گروه سیاسی: سمیر مقبل، وزیر دفاع لبنان شنبه شب سفر 3 روزه خود به تهران را آغاز کرد. او که برای گفت‌وگو درباره چگونگی مبارزه با داعش و همچنین همکاری‌های نظامی در این باره به تهران آمده، به نظر می‌رسد قرار است با دستی پر از کمک‌های نظامی و مشاوره‌ای ایرانی برای مبارزه با داعش به کشورش بازگردد.  پیش از این خبرهای متعددی درباره کمک‌های نظامی ایران به لبنان برای مقابله با داعش منتشر شده بود. برخی از اعضای شاخص گروه‌های سیاسی مخالف حزب‌الله در لبنان، با این اقدام مخالفت کرده و عنوان کرده بودند ایران پیش‌شرط‌هایی را برای این کار تعیین کرده که مورد نظر احزاب سیاسی این کشور نیست. ایران با این حال اعلام کرده بود همانطور که به سوریه و عراق برای مبارزه با داعش کمک کرده، خود را موظف می‌داند برای مقابله با این گروه افراطی ضد شیعه به دولت و مردم لبنان نیز کمک‌های نظامی و مشاوره‌های خود را ارائه دهد. سفر وزیر دفاع لبنان به ایران از این منظر برای رسانه‌های داخلی این کشور نیز جالب توجه است و البته خبرگزاری‌های بین‌المللی نیز سعی دارند اخبار حاشیه‌ای از این سفر 3 روزه را به سرعت در رسانه‌های خود درج کنند. خبرگزاری فرانسه در این باره نوشته است: سفر سمیر مقبل، در شرایطی صورت گرفته که ایران سابقه طولانی‌ای در مبارزه با داعش در منطقه داشته و با توجه به حملات صورت گرفته به ارتش لبنان توسط اعضای گروه النصره در نزدیکی مرزهای این کشور، نقش ایران در جلوگیری از ورود این مبارزان تروریست به خاک لبنان بسیار حائز اهمیت است. به گزارش این خبرگزاری، در این سفر سمیر مقبل، با سردار حسین دهقان، وزیر دفاع ایران ملاقات خواهد داشت و وزرای 2 کشور درباره افزایش همکاری‌های نظامی برای مقابله با داعش و سایر گروه‌های تروریستی موجود در منطقه بحث می‌کنند.  پیشنهاد ویژه کمک‌های نظامی ایران به لبنان برای مبارزه با گروه‌های تکفیری در زمان سفر دبیر شورایعالی امنیت ملی کشورمان به بیروت مطرح شد که مورد استقبال وزارت دفاع این کشور قرار گرفت. با این حال تعدادی از گروه‌های سیاسی وابسته به خاندان سعودی با این اقدام مخالفت کردند. به نوشته خبرگزاری فرانسه، انتظار می‌رود وزیر دفاع لبنان با هدایای نظامی ایران به لبنان بازگردد و این نشان می‌دهد رابطه دولت ایران و لبنان هیچ‌گاه تحت تاثیر فشار‌های سیاسی خارج از 2 کشور قرار نخواهد گرفت. این کمک نظامی که البته هنوز ارزش مالی آن اعلام نشده، به این دلیل برای مخالفان ایران در لبنان با اهمیت است که می‌تواند کمک‌های نظامی عربستان‌سعودی به دولت این کشور را کم اهمیت جلوه دهد. آنطور که روزنامه لبنانی «دیلی استار» گزارش داده، عربستان‌سعودی سال گذشته اعلام کرد قرار است 3 میلیارد دلار به لبنان کمک مالی ارائه دهد تا برای خرید تجهیزات نظامی از فرانسه مورد استفاده قرار گیرد اما این قرارداد برای کمک مالی از سال گذشته تاکنون اجرایی نشده است. در ماه آگوست سال جاری میلادی، پادشاه عربستان بار دیگر این پیشنهاد را مطرح کرده و یک میلیارد دلار دیگر نیز به مبلغ آن اضافه کرد. حال با این کمک‌های بالای نظامی و اختلافاتی که ایران و عربستان بر سر چگونگی مبارزه با داعش دارند، به نظر می‌رسد بازگشت مقبل به لبنان با کمک‌های نظامی ایران، به مذاق طرفداران پادشاه سعودی خوش نیاید. یکی دیگر از مسائلی که بشدت در این مساله اهمیت دارد، کارشکنی‌های آمریکا در این مساله است. نمایندگان پارلمان لبنان بر این عقیده‌اند که به دلیل نزدیکی ایران به لبنان و برای جلوگیری از این اتحاد، عربستان سعودی و آمریکا تلاش زیادی انجام داده‌اند تا این هدایا و کمک‌های نظامی به لبنان نرسد. آنها از این مساله بیم دارند که با ارسال این هدایا، راه برای فرستاده شدن سلاح‌های نظامی به اعضای حزب‌الله لبنان و همچنین دیگر گروه‌های مقاومت در منطقه باز شود.

گروه سیاسی: هم حسن روحانی در قامت رئیس‌جمهور و هم محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه، به دفعات اعلام کرده‌اند بهبود مناسبات با کشورهای همسایه، اولویت دیپلماسی دولت یازدهم است. سفر منطقه‌ای جواد ظریف به برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز در همین راستا ارزیابی شد و مانور تبلیغاتی گسترده‌ای برای آن صورت گرفت.
به گزارش «وطن امروز» اکنون 14 ماه از آغاز به کار دولت یازدهم گذشته است و قاعدتا این مدت، زمان مناسبی برای مشاهده نتیجه دیپلماسی منطقه‌ای دولت یازدهم است. اکنون می‌توان این سوال را مطرح کرد که آیا دیپلماسی منطقه‌ای دولت روحانی طی این مدت، موفق بوده است؟ البته منظور از همسایگان، آن دسته از کشورهایی است که همواره با ایران مشکلاتی داشته‌اند و منشأ شیطنت می‌شدند. اتفاقات اخیر میان ایران و پاکستان، می‌تواند مورد مناسبی برای بررسی دیپلماسی منطقه‌ای دولت در 14 ماه اخیر باشد البته قاعدتا دولت توفیقاتی در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای داشته اما شواهد و برون‌داد اتفاقات به عنوان ملاک در نظر گرفته می‌شود.
از همسایه شرقی یعنی پاکستان که نزدیک‌ترین تحولات مربوط به این کشور است، بررسی می‌کنیم.
پاکستان: خبر واقعا غیرمنتظره بود؛ نیروهای مرزی ایران و پاکستان با یکدیگر درگیر شدند و طی این درگیری چند نفر از گارد مرزی پاکستان زخمی شدند. این خبر را رسانه‌های منطقه‌ای منتشر کردند البته بلافاصله این خبر توسط استانداری سیستان و بلوچستان تکذیب و اعلام شد: «این درگیری بین نیروهای پاکستانی و گروهک‌های فعال داخل پاکستان بوده و ‌به حادثه یکشنبه شب در شهر تفتان که در نزدیکی مرز ایران است ارتباط دارد.» در پاکستان اما روایت به گونه‌ای دیگر بود. روز شنبه سفیر ایران در پاکستان به وزارت خارجه این کشور احضار شد.
بر اساس گزارشات رسانه‌های پاکستانی، مقامات وزارت خارجه پاکستان اعتراض شدید خود را درباره آنچه درگیری مرزی میان نیروهای جمهوری اسلامی ایران و پاکستان می‌خوانند، به سفیر کشورمان ابراز کردند. مقامات وزارت خارجه پاکستان همچنین از علیرضا حقیقیان خواستند درباره این حادثه و 4مجروح پاکستانی آن تحقیق کرده و نتایج آن را اعلام کند اما دستگاه دیپلماسی ایران نیز در واکنش به این اقدام پاکستانی‌ها بیکار ننشست. وزارت امور خارجه نیز شنبه شب سفیر پاکستان در ایران را احضار کرد.
بر اساس آنچه اداره کل دیپلماسی رسانه‌ای وزارت امور خارجه منتشر کرده، مدیرکل غرب آسیای وزارت امور خارجه ضمن اعتراض نسبت به استفاده و تردد گروه‌های تروریستی و اشرار از خاک پاکستان برای حمله به نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی ایران، خواستار پیگیری جدی و انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از تکرار اینگونه حوادث شد. رسول اسلامی در این دیدار خطاب به سفیر پاکستان تاکید کرد: برای ما قابل قبول نیست که تعدادی تروریست و اشرار از داخل خاک پاکستان، سرزمین ما را مورد تجاوز قرار دهند و با حمله به مرزبانان کشورمان آنها را به شهادت برسانند. از سوی دیگر برخی گزارشات از اقدام ایران برای مسدود کردن مرز خود با پاکستان خبر می‌دهد.
به هر حال دلیل این احضار‌های متقابل مشخص است؛ حملات تروریستی از خاک پاکستان علیه ایران، باعث این اتفاقات شده است. اگر روزگاری نیروهای امنیتی ایران عبدالمالک ریگی را در خاک پاکستان تعقیب می‌کردند و حتی اگر گلوله آن سرباز امام زمان (عج) گیر نمی‌کرد؛ ریگی در خاک پاکستان به درک واصل می‌شد اما دولت پاکستان این روزها در موضوع تروریست‌ها با جمهوری اسلامی ایران همکاری نمی‌کند. برنامه طراحی شده تروریست‌ها برای هفته نیروی انتظامی و تاکتیک «بزن در رو» از سوی آنها خشم مقامات انتظامی ایران را برانگیخت تا آنجا که سردار احمدی‌مقدم، فرمانده نیروی انتظامی که طی این مدت 11 نفر از نیروهای خود را از دست داده، بشدت از عملکرد وزارت امور خارجه انتقاد کرد و گفت «دیپلماسی کند» باید تحرک بیشتری داشته باشد. انتظار سردار از وزارت امور خارجه رایزنی‌های موفق بود تا خاک پاکستان به محل امنی برای اسکان تروریست‌ها تبدیل نشود. این اتفاقات میان ایران و کشوری رخ داده که تا چندی پیش، همه چیز از روابط مساعد آنها خبر می‌داد. سفرهای مداوم مقامات پاکستانی به ایران که عموما به سفر زیارتی آنها به مشهد مقدس یا سفر سیاحتی یوسف علی گیلانی به خاک اجدادی‌اش در شمال کشور منتهی می‌شد، همه حاکی از روابط مساعد میان 2 کشور بود. در سایه همین مناسبات بود که قرارداد بزرگ انتقال گاز ایران به پاکستان امضا و عملیاتی شد اما سرنوشت این قرارداد گازی هم گویا چندان به نتیجه خوبی نینجامید. قرارداد در دوره بیژن زنگنه، به یک موضوع اختلافی میان طرفین تبدیل شد. پاکستانی‌ها ادعا کردند ایران به‌صورت یکجانبه پیگیری‌ها و انتقال خط لوله را متوقف کرده است و بیژن زنگنه هم صراحتا گفت امیدی به این قرارداد ندارد! خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان به عنوان یک اقدام بزرگ اقتصادی و امنیتی طراحی شده بود. اقدامی که می‌توانست با انتقال سرمایه به مناطق شرقی کشور، ضریب اطمینان بخشی از امنیت را به آن مناطق هدیه دهد، اکنون خود به یک چالش میان 2 کشور تبدیل شده است. پاکستان کشوری است که اشتراکات فرهنگی بسیار نزدیکی با ایران دارد. پس از ایران، بیشترین جمعیت شیعه را نیز دارد. این همسایه شرقی تنها کشور مسلمانی است که بمب اتم دارد. این کشور دارای بمب اتم البته این روزها با کشوری دچار چالش شده که روز به روز ذخایر اورانیوم غنی شده‌اش؛ کاهش می‌یابد!
عربستان: از همان زمان که حسن روحانی بر صندلی ریاست جمهوری تکیه داد؛ حامیان این دولت در بررسی استراتژی و راهبردهای سیاست خارجی ایران، یک قوت قلب مهم داشتند. آنها به اتکای مناسبات حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی با ملک عبدالله سعودی، اختلافات با عربستان را تمام شده می‌دانستند. حتی زمانی که دیپلمات مست سعودی یک شهروند ایرانی را به قتل رساند، به‌رغم اعتراضات و مطالبات گسترده عمومی اما این دیپلمات سعودی به کشورش بازگشت تا برنامه‌ریزی‌ها برای بهبود مناسبات با مانع مواجه نشود. ابراز تمایلات برای بهبود مناسبات یکطرفه بود و این ایران بود که بارها تمایل خود برای بهبود مناسبات با سعودی را اعلام کرد اما همزمان با این ابراز تمایلات، سعودی‌ها در اندیشه‌ای دیگر بودند. 28 آبان‌ماه سال گذشته منطقه جناح در بیروت با یک انفجار بزرگ تکان خورد. تروریست‌ها به سفارت ایران در بیروت حمله کردند. 23‌نفر در این عملیات شهید شدند. به گفته شاهدان عینی اگر رشادت برخی نیروهای حزب‌الله لبنان که وظیفه حراست از سفارت را داشتند نبود، آمار آسیب‌دیدگان بسیار فراتر از این بود. در جریان این انفجار رایزن فرهنگی ایران در بیروت نیز به شهادت رسید. این انفجار یک ضربه حیثیتی به ایران بود. بیروت در واقع منطقه امنی برای ایران بود اما در روزهایی که ایران از آمادگی فراوان خود برای بهبود مناسبات با همسایگان خود به‌ویژه عربستان می‌گفت، سفارت ایران در بیروت منفجر شد. چندی بعد عوامل این انفجار دستگیر شدند. یک گروه سلفی با عنوان «عبدالله عزام» این اقدام تروریستی را انجام داده بود. فرمانده این گروه تروریستی نیز فردی به نام «ماجد الماجد» بود که دستگیر شد. ماجرا فاش شد. ماجد یک افسر سعودی وابسته به دستگاه امنیتی عربستان بود.
با افشاگری‌های رسانه‌های لبنانی مشخص شد او یکی از عوامل تروریستی زیر دست بندر بن سلطان، رئیس وقت دستگاه امنیتی سعودی بود.  سعودی‌ها پاسخ زشتی به آغوش باز ایران دادند. متاسفانه در سایه تعلل وزارت امور خارجه، ماجد که می‌توانست منبع ویژه‌ای برای طرح دعوی ایران علیه عربستان در مجامع بین‌المللی باشد؛ به طرز مشکوکی در لبنان کشته شد و حتی جنازه او نیز به عربستان سعودی تحویل داده شد. سعودی‌ها که تاکنون چنین گستاخی علیه ایران انجام نداده بودند؛ در انجام و اتمام سناریوی خود موفق بودند. به‌رغم این رفتار اما ظریف چندی بعد به بیروت رفت و جمله‌ای گفت که حزب‌الله لبنان را هم شوکه کرد. او که باید در مقام خونخواهی ایرانیان مظلوم سخن می‌گفت، در کمال حیرت همگان گفت خواهان بهبود روابط با عربستان در «عالی‌ترین سطح» است! سعودی‌ها البته این درخواست ظریف را هم بی‌پاسخ نگذاشتند. عربستان سعودی یکی از اصلی‌ترین مخالفان توافق هسته‌ای ایران و یک مانع اثر‌گذار بر سر راه این توافق است. آنها این موضوع را اعلام کرده‌اند و البته مقامات آمریکایی نیز به آن اذعان کرده‌اند. سعودی‌ها به‌رغم اقداماتشان در منطقه و تولید و تقویت تروریست‌ها علیه جمهوری اسلامی و منافع ایران در منطقه، باز هم با لبخندهای دیپلماتیک ایران مواجه شدند. دیدار ظریف و فیصل در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل می‌توانست این فضای سیاه میان 2 کشور را از بین ببرد اما سعود الفیصل چند روز پس از این دیدار، اتهامات و اظهارات تکان‌دهنده‌ای علیه ایران مطرح کرد.
او که کشورش در انتظار یک بحران بزرگ است، ایران را متهم کرد بخشی از معضل منطقه و یک اشغالگر است و در جایگاه یک تصمیم‌گیرنده برای منطقه گفت ایران باید دست از حمایت سوریه بردارد تا به عنوان بخشی از راهکار منطقه در نظر گرفته شود. این اظهارات فیصل نشان داد عزم سعودی در پیگیری اهدافش در منطقه جدی است و متاسفانه این اظهارات توهین‌آمیز او پاسخ درخوری از سوی وزارت امور خارجه به دنبال نداشت. نکته جالب اینکه این اظهارات فیصل در شرایطی رخ داد که 2 گروه از ایران و عربستان به صورت غیرعلنی مشغول بررسی راه‌های بهبود مناسبات میان 2 کشور بودند! طی یک سال اخیر رفتار دولت سعودی نشان‌دهنده افزایش جسارت این کشور در مواجهه و تقابل با ایران است. شاید یکی از مهم‌ترین گزاره‌هایی که این جسارت را نشان می‌دهد، صدور حکم اعدام آیت‌الله نمر باقر النمر، روحانی شیعه عربستانی است. اگرچه این اقدام واکنش‌های جدی به دنبال داشت اما نشان‌دهنده افزایش جسارت سعودی‌ها در مقابله با تشیع و ایران به عنوان کانون تشیع است. اقدام دیگری که عربستان اخیرا انجام داد و در واقع امید دوستان آقای هاشمی در ایران را ناامید کرد؛ اقدام ناجوانمردانه این کشور برای کاهش قیمت نفت بود که البته با هماهنگی آمریکایی‌ها صورت گرفت. در حالی که ایران تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد و اندکی افزایش فروش نفت، توانست اندک تکانی به وضعیت اقتصادی بدهد؛ سعودی‌ها با افزایش تولید، قیمت نفت را از 115 دلار به 90 دلار رساندند. نکته عجیب و البته مشکوک، اقدام وزیر نفت ایران در مواجهه با این ناجوانمردی سعودی‌ها بود. بر اساس قرار اعضای اوپک، در صورت روند کاهشی نفت از 115 دلار و در صورت نزدیک شدن قیمت به 100 دلار، باید نشست اضطراری مطرح می‌شد تا از افت قیمت جلوگیری شود اما در کمال تعجب، بیژن زنگنه هنوز نسبت به انجام این نشست اضطراری درخواست نداده است. در واقع این اقدام و عدم درخواست، همسو با سیاست‌های عربستان است. عربستان سعودی برخلاف توافقات اوپک، سهمیه عرضه و تولید خود را افزایش داده است و متاسفانه وزیر نفت ایران تاکنون نسبت به این اقدام و ضرر بزرگی که به مردم ایران وارد می‌شود؛ برای تشکیل نشست اضطراری اوپک درخواستی نداده است. به هر حال هماهنگی عربستان سعودی با G20 و عدم واکنش درست از سوی ایران درحالی است که این موضوع در مجموع منجر به تقویت جایگاه سعودی در اوپک می‌شود و متاسفانه در این صورت سیاست‌های منطقه‌ای عربستان سعودی علیه ایران و شیعیان تقویت می‌شود.
امارات: امارات عربی متحده با طرح دعوی جزایر سه‌گانه همواره حرف‌هایی را علیه ایران مطرح کرده است اما نکته مهم درباره این ادعاهای اماراتی ها، عدم وجاهت آنها بوده است. در واقع بی‌توجهی ایران به این ادعاها و نیز تنظیم سیاست‌های منطقه‌ای ایران به گونه‌ای بوده که این ادعاهای امارات عربی متحده راه به جایی نمی‌برد و صرفا اوج این ادعاها، اختصاص بخشی از قطعنامه‌های تزئینی شورای همکاری خلیج‌فارس به این موضوع بود. با این حال سفر منطقه‌ای جواد ظریف، خبری را در منطقه منتشر کرد که هم رسانه‌های عربی و هم رسانه‌های ایرانی را شوکه کرد! 2 روزنامه معتبر عربی یعنی الشرق‌الاوسط و القدس‌العربی در گزارشاتی نوشتند وزیر امور خارجه ایران در امارات گفته است ایران حاضر است درباره جزیره ابوموسی گفت‌وگو کند. برخی رسانه‌های معتبر غربی نیز این خبر را منتشر کردند. این یک خبر تکان‌دهنده در ایران بود چراکه بر اساس آن وزیر امور خارجه ایران آماده گفت‌وگو درباره بخشی از خاک خود بود. با این حال اعتراضات در ایران با تکذیبیه وزارت امور خارجه کمی آرام گرفت. این ماجرا البته تمام نشد. به گونه‌ای که نبیل العربی، دبیرکل اتحادیه عرب نیز اخیرا از محتوای دیدار خود با جواد ظریف خبر داد. براساس گزارش روزنامه الحیات، العربی درباره دیدارش با ظریف گفت: به او درباره جزایر سه‌گانه و اختلاف با امارات گفتم و همچنین به او گفتم ما امیدواریم این مساله طبق ماده 33 منشور سازمان ملل به واسطه مذاکرات و در نهایت ارجاع به دادگاه بین‌المللی حل شود. دبیرکل اتحادیه عرب درباره پاسخ وزیر امور خارجه ایران نسبت به این مساله نیز افزود: در این باره آنچه وزیر (ظریف) به من گفت این بود که مذاکرات «شاید» یک راه‌حل باشد اما وزیر خارجه قبلی (صالحی) به من گفته بود اینجا خاک ما است و ما در این باره با کسی صحبت نخواهیم کرد و این خود «تحولی مثبت» است. وی در پاسخ به این سؤال که بنابراین از دیدگاه شما تحول مثبتی در مساله جزایر سه‌گانه ایجاد شده است؟ بیان کرد: اینکه در این باره چه پیش خواهد آمد، نمی‌دانم اما می‌دانم که او (ظریف) با تعدادی از وزیران خارجه کشورهای عربی نشست داشته است. به اعتقاد کارشناسان این ماجراها باعث تقویت ادعاهای اماراتی‌ها درباره جزایر سه‌گانه می‌شود و قاعدتا تقویت این ادعا می‌تواند مناسبات 2 کشور را دچار چالش جدی کند. کما اینکه وزیر خارجه امارات، امسال در سازمان ملل موضوع جزایر سه‌گانه را مطرح و ایران را اشغالگر نامید.
بحرین: انقلاب مردم بحرین و سرکوب آن توسط آل‌خلیفه با کمک نظامیان سعودی باعث شد مناسبات ایران با حکام این جزیره سابقا ایرانی با چالش مواجه شود. با این حال از زمان آغاز دولت روحانی تاکنون، هیچ نشانه‌ای مبنی بر بهبود مناسبات ایران با جزیره بی‌ثبات مشاهده نشده است. تاسف‌انگیز این است که اظهارات بسیار توهین‌آمیز مقامات بحرینی به مقامات ارشد کشورمان نیز مشاهده شده است. از سوی دیگر همزمانی و تبعیت مواضع مقامات بحرین از سعودی علیه ایران نیز پیام آشکاری است که آل‌خلیفه به ایران می‌دهد. همزمان با اظهارات ضد ایرانی سعود الفیصل، خالد بن احمد بن محمد آل خلیفه، وزیر خارجه بحرین گفت «آنچه «سعود الفیصل» از ایران و سیاست‎هایش در منطقه گفت، عین حقیقت است». او افزود: «ایران اگر در صدد این است که جزئی از حل مسأله باشد باید هراس‌افکنی ملت‎های منطقه را متوقف کرده و از کشورها و جزایری که اشغال کرده عقب‎نشینی کند». به هر حال بحرین همچنان به کمک عربستان، انقلاب مردم این کشور را سرکوب می‌کند و متاسفانه مواضع گستاخانه آل‌خلیفه علیه ایران نیز روز به روز بیشتر می‌شود. در بحرین به عنوان یکی دیگر از کشورهای مسأله‌ساز نیز هیچ نشانه‌ای که حاکی از تغییر و بهبود مناسبات باشد، مشاهده نمی‌شود.
ترکیه: از همان زمانی که شاخه سکولار اخوان‌المسلمین در ترکیه قدرت را به دست گرفت؛ ایران از این موضوع استقبال کرد. به هر حال اردوغان با همه انحرافات عقیدتی و سیاسی بسیار مساعدتر از نظامیان و جریان‌های لائیک وابسته به آمریکا بود. ترکیه نیز ارزش همسایه شرقی خود را خوب می‌دانست. در کنار اشتراکات فرهنگی و بعضا عقیدتی، ایران و ترکیه بازارهای مکمل فراوانی داشته و دارند و همین موضوع باعث شده است همکاری‌های اقتصادی ایران و ترکیه به 30 میلیارد دلار برسد که کشور اردوغان را به عنوان یکی از 3 شریک اقتصادی ایران تبدیل کرده است. به‌رغم همکاری‌های ترکیه در موضوع هسته‌ای، البته اختلافات اساسی میان ایران و ترکیه نیز وجود داشته است. ترکیه دقیقا در محور مقابل ایران در تحولات منطقه نقش‌آفرینی می‌کند. ترکیه یکی از اصلی‌ترین عوامل تجهیز تروریست‌ها در سوریه است. با این حال اما ملاحظات و مناسبات 2 کشور بر سر جای خود باقی مانده است. پس از آنکه آمریکا در مصر به جریان سیاسی نزدیک به اردوغان ضرب شست نشان داد و محمد مرسی به قفس افتاد؛ اردوغان با یک شکست مفتضحانه در منطقه مواجه شد اما وقتی سال گذشته به تهران آمد، مورد عطوفت رهبر انقلاب قرار گرفت. سفر حسن روحانی به ترکیه نیز نوید‌بخش دوره‌ای جدید در مناسبات 2 کشور بود اما در کمال تعجب، این روزها اردغان تندتر و بی‌پروا‌تر از دفعه قبل وارد کارزار منطقه شده است. تاسف‌انگیز‌تر اینکه این بار ملاحظات گذشته نیز کنار گذاشته شده و اردوغان گستاخانه علیه ایران و مقامات کشورمان موضع می‌گیرد. گستاخی اخیر اردوغان نشان می‌دهد واقعیت مناسبات میان 2 کشور چیست. درباره مناسبات دولت جدید و ترکیه مسائل بسیار مهم دیگری مانند پشت پرده دستگیری برخی تجار ایرانی در ترکیه نیز وجود دارد. به هر حال باید نشست و ارزیابی کرد چه اتفاقی رخ داده که ترکیه، در رقابت منطقه‌ای با ایران، با خیالی آسوده از خطوط قرمز عبور می‌کند؟ و آیا پاسخی مناسب نیز به این عبور از خطوط قرمز شنیده است؟ این سوال را گوشه ذهن داشته باشیم که چرا ترکیه نیز همانند آل‌سعود در مقابله با ایران، گستاخ‌تر شده است؟
آذربایجان: جمهوری آذربایجان اگرچه یک بحران یا چالش مهم نیست اما اتفاقی که اخیرا افتاد، نشان می‌دهد باید به صورت ویژه این کشور در وزارت امور خارجه مورد ارزیابی قرار گیرد. چندی پیش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک فروند پهپاد اسرائیلی که قصد ورود به آسمان نطنز را داشت؛ هدف قرار داد و ساقط کرد. اگرچه در ابتدا برخی منابع از همکاری یک کشور عربی با رژیم صهیونیستی در این ماجرا خبر دادند اما بعدها مشخص شد پهپاد اسرائیلی از خاک آذربایجان وارد آسمان ایران شده است! نفوذ گسترده صهیونیست‌ها در آذربایجان و نیز تحرکات گسترده آنان در حوزه‌های اقتصادی و امنیتی یک زنگ خطر برای دستگاه‌های مرتبط در ایران است. پس از آشکار شدن نقش آذربایجان در ماجرای ترور دکتر مسعود علیمحمدی، اکنون این دومین باری است که همکاری این کشور با رژیم صهیونیستی آشکار شده است و البته نشانگر آن است که دیپلماسی منطقه‌ای دولت آقای روحانی نیز نتوانسته مانع این همکاری‌ها شود. صهیونیست‌ها در کشوری جولان می‌دهند که بیشتر از 90 درصد جمعیت این کشور شیعه هستند.
تحولات منطقه
یکی دیگر از مواردی که می‌توان درباره دیپلماسی منطقه‌ای دولت یازدهم درباره آن بحث کرد؛ موضوع تحرکات دیپلماتیک ایران در قبال تحولات منطقه طی یک سال اخیر است. در قبال سوریه، عراق، یمن و بحرین می‌تواند مورد به مورد این ارزیابی صورت گیرد، چراکه قطعا این تحولات ارتباط مستقیمی با نحوه تنظیم مناسبات سایر کشورهای منطقه با جمهوری اسلامی ایران دارد.
یمن: انقلاب جدید مردم یمن با محوریت انصارالله یک اتفاق بزرگ در منطقه است که به اعتقاد تحلیلگران منطقه‌ای و اندیشکده‌های معتبر دنیا، می‌تواند یک سلسله تغییرات مهم را در منطقه شکل دهد. حوثی‌ها، شیعیان زیدی هستند که محوریت این انقلاب را بر عهده دارند. آنها اکنون در مرزهای جنوبی عربستان سعودی قدرتنمایی می‌کنند و با جلب نظر و اعتماد بسیاری از مردم اهل سنت یمن، در حال سامان دادن به امور این کشور کهن هستند. در این میان آگاهان باخبرند که انسجام این انقلابیون از چه طریقی صورت می‌گیرد. تحولات یمن تا چه اندازه متاثر از دیپلماسی فعال جمهوری اسلامی بوده است؟ آیا دیپلمات‌ها در این انقلاب بیشتر نقش داشته‌اند یا... .
عراق:  پس از حملات گسترده داعش به عراق، در همان ابتدا تنها مواضعی مبنی بر «جنگ با داعش» از سوی رئیس دولت اتخاذ شد. حامیان دولت نیز بر موضوع مقابله مستقیم با داعش تاکید می‌کردند اما پس از آنکه موضوع همکاری ایران و آمریکا برای مقابله با داعش منتفی شد، گویی تحرکات دیپلماتیک ایران در موضوع عراق نیز فروکش کرد؛ چرا؟ ایران در مقابل جبهه رقیب، چه تحرک دیپلماتیک چشمگیری داشته است؟ در مقایسه با ترکیه و عربستان، آیا رفتار دیپلماتیک ایران قابل توجه است؟ آیا نبرد در عراق یک نبرد نیابتی نیست؟ نقش دیپلماسی ایران در این نبرد نیابتی کجاست؟ چه رایزنی‌های دیپلماتیکی برای موضوع عراق شده است؟
سوریه: موضوع سوریه نیز تا حدود زیادی شبیه عراق است. اگرچه مواضع آقای روحانی در قبال سوریه مواضعی اصولی بوده است اما پس از آنکه آمریکا مانع حضور ایران در نشست ژنو 2 شد؛ تقریبا مانور دیپلماتیک قابل توجهی از سوی وزارت امور خارجه درباره سوریه مشاهده نشد؛ چرا؟ آیا سوریه و عراق باید مواردی برای همکاری مشترک با آمریکا تعریف می‌شدند؟ یا به عنوان خطوط اصلی جریان مقاومت باید نسبت به آنها توجه داشت؟ اگر زمانی شرایط مهیا شود، باید نهادهای مسؤول اعلام کنند آیا کمک‌ها و حمایت‌های معمول ایران به سوریه همانند روال سابق دنبال شده است؟ اگر قرار باشد قضاوتی منصفانه صورت گیرد؛ واقعیت این است که دیپلماسی منطقه‌ای دولت یازدهم نمره خوبی نخواهد گرفت. اگر ماجرای سفر امیر مست کویت به ایران را به عنوان یک نشانه خوب از بهبود مناسبات ایران در منطقه تلقی کنیم؛ در مقابل گزاره‌های بسیاری هست که می‌گوید مناسبات همسایگان (آنهایی که درباره آنها بحث شد) با ایران بهبود نیافته است. جای دیپلماسی ایران در تحولات منطقه‌ای خالی است و متاسفانه این درحالی است که این تحولات آینده غرب آسیا را رقم خواهد زد.  از لبخندها و تحرکات بیش‌فعالانه جواد ظریف در موضوع هسته‌ای، در مسائل منطقه‌ای خبری نیست! شاید مذاکرات هسته‌ای تمام وقت وزیر امور خارجه را پر کرده باشد. آیا زمان آن نیست آقای روحانی که متخصص امنیت ملی است چاره‌ای برای دیپلماسی منطقه‌ای بیندیشد؟ مرزهای ایران یک گزاره مهم و مقوم امنیت ملی است اما خود آقای روحانی بهتر می‌داند آیا اکنون شرایط روابط با همسایگان مساعد است یا خیر؟!  ماجرای تحولات منطقه مشخص است. موضوع پنهانی وجود ندارد اما همانگونه که فرمانده نیروی انتظامی کشور کند بودن دیپلماسی را در حوزه مسؤولیت خود احساس می‌کند، در حوزه تحولات منطقه‌ای و بویژه تحولات غرب آسیا نیز این حرکت آرام وزارت امور خارجه مشهود است. به هر حال اکنون 14 ماه پس از آغاز به کار دولت یازدهم، می‌توان محصول دیپلماسی منطقه‌ای این دولت را به نقد کشید.

 

هشدار آیت‌الله‌العظمی جوادی‌آملی به آل‌سعود
آیت‌الله‌العظمی جوادی‌آملی با انتقاد از حکم دادگاه عربستان درباره شیخ نمر اظهار داشت: شیخ نمر حق گفته و دارند او را اعدام می‌کنند و این را عدل می‌دانند، این عربستان اگر بیدار نشود ملت بیدارش می‌کند، مگر می‌شود خون پاک این فرد را بر زمین ریخت؟ وی با انتقاد از رفتار دوگانه در قبال حقوق بشر افزود: در حقوق بشر هم دستشان خالی است، اینها صبغه علمی ندارد، عدل را خودشان معنا می‌کنند، تروریسم بد و خوب را خودشان معنا می‌کنند، یک روز ایران را محور شرارت می‌دانند، چون جای اشیا را خودشان تعیین می‌کنند. دنیا آشوب شده است، اینکه برخی می‌گویند زن و مرد مساوی است به همین دلیل است، اینکه قرآن می‌گوید در ارث دست نزنید و نگویید میان برادر و خواهر چه تفاوتی هست، خدا می‌فرماید شما چه می‌دانید شاید چیزی رخ دهد که به نفع شما باشد.

سکوت هاشمی درباره آیت‌الله نمر
درحالی که اقدام دادگاه سعودی در صدور حکم اعدام برای «آیت‌الله نمر باقر النمر» اعتراضات بسیار زیادی در دنیا و بویژه در ایران داشته است اما حجت‌الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی تاکنون درباره این اقدام سعودی‌ها اظهار نظر نکرده و سکوت اختیار کرده است. به گزارش «وطن امروز» درحالی که پیش از این اطرافیان هاشمی روابط دوستانه و نزدیک رفسنجانی با عبدالله، پادشاه عربستان را به عنوان یک برگ برنده برای ایران تلقی می‌کردند اما مشخص نیست چرا هاشمی رفسنجانی نسبت به این حکم اعدام سکوت کرده است. درحالی که قبل از صدور حکم اعدام، مراجع تقلید کشورمان به عربستان سعودی هشدار داده بودند؛ اما صدور این حکم اعدام در واقع نوعی بی‌اعتنایی به این هشدار‌ها بود. طی روزهای اخیر مراجع تقلید در کشورمان به مقامات سعودی هشدار دادند در صورت اجرای این حکم با واکنش قاطع و هزینه‌ساز مواجه خواهند شد. به نظر می‌رسد در چنین شرایطی، سکوت رفسنجانی نسبت به اقدامات ضدشیعی دوستانش در عربستان قابل توجیه نباشد.

بیانیه انجمن اسلامی دانشگاه صنعتی امیرکبیر پیرامون عملکرد دولت
انجمن اسلامی دانشگاه امیر کبیر با انتشار بیانیه‌ای از پرداختن دولت به حاشیه‌ها انتقاد کرد. به گزارش «وطن امروز» در بخشی از این بیانیه آمده است: جای بسی تأمل است که با وجود بسیاری از مسائل کلان کشوری اعم از داخلی و بین‌المللی، اقدامات روشنی از طرف دولت جهت رفع آنها صورت نمی‌گیرد. در این برهه خاص از زمان که دوره توافقنامه هسته‌ای رو به اتمام است، بیکاری، رکود و تورم بیداد می‌کند و مسائلی همچون پرونده‌های قطور نفتی نیاز به روشنگری دارند، پرداختن دولت به مسائل حاشیه‌ای، خبر از نوعی گروکشی سیاسی برای دوره‌های بعدی ریاست‌جمهوری می‌دهد. عدم تمرکز رسانه ملی به طور جدی بر مسائلی که در بالا قید شد، حاکی از شکل سازمان یافته‌ای از فرافکنی دولتی است. سیاست‌های اقتصادی و صنعتی دولت که رنگ و بوی نهادگرایی می‌دادند و در ماه‌های اول با جدیت دنبال می‌شدند تا مشکلات اسفبار دوره قبلی ریاست‌جمهوری را التیام دهند، نتوانسته‌اند جز اندک منفعتی، بار سنگینی را از دوش قشر متوسط و ضعیف جامعه بردارند. تورمی که در دولت قبل به شکل سرسام‌آوری رشد کرد و اقشار ضعیف جامعه زیر فشار آن خرد شدند، همچنان قربانی می‌گیرد. قدرت خرید تنها اندکی افزایش یافته است. این مسائل هیچ تطبیقی با شعارهای دولت تدبیر و امید ندارد. از دولت این انتظار می‌رود که وقت خود را صرف علنی کردن مسائلی کند که مستقیماً به حقوق ملت ایران مرتبط است و پنهان‌کاری در آنها موجب رنجش اقشار مختلف مردم است.

بخش زیادی از راه را رفته‌ایم
عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان گفت: در مذاکرات اخیر با 1+5 در بعضی جزئیات پیشرفت‌هایی داشته‌ایم اما در مسائل اساسی هنوز توافق حاصل نشده است. سید‌عباس عراقچی در دانشگاه تهران در جمع خبرنگاران افزود: موضوعات بسیار مهمی باقی مانده که درباره آنها هنوز توافقی حاصل نشده است؛ البته کار زیادی صورت گرفته و روی گزینه‌های مختلف فکر، بحث و مذاکره شده است. وی اضافه کرد: درباره انتخاب‌های مختلفی که وجود دارد کار شده است و کارشناسان در جلسات مختلف آن را بررسی کرده‌اند. معاون وزیر امور خارجه همچنین از ادامه مذاکرات کارشناسی در وین در چهارشنبه و پنجشنبه این هفته خبر داد و افزود: زمان مذاکرات بعدی 1+5 بزودی تنظیم می‌شود و فکر می‌کنم شاید 2 هفته دیگر مجدداً جلسه سه‌جانبه‌ای میان آقای ظریف، خانم اشتون و آقای کری برگزار شود. وی در پاسخ به پرسشی درباره اظهارات نماینده روسیه مبنی بر حل و فصل 90 درصد اختلافات گفت: خیلی به این درصدها اعتقاد ندارم، مهم این است که ما بخش زیادی از راه را رفته‌ایم و مسیر مذاکرات به مقدار بسیار زیادی طی شده است اما آیا اینکه به توافق رسیده‌ایم یا می‌توانیم برسیم هنوز محل سؤال است.

رئیس‌جمهوری در نامه‌ای به محضر حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، رهبر حکیم انقلاب اسلامی، از سوی خود و همه اعضای شورایعالی انقلاب فرهنگی و دبیرخانه شورا، از تمدید احکام اعضای فعلی و تعیین 3 عضو حقوقی جدید این شورا و نیز ترسیم افقی راهبردی در مسیر تعالی شورایعالی انقلاب فرهنگی قدردانی کرد. در بخشی از این نامه آمده است: «همه نهادهای مسؤول باید با تلاشی افزون‌تر در مسیر طولانی تحقق اهداف فرهنگی انقلاب اسلامی به جبران کاستی‌ها بپردازند و با افزایش اعتماد و مشارکت مردم، شکوفایی ارزش‌های اخلاقی و اسلامی در جامعه را سامان دهند. بی‌تردید در این راه بلند، رهنمودها و حمایت‌های رهبری بزرگوار، هدایتگر و توان‌افزا خواهد بود و تلاش‌های شورایعالی انقلاب فرهنگی را جهت خواهد داد. ضمن آرزوی سلامتی و طول عمر، توفیقات روزافزون حضرتعالی را از خداوند منان خواستارم.»
 

نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی صبح دیروز (یکشنبه) پارلمان،‌ طی اخطاری با استناد به اصل ۱۵۲ قانون اساسی خواستار واکنش ریاست جمهوری و وزارت خارجه به عملکرد دولت ترکیه شد.  وی اضافه کرد: دولت ترکیه مردم خود را می‌کشد، در کشتار عراق و سوریه شریک داعش است و از داعش و تروریست‌ها حمایت می‌کند. نماینده ارومیه با بیان اینکه دولت ترکیه از دولت‌های ستمگر در قالب ناتو حمایت می‌کند، تصریح کرد: دولت و صدا و سیما نقش ترکیه در تشکیل گروه‌های تروریستی را برای مردم شرح دهند.  وی اضافه کرد: مردم ترکیه در حمایت از نظام اسلامی و مسلمانان راهپیمایی کردند که صدا و سیما این راهپیمایی را به نمایش نگذاشت، رئیس‌جمهور این کشور هم علیه اسلام و مسلمین کار می‌کند.
 

معاون قضایی دیوان عدالت اداری گفت: همه سایت‌هایی که دستور موقت در رابطه با رفع فیلتر آنها از سوی دیوان صادر شده است؛ رفع فیلتر شده‌اند. حجت‌الاسلام موسی قربانی با بیان این مطلب افزود: در رابطه با فیلتر سایت‌ها توسط وزارت ارشاد؛ دادخواستی از سوی دستگاه‌های مرتبط به دیوان عدالت اداری ارسال شد، دیوان به این دادخواست رسیدگی کرد و در این خصوص یک دستور موقت صادر شد که براساس آن دستور موقت، سایت‌هایی که توسط وزارت ارشاد فیلتر شده بودند، رفع فیلتر شدند. وی به میزان گفت: قاعدتا اگر این سایت‌ها همچنان در حالت فیلتر باقی می‌ماندند دوباره به دیوان مراجعه می‌کردند و عدم مراجعه آنها نشان می‌دهد همه سایت‌ها رفع فیلتر شده‌اند. معاون قضایی دیوان عدالت اداری در رابطه با آخرین وضعیت بررسی پرونده فیلتر سایت‌ها توسط وزارت ارشاد در هیات عمومی دیوان خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه رسیدگی به این دادخواست در صلاحیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری است؛ هنوز از ناحیه هیات عمومی به وزارت ارشاد ابلاغ نشده و زمانی که این دادخواست به وزارت ارشاد ارسال شود؛ آن وزارتخانه باید دفاعیات خود را با استدلالات قانونی در صحن هیات عمومی دیوان عدالت اداری ارائه کند تا به آن رسیدگی شده و در این زمینه تصمیم‌گیری شود.
 

سرنا شیم، خبرنگار شبکه پرس‌تی‌وی گفت: سازمان اطلاعات ترکیه مرا به دلیل پوشش اخبار مربوط به موضع آنکارا در قبال شهر عین‌العرب (کوبانی) سوریه، به جاسوسی متهم کرد. سرنا شیم با اشاره به اینکه وی در میان معدود خبرنگارانی بوده که اخبار مربوط به تروریست‌های نفوذ کرده به خاک سوریه از طریق مرز ترکیه را پوشش داده است، افزود: تصاویری دریافت کرده بودم که تروریست‌های تکفیری را سوار بر کامیون‌های سازمان جهانی غذا و دیگر نهادهای غیر‌دولتی در حال عبور از مرز ترکیه به سوریه نشان می‌داد. خبرنگار شبکه پرس‌تی‌وی با اشاره به گزارش‌های خود درباره «ورود گروه موسوم به ارتش آزاد سوریه (به این کشور) و... رؤیت مهر گذرنامه تروریست‌های تکفیری و کسب اطلاعات دست اول مبنی بر اینکه تروریست‌ها در حقیقت در این کشور (ترکیه) بوده‌اند در حالی که ترکیه همچنان سعی در کتمان این مطلب داشت» تصریح کرد: دلیل این اتهام به طور حتم ارائه گزارش درباره سوریه بوده است. سرنا شیم قویاً اتهامات مطرح شده را رد و تصریح کرد که از شنیدن آنها «متعجب» شده است چرا که وی چیزی برای پنهان کردن ندارد و هرگز کاری خارج از حرفه‌اش انجام نداده‌ است.