گروه سیاسی: مقامات کره‌جنوبی اعلام کردند این کشور واحد نظامی خود را از تنگه هرمز دور کرده است. 

به گزارش «وطن امروز»، دوئل سرد تهران - سئول روزهای حساس خود را سپری می‌کند. عدم پرداخت بدهی کره‌جنوبی به کشورمان از سال97 باعث شد تا شریک اقتصادی قدیمی ایران تبدیل به یکی از پیچ و مهره‌های دستگاه تحریمی آمریکا شود. بدهی بیش از 7 میلیارد دلاری کره‌جنوبی به ایران که با بهانه فشارهای آمریکا از پرداخت آن استنکاف کرده است، محور اصلی تمام گفت‌و‌شنودها میان مقامات ۲ کشور شده است و در این میان هر حادثه و موضعی پیش و بیش از هر چیز در نسبت با این موضوع معنا پیدا می‌کند. سفر هفته گذشته هیات کره‌ای به تهران برای مذاکره پیرامون چگونگی پرداخت بدهی ایران، آن هم یک هفته پس از توقیف نفتکش این کشور در آب‌های خلیج‌فارس، عملا صحنه نزاع میان ۲ کشور را واضح‌تر از هر زمان دیگری کرد. در چنین موقعیتی سئول انتظار داشت باز شدن باب گفت‌وگوها با تهران برای پرداخت بدهی 7میلیارد دلاری باعث تغییر موضع مقامات ایرانی و نهایتا آزادسازی نفتکش توقیفی شود اما برخلاف انتظارات آنها این سفر نیز برای کره‌جنوبی راهگشا نبود. روزنامه «کُریا جونگ‌آنگ» کره‌جنوبی در گزارشی پیرامون سفر معاون وزیر خارجه کره‌جنوبی به ایران اعلام کرد که ماموریت او برای حل دیپلماتیک موضوع توقیف نفتکش کره‌جنوبی در ایران شکست خورد. این روزنامه در گزارش روز چهارشنبه خود نوشت: «دیپلمات‌های کره که درباره آزادی یک نفتکش کره‌جنوبی مذاکره کردند، به دنبال اختلاف‌ نظر بر سر دارایی‌های بلوکه ایران و ادعاها درباره آلودگی محیط‌زیست، این کشور را دست خالی ترک کردند». طبق اعلام وزارت خارجه کره‌جنوبی، مذاکرات برای «حصول راه‌حل‌هایی فوری و سازنده در موضوعات اختلافی» بین کره‌جنوبی و ایران بر اساس اصول دوستی بلندمدت بین ۲ کشور ادامه خواهد یافت. وزارت خارجه کره‌جنوبی همچنین اعلام کرد، طرف ایرانی درباره موضوع توقیف نفتکش کره‌جنوبی وعده انجام «فرآیند منصفانه قضایی» و همچنین رفتار انسان‌دوستانه و ارائه خدمات و دسترسی‌های کنسولی برای 20 خدمه نفتکش را داد. 

انتظار شکست‌خورده مقامات کره‌جنوبی برای پذیرفته شدن درخواست‌های‌شان از سوی ایران در حالی بود که کشورمان در سال‌های گذشته فرصت‌های زیادی را در اختیار این کشور قرار داده بود تا بدهی‌هایش را با تهران تسویه کند. تابستان امسال و پس از ارسال محموله دارویی و پزشکی 500 هزار دلاری کره‌جنوبی به کشورمان بود که سیدعباس موسوی، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه در واکنش به این اتفاق گفته بود: به اندازه کافی از کره‌جنوبی وعده شنیده‌ایم؛ بنابراین فقط منتظر اقدامات ملموس و برجسته هستیم. وی با تاکید بر اینکه کسی در ایران منتظر محموله نیم میلیون یا ۲ میلیون دلاری نیست، اظهار داشته بود: امیدواریم مقامات کره‌ای حجم منابع مالی مردم ایران در این کشور و عدم هیچ منع قانونی برای تجارت با ایران را به یاد داشته باشند. 

در جریان سفر هفته گذشته مقامات کره‌ای نیز موضعی مشابه این بار از سوی عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه گرفته شد و وی با اشاره به ناموفق ماندن مذاکرات مختلفی که در این مدت با مقامات کره‌ای بویژه توسط بانک مرکزی کشورمان انجام شده است، گفت: از نظر ما مسدود ماندن منابع ارزی ایران در کره بیش از آنکه به‌ دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا باشد ناشی از فقدان اراده سیاسی نزد دولت کره‌جنوبی است. روز شنبه سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه هم در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره انتشار شایعاتی درباره احتمال آزادی کشتی کره‌ای گفته بود: کشتی کره‌ای به دلیل ایجاد آلودگی زیست محیطی در آب‌های خلیج‌فارس بر اساس دستور مقام قضایی توقیف شده و پرونده آن در مرحله دادرسی بوده و از این‌ رو هر گونه تحول درباره این موضوع موکول به نظر مقام محترم قضایی است. 

 

* فرار از تنگه هرمز

پس از توقیف نفتکش کره‌جنوبی در آب‌های خلیج‌فارس و بالا گرفتن نزاع‌ها میان تهران و سئول بود که مقامات این کشور در ادعایی که مورد استهزای افکارعمومی نیز قرار گرفت خبر از اعزام یک واحد نظامی به سمت آب‌های تنگه هرمز برای حفاظت از نفتکش‌های‌شان دادند و وزارت دفاع کره‌جنوبی مدعی رایزنی با «نیروهای دریایی چندملیتی» حاضر در آب‌های مجاور منطقه شد. 

با این حال پس از شکست دیپلماتیک کره‌جنوبی در وادار کردن کشورمان به آزادسازی نفتکش این کشور، روز گذشته اخبار جدیدی مبنی بر عقب‌نشینی نیروی دریایی کره‌جنوبی از تنگه هرمز منتشر شد. خبرگزاری یونهاپ، به نقل از یک منبع دیپلماتیک خبر داد که سئول در تلاش برای آنچه نشان دادن حسن‌نیت کره‌جنوبی خوانده شده است، واحد نظامی خود را از تنگه هرمز دور کرده است. کره‌جنوبی پس از توقیف نفتکش این کشور در آب‌های خلیج‌فارس، یک واحد از نیروهای نظامی‌اش (کشتی جنگی choe yeong) را به منطقه فرستاده بود اما اکنون برای تقویت روحیه مثبت و نشان دادن حسن‌نیت خود در اثنای انجام مذاکرات با طرف ایرانی درباره آزادی این کشتی، نیروهایش را عقب رانده است. به گزارش یونهاپ، عقب‌نشینی نیروهای نظامی کره‌جنوبی از تنگه هرمز پیش از سفر هیات دیپلماتیک این کشور به سرپرستی چوی جونگ کان، معاون وزیر خارجه کره به تهران انجام گرفته بود. این خبر که حکایت از شکست ادبیات تهدیدآمیز کره‌جنوبی در مواجهه با اقدام ایران داشت در حالی بود که رزمایش موشکی پیامبر اعظم(ص) در روزهای گذشته و رونمایی از توانمندی‌های موشکی کشورمان و برد 1800کیلومتری موشک‌های نقطه‌زن که عملا همه آب‌های مجاور ایران را تا اقیانوس هند پوشش می‌دهد حامل پیام آشکاری نسبت به هر گونه شیطنت در آب‌های منطقه بود. در این میان انتشار این خبر از سوی مقامات کره‌جنوبی را می‌توان به‌مثابه دریافت پیام اقتدار موشکی کشورمان نیز دانست.

 

* فشار غیرمستقیم به آمریکا

فعالیت دولت کره‌جنوبی برای کسب رضایت ایران پس از توقیف نفتکش این کشور در آب‌های خلیج‌فارس شدت بیشتری یافته است؛ مساله‌ای که عملا باعث تغییر رویه این کشور در اطاعت مطلق از دستورات کاخ سفید می‌شود. به عبارت دیگر، اگر سئول در 2 سال گذشته با خیالی نسبتا آسوده از پرداخت بدهی‌هایش به ایران استنکاف می‌ورزید و مخالفت‌های واشنگتن را بهانه این کار می‌دانست، حالا در برابر این رویه خود با امکان‌های زیادی از سوی ایران مواجه شده است که می‌تواند ابتکار عمل را بیش از هر زمان دیگری به تهران بدهد. وابستگی بالای اقتصاد کره‌جنوبی به شاهراه آبی خلیج‌فارس و تنگه هرمز و حجم بالای تبادلات اقتصادی در این منطقه باعث شده تا بیم توقیف نفتکش‌های دیگر و افزایش نظارت‌های ایران یک تهدید جدی برای اقتصاد این کشور به شمار برود. در چنین موقعیتی که تغییر ادبیات مقامات سئول چه در عقب‌نشینی‌هایی همانند موضع اعزام نیروی دریایی به تنگه هرمز و چه تکاپو برای یافتن راهی جهت تسویه بدهی 7 میلیارد دلاری ایران را می‌توان نشانه‌هایی از ثمربخشی استراتژی جدید ایران دانست. در همین زمینه وزارت خارجه کره‌جنوبی در بیانیه‌ای به اظهارات قائم‌مقام وزارت خارجه این کشور درباره ادامه بلوکه 7 میلیارد دلار منابع ایران اشاره کرد و مدعی شد او به مقام‌های ایران تاکید کرده است نظام مالی کره‌جنوبی بشدت به نظام مالی آمریکا مرتبط و پیوسته است و استفاده از این منابع بلوکه، به همکاری واشنگتن نیاز دارد. به روایت این وزارتخانه، چویی جونگ کان گفت: «ما از ایران خواستیم این واقعیت را بفهمد و به طور فعال در تلاش‌ها برای یافتن راه‌هایی به منظور تضمین استفاده موثر از دارایی‌های بلوکه همکاری کند». یقینا گره خوردن امنیت اقتصادی کره‌جنوبی به کسب رضایت ایران و پرداخت بدهی انباشت شده‌ای که این کشور دارد به افزایش فشارهای سئول به واشنگتن منتهی خواهد شد؛ امری که می‌توان آن را به مثابه یک فشار غیرمستقیم و هوشمند از سوی ایران به حساب آورد. 

***

[سرلشکر باقری: نیروهای مسلح ما در اوج آمادگی به سر می‌برند]

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در حاشیه همایش مدیران بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس در جمع خبرنگاران درباره تحرکات اخیر آمریکا در منطقه گفت: پرواز ۲ فروند هواپیما «بی ۵۲» از آمریکا روی منطقه و بازگشت آنها ارزش عملیاتی قابل توجهی ندارد. سرلشکر محمد باقری افزود: طی یک ماه اخیر ناو هواپیمابر و ناو بالگردبر آمریکا و همچنین زیرسطحی جورجیا از منطقه خلیج‌فارس خارج شده و در شعاع بیش از هزار کیلومتر از سواحل ایران قرار گرفته‌اند و مجموعه اقدامات دشمن که آن را نمایش قدرت نام گذشته‌اند، نشان دهنده این است که نسبت به قدرت دفاعی جمهوری اسلامی ایران دچار ترس و واهمه هستند. رئیس ستاد کل نیروهای مسلح تاکید کرد: نیروهای مسلح ایران با وجود علم به اینکه دشمن با توجه به آمادگی نیروهای مسلح ایران قادر به انجام کاری نیست اما برای پاسخ به همه این تهدیدات کاملا آماده است و نیروهای ما در اوج آمادگی به سر می‌برند. سرلشکر باقری با اشاره به رزمایش‌های اخیر نیروهای مسلح گفت: طی ۲۰ روز گذشته بیش از ۱۰ مورد رزمایش عملیاتی در زمین، دریا، پدافند، حوزه پهپادی و همچنین موشکی داشتیم و همچنین در حوزه زمینی رزمایش‌هایی را در روزهای آتی خواهیم داشت که نشان دهنده آمادگی بالای نیروهای مسلح برای دفاع از حریم امنیت و منافع ملی کشورمان است و این آمادگی همچنان ادامه خواهد داشت. وی افزود: وقتی فرمانده کل قوا تصمیم گرفت نیروهای مسلح در اوج آمادگی باشد، رزمایش‌هایی در ۲۰ روز انجام شد که البته می‌توانستیم در ۳ روز هم این رزمایش‌ها را انجام دهیم اما برای انعکاس بیشتر به مردم عزیزمان و آسوده کردن خیال‌شان ۲۰ روزه شد.

اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد اینکه مشخص می‌شود آغازگر جنگ یمن نه عربستان سعودی و ائتلاف همراه آن بلکه آمریکا و اسرائیل هستند. در این میان عربستان سعودی و امارات عربی متحده تنها به عنوان عاملان میدانی عمل کرده‌اند. همچنین مشخص می‌شود هدف از شروع و ادامه جنگ یمن نه مشکلات داخلی و نزاع طرفین سیاسی بلکه کنترل روند تجارت جهانی بوده است. 3 تنگه مالاکا، هرمز و از همه مهم‌تر باب‌المندب قلب تجارت دریایی و نبض قوی اقتصاد جهانی هستند. از این ۳ تنگه، تنگه هرمز با قرار گرفتن در آب‌های سرزمینی ایران در سیطره محور مقاومت قرار دارد. اما نقش باب‌المندب بسیار مهم‌تر است، زیرا این تنگه به معنای کریدور دسترسی اصلی غرب به شرق جهان است. هر طرفی که این تنگه را کنترل کند در واقع تمام تجارت دریایی جهان را اداره خواهد کرد. واضح است یمن در دستان انصارالله به معنای کنترل مهم‌ترین تنگه دریایی جهان توسط محور مقاومت است. علت آغاز جنگ یمن نیز همین مساله است؛ محور غربی- عبری نمی‌تواند شاهد تسلط مقاومت بر این تنگه باشد، بویژه کشورهای اروپایی که حیات و ممات آنها در گرو رابطه با شرق و منابع انرژی آن و همچنین صادرات کالا و محصولات به آنهاست. 

آمریکا و اسرائیل به‌ عنوان آمران اصلی جنگ یمن به این درک رسیده‌اند که بیش از این توان ادامه جنگ جهانی علیه یمن را ندارند. ‌توان آمریکا، اسرائیل، عربستان سعودی، امارات عربی متحده با همراهی انگلستان و فرانسه تخلیه شده است. قبایل مرکز و جنوب یمن به آرامی در حال پیوستن به صفوف انصارالله هستند. انصارالله یمن روند توسعه تسلیحاتی و فنی‌ خود را به رغم تمام تحریم‌ها و سختی‌ها ادامه داده است. در عین‌ حال انصارالله وارد فاز تهاجم نظامی شده و در حال کسب موفقیت‌های میدانی است؛ موفقیت‌هایی که حتی در خطوط درگیری میان دشت‌ها و صحراهای کم عارضه نیز در حال رخ دادن است. داعش و القاعده اثبات کرده‌اند به رغم تمام امکانات و حمایت‌های همه‌جانبه و کامل، حریف انصارالله نیستند و پس از ظهور در هر نقطه‌ای بشدت سرکوب می‌شوند. برای محور عبری- غربی واضح است اتمام جنگ به معنای سیطره انصارالله بر یمن خواهد بود و این امر یعنی کنترل تجارت دریایی جهان توسط محور مقاومت. 

در این جنگ جهانی و نابرابر، عربستان سعودی به عنوان عامل آمریکا و اسرائیل در حال انجام وظیفه است و امارات عربی متحده به عنوان بازوی انگلستان عمل می‌کند. انگلستان به واسطه امارات در حال ایجاد پایگاه دریایی در جزیره سقطری یمن در دهانه اقیانوس هند و تنگه باب‌المندب است. ایجاد این پایگاه‌ها در واقع استراتژی آینده محور غربی-عبری-عربی برای یمن است. 

محور غربی-عبری با شرایط فعلی اجرای چند پروژه را در دست اقدام قرار خواهد داد، ابتدا جنگ را به روشی تمام خواهد کرد اما حال که با جنگی همه‌جانبه و چند ساله نتوانسته‌اند یمن را تحت کنترل مطلق خود درآورند، حاضر نخواهند بود یمن را براحتی تحویل محور مقاومت دهند، در نتیجه اقدام دوم تلاش برای تجزیه یمن است که زمزمه‌های آن توسط برخی طرفین داخلی یمن به گوش می‌رسد. با این کار با تقسیم یمن به شمالی و جنوبی دست انصارالله را از اقیانوس هند، خلیج جنوبی یمن و تنگه باب‌المندب و همچنین از منابع نفتی و... کوتاه می‌کنند. تلاش این خواهد بود که انصارالله در شمال یمن و در مناطق کوهستانی تثبیت و بی‌تحرک شود. تلاش عربستان برای تسخیر بندر الحدیده نیز در راستای اجرای همین استراتژی است تا دست انصار‌الله از سواحل دریای سرخ نیز کوتاه شود. 

اما مهم‌ترین اقدام محور عبری-غربی این است که چنانچه سناریوی تجزیه یمن نیز ناموفق بود، مناطق حساس دریایی را کنترل کنند. تسخیر جزایر یمنی و ایجاد پایگاه دریایی در آنها درواقع اجرای همین پروژه است. تلاش اسرائیل، غربی‌ها و اعراب این است که با تکیه بر حضور خود در این جزایر حتی با وجود شکست طرح تجزیه یمن، تجارت و حمل‌و‌نقل دریایی را در این منطقه استراتژیک جهان در دست خود نگه دارند. تلاش مستکبران عالم این است که بر سیادت آنها بر دنیا خدشه‌ای وارد نشود. 

مواضع بایدن در ابتدا به‌گونه‌ای مخاطبان ناآگاه نسبت به ماهیت و هویت پلید واشنگتن را جذب می‌کند که تصور می‌کنند رئیس‌جمهور جدید آمریکا «ناجی ملت یمن» در برابر «دژخیمان سعودی» خواهد بود! این در حالی است که عربستان سعودی از آوریل 2015 میلادی و با حمایت مستقیم اوباما و بایدن، جنگی همه‌جانبه را علیه یمن به عنوان فقیرترین کشور عربی به راه انداخته است که نتیجه آن نابودی زیرساخت‌های این کشور و کشته، آواره و زخمی شدن صدها هزار یمنی از جمله کودکان و زنان بی‌دفاع بوده است. در چنین شرایطی سخنان و مواضع بایدن و دموکرات‌ها در مخالفت با جنگ یمن و کشتار کودکان، مصداق «تدلیس آشکار» با هدف انحراف افکار عمومی دنیاست. 

بایدن بهتر است به جای محکوم کردن مهره‌های متوحش و دست‌آموز کاخ سفید مانند بن‌سلمان، به این سوال پاسخ دهد: چرا در مدت یک سال و نیم ابتدایی جنگ یمن و زمانی که معاون رئیس‌جمهور ایالات‌متحده بود، اقدامی در مواجهه با نسل‌کشی سعودی‌ها در یمن انجام نداد؟ اگر دموکرات‌ها واقعا مخالف جنگ یمن بوده‌اند، چرا رسما در سال 2015 از تجاوز سعودی‌ها به صنعا، مارب و عدن حمایت کردند؟ تکلیف میلیاردها دلار تسلیحاتی که در دوران ریاست‌جمهوری اوباما به عربستان در اختیار قاتلان سعودی قرار دادند چه می‌شود؟ مگر بایدن خود دستور «آموزش خلبانان سعودی» توسط فرماندهان ارشد آمریکایی و صهیونیستی را در خاک کشورهای دیگر (با هدف بمباران مناطق مختلف یمن) صادر نکرده بود؟ چرا در دوران ریاست‌جمهوری اوباما و معاونت بایدن، اساسا اجازه صدور یک «قطعنامه» یا حتی یک «بیانیه» علیه جنایات محرز سعودی‌ها در یمن داده نشد؟ بهتر است بایدن یکبار برای همیشه از نقش خود و اطرافیانش مانند «آنتونی بلینکن» (که به عنوان وزیر خارجه دولت جدید آمریکا پیشنهاد شده است)، در جلوگیری از قرار گرفتن نام «عربستان سعودی» در «فهرست سیاه کشورهای نقض‌کننده حقوق کودکان» پرده بردارد! 

سال ۲۰۱۶ نام عربستان سعودی به این فهرست اضافه و سپس توسط «بان کی‌مون» دبیرکل پیشین سازمان ملل متحد حذف شد. پشت پرده این ماجرا در نوع خود غم‌انگیز بود: مقامات دولت اوباما به «بان» هشدار دادند سریعا نام عربستان را از این لیست حذف کند. حتی آنها (مقامات آمریکایی) از عربستان خواستند در صورت اصرار سازمان ملل بر باقی ماندن نام این کشور در لیست سیاه ناقضان حقوق کودکان، بخشی از سهمیه پرداختی سالیانه خود به سازمان ملل و سازمان‌های بین‌المللی را کاهش دهد! سعودی‌ها نیز همین روش را در دستور کار قرار دادند. بان کی‌مون نیز بسیار سریع‌تر از آنچه تصور می‌شد، تسلیم بازی مشترک سعودی‌ها و آمریکایی‌ها شد؛ آن هم به بهانه اینکه «باید به فکر منافع اقتصادی سازمان ملل باشد!». 

اکنون بایدن و همراهانش سعی دارند عواقب، تبعات و کودک‌کشی‌های رژیم منفور سعود‌ی را در نام «بن‌سلمان» خلاصه کنند. اگرچه ولیعهد متوحش سعودی‌ها به عنوان یک قاتل تمام‌عیار، باید به سزای جنایات خود علیه بشریت، خصوصا کودکان بی‌گناه یمنی برسد اما نمی‌توان او را تنها متهم ماجرا دانست. برخی منابع آگاه در حزب دموکرات آمریکا معتقدند سران این حزب قصد دارند «مهره بازی خود را در ریاض» تغییر داده و با فرد دیگری در خاندان سعودی بابت حضور در مسند پادشاهی به توافق برسند. با این حال «تغییر مهره بازی آمریکا در ریاض» معنایی جز ادامه همان سیاست‌های همیشگی ایالات متحده و عربستان نخواهد داشت. 

«بحران‌سازی مزمن امنیتی در منطقه غرب آسیا» و «بازتولید تروریسم تکفیری»، دو هدف عمده‌ای است که واشنگتن و ریاض در دوران ریاست‌جمهوری بایدن و دموکرات‌ها در صدد تحقق آن بر خواهند آمد. در این معادله، اساسا تفاوتی ندارد که چه کسی در رأس هرم قدرت در خاندان سعودی حاضر باشد! بایدن کمی دیر به فکر ریختن اشک تمساح برای مردم بی‌گناه یمن و کودکان مظلوم این کشور افتاده است! بدون‌شک رئیس‌جمهور جدید آمریکا نه به عنوان یک «ناجی»، بلکه به عنوان یک «قاتل» باید در کنار «بن‌سلمان» به خاطر جنایت در یمن مورد بازخواست، محاکمه و مجازات قرار گیرد. 

گروه اقتصادی: موج جدید ریزش شاخص بورس از یک هفته پیش شروع شده و سهامداران نگران ارزش دارایی‌های خود هستند. کارشناسان، اصلی‌ترین دلیل کاهش شاخص بورس را اول سیگنال‌های کاهش قیمت ارز و دوم اتفاقات حوزه فولاد می‌دانند. دیروز بخشی از سهامداران با تجمع مقابل سازمان بورس به شرایط کنونی بازار سرمایه اعتراض کردند. به گزارش «وطن امروز»، سهامدارانی که طی ماه‌های گذشته بخش زیادی از سرمایه خود را از دست داده‌اند، برای اعتراض به وضعیت فعلی بازار سرمایه مقابل سازمان بورس تجمع کردند. سهامداران حقیقی و خرد حاضر در بازار سرمایه برای اعلام اعتراض به نحوه مدیریت سازمان بورس و دولت در بازار سرمایه، دیروز برای چندمین بار مقابل سازمان بورس تجمع کردند. این افراد خواستار رسیدگی به وضعیت بورس، عدم حمایت و نوسان‌گیری شرکت‌های بورسی، ابطال معاملات صندوق پالایش یکم و محاکمه متخلفان بودند. بورس طی روزهای گذشته و پس از دخالت دولت و وزارت صمت در بازار سرمایه و قیمت‌گذاری دستوری شمش فولاد، وارد فاز اصلاح شده  به طوری که در ۲ هفته گذشته حدود 18 درصد از شاخص کل بورس افت داشته است. دژپسند، وزیر اقتصاد در این باره به خبرنگاران می‌گوید: «برای صعودی شدن بورس باید برنامه‌های‌مان اجرایی شود تا بتوان نتیجه آن را دید». این در حالی است که بورس روزهای نگران‌کننده‌ای را پشت ‌سر می‌گذارد و سرمایه سهامدارانی که با تبلیغ و توصیه‌های گاه و بی‌گاه دولتمردان وارد بازار سرمایه شده‌اند، در حال آب شدن است اما نه دولت و نه شرکت‌های حقوقی وابسته به دولت و نه هیچ یک از بازارگردان‌های نمادهای مختلف برای حمایت از بازار سرمایه اقدام نکرده‌اند.

 

* حال و روز دیروز بازار سرمایه

شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات دیروز با کاهش 36 هزار و 989 واحدی روبه‌رو شد اما ارزش معاملات بورس اوراق و فرابورس 13 هزار و 632 واحد شد. بورس اوراق بهادار تهران که این روزها روی دنده ریزش و عقب‌نشینی قرار گرفته است، دیروز هم از ابتدای آغاز معاملات با کاهش شاخص کل مواجه شد و با ریزش 36 هزار و 989 واحد به رقم یک میلیون و 149 هزار و 721 واحد رسید. در عین حال ارزش معاملات بورس اوراق و فرابورس ایران دیروز به بیش از 13 هزار و 632 میلیارد تومان رسید. همچنین دیروز همه شاخص‌های بورس قرمز بودند که به معنای کاهش همه شاخص‌هاست به گونه‌ای که شاخص کل و شاخص قیمت با کاهش 1/3 درصدی روبه‌رو شدند. شاخص کل بورس و شاخص قیمت هم با معیار هم‌وزن هر کدام 7/1 درصد کاهش یافتند؛ شاخص آزاد شناور 3/2 درصد کاهش یافت، شاخص بازار اول بورس 6/3 درصد افت کرد و شاخص بازار دوم بورس 5/2 درصد کاهش یافت. ارزش روز بازار در بورس تهران هم به رقم 4 میلیون و 577 هزار میلیارد تومان رسید. معامله‌گران دیروز در بورس تهران بیش از 3/4 میلیارد سهام حق تقدم و اوراق مالی در قالب 515 هزار نوبت و به ارزش 4 هزار و 190 میلیارد تومان داد‌‌وستد کردند.

 

* عامل فروش سهام تکاپوی دولت برای پرداخت حقوق است؟

کارشناس بازار سرمایه اما نگاهی منفی به ریزش‌های اخیر بازار سرمایه دارد. شاهین احمدی در گفت‌وگو با مهر گفت: اظهارنظر رئیس‌جمهور مبنی بر کاهش نرخ دلار تا ۱۵ هزار تومان بر بازار اثر گذاشته است؛ به این معنا که اگر چه ممکن است در کوتاه‌مدت توافقات بر سر آزادسازی منابع بلوکه‌ ایران در برخی کشورها از جمله کره‌جنوبی به میزان ۸ تا ۹ میلیارد دلار، قیمت ارز را پایین بیاورد اما رسیدن آن به نرخ ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان بی‌معناست. احمدی افزود: پیش‌بینی دلار ۱۶ هزار تومانی واقع‌بینانه نبوده و غیرممکن است و اگر دلار باز هم روی این نرخ‌ها بیاید به صورت دستوری خواهد بود؛ این در حالی است که نرخ دلار طی ماه‌های گذشته از ۳۳ هزار تومان به ۲۱ هزار تومان رسید، بنابراین با توجه به اینکه سرمایه‌گذاران بورسی، آینده را خرید و فروش می‌کنند و بسیاری از شرکت‌‎های بزرگ مثل پتروپالایشی، مس، روی و سرب صادراتی هستند و صادرات آنها با نرخ‌های پایین‌تری به سودآوری می‌رسد، لذا تسعیر نرخ ارز روی سودآوری آنها کمتر است. وی اظهار داشت: فولادی‌ها در دوره ۳ ماهه سوم سال، محصولات خود را با نرخ دلار ۲۷ هزار تومانی در بورس کالا قیمت‌گذاری کرده و فروختند ولی اکنون سفارشات آنها سخت‌تر به فروش می‌رسد؛ بنابراین نقطه تعادلی برای قیمت دلار قطعا بالاتر از ۱۸ تا ۲۰ هزار تومان است و نرخ ۱۵ هزار تومانی خیلی خوشبینانه است.

 احمدی گفت: بازار اکنون در مرحله اضطراب و ترس است و نرخ ارز، تنها عامل اثرگذار بر شاخص نیست، بلکه به شب عید نزدیک می‌شویم و صندوق‌ بازنشستگی کشوری، صندوق بازنشستگی نفت، صندوق بازنشستگی فولاد و صندوق بازنشستگی تأمین اجتماعی و نیز بازنشستگی مس، در حال فروش سهام خود هستند و حتی اگر سهام خود را هم نفروشند، منابعی ندارند که سهام بخرند و باید این منابع را صرف حقوق و دستمزد کارمندان و افراد تحت پوشش خود کنند؛ به این معنا که دولت باید در ۴۵ روز آینده، حدود ۴ تا ۵ پایه حقوق بدهد؛ یعنی باید علاوه بر پرداخت حقوق دی، حقوق بهمن و اسفند را در کنار عیدی، پاداش و سنوات به کارمندان خود بپردازد که با توجه به حجم بزرگ دولت، این رقم بسیار کلان است؛ به همین دلیل دولت سهام خود را می‌فروشد یا حداقل اینکه سهام جدید نمی‌خرد.

دربار ملکه انگلیس کلاغ‌دار اعظم دارد! مهم‌تر اینکه بنگاه خبرپراکنی سلطنتی بریتانیا به این خرافه‌گرایی دربار باکینگهام مباهات هم می‌کند. بی‌بی‌سی که خود را یکی از رسانه‌های پیشرو در زمینه تقدس‌زدایی از مقدسات و باورهای جهانیان می‌داند، وقتی پای سنت‌های خرافی و ابلهانه خاندان سلطنتی انگلیس به میان می‌آید، تبدیل به یک رسانه خاله زنکی و قشری می‌شود که حتی مجیز ملکه کلاغ‌های دربار ملکه را هم می‌گوید. 

آنچه در ادامه می‌خوانید عینا از حساب بی‌بی‌سی فارسی در شبکه اینستاگرام نقل شده است: «مرلینا، ملکه کلاغ‌های برج لندن و یکی از ۶ کلاغی که همیشه در این برج نگهداری می‌شود، مدتی است ناپدید شده و احتمالا مرده است. مطابق افسانه‌های انگلیسی، همیشه باید حداقل ۶ کلاغ در برج لندن نگهداری شوند و اگر این کلاغ‌ها برج لندن را ترک کنند، موجب ناآرامی کشور و سقوط تاج و تخت بریتانیا خواهد شد...». کریستوفر اسکیف، کلاغ‌دار اعظم برج لندن در گفت‌وگو با رادیو بی‌بی‌سی درباره خبر ناپدید شدن مرلینا که به ملکه کلاغ‌های برج مشهور است، گفته: «مرلینا پرنده‌ای آزاد و رهاست و قبلا هم خیلی وقت‌ها از محوطه برج خارج شده. ما با هم دوستیم و مرلینا معمولا بعد از مدتی پیش‌مان بازمی‌گردد ولی این بار برنگشته است. به همین خاطر احتمال می‌دهم که دیگر در این دنیا نباشد».

البته در پایان رپرتاژ حاکی از همدردی بی‌بی‌سی برای خاندان سلطنتی ویندسور که هیات امنای این رسانه دولتی انگلیسی را منصوب می‌کند، خواننده اینچنین از نگرانی درباره سرنوشت ملکه کلاغ‌های دربار ملکه نجات پیدا می‌کند: «البته کلاغ‌دار اعظم برج لندن به همه اطمینان داده با وجود مرگ مرلینا، همچنان ۶ کلاغ ساکن برج هستند، چون همیشه برای محکم‌کاری یکی دو کلاغ اضافی هم در برج نگهداری می‌شوند».

مسأله اینجاست که اسکیف که عنوان سلطنتی رسمی‌اش «گارد تشریفاتی مرشد کلاغ» است و پیش‌تر جزو نگهبانان تشریفاتی مخصوص دربار سلطنتی انگلیس بوده، احتمالا درباره آزاد بودن ملکه کلاغ‌ها دروغ گفته است. نزدیک به یک قرن و نیم است که شاه‌پرهای کلاغ‌های برج لندن برای اینکه جلد آنجا باقی مانده و خیلی دور نروند، به هم دوخته می‌شود. این کلاغ‌ها بر اساس یک خرافه دوره ملکه ویکتوریا از قرن نوزدهم از محل مالیات‌های مردمی در حیاط خلوت پشت برج نگهداری می‌شوند. طبق این خرافه اگر کلاغ‌ها بروند، برج فرو می‌ریزد! این خرافه سالانه چند صد هزار پوند خرج روی دست مالیات‌دهندگان انگلیسی گذاشته است. در حالی که در خیابان‌های اطراف برج می‌توان صدها فقیر و کارتن‌خواب گرسنه را مشاهده کرد که در حسرت غذایی معمولی هستند، کلاغ‌های ملکه هر روز چند وعده با گوشت و جگر گوسفند و خوک تغذیه می‌شوند. با همه اینها کریه‌ترین بخش کلاغ‌بازی خاندان سلطنتی بریتانیا این حجم از خرافه‌پرستی نزد حاکمان بریتانیاست که از قاب رسانه‌هایی مثل بی‌بی‌سی فارسی بیرون می‌زند که سالانه نیم میلیارد پوند خرج روی دست مالیات‌دهندگان انگلیسی می‌گذارد تا به تمسخر و تهاجم علیه دین و سنت‌های ملت‌های متمدن بپردازد.

حذف ارز 4200 تومانی و تخصیص مستقیم درآمد آن به مردم، موضوعی است که اعضای کمیسیون تلفیق بودجه مجلس در هفته‌های گذشته به طور جدی آن را دنبال کرده‌اند. پس از تقدیم لایحه بودجه سال 1400 به مجلس و اعلام مقامات دولتی مبنی بر تداوم تخصیص ارز 4200 تومانی، نمایندگان مجلس با استناد به گزارش‌ها و شواهد مختلف، تاثیر پرداخت ارز دولتی به برخی کالاهای اساسی وارداتی برای کنترل قیمت آنها را اندک و در مقابل، تبعات مخرب آن بر اقتصاد کشور را بسیار بیشتر از دستاورد آن عنوان کردند. بر همین اساس اعضای کمیسیون تلفیق از عزم خود برای تک‌نرخی کردن ارز در بودجه خبر دادند. طبق اظهارات اعضای کمیسیون تلفیق، درآمد حاصل از تک‌نرخی شدن ارز در سال آینده در قالب یارانه نقدی به شکل مستقیم به مردم خواهد رسید. 

در صورت نهایی شدن طرح مجلس برای تک‌نرخی شدن ارز و بازگرداندن درآمد آن به طبقات متوسط به پایین درآمدی، یک یارانه جدید به جمع یارانه‌های قبلی اضافه می‌شود. پرداخت یارانه حاصل از تک‌نرخی شدن ارز در بودجه سال 1400 تعداد یارانه‌های مستقیم را به 4 می‌رساند. پرداخت نخستین یارانه نقدی با اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها در سال 89 آغاز شد. دومین یارانه نقدی هم آذرماه سال 98 و پس از افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی آن آغاز شد. دولت پس از بالا گرفتن اعتراض‌ها به حذف ناگهانی یارانه بنزین، از بازگردان درآمد این طرح به مردم در قالب یارانه معیشتی خبر داد. پرداخت سومین یارانه هم در پاییز سال جاری و با ادغام طرح دولت و مجلس برای پرداخت یارانه مستقیم به مردم به منظور جبران فشار تورم ماه‌های اخیر آغاز شد. 

اضافه شدن یارانه جدید مدنظر کمیسیون تلفیق که از محل درآمدهای حاصل از حذف ارز 4200 تومانی پرداخت می‌شود، چهارمین یارانه مستقیم تلقی می‌شود. در همین راستا به نظر می‌رسد کمیسیون تلفیق در نظر دارد تمام این 4 نوع یارانه نقدی را در قالب یک یارانه بزرگ تجمیع و پرداخت یارانه نقدی را ساماندهی کند. سخنگوی کمیسیون تلفیق روز گذشته از ۲ سقفی شدن یارانه نقدی در سال آینده خبر داد. طبق اعلام رحیم زارع، یارانه نقدی در ۲ سقف پرداخت می‌شود که 58 میلیون نفر یک مبلغ و مازاد بر 58 میلیون نفر مبلغ دیگری دریافت می‌کنند.

پس اینگونه می‌توان گفت ۳ یارانه غیرمنظم کنونی پس از این تبدیل به یک یارانه ۲ سقفی خواهد شد به طوری که 7 دهک آسیب‌پذیر جامعه رقمی بیش از 250 هزار تومان دریافت خواهند کرد و یارانه‌ای با مبلغ کمتر برای ۳ دهک بالا پرداخت می‌شود. با این اقدام ضمن شفافیت بیشتر یارانه‌ها و منظم شدن نظام پرداخت آنها، حمایت قابل توجهی از سبد معیشتی مردم خواهد شد که تا حدودی بار فشار حذف ارز 4200 تومانی و افزایش مبنای محاسباتی حقوق گمرکی را خنثی می‌کند. 

یافته‌های «وطن امروز» حاکی از این است که یارانه تجمیعی قریب به 300 هزار تومان است که رقم دقیق آن در روزهای آتی توسط کمیسیون تلفیق اعلام می‌شود و برای رای‌گیری به صحن علنی می‌رود. 

 

* سال جاری چقدر ارز ترجیحی پرداخت شده است؟

عملکرد تأمین ارز ترجیحی تا نیمه آذرماه 1399 نشان می‌دهد حدود 7 میلیارد دلار از این ارز تاکنون تخصیص یافته است. این در حالی است که سهم دولت از منابع ارزی ناشی از صادرات نفت و گاز بسیار کمتر از این میزان است. به عبارت بهتر دولت بخشی از منابع ارزی مورد نیاز را با نرخ بالاتری خریداری کرده یا اینکه ذخایر ارزی بانک مرکزی را به صورت دستوری به این امر اختصاص داده است. نکته قابل توجه در رابطه با حذف ارز ترجیحی، موضوع ارز دارو است. در بودجه باید برنامه‌ریزی شود که ارز دارو مستقیما به شرکت‌های بیمه پرداخت شود. مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده است به دلیل کمبود منابع ارزی دولت در ۷ ماه نخست امسال، حدود 5 میلیارد دلار برای کالاهای اساسی از صندوق توسعه ملی و ذخایر بانک مرکزی تهیه شده که منجر به افزایش پایه پولی شده است. 

 

* چه کالاهایی گران می‌شود؟

مسلماً حذف ارز 4200 تومانی می‌تواند باعث رشد قیمت برخی کالاها از جمله نان، روغن مایع و جامد خوراکی، مرغ، گوشت، ماکارونی و برخی اقلام لبنی شود که نقش بسزایی در سبد غذایی مردم دارند. مجلس اگر حمایت مستقیمی در این رابطه انجام ندهد باید شاهد کوچک‌تر شدن بیش از پیش سفره‌های مردم در سال آینده باشیم. 

 

* حمایت به هر شکل ممکن

آنچه مهم‌تر از قیمت ارز 4200 و 17500 تومانی است، فلسفه پشت این سیاست‌هاست. طراحی این سیاست‌ها با هدف حمایت از مردم صورت گرفته است و تغییر شکل آنها در صورت  فراموش نکردن هدف نهایی، در اصل موضوع مشکلی ایجاد نمی‌کند. دولت و مجلس می‌توانند ارز 4200 تومانی را حذف و قیمت ارز تامین کالاهای اساسی را به 17500 تومان برسانند با این مقدمه که پیش از هر کاری یارانه نقدی و حمایتی برای مردم طراحی کنند. نباید فراموش کنیم که سال گذشته به دلیل حذف یارانه پنهان بنزین و پرداخت یارانه مستقیم چه فضایی در کشور به وجود آمد. دولت باید درست مانند ابتدای شروع سیاست هدفمندی یارانه‌ها یک فصل جلوتر یارانه حمایتی و نقدی را به مردم پرداخت کند تا در زمان آزادسازی قیمت کالاهای اساسی دچار شوک و بحران نشوند، البته با توجه به عدم درایت دولت حسن روحانی، اساسا اجرای این سیاست تا تابستان 1400 پیشنهاد نمی‌شود.

در همین باره مجتبی یوسفی، عضو کمیسیون تلفیق مجلس به «وطن امروز» گفت: دولت اعلام کرده در لایحه بودجه سال آینده حدود 8 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی برای واردات کالاهای اساسی و دارو در نظر گرفته که مساله پرحرف و حدیثی است. یوسفی اظهار داشت: همان‌طور که می‌دانید دولت از ابتدای سال تاکنون حدود 8 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی تخصیص داده که حدود 2/4 میلیارد دلار آن برای نهاده‌های دامی و دارو بوده است. با این حال می‌بینیم تخصیص ارز دولتی، تاثیر خاصی روی کنترل قیمت‌ها نداشته و قیمت گوشت مرغ و بسیاری از کالاهای دیگر مشمول ارز دولتی افزایش چشمگیری داشته که باعث کوچک شدن سفره مردم شده است. وی تصریح کرد: از این جهت ارز ترجیحی مسائل زیادی دارد ولی تصمیم خلق‌الساعه و ناگهانی برای حذف ارز ترجیحی هم اثر تورمی دارد، چرا که در مسابقه افزایش حقوق و تورم، حتما تورم برنده خواهد بود. هم‌اکنون اگر به ابتدای فروردین سال 99 بازگردیم و از مردم شریف بپرسیم که افزایش 15 درصدی حقوق را می‌خواهید یا ثبات قیمت‌ها، قطعا مردم خواهند گفت ثبات قیمت‌ها. یوسفی همچنین درباره یارانه 2 سقفی اعلام شده توسط سخنگوی کمیسیون تلفیق گفت: پرداخت یارانه ۲ سقفی در کمیسیون تلفیق مطرح است. البته این پیشنهاد هم مطرح است که ما باید بر اساس قانون، یارانه ۳ دهک ثروتمند را حذف کنیم. بنابراین اساسا پرداخت یارانه به دهک‌های ثروتمند معنایی ندارد. در مقابل باید از اقشار متوسط و کم‌درآمد حمایت شود. مثلا اکنون نزدیک به 7 میلیون نفر به سختی امرار معاش می‌کنند که باید حمایت از آنان را مورد توجه قرار دهیم.

 

گروه ‌بین‌الملل: دوره چهارساله ریاست جمهوری دونالد ترامپ در حالی فردا به پایان خواهد رسید که میراث به جامانده از او در آمریکا برای سال‌ها به چالش جدی امنیتی برای دولتمردان آمریکا و روسای جمهوری پس از وی مبدل خواهد شد. آمریکای ترامپ از آغازین روزهای ریاست جمهوری او شاهد آشکار شدن خشونت تجمیع شده در بین قشری از جامعه آمریکا بود که راه‌حلی جز تغییر وضعیت موجود از راه اعتراضات و اعمال خشونت‌آمیز برای رسیدن به نقطه مطلوب و بهبود جایگاه اجتماعی‌شان نمی‌دیدند. اکنون نیز در آستانه تحلیف ریاست‌جمهوری جو بایدن این گروه‌ها با تظاهرات مسلحانه در حداقل 10 ایالت بزرگ آمریکا به قدرت‌نمایی در برابر حکومت آمریکا مبادرت کردند. آنچه مسلم است این گروه‌ها وابستگی قطعی به جایگاه سیاسی یا شخصیت حقیقی ترامپ ندارند و این گزاره که با پایان دوره ترامپ، تهدیدات ناشی از عملکرد گروه‌های دست راستی و آنارشیست در آمریکا فروکش خواهدکرد، خیالی بیش نیست. علاوه بر این ماهیت این گروه‌ها نیز با گذر زمان پیچیده‌تر شده و این امر شناسایی اهداف آنها را از سوی نهادهای امنیتی دشوار کرده است. واقعیت امر این است که تحرکات گروه‌های مسلح از این پس جنبه‌های امنیتی بیشتری به خود خواهدگرفت و با توجه به اعتراض سرکوب شده آنها این تهدید برای دولت بایدن با درجه بالایی از خشونت وجود خواهد داشت. به هر روی تبعیض به وجود آمده در جامعه آمریکا که در 4 سال گذشته تشدید شده زمینه بسیاری از تسویه حساب‌های شخصی را پدید خواهد آورد. در همین حال شکاف عمیق سیاسی - اجتماعی در آمریکا، به داخل نیروهای نظامی و امنیتی این کشور نیز سرایت کرده و بخشی از حامیان ترامپ که خود را بازنده انتخابات می‌بینند از طبقه نظامیان آمریکا هستند. از همین رو است که مقامات امنیتی نگران اقدامات غیرقابل پیش‌بینی از سوی نظامیان حامی ترامپ هستند که در قالب نیروهای گارد ملی در مراسم تحلیف بایدن مسؤولیت برقراری امنیت مراسم را بر عهده دارند. بر این اساس به نظر می‌رسد تهدیدات نظامی- امنیتی از سوی گروه‌ها و حتی نظامیان شاغل یا بازنشسته آمریکایی در دوره ریاست‌جمهوری بایدن نیز بروز خواهد کرد و تظاهرات روزهای اخیر را باید نوک کوه یخ اغتشاشات و نا‌امنی‌های گسترده و فراگیر آمریکا در آینده دانست.

 

* نگرانی از اقدامات نفوذی‌ها

به گزارش «وطن امروز» به نقل از آسوشیتدپرس، مقام‌های آمریکایی در آستانه برگزاری مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری جو بایدن گفته‌اند نگران حمله یا تهدیدات دیگر از سوی نیروهای خودی هستند که در تأمین امنیت این مراسم مشارکت دارند. به همین دلیل «اف‌بی‌آی» در حال بررسی و نظارت شدید بر تمام ۲۵هزار نیروی گارد ملی است که برای این مراسم به واشنگتن‌دی‌سی می‌آیند. این تعداد دست‌‌کم 5/2 برابر بیش از تعداد نیروهای امنیتی مراسم‌های تحلیف‌ پیشین است. این در حالی است که ارتش آمریکا به طور متناوب بررسی‌ها درباره احتمال رفتارهای افراطی از سوی نظامیان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. این اقدام بازتاب‌‌دهنده نگرانی‌های امنیتی است که در روزهای اخیر و تحت تاثیر تحولات اعتراضی خشن و مسلحانه تشدید شده است. این گمانه‌زنی وجود دارد که ممکن است برخی از همان افرادی که برای محافظت از شهر در طول چند روز آینده انتخاب شده‌اند، تهدیدی علیه رئیس‌جمهور آینده و دیگر افراد مهم در این مراسم باشند. بنا بر این گزارش، «رایان مک‌کارتی» وزیر ارتش ایالات متحده به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: از تهدیدات احتمالی آگاهی داریم و به فرماندهان نظامی هشدار داده‌ایم با نزدیک شدن مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری، مراقب هر گونه مشکل و مساله‌ای در واحدهای نظامی خود باشند و افرادی را که برای این عملیات منصوب شده‌اند به دقت تحت بررسی قرار دهند. وی گفت: اعضای گارد ملی همچنین آموزش دیده‌اند چطور یک تهدید از سمت اعضای خودی را شناسایی کنند. مک‌کارتی افزود: «سوال اینجاست که آیا ما تمام آنها را بررسی کرده‌ایم؟ آیا نفرات دیگری وجود دارند؟ ما باید در این زمینه هوشیار باشیم و تمام مکانیزم‌ها را اجرا کنیم تا این مردان و زنان که در هر عملیات دیگری مانند این حضور خواهند داشت، بررسی شوند».

 

* بازداشت نظامیان حامی ترامپ در آستانه تحلیف

نگرانی‌‌ها در رابطه با وقوع اقدامات امنیتی در بین نیروهای گارد ملی پس از آن شدت یافت که اخباری از همکاری برخی نیروهای پلیس و ماموران امنیتی کنگره با مهاجمان به کنگره در 6 ژانویه منتشر و از سوی مقامات فدرال تایید شد. در تازه‌ترین این موارد خبرگزاری «سی‌ان‌ان» از بازداشت یک نیروی ذخیره ارتش آمریکا خبر داده است که به گفته بازرسان فدرال مجوز امنیتی سری و سابقه طولانی در انتشار نظرات افراط‌گرایانه در رسانه‌های اجتماعی دارد و در میان تظاهرات‌کنندگانی بود که دادستان‌های فدرال آنها را به حمله به کنگره متهم کرده‌اند. چند روز پیش هم ماموران امنیتی در واشنگتن فردی مسلح را بازداشت کردند که از مقامات دولتی ایالتی نیومکزیکو است و قصد داشته در مراسم تحلیف بایدن اقدامات ضدامنیتی انجام دهد. حمایت همه‌جانبه ترامپ از خشونت پلیس در جریان اعتراضات تابستان 2020 و همچنین بهبود وضعیت معیشتی نیروهای ارتش آمریکا در دوره ترامپ، منجر به ایجاد طیف وسیعی از حامیان نظامی برای او شده است. از این جهت بی‌دلیل نیست دموکرات‌ها نگران اقدامات ارتش مخفی ترامپ باشند. 

 

* سردرگمی مقامات امنیتی نسبت به ماهیت گروه‌های مسلح معترض

در حالی که نگرانی‌های امنیتی از اقدامات مسلحانه گروه‌های دست راستی و همچنین وقوع اتفاقات پیش‌بینی نشده از سوی نظامیان حاضر در گارد ملی برای مراسم تحلیف، به بالاترین میزان خود رسیده است، گروه‌های مسلح نژادپرست و حامی ترامپ در فاصله 2 روز مانده تا برگزاری مراسم تحلیف جو بایدن در ایالت‌های مختلف از جمله پایتخت آمریکا در خیابان‌های منتهی به ساختمان‌های ایالتی کنگره حاضر شده‌اند. در حالی ‌که بسیاری از رسانه‌ها گزارش کرده‌اند معترضان مسلح از گروه راست افراطی «بوگالو» هستند اما طبق این گزارش، به نظر می‌رسد این معترضان عمدتا آنارشیست‌های ضددولتی هستند و برخی از آنها خود را «پسران آزادی» می‌نامند و برخی دیگر از آنها می‌گویند مخالف گروه راست ‌افراطی «پراود بویز» (پسران مغرور) هستند و پیدایش ناگهانی آنها در نزدیکی مراسم تحلیف بسیار عجیب به نظر می‌رسد.  این امر سبب شده نیروهای امنیتی نیز نسبت به شناسایی این گروه‌ها دچار سردرگمی شوند.  

 

* تظاهرات مسلحانه در ایالت‌های مختلف آمریکا

از دیروز گروهی از افراد مسلح در واشنگتن دی‌سی راهپیمایی کردند. نشریه یواس‌ای تودی در حساب توئیتری خود با انتشار ویدئویی نوشت: پلیس شهر واشنگتن یک چمدان رها شده را در تقاطع خیابان نیوجرسی و خیابان ماساچوست در واشنگتن‌دی‌سی کشف کرد.  محل کشف این چمدان فاصله چندانی با ساختمان کنگره ندارد. در اورگان نیز که طی ماه‌های گذشته یکی از ملتهب‌ترین ایالت‌های آمریکا از نظر اغتشاشات داخلی بود، گروهی از افراد مسلح از جمله اعضای گروه بوگالو با حضور در مقابل نیروهای گارد ملی در برابر ساختمان ایالتی کنگره شعار دادند. در شهر پورتلند مرکز اورگان نیز فیلم‌هایی از درگیری‌ طرفداران ترامپ با معترضان به نژادپرستی منتشر شده است. در همین حال در یوتا مردم شاهد تجمع حامیان مسلح ترامپ همزمان با نزدیک شدن به مراسم تحلیف بایدن بودند. حامیان ترامپ در این تجمع با شعارهایی چون «رئیس‌جمهور ترامپ، متشکریم» و «رئیس‌جمهور ترامپ را نگه دارید، پلوسی را استیضاح کنید؛ او خطرناک است» مقابل ساختمان کنگره ایالتی در یوتا تجمع کردند.  هواداران ترامپ در ایالت اوهایو هم تظاهرات مسلحانه برگزار کردند. خبرنگار میدانی «دیلی کالر» از کنگره ایالتی اوهایو گزارش کرد ۵۸۰ نیروی گارد ملی به حالت آماده‌باش درآمده‌اند تا با هرگونه تظاهرات خشونت‌بار در روز تحلیف مقابله کنند. کلیپ‌های ویدئویی از اوهایو نشان می‌دهد معترضان مسلح که ظاهرا از جنبش بوگالو هستند به سمت ساختمان ایالتی حرکت می‌کنند. در یکی از کلیپ‌های منتشرشده، یکی از معترضان مسلح هرگونه ارتباط با ترامپ را نفی می‌کند و می‌گوید: «ما گروه طرفدار ترامپ نیستیم». در ویدئویی دیگر، یکی از معترضان بوگالو در حالی ‌که به سمت ساختمان کنگره ایالتی اوهایو حرکت می‌کند، خود را به عنوان حامی جنبش «جان سیاه‌پوستان اهمیت دارد» معرفی می‌کند و می‌گوید: «ما اینجا هستیم تا از جنبش محلی «جان سیاه‌پوستان اهمیت دارد» حمایت کنیم». گروهی از معترضان مسلح جنبش بوگالو در مقابل ساختمان کنگره ایالتی اوهایو، مخالفت خود را با گروه راست افراطی «پسران مغرور» اعلام و تأکید کردند آنها نباید در مقابل کنگره ایالتی در کنار آنها تجمع کنند. 

در کلیپی مرتبط با این قضیه، گروه موسوم به پسران بوگالو تأکید کردند: «امیدواریم پسران مغرور به اینجا نیایند. ما نمی‌خواهیم آنها اینجا باشند». معترضان مسلح گروه بوگالو در مقابل ساختمان کنگره ایالتی تگزاس و کنتاکی نیز تجمع کردند. وبگاه تحلیلی بلومبرگ در این باره گزارش کرد گروه‌های شبه‌نظامی از هر دو جناح راست و چپ مقابل ساختمان ایالتی فرانکفورت ایالت کنتاکی تجمع کردند. در میشیگان صدها نفر از معترضان مسلح در حال حرکت به سمت کنگره ایالتی میشیگان بودند و ده‌ها خودروی زرهی گارد ملی آمریکا نیز مقابل کنگره ایالتی میشیگان به حالت آماده‌باش درآمده ‌بود تا با هرگونه خشونت احتمالی مقابله کنند. تصاویر دیگری نیز در رسانه‌ها منتشر شده است که تجمع گروهی از معترضان مسلح در مقابل ساختمان‌های ایالتی نیوهمپشایر را نشان می‌دهد. همچنین در مقابل ساختمان کنگره ایالتی ایلینوی، نیروهای گارد ملی به صورت کاملا مسلح به حالت آماده‌باش درآمده‌اند و گروهی از نیروهای امنیتی نیز در پی تهدیدات معترضان مسلح، در مقابل ساختمان کنگره ایالتی مینه‌سوتا مستقر شده‌اند.

***

از زمان آغاز شیوع بیماری کرونا در دسامبر سال ۲۰۱۹ تاکنون بیش از ۹۰ میلیون نفر به این بیماری مبتلا شده و از این تعداد ۲ میلیون نفر در کشورهای مختلف دنیا جان خود را از دست داده‌اند. اکنون جهان در مرحله‌ای از مبارزه با ویروس «کووید-۱۹» قرار گرفته که شرکت‌های مختلف با تولید واکسن کرونا ادعای پایان اپیدمی کرونا با تزریق واکسن را کرده و برخی کشورها با خرید این واکسن‌ها، واکسیناسیون گسترده را آغاز کرده‌اند. اما این ادعا تا چه حد صحت دارد و تا چه میزان می‌توان به واکسن‌های ساخته شده و مورد استفاده قرار گرفته کنونی اعتماد کرد؟

واکسن‌ها معمولا برای اینکه به مرحله کلینیکی یا تزریق به بیماران برسند، باید سال‌ها آزمایش و تحقیق را پشت سر بگذارند اما شیوع بسیار سریع کرونا در جهان و مشکلات اقتصادی و اجتماعی به وجود آمده، شرکت‌های ساخت واکسن را به مسابقه‌ای کشانده که هر کدام سعی دارند زودتر از بقیه به نتیجه مورد نظرشان برسند. در این میان شاید رسانه‌ها بیشتر از همه از ۲ واکسن شرکت‌های فایزر و مدرنا نام برده باشند اما گزارش سازمان جهانی بهداشت و نیویورک‌تایمز می‌گوید در حال حاضر 64 واکسن در مرحله تست انسانی در سراسر دنیا قرار دارند و در حدود 20 واکسن نیز به مرحله نهایی تایید رسیده‌اند. این در حالی است که 85 واکسن نیز در مرحله تست روی حیوانات قرار دارند و هنوز به مرحله تست انسانی نرسیده‌اند. 

 

* مراحل رسیدن به واکسن

مراحل رسیدن به واکسن در بیماری‌هایی مانند «کووید-۱۹» اگر بخواهد به صورت معمول و بدون تعجیل شدید در فرآیندهای آزمایشگاهی انجام شود، معمولا بین 3 تا 7 سال طول می‌کشد. این بازه زمانی گسترده، دانشمندان را به واکسنی می‌رساند که می‌توانند اطمینان حاصل کنند بدون هیچ تبعات و عارضه جانبی می‌تواند توسط عموم مردم مورد استفاده قرار گیرد. اما همین پروسه نیز دارای مراحل مختلفی است که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.

آزمایش‌های بالینی بدین معنی که دانشمندان واکسن جدید را بر روی سلول‌های آزمایشگاهی آزمایش کرده یا آن را به حیوانات آزمایشگاهی مانند موش‌ها تزریق می‌کنند تا نتایج آن را مشاهده کنند. 

فاز اول- آزمایش‌های ایمنی: در مرحله اول دانشمندان واکسن را به نمونه کوچکی از افراد تزریق می‌کنند تا هم درباره ایمن بودن آن و میزان دوزی که باید تزریق شود و هم درباره میزان اثرگذاری آن روی انسان‌ها آزمایش انجام دهند. 

فاز دوم- آزمایش گسترده: در این مرحله به صدها نفر از افراد واکسن تزریق می‌شود تا تاثیرات آن روی انواع مختلف انسان‌ها با سنین مختلف آزمایش شود. در این مرحله هم مسن‌تر‌ها و هم کودکان در لیست آزمایش قرار می‌گیرند. 

فاز سوم- آزمایش تاثیرگذاری: در این مرحله تعداد افراد به هزاران نفر می‌رسد و بررسی می‌شود که این افراد چطور تحت تاثیر واکسن قرار می‌گیرند. در این مرحله است که تازه می‌توان به این نتیجه رسید که آیا واکسن می‌تواند روی ویروس کرونا موثر باشد یا نه و نرخ تاثیرگذاری واکسن در این مرحله سنجیده می‌شود. در این مرحله همچنین عوارض جانبی واکسن نیز مشخص می‌شود. 

 

* انواع تأییدیه واکسن

برای تایید واکسن یک بیماری نیز مانند مراحل تولید آن، مراحل مختلفی وجود دارد. هر واکسن بنابه مراحلی که طی کرده باشد تا به دست مصرف‌کنندگان برسد، میزان اثرگذاری و ایمنی خاص خود را دارد و می‌توان با اعتماد و اطمینان بیشتری از آن استفاده کرد. این مراحل به شرح زیر است: 

تایید اولیه یا محدود: انگلستان و سایر کشورهایی که تاکنون به واکسن رسیده‌اند، فعلا در این مرحله قرار دارند و دستوری فوری برای استفاده از واکسن داده‌اند تا ببینند می‌تواند مفید واقع شود یا نه. چین و روسیه البته فاز سوم را انجام ندادند و یکراست به فاز تایید رفتند، زیرا عجله داشتند به کادر درمان و افراد در معرض خطر کمک بیشتری کنند تا میزان مرگ و میر پایین بیاید. 

تایید کامل: این نوع تایید همان‌طور که گفته شد بعد از فاز سوم انجام و به کارخانه‌ها دستور ساخت و تولید آن در ابعاد گسترده داده می‌شود. 

فازهای اجماع شده: برخی واکسن‌ها برخی فازها مانند فاز یک و دو را با هم مخلوط می‌کنند تا سریع‌تر به نتیجه نهایی برسند. 

فاز تعلیق یا رها شده هم برای واکسن‌هایی است که تزریق واکسن به گروه‌های اولیه نشان داده با تبعات منفی بسیاری همراه است و این نوع آزمایشات مختومه شده است. 

 

* انواع واکسن کرونا از نظر مراحل طی شده در تایید نهایی 1و2

حالا که مراحل مختلف تولید و تایید واکسن مورد بررسی قرار گرفت، می‌توان با وضوح و دقت بیشتری به بررسی ایمن بودن، تاثیرگذار بودن یا خطرناک بودن واکسن‌های فعلی کرونا در سراسر جهان پرداخت. بدین ترتیب بر اساس گزارش‌های مختلف سازمان جهانی بهداشت، رسانه‌ها و همچنین وزارت‌های بهداشت و کارخانه‌های تولید واکسن در سراسر جهان، می‌توان پروسه هر کدام از واکسن‌هایی را که هم اکنون در دنیا وجود دارند مورد بررسی قرار داد و به بررسی این مساله پرداخت که کدام یک از آنها مطمئن بوده و کدام یک هنوز هم به صورت آزمایشی و به همراه ایجاد خطرات متفاوت در برخی کشورها مورد استفاده قرار گرفته است. 

فاز ۲ و ۳ در واکسن فایزر با هم انجام شده و به صورت دستور فوری و اورژانسی در آمریکا و سایر کشورهای دنیا در حال مصرف است و این بدین معنی است که تاییدیه کامل نگرفته است. تمام کشورهای اتحادیه اروپا، کویت، مکزیک، پاناما، آرژانتین و شیلی و اکوادور هم به صورت اورژانسی نتایج این واکسن را پذیرفته‌اند. تنها کشورهایی که به این واکسن تاییدیه کامل داده‌اند عربستان سعودی، کانادا، بحرین و سوییس هستند. 

واکسن مدرنا که یکراست از فاز اول سراغ فاز 3 رفته در اسرائیل، آمریکا و اتحادیه اروپا به صورت اورژانسی تاییدیه گرفته و در کانادا تاییدیه کامل گرفته است. 

واکسن اسپوتنیک نیز از فاز 1، یکراست سراغ فاز ۳ رفته و به صورت سریع توسط روسیه و سایر مکان‌هایی که این کشور صادرات را انجام داده، مورد استفاده قرار گرفته است. بلاروس، امارات عربی متحده و ونزوئلا این واکسن را مورد استفاده قرار دادند. 

آسترازنکا دانشگاه آکسفورد فاز ۲ و ۳ را با هم ترکیب کرده است و تنها به صورت اورژانسی در بریتانیا استفاده می‌شود. این واکسن در بریتانیا تست شد و یک نفر دچار عوارض جانبی شد و جان خود را از دست داد. در همانجا تحقیقات خاتمه یافت اما همین واکسن در سایر کشورها غیر از آمریکا دوباره مورد بررسی قرار گرفت و در برزیل نیز یک نفر جان خود را از دست داد و در نهایت بعد از مدتی در آمریکا نیز آزمایش روی انسان‌ها دوباره شروع شد و در نهایت با این شرایط تاییدیه گرفت که هر دوز این واکسن معادل نصف دوز از واکسن‌های دیگر است و باید حتما ۲ دوز مورد استفاده قرار گیرد. هنوز هم سوالات زیادی درباره عملکرد این واکسن وجود دارد و در نهایت تنها انگلستان و آرژانتین استفاده اورژانسی از آن را تایید کردند. 

واکسن کان‌سینوی چین که فعلا در مرحله سوم قرار دارد و همه مراحل را تا به این جا طی کرده، به 40 تا 50 هزار نفر تزریق شده است و محققان گفته‌اند نتیجه مشخص و بارزی داشته است و فاز سوم همچنان روی شهروندان کشورهای مختلف از جمله پاکستان، روسیه، مکزیک و شیلی در حال آزمایش است. 

 

* مشکل واکسن های فعلی کرونا چیست؟

با گذشت زمان، متناسب با جهش‌های ویروس کرونا، هر روز اطلاعات تازه‌تری درباره میزان اثرگذاری یا خطرناک بودن واکسن‌های مختلف که در سراسر دنیا در حال طی دوران آزمایشی خود هستند، منتشر می‌شود. بسیاری از کشورها به دلیل مسائل سیاسی یا نشان دادن قدرت خود در تولید واکسن، آزمایش این واکسن‌ها را روی گروه‌های مختلف مردم آغاز کرده‌اند و حالا اثرات واکسن بیشتر از قبل پدیدار شده و هر روز دانشمندان را با چالش نوینی رو‌به‌رو می‌کند. 

اولین مساله که بیشتر از سایر مشکلات، خطرات واکسن فایزر را برای گروه‌های مختلف مردم از جمله سالمندان بالای 80 سال یا افراد با سابقه داشتن بیماری های آلرژیک آشکار می‌کند، عوارض این واکسن روی انسان‌هاست. خبرها نشان می‌دهد 10 کشور پیشرو در ارائه واکسن به گروه‌های خاص درمانی عبارتند از: رژیم صهیونیستی، امارات، بحرین، کانادا، آمریکا، بریتانیا، دانمارک، چین، روسیه و هندوستان هستند. آمار ارائه شده از میزان سلامتی افرادی که واکسن را دریافت کرده‌اند نشان می‌دهد علاوه بر کرونا، برخی واکسن‌های موجود نیز به قربانی گرفتن از بین مردم پرداخته‌اند. 

بر اساس گزارش‌هایی که در سامانه فدرال «گزارش عوارض جانبی واکسن» در آمریکا ثبت شده، 55 نفر در این کشور بعد از دریافت یکی از واکسن‌های «فایزر» یا «مدرنا» جان باخته‌اند و صدها نفر دچار عوارض بعضاً تهدیدکننده حیات شده‌اند. پیش‌تر رسانه‌های اروپایی اعلام کردند ۲۳ نفر در نروژ پس از دریافت واکسن آمریکایی فایزر جان باخته‌اند. بر اساس گزارش روزنامه «آیسبورگر آلگماینه سایتونگ»، انستیتو «پاول اهرلیش» در آلمان که مسؤول تایید ایمنی واکسن‌ها در این کشور است، در حال حاضر مشغول بررسی علل 10 مورد مرگ بعد از تزریق واکسن کرونای شرکت فایزر- بیون‌تک است. در بین افراد فوت شده بعد از تزریق این واکسن یک زن 90 ساله هم وجود داشته است. بر اساس اطلاعات نهادهای بهداشتی تا به حال بیش از 800 هزار نفر در آلمان واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند. تا روز یکشنبه گذشته 325 مورد مشکوک با 913 عوارض جانبی توسط انستیتو پاول اهرلیش کشف شده که 51 مورد آن عوارض جدی تزریق واکسن را نشان داده است. در حال حاضر شایع‌ترین عوارض جانبی گزارش شده سردرد، درد در محل تزریق، خستگی و بدن درد بوده است. 

 

* دلایل ایران برای نخریدن واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی

دلایل مختلفی وجود دارد که کشورهای مختلف ترجیح می‌دهند از یک واکسن استفاده کرده یا ترجیح می‌دهند واکسن را خودشان تهیه کنند. به همین دلیل است که تاکنون 64 شرکت تولید واکسن در سراسر جهان به دنبال ساخت واکسن‌های خود بوده‌اند. در زیر به چندین مورد از دلایلی که باعث می‌شود ایران به آسانی به واکسن کشورهای دیگر بویژه آمریکا و انگلستان اعتماد نکند، اشاره شده است: 

1- ایران نمی‌خواهد موش آزمایشگاهی برای واکسن کشورهای غربی باشد. کشورهای دیگری که با تاییدهای اورژانسی یا ترکیب فازهای مختلف این واکسن را مورد استفاده قرار می‌دهند، در واقع آزمایشگاهی برای مطالعات فاز سوم کارخانه‌های تولید واکسن هستند. 

2- اعتماد نداشتن به بی‌خطر بودن واکسن‌ها: در آمریکا این مساله مطرح است که آیا سیستم بهداشتی‌ای که شما را واکسینه می‌کند، امکانات لازم را برای مراقبت از شما بعد از تزریق واکسن و نشان دادن علائم حساسیت به واکسن که می‌تواند جان‌تان را در خطر قرار دهد، در دسترس دارد؟ مسؤولان بهداشتی باید با علائم هشداردهنده در این مورد آشنا باشند و اگر کار در جایی بد پیش رفت، آمادگی مقابله با آن را داشته باشند. کلینیک‌ها باید داروهای التیام‌بخش، ضدحساسیت و ضدآلرژی داشته باشند تا بموقع بتوانند به بیماران تزریق کنند و جان آنها را در مقابل عوارض واکسن نجات دهند. بویژه کودکان و کسانی که مسن هستند بعد از تزریق واکسن باید در جایی قرار داشته باشند که ظرف 5 تا 10 دقیقه به بیمارستان برسند. در این گزارش گفته شده از جمعیت 370 میلیونی آمریکا در حدود 50 میلیون نفر از قبل دچار آلرژی‌های مختلف بوده‌اند و زدن واکسن برای آنها با ریسک همراه است. 

3- مسائل حاشیه‌ای که درصد خطای این واکسن‌‌ها را زیر سوال می‌برد: رژیم صهیونیستی در حالی به اولین دولت تبدیل شده که بالاترین میزان واکسیناسیون در دنیا را دارد که در عین حال برای پایین آوردن میزان مرگ‌و‌میر دست به اعمال دستورالعمل‌های شدید برای قرنطینه مردم زده است. این قرنطینه‌ها به صورت ۲ هفته- ۲ هفته تمدید می‌شود و همین مساله باعث شده است مشخص نباشد آیا واکسن کارآمد بوده یا اینکه قوانین قرنطینه‌‌ای باعث کاهش میزان مبتلایان شده است. در عین حال در آمریکا نیز که تعداد واکسینه شده‌‌ها بالاست، وجود نداشتن قوانین قرنطینه باعث شده است هنوز هم آمار مرگ‌و‌میر و مبتلایان به بیماری «کووید-19» بالا باشد. 

4- مسائل سیاسی مرتبط با تحریم‌ها و اعتماد نداشتن به اهداف غرب در ارائه واکسن به ایران: درباره واکسیناسیون گسترده در سرزمین‌های اشغالی که هم‌اکنون گفته می‌شود می‌تواند مدلی برای سایر کشورها باشد، این واکسیناسیون در شرایطی است که هیچ اقدام بهداشتی و درمانی برای مردم فلسطین یا کرانه باختری از سوی صهیونیست‌ها مدنظر قرار نگرفته است. اگر نیت خوب پشت فروش واکسن به کشورهای حوزه غرب آسیا وجود داشت، اسرائیل باید مسؤول خرید و واکسیناسیون جمعی در فلسطین اشغالی نیز می‌شد اما از ارائه تمام کمک‌‌های بهداشتی و درمانی امتناع کرده است.3 بر همین مبنا و در شرایطی که هر روز تبعات خاصی از واکسن‌های فایزر و مدرنا منتشر می‌شود، اهتمام برخی در داخل و خارج ایران برای فروش واکسن‌های غربی به کشور جای تردید و سوال زیادی دارد. در عین حل تجربیات ایران بویژه در مساله فروش خون‌های آلوده فرانسوی به کشورمان، این نگاه بدبینانه به غرب را تقویت می‌کند. 

5- میزان دوز واکسن‌های مورد نیاز نیز باید در دسترس باشد: در شرایط فعلی کشورهایی که به سرعت به دنبال واکسیناسیون هستند، اعلام کرده‌اند تا همین فاز نیز مطمئن نیستند که برای فاز دوم واکسن که باید ۳ الی ۴ هفته بعد-بنا به واکسن تولیدی هر کارخانه- دوباره انجام شود، واکسن مورد نیاز در دسترس‌شان قرار داشته باشد. کشورها سرعت واکسیناسیون را در شرایط فعلی پایین آورده و منتظرند کارخانه‌های تولید دارو دوز بیشتری تولید کنند تا حداقل مرحله اول تعداد محدود افراد در گروه‌های اولیه بتوانند از این واکسن‌ها به صورت کامل استفاده کرده و نتیجه مناسب را از خود به نمایش بگذارند.4

6- جهش‌یافتن‌های مکرر ویروس کرونا: جهش‌یافتن‌های مکرر واکسن‌سازان را به این نتیجه رسانده است که در بسیاری از موارد باید دوباره میزان تاثیرگذاری واکسن‌های خود را بسنجند و این واکسن‌ها به همین دلیل همیشه در مرحله تست قرار دارند. نوع جهش ویروس در کشورهای مختلف نیز متفاوت است و به همین دلیل گمان می‌رود در نهایت هر کشوری یا هر منطقه‌ای باید واکسن با مدل خاص تولیدی و فرمولی خود را داشته باشد. سایت فایننشال‌تایمز از این مدل واکسن‌سازی به عنوان مدل بازی موش و گربه یاد کرده که هیچ گاه واکسن نمی‌تواند نتیجه نهایی و مطلوب موردنظر را داشته باشد.5 

7- عدم اعتماد کادر درمان و مردم آمریکا به واکسن‌های آمریکایی: در آمریکا نه ‌تنها مردم این کشور، بلکه حدود 60 درصد از کادر درمان نیز اعلام کرده‌اند به واکسن‌های کرونای تولید آمریکا اعتمادی ندارند و از آنها استفاده نمی‌کنند.6 در عین حال طبق گزارشی در ماه دسامبر، «مارک میدوز» رئیس کارکنان کاخ سفید در یک تماس تلفنی به رئیس سازمان غذا و دارو گفته واکسن فایزر را تأیید کند یا آماده استعفا شود. این امر پس از آن اتفاق افتاده بود که دونالد ترامپ در توئیتی سازمان غذا و دارو را یک لاک‌پشت بزرگ، پیر و کند نامید و به «استفان هان» گفته بود: «واکسن لعنتی را الان توزیع کنید». به نوشته واشنگتن‌پست، هشدار میدوز سبب شد سازمان غذا و داروی آمریکا زمانبندی تأیید واکسن فایزر را زودتر اعلام کند به همین دلیل هنوز هم نمی‌توان روی کارآمدی این واکسن یا خطرناک نبودن آن اظهار نظر جامعی کرد.7 در همین حال جدول منتشر شده از سوی سی‌دی‌سی بیانگر آن است که دست‌کم «۳ هزار و ۱۵۰ نفر» از افرادی که واکسن فایزر را دریافت کردند، دچار عدم توانایی انجام فعالیت‌های عادی روزمره و توانایی کار شده‌اند و نیاز به مراقبت‌های بهداشتی پیدا کرده‌اند.8

8- محکومیت‌های قبلی شرکت‌های تولید‌کننده واکسن: فایزر سال 2009 توسط دادگستری آمریکا به پرداخت 3/1 میلیارد دلار بابت جرم کیفری محکوم شد که این بزرگ‌ترین جریمه کیفری اعمال شده برای تخلفات پزشکی در آمریکاست! علاوه بر آن یک میلیارد دلار بابت ادعاهای دروغین مبنی بر تبلیغ غیرقانونی 4 دارو توسط این شرکت که از نظر پزشکی مورد تایید نبودند و جان انسان‌ها را در خطر قرار داده بودند، جریمه شد. با توجه به محکومیت پرداخت 3/2 میلیارد دلار توسط شرکت فایزر، این محکومیت، بزرگ‌ترین جریمه برای یک شرکت دارویی در تاریخ ایالات متحده است.9 

9- شرکت فایزر همچنین متهم است در سال ۱۹۹۶ دارو‌های آنتی‌بیوتیک جدید خود را روی کودکان نیجریه‌ای مبتلا به مننژیت آزمایش کرده و سبب مرگ ۱۱ کودک و فلج شدن ۱۸۱ کودک دیگر شده است.10

-------------------------------------

پی‌نوشت 

 1- https://www.nytimes.com/interactive/ 2020/science/coronavirus-vaccine-tracker. html

 2- https://www.bloomberg.com/graphics/ covid-vaccine-tracker-global-distribution/

3- https://news. sky. com/story/covid-19-israel-urges-world-to-follow-its-rapid-vaccine-rollout-but-palestinians-are-left-waiting-12184489

4- https://www. washingtonpost. com/gdpr-consent/?next_url=https%3a%2f%2fwww. washingtonpost. com%2fopinions%2f2021%2f01%2f03%2fits-time-consider-delaying-second-dose-coronavirus-vaccine%2f 

5- https://www. ft. com/content/a67d1c2e-9963-4fd0-9ba6-dc677f68a216 

6- https://www. dailymail. co. uk/health/article-9104845/Up-60-health-workers-refusing-COVID-19-vaccines. html 

7-https://www. theguardian. com/world/2020/dec/11/pfizer-vaccine-fda-emergency-use-authorization-covid 

8- https://www. cdc. gov/vaccines/acip/meetings/downloads/slides-2020-12/slides-12-19/05-COVID-CLARK. pdf 

9-https://www. tasnimnews. com/fa/news/1399/10/20/2429006/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%B1-%DA%A9%D9%87-%D8%A2%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AA%D8%AE%D9%84%D9%81-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%DA%86%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%Af 

10-https://www. tabnak. ir/fa/news/1026661/%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85-%D8%B4%D8%AF

گروه اجتماعی: موج توقف واکسیناسیون کرونا به علت ابهامات فراوان درباره عوارض واکسن‌های ساخت کشورهای غربی و مرگ‌های مشکوک پس از تزریق این نوع واکسن‌ها به کشورهای شرق آسیا و اقیانوسیه رسید. 

به گزارش «وطن ‌امروز»، حدود 100 نفر پس از تزریق واکسن‌های کرونای فایزر، مدرنا و آکسفورد به طرز مشکوکی مردند تا تردیدها نسبت به عوارض واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی بیشتر شود. هنوز تولیدکنندگان این واکسن‌ها و مدیران بهداشت آمریکا و انگلیس در این باره موضع‌گیری نکرده‌اند اما واکنش کشورها به این واکسن‌ها نشان می‌دهد حتی سازمان جهانی بهداشت هم در تایید واکسن فایزر عجله کرده است. 

شرکت فایزر توانست زودتر از دیگر شرکت‌ها واکسن کرونا را تولید و در دسترس متقاضیان آن قرار دهد اما سوالی که اذهان و افکار عمومی را درگیر خود کرده این است که تا چه اندازه می‌توان به واکسن فایزر اطمینان و اعتماد کرد. 

انتشار وسیع اخبار مرگ‌و‌میر افرادی که واکسن شرکت آمریکایی فایزر را دریافت کرده‌اند، منجر به استیصال برخی کشورها برای آغاز واکسیناسیون شده است و آنها تصمیم گرفته‌اند تا حصول اطمینان کامل از ایمنی و موثر بودن واکسن کرونا، نسبت به تزریق آن اقدام نکنند. به گزارش گاردین، کشورهای استرالیا، نیوزیلند، تایوان و ژاپن واکسیناسیون را تا ماه‌ها آغاز نمی‌کنند و در حال حاضر مشغول بررسی دقیق واکنش مردم سایر نقاط دنیا به واکسن‌های فایزر، آکسفورد و مدرنا هستند. آنها می‌گویند عجله‌ای نیست، منتظر نتایج تزریق فایزر در دیگر کشورها می‌مانیم!

 استرالیا، نیوزیلند و تایوان موفق‌ترین کشورها در کنترل ابتلا به کرونا بوده‌اند و از ابتدای شیوع پاندمی، اقدامات به‌موقع آنها و همراهی گسترده مردم با پروتکل‌ها باعث کنترل شیوع بیماری شده است. ژاپن نیز یکی از کشورهایی است که در مرحله سوم تست انسانی واکسن فایزر شرکت کرده و در ازای آن میزان زیادی از این واکسن را دریافت کرده است اما حاضر نیست قبل از بررسی نتایج تزریق آن در سایر کشورها و نیز بررسی مجدد کارایی آن توسط خود، نسبت به واکسیناسیون اقدام کند. 

گرگ هانت، وزیر بهداشت استرالیا هم می‌گوید: استرالیا مفتخر است در گروه «موفق‌ترین کشورهای جهان در مبارزه با «کووید-۱۹» قرار دارد اما برای آغاز واکسیناسیون تحت فشار نخواهد بود. 

 استرالیا، نیوزیلند، ژاپن و تایوان تا پایان فوریه (اسفند) یا بعد از آن واکسیناسیون را شروع نمی‌کنند؛ قرار است با تأخیر عمدی در روند واکسیناسیون، این کشورها داده‌هایی از اثربخشی و عوارض جانبی واکسن قبل از واکسینه‌ کردن جمعیت آسیب‌پذیر و عموم مردم کسب کنند. کره‌جنوبی نیز تصمیم مشابهی گرفته است. 

جنیفر مارتین، پزشک استرالیایی و عضو کمیته مشاوره داروسازی و درمانی فارماک، تنها خریدار واکسن در نیوزیلند می‌گوید: دلیل طولانی بودن روند تایید واکسن‌ها در استرالیا و نیوزیلند بررسی‌های پی‌در‌پی نتایج است، زیرا اگر یک خطا مرتکب شویم- زمانی که دارو در میان جمعیتی وسیع توزیع شود- با خطایی در مقیاس بزرگ مواجه خواهیم شد. 

مارتین ادامه می‌دهد: ما بسیار نگران تأثیر واکسن بر افراد بومی هستیم و به نظر می‌رسد واکنش جمعیت آسیا نیز متفاوت باشد. استرالیا و نیوزیلند می‌گویند چرا مردم به خطر بیفتند زمانی که می‌توان کمی بیشتر برای به دست آوردن اطلاعات کامل‌تر صبر کرد؟

رابرت بوی، متخصص بیماری‌های عفونی و واکسن از دانشگاه سیدنی نیز می‌گوید: نگرانی اساسی این است که ما قبلا هرگز از این نوع واکسن استفاده نکرده‌ایم، بنابراین مجبوریم با تمام تلاش خود نظارت را انجام دهیم تا اثربخشی و عوارض واکسن را بررسی کنیم. 

 

* تأخیر واکسیناسیون در ژاپن

در همین حال رسانه‌های ژاپنی هم گزارش دادند واکسیناسیون در این کشور تا اواخر فوریه (اسفند) آغاز نخواهد شد و زمانی هم که آغاز شود حدود ۱۰ هزار نفر از کارکنان خط مقدم نبرد با کرونا در اولویت هستند. واکسیناسیون افراد بالای ۶۵ سال، مراقبان سلامت و افرادی با وضعیت سلامتی خاص، ماه مارس پیگیری می‌شود. این در حالی است که فشارها در ژاپن برای تزریق واکسن کرونا افزایش یافته، زیرا این کشور با آغاز موج سوم شیوع این ویروس مسری مواجه است و نگرانی از افزایش تلفات در این کشور وجود دارد. تعداد موارد جدید ابتلا به کرونا در ژاپن به روزی حدود ۷۰۰۰ نفر رسیده و نخست‌وزیر این کشور از اعلام وضعیت اضطراری به مدت یک ماه در توکیو و ۳ استان همسایه با آن خبر داده است. 

خودداری ژاپن از تزریق واکسن کرونای فایزر و اصرار به بررسی نتایج تزریق آن در سایر کشورها در شرایطی است که این شرکت آمریکایی بخشی از آزمایش مرحله سوم تست انسانی واکسن خود را روی مردم این کشور انجام داده است. 

 

* سازمان غذا و داروی آمریکا هم می‌تواند خطا کند

آیا امکان دارد سازمان غذا و داروی آمریکا در تایید واکسن فایزر اشتباه کرده باشد؟ سیدعلی فاطمی، نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران در این باره گفت: سازمان غذا و داروی آمریکا هم می‌تواند خطا کند. قطعا در استفاده از محصولات دارویی و واکسن‌های جدید، هر کشوری برای خودش نهاد نظارتی دارد. 

نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران ادامه داد: روش‌های کنترل کیفیت و ایمنی و همچنین کارآزمایی بالینی باید توسط نهادهای نظارتی در هر کشوری دنبال شود و در کشور ما هم، سازمان غذا و دارو و اداره کل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت، چنین وظیفه‌ای را بر عهده دارند. 

فاطمی در واکنش به اظهاراتی که پیرامون واکسن فایزر مطرح است، گفت: سازمان غذا و داروی آمریکا به عنوان یک مرجع مورد تایید در جهان شناخته می‌شود و از اعتبار بالایی برخوردار است. 

وی در پایان با اشاره به این نکته که FDA هم می‌تواند خطا کند، در عین حال افزود: تایید سازمان غذا و داروی آمریکا، صد درصد و مطلق نیست.

***

توسل دوبی به واکسن چینی به  جای فایزر

***

هنوز هیچ واکسن خارجی‌ای وارد ایران نشده است

سخنگوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و درمان با اشاره به مرگ شماری از تزریق‌کنندگان واکسن فایزر آمریکایی به «وطن امروز» گفت: سازمان جهانی بهداشت با جمع‌آوری مدارک، شواهد و مستندات متقن نسبت به تاثیر‌پذیری منفی واکسن فایزر یا هر گونه دارو و فرآورده‌های دارویی دیگر مانع تولید و مصرف آن در دنیا خواهد شد. کیانوش جهانپور با بیان اینکه تاکنون هیچ واکسن کرونای خارجی به کشور وارد نشده است، گفت: چنانچه واکسنی از طریق واردات به ایران بیاید ابتدا باید فرآیند بررسی آن از طریق سازمان غذا و دارو انجام شود و مورد تایید قرار گیرد تا مشکلی سلامت جامعه را تهدید نکند.  وی با بیان اینکه هر گونه واکسنی چه خارجی و چه داخلی باید از فیلتر نهایی بررسی‌های تکمیلی سازمان غذا و دارو رد شود، افزود: هنوز مجوزی برای واردات واکسن‌های خارجی مقابله با کرونا صادر نشده و این سازمان به عنوان معیار و مرجع تشخیص کیفیت دارو موظف به بررسی محموله‌های وارداتی دارو به کشور است. جهانپور خاطرنشان کرد: هر چند دنیا نسبت به تزریق واکسن فایزر آمریکایی حساس شده است و خیلی‌ها راغب به تزریق این نوع واکسن نیستند اما در ایران با تکیه بر توان داخلی در حال تولید واکسن کرونا هستیم و سیاست وزارت بهداشت همچنان به نتیجه رسیدن توان داخلی برای تولید واکسن است. این نوع واکسن توانسته است مراحل ابتدایی تست‌های خود را بخوبی پشت سر بگذارد. وی ادامه داد: توانمندی دانشمندان ایرانی در ساخت واکسن کرونا دنیا را شگفت‌زده کرد. واکسن کرونای ایرانی توسط 2 شرکت داخلی و یک شرکت ایرانی- کوبایی در حال ساخت است. این واکسن‌ها با پشت سر گذاشتن تست‌های اولیه انسانی در ۲ مرحله اکنون در فازهای مطالعات بالینی قرار دارند و تاکنون افراد داوطلب تزریق این نوع واکسن عارضه حاد یا جدی نداشته‌اند.  

***

چرا واکسن ایرانی کرونا قابل اعتمادتر است؟

مسؤول ICU اورژانس بیمارستان دکتر مسیح دانشوری در پاسخ به این سوال که چرا از برخی کشورها مانند آمریکا و انگلیس نباید واکسن کرونا وارد کنیم، متذکر شد: روزهایی که در اوج شیوع کرونا در ایران قرار داشتیم و مرگ‌‌ومیرهای زیادی تجربه می‌‌کردیم، نیاز به یکسری داروها برای درمان بیماران کرونایی داشتیم؛ در آن زمان کشورهایی مانند آمریکا که الان سازنده واکسن کرونا هستند با تحریم‌‌هایی که اعمال کرده بودند، دسترسی ما به این داروها را از بین برده بودند و اگر همت دانشمندان ایران نبود، چه کسی پاسخ نداشتن داروهای مورد استفاده در درمان کرونا را می‌‌داد؟وی ادامه داد: وقتی یک کشور در اوج شیوع کرونا به ما دارو نداد، چرا باید انتظار داشته باشیم که واکسن کرونا به ما بدهد؟ به همین دلیل مقام معظم رهبری نگرانی خود را راجع به واردات واکسن از این کشورها بیان کردند و این نگرانی ایشان کاملا بجاست و نشان می‌‌دهد که نگران مردم هستند؛ از سوی دیگر واکسنی باید برای مردم مورد استفاده قرار گیرد که عارضه کمتر و فایده بیشتری داشته باشد، زیرا ما واکسن کرونا را به افراد سالم جامعه‌‌مان تزریق خواهیم کرد و در نتیجه باید عوارض واکسن‌‌های کرونا به دقت مورد بررسی قرار بگیرد. وی ادامه داد: نگرانی‌‌هایی درباره عوارض ناشی از واکسن کرونا از نوع mRNA وجود دارد؛ برای مثال این واکسن‌‌ها ممکن است سرطان‌‌زا باشند یا کدینگ‌‌های مختلف پروتئینی ایجاد کنند یا باعث ایجاد موتاسیون (جهش) ژنی شوند. وی تأکید کرد: تفاوتی که بین واکسن ایرانی و خارجی وجود دارد این است که این واکسن ‌mRNA در ایران تولید می‌‌شود، بنابراین خود دانشمندان ایرانی روی آن کار می‌‌کنند و این امر یکی از نگرانی‌‌های ما را برطرف می‌‌کند، زیرا وقتی این واکسن در کشور خود ما ساخته می‌‌شود، دیگر نگران کدینگ ژنتیکی خاصی نیستیم.