حجت‌الاسلام‌والمسلمین مسعود عالی: ارتباط‌ ما با خدا که به صورت دعا و مناجات با پروردگار عالم یا توسل و ارتباط روحی با اولیای خدا خود را نشان می‌دهد، باید سراسر زندگی ما را در بر بگیرد، حال بعضی اوقات حاجات یا بلاها  انسان را برای برقراری این ارتباط معنوی بیشتر آماده  می‌کند. انصافا دعاهای اهل‌بیت گنجینه‌ای در اختیار ما است. تا ادعیه‌ مکاتب و مذاهب دیگر را با حجم ادعیه‌ای که از اهل‌بیت علیهم‌السلام به ما رسیده چه از نظر کمیت و کیفیت مقایسه نکنیم، قدر این گنجینه را نمی‌دانیم. خدا رحمت کند آقای بهجت را، ایشان می‌گفت مفاتیح داروخانه است، یعنی این ادعیه هر کدام ویتامین‌ها و خاصیت‌های مختلفی برای جایگاه‌های مختلف دارد، از جمله همین دعای هفتم صحیفه‌ سجادیه که امام هادی علیه‌السلام فرمودند: «ما در گرفتاری‌ها و شدائد دعای «یَا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکارِه...» را می‌خوانیم». البته فقط منحصر به این دعا هم نیست و ما موارد دیگری هم داریم اما عرض من این است که به‌طور کلی ارتباط داشتن با ادعیه خیلی ارزشمند است. واقعاً آغوش خدا به‌روی کسانی که اهل دعا و توسل و استغفار و ذکر هستند باز است و بهترین وقت برای آرامش و دفع بلا همین موقع دعاست.

باید به این نکته توجه داشت که درست است دعا، توسل، استغفار، ذکر و نماز جزو اسباب معنوی هستند اما اسباب معنوی و اسباب مادی جای یکدیگر را نمی‌گیرند. حتی انبیای الهی هم محتاج مداوا بودند و ‌سراغ اسباب عادی می‌رفتند، اسباب عادی را نباید کنار زد. ما در روایت داریم که «ان نبی من الانبیا مرض». یکی از انبیا مریض شد، گفت «من خودم را مداوا نمی‌کنم مگر اینکه خدا من را شفا بدهد». وقتی شفا نرسید بعد از یک مدت که گذشت گفت «خدایا چه شد؟» خداوند متعال فرمود: «من این اسباب را حکیمانه گذاشتم». اینچنین نیست که ما فکر بکنیم حوزه‌ مادی و حوزه‌ معنوی هر کدام برای خودشان یک خدایی داشته باشند، بلکه خدا همه جا وجود دارد و همه‌کاره است، بنابراین در عین حالی که شما از اسباب مادی استفاده می‌کنید اما جای اسباب معنوی را نمی‌گیرد. اسباب مادی گاهی مواقع آرامشی برای انسان نمی‌آورد ولی اسباب معنوی آرامش می‌آورد. اسباب مادی کاربردش تا یک حدی است، چون علم بشر محدود است اما اسباب معنوی بن‌بستی ندارد و بی‌نهایت است.

برای مثال دعای هفتم صحیفه‌ سجادیه را وقتی شما مشاهده می‌کنید می‌بینید واقعا مضامین توحیدی فوق‌العاده‌ای دارد و اگر کسی مداومت به خواندن آن داشته باشد، به نتایج خوبی می‌رسد. ما باید سعی کنیم که اهل دعا بشویم، اینکه صرفا بخواهیم یک کلمه بگوییم تا کن‌فیکون بشود، درست نیست و نباید این‌چنین برخورد کرد. اگر کسی اهل دعا بشود، مضامین آن در جانش می‌نشیند و جزو منطقش می‌شود. آن‌ وقت در هیچ‌ جا دیگر بن‌بستی نخواهد داشت، چون اگر در جایی سبب ظاهری از کار افتاد مسبب‌الاسباب که از کار نیفتاده است.  روایتی از امام رضا علیه‌السلام داریم که می‌فرمایند: «رَأَیْتُ أَبِی فِی الْمَنَامِ فَقَالَ»؛ من پدرم [حضرت امام موسی‌بن جعفر علیه‌السلام] را در خواب دیدم که به من گفت «فرزندم در شدائد و بلاها زیاد «یا رئوف یا رحیم» را بگو». این ذکر امام کاظم علیه‌السلام خیلی ارزشمند است که گفته بشود. خدا رحمت کند آیت‌الله آسید احمد آقای خوانساری را که می‌گفت «روزی ۵ مرتبه آیه‌الکرسی را بخوانید». در روایت داریم که اگر کسی یک بار آیه‌الکرسی را بخواند یک صف از ملائکه محافظ او هستند و اگر ۲ بار بخواند ۲ صف، و ۳ بار بخواند ۳ صف، و ۴ بار بخواند ۴ صف اما در پنجمین بار خداوند متعال به ملائکه‌اش می‌فرماید که «دعوه»؛ شما رهایش کنید، من محافظش هستم، لذا آیت‌الله آسید احمد آقای خوانساری می‌گفت «اگر ۵ مرتبه آیه‌الکرسی را در روز بخوانید خود خدا محافظ‌تان خواهد شد».

پس باید توجه داشت که خداوند متعال در دنیا کارهای خود را با ۲ اسباب پیش می‌برد؛ هم با اسباب مادی و هم با اسباب معنوی کارهای بندگان را پیش می‌برد. به طور مثال، انسان اگر رزق یا علم می‌خواهد باید زحمت بکشد و کار کند تا به آنها دست پیدا کند. اگر بیماری دارد و دنبال شفاست، باید سراغ دکتر و درمانگاه برود و اینها همه اسباب است.

گاهی اسباب مادی که حاصل علم بشر است، جواب نمی‌دهد و باید سراغ معنویات برویم. اگر کسی تنها بخواهد با دعا علم و روزی به دست بیاورد، خداوند به او نمی‌دهد. در روایت داریم یکی از جاهایی که خداوند دعا را اجابت نمی‌کند این است که انسان جای استفاده از اسباب مادی موجود، صرفا دعا کند، در این صورت خدا اجابت نخواهد کرد.

در سوره هود داریم که حضرت هود به امت خود می‌گوید: «وَیَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُمْ مِدْرَارًا وَیَزِدْکُمْ قُوَّهً إِلَی قُوَّتِکُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمینَ؛ و ‌ای قوم، از خدای خود آمرزش طلبید و به درگاه او توبه کنید تا از آسمان بر شما رحمت فراوان نازل گرداند و بر قوت و توانایی شما بیفزاید، و زنهار به نابکاری و عصیان روی مگردانید». یعنی زمانی که دعا و استغفار کنید نیروی معنوی به نیروی مادی اضافه می‌شود و ۲ نیرو خواهید داشت. سنت الهی این است که با این ۲ اسباب در دنیا کار می‌کند. زمانی که امیرالمومنین(ع) ضربت خوردند، امام حسن و امام حسین(ع) پزشک یهودی برای او آوردند و ایشان هم رد نکردند و آن طبیب هم کار خود را انجام داد.