر استبدادزدگی تاریخی‌ای که وجود داشته- و هنوز هم بعضا وجود دارد- پایین است و اکثرا ناراحت می‌شوند. درست است در ظاهر می‌خندند ولی در جلسات دنبال این هستند که حال طرف را بگیرند. حالا خوشبختانه چند سال اخیر در دیدار مقام معظم رهبری و شعرا، شعر طنز خوانده شده و خیلی از مسائل نیز بیان شد، مثلا من خودم شعر اجتماعی- انتقادی خواندم، آقای بیابانکی یک شعر خیلی انتقادی خواند که مورد استقبال حضرت آقا هم قرار گرفت. سعه‌صدر آقا و برخورد ایشان با طنز طوری بود که جسارت بیشتری به شاعران طنز داد و باعث پیشرفت آنها شد که این امر از اتفاقات خوب طنز بود.
 اما نکته‌ای که باید عرض کنم این است که رسانه‌ها باید به طنز کمک کنند. متاسفانه رسانه کمتر به طنز مکتوب پرداخته است ولی به طنز کمدی و تصویری و سریال خوب پرداخته است. برنامه قندپهلو 4-3 دوره ضبط شد؛ بسیار هم مورد استقبال قرار گرفت. من خودم یک دوره شرکت کردم، استقبال خوبی داشت و نشان داد مردم هم آن را نگاه می‌کنند در حالی که خودمان هم فکر نمی‌کردیم مردم آنقدر به شبکه آموزش توجه کنند. خب! این موضوع نشان می‌دهد مردم ایران به شعر و طنز علاقه‌مندند ولی نمی‌دانم چرا رسانه‌ها آنطور که باید و شاید به آن نمی‌پردازند. چرا فکر می‌کنند اینها دیگر دِمُده شده است؟
 آیا هنوز هم می‌توان طنز را لبه تیز انتقاد از کژی‌ها دانست و از طنز به عنوان ابزار انتقاد استفاده کرد؟
بله! طنز مانند چاقوی جراحی است و اگر درست استفاده شود باعث خوب شدن بیمار می‌شود اما همین چاقوی جراحی خیلی تیز است و واقعا درد دارد. گاهی می‌بینیم برخی شعرها خیلی سروصدا می‌کند. همین موضوع اولاً نشان از قدرت و تاثیرگذاری شعر دارد. اگر یک نفر سخنی را در قالب سخنرانی بگوید آنقدر تاثیرگذار نیست. برخی موضوعات اگر در قالب طنز بیان ‌شود شاید راحت‌تر هضم شود و حاشیه‌های کمتری هم داشته باشد. از این رو است که می‌گویم زبان طنز می‌تواند خیلی راهگشا باشد.
 هجو هم زیرمجموعه طنز محسوب می‌شود؛ مقداری درباره هجو و دیگر گونه‌های طنز توضیح دهید.
کلا هجو، طنز، هزل، جک و لطیفه جزو یکی از انواع ادبی هستند به نام شوخ‌طبعی که امروز بیشتر به آن طنز می‌گویند. البته واژه طنز تا قبل از مشروطه خیلی در ادبیات ایران رواج نداشت و بیشتر همان هجو و هزل را در مقابل شعر جدی به کار می‌بردند ولی خیلی از اوقات منظور از هجو و هزل در حقیقت همان طنز بوده است. مثلا مولوی می‌گوید: «هر جدی هزل است پیش هازلان/ هزل‌ها جد است پیش عاقلان/ هزل تعلیم است آن را جد شنو/ تو مشو بر ظاهر هزلش گرو»؛ اینجا هزل معادل طنز قرار گرفته است. خاقانی هم دارد: بس کن این هزل چیست خاقانی/ که ز هزل آفت روان بینی. البته امروز یک مقداری تعاریف عوض شده است و هزل را برای سخنان تفننی و بیشتر رکیک به کار می‌برند. در بین هزل، هجو و طنز مهم‌ترین نوع آنها خود طنز است، چرا که طنز غالباً یک هدف اجتماعی یا سیاسی را دنبال می‌کند و هدفش هم بیشتر اصلاح است و اینکه اصطلاح فاخر را هم برخی‌ استفاده می‌کنند، شاید به این دلیل است.
اما درباره هجو که شما سوال کردید باید بگویم هجو ضد مدح و هزل هم ضد جد است. یعنی یک شعر مدحی داریم و یک شعر هجوی. هجو می‌آید چه کار می‌کند؟ هجو برعکس مدح است یعنی طرف را تخریب می‌کند. پس هدف هجو بیشتر تخریب و بیان عیب‌ها و زشتی‌های طرف مقابل است اما هزل بیشتر هدفش مثل جُک است. حالا جُک و لطیفه‌ای که گاهی ممکن است رکیک و مبتذل باشد.
هجو از دشمنی مایه می‌گیرد و طنز از دوستی یعنی طنز مثل چاقوی جراحی است، درست است تیز و برنده است ولی هدفش اصلاح و خوب شدن بیمار یا جامعه است. در هجو، نه خنده که زهرخند و نه جنبه اصلاحی که جنبه تخریبی مهم است اما در هزل فقط خنداندن و سرگرمی مهم است. مثل هزلیات سعدی یا عبید زاکانی و ایرج میرزا. در حقیقت اینها برای سرگرمی و تفنن مجالسی که آن زمان وجود داشت سروده می‌شد چون در آن زمان رسانه نبود؛ تفریح مردم اینها بود.
اما همانطور که گفتم هجو از دشمنی است و دیگر شوخی خیلی در آن نیست، جدی است. حالا اینکه آقا فرمودند: هجو آل‌سعود، منظورشان این است که یعنی با آنها شوخی نداریم! حالا چرا اصطلاح طنز را ایشان به کار نبردند، به نظرم به این خاطر است که طنز برای کسی است که قابل اصلاح باشد اما آل‌سعود، مثل شیطان است و دیگر قابل اصلاح نیست و به همین خاطر ما مجبوریم  عصبانیت و عصبی بودن خودمان را در قالب هجو بیان کنیم. بیان این مسائل در ساحت شعر جدی خیلی نمی‌گنجد، در طنز هم نمی‌گنجد به همین خاطر ایشان به درستی از اصطلاح هجو استفاده کردند.
 در دوران گذشته شاعران بزرگ پارسی چقدر به هجو می‌پرداخته‌اند؟ آیا هجو در آن دوره یک گونه شعری رایج بوده است؟
بله! مثلا فرض کنید خاقانی خودش مدعی است خیلی به من حسادت می‌کنند، شعرهای ضد من می‌گویند و حتی استاد خودش را هم هجو کرده است! انوری و سوزنی‌سمرقندی نیز اینگونه بوده‌اند اما در آنها خیلی مقاصد اجتماعی وجود نداشته است. در مقابل به قول دکتر اسماعیل امینی، برخی بزرگان ادب برای هجو اشخاص مورد نظرشان، به جای اشاره به نام آن شخص، جایگاه اجتماعی او را بیان کرده‌اند. در این شیوه، حافظ سرآمد دیگران است؛ مثلاً برای هجو صوفی‌های دروغین می‌گوید: صوفی شهر بین که چون لقمه شبهه می‌خورد/ پاردمش دراز باد آن حیوان خوش علف. اینگونه آثار که از حالت شخصی بیرون آمده و گسترش اجتماعی یافته است، دیگر هجو محسوب نمی‌شود و نمونه‌ای است از طنزی که تکنیک‌های هجو در آن به کار رفته است.
اما آن چیزی که ما طنزی سیاسی و اجتماعی می‌شناسیم، بیشتر از مشروطه به بعد ایجاد شد، به جز یکی دو نفر مثل عبید زاکانی که مثلا داستان‌های طنز سمبولیسمی دارد، مثل موش و گربه که واقعا یک داستان طنز اجتماعی است یا خود حافظ که به نوعی طنز رندانه خاص خودش را دارد و به زاهدان ریاکار می‌تازد، به قول معروف آن هم یک نوع هجو است ولی خب! این دیگر خیلی خنده‌دار نیست. سبک خاص خودش را دارد ولی بیشتر ما از زمان مشروطه به بعد می‌بینیم گونه‌های طنز سیاسی- اجتماعی در شعر به وجود می‌آید.
 در دوران معاصر و در قرنی که زندگی می‌کنیم، خصوصا در دوران بعد از انقلاب طنز و هجو چه جایگاهی پیدا کرده‌اند؟
از نظر کمی و کیفی خب! رشته طنز و گونه‌های مختلفش، بعد از انقلاب رشد خیلی خوبی داشته است. کلا بعد از مشروطه این جریان شروع شد و نشریات طنز زیاد شدند و به این فضا خیلی کمک کردند مثل طنز انتقادی و اجتماعی. یک دوره سرکوب در زمان پهلوی بود و طنز یک مقداری محدود شد و بعد از انقلاب دوباره فضا بازتر شد که ما نشریات خوبی مثل گل‌آقا را داشتیم. در ابتدای انقلاب نشریات را اگر دیده باشید، در زمینه هجو استعمار و استکبار، مثلا آمریکا و امپریالیسم و صدام، اینها را خیلی هجو می‌کردند؛ هم به صورت کاریکاتور و تصویر و هم به صورت شعر و داستان. الان هم که فضای مجازی خیلی کمک کرده است به گسترش شعرهای طنز یا بعضی گونه‌های دیگر مثل هزل و هجو اما نکته‌ای که وجود دارد این است که متاسفانه این روزها بسیاری از طنزپردازان دغدغه مسائل اجتماعی و مسائل منطقه را ندارند و همین امر هم باعث شده در حوزه طنز و هجو فعالیتی در حوزه اجتماعی نداشته باشند و اشعارشان بیشتر با هدف خنده و شوخی باشد.
 در سال‌های اخیر هجو چقدر در شعر کشور و میان شاعران رواج داشته و دارد؟ آیا به هجو اجتماعی نیز پرداخته می‌شود؟
بعد از انقلاب در نشریات ابتدای جنگ متاثر از فضای جنگ و آن فضای ارزشی که وجود داشت، هجو خیلی خوب بود. الان متاسفانه یا خوشبختانه باید بگویم نشریات طنز حتی در فضای مجازی به هجو نمی‌پردازند. یک تفکر اشتباهی در میان طنزپردازان کم‌کم به وجود آمده که فکر می‌کنند مثلا این یک نوع شعر، طنز حکومتی گفتن یا شعر مثلا کلیشه‌ای گفتن یا شعر سفارشی گفتن است. به همین خاطر این گونه‌های ادبی خیلی کم شده است. مثلا با خود تصور می‌کنند اگر ترامپ را هجو یا هزل کنیم، می‌گویند این شعر سفارشی است اما مثلا متاسفانه اگر بیاییم حجاب را یک وقتی مورد طنز قرار دهیم، می‌گویند چه شعر خوبی است؛ ملت هم می‌خندند.
نکته‌ای که وجود دارد این است که شعر طنز این روزها جنبه شفاهی پیدا کرده و حتی نثر هم همینطور است؛ الان استندآپ کمدی جنبه تصویری و شفاهی همان طنز است. به همین خاطر بیشتر سلیقه مخاطب هم عوض شده است و مخاطبان دوست دارند به موارد پنهان، زوایای پنهان زندگی و پوشیدگی‌هایی که وجود دارد، بخندند.  به عنوان مثال فیلم‌های سینمایی که الان وجود دارد، مثل فیلم پنجاه کیلو آلبالو و... اکثرا با شوخی‌های جنسی و اینگونه مسائل طنز ایجاد می‌کنند. حالا همان‌ها اگر بخواهند بیایند مثلا جنبه حکومتی ایران را مسخره کنند، به ‌نظرشان بیشتر جواب می‌دهد تا اینکه بخواهند آل‌سعود را مورد هجو و تمسخر قرار دهند.
 یکی از نکاتی که درباره برخی طنزپردازان وجود دارد این است که از هجو و هزل رکیک و مسائل جنسی استفاده می‌کنند برای جذب مخاطب، به نظر شما چرا این نگاه به وجود آمده است؟
همانطور که گفتید به خاطر جذب مخاطب. از آنجا که طنز به سمت شفاهی شدن پیش رفته است و در لحظه می‌خواهند مخاطب را بخندانند، این کار را انجام می‌دهند. متاسفانه مطبوعات طنز و کتب طنز به حاشیه رفته‌اند.   متاسفانه الان مطبوعات طنز مانند دهه 60 و 70 نداریم، نکته دیگر هم اینکه مردم دیگر حوصله خواندن نشریات کاغذی را ندارند و جوانان هم خیلی دوست دارند سریع‌تر معروف شوند. الان مثلا ابوتراب جلی یا ابوالقاسم حالت، واقعا معروفیتی بین مردم ندارند ولی آثار مکتوب‌شان خیلی ارزشمند و ماندگار است ولی جوانان دوست دارند خیلی سریع مطرح شوند و آثارشان در فضای مجازی پخش شود و طنزهای‌شان خوانده شود، لذا به این سمت بیشتر حرکت کردند. متاسفانه وقتی بر اساس آن هدف طنز تولید می‌کنند از همین مسائل جنسی و... نیز استفاده می‌کنند.
 فکر می‌کنم همه این کارها به خاطر ضعف مبانی ارزشی است. طنزپردازی که بخواهد آل‌سعود را هجو کند باید مبانی ارزشی ذهنی داشته باشد، اگر این مبانی برایش شکل نگرفته باشد و دغدغه‌اش نباشد، یا شعر نمی‌گوید یا اگر هم بگوید، ضعیف می‌شود یعنی خیلی تصنعی جلوه می‌کند. اینکه یک جشنواره‌ای بگذارند و یک جایزه‌ خوبی بگذارند تا شاعری برود چنین شعری بگوید، ضعفی است که خصوصا در میان جوانان وجود دارد. این ضعف‌ها باید در دانشگاه‌ها و مدارس برطرف شود یعنی آنها باید مبانی ارزشی جوانان را شکل بدهند.