دکتر ناصر  محرم‌نژاد*: چندی پیش [۴ آبان امسال] تعدادی از کارشناسان سازمان حفاظت محیط‌زیست در تجمع اعتراض‌آمیزی نسبت به ضعف مدیریت در سازمان حفاظت محیط‌زیست و اینکه رئیس سازمان بیشتر به کارهای سیاسی می‌پردازد و مقوله محیط‌زیست در اولویت بیست و هفتم ایشان است ابراز نگرانی کردند(روزنامه‌های جام جم، همشهری، فرهیختگان، خراسان، خبرگزاری فارس و «وطن امروز» مورخ 5 آبان 94). رسانه ملی نیز در برنامه پربیننده 20:30 چهارم آبان گزارش اعتراض کارکنان سازمان را پخش کرد که رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست طی نامه‌ای به رئیس رسانه ملی نسبت به انتشار گزارش تصویری از اعتراض کارکنان آن سازمان بشدت اعتراض کرده و آن را مصداق «تحریک مردم علیه دولت» دانست (منبع شماره 39).
اگرچه منتقدان اوضاع سازمان حفاظت محیط‌زیست را به روش‌های مختلف ساکت کرده‌اند ولی سوالات زیر در ذهن خوانندگان روزنامه‌ها و بینندگان تلویزیون همچنان بی‌پاسخ مانده است. از جمله اینکه چه عواملی کارکنان محیط‌زیست را برای تجمع اعتراضی تحریک کردند؟ (منبع شماره26). مطلبی که در زیر می‌خوانید تحلیلی است بر آنچه گذشت و سعی می‌شود اذهان عمومی در این زمینه روشن شود. سوالاتی که در اذهان عمومی بی‌پاسخ مانده عبارتند از:
1- آیا نحوه مدیریت رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست پس از 8 سال تجربه دوره اول، در این 2 سال اخیر ضعیف بوده است؟
2- آیا رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بیشتر به مسائل سیاسی می‌پردازد تا به مسائل محیط‌زیست؟
3- آیا مقوله محیط‌زیست آنطور که کارکنان معترض محیط‌زیست گفته‌اند اولویت 27 رئیس سازمان است؟
4- آیا فساد مدیریتی به گفته کارکنان معترض متوجه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست است یا خیر؟
البته کارکنان معترض سازمان حفاظت محیط‌زیست زمانی که از رسیدگی مسؤولان سازمان به اعتراض خود ناامید شدند ناچار موارد تخلفات مورد نظرشان را در 27 بند به کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی منعکس کردند(منبع شماره 27). رئیس کمیسیون اصل نود آقای پورمختار اعلام کرد نامه کارکنان معترض سازمان حفاظت محیط‌زیست به دستمان رسیده و حتما به تمام موارد اشاره شده در آن رسیدگی می‌شود. (منبع شماره 25)
امر رسیدگی به سوال بند 4 از وظایف کمیسیون اصل 90 است و اگر اراده‌ای در این باره وجود داشته باشد قطعا رسیدگی می‌شود البته در نامه کارکنان معترض سازمان حفاظت محیط‌زیست مواردی از فساد مدیریتی و مالی مرقوم شده است و احتمال دارد این موارد نیز توسط کمیسیون اصل نود مورد رسیدگی قرار گیرد.
الف- تحلیل ضعف مدیریت ریاست محترم سازمان حفاظت محیط زیست. ضعف مدیریت مقوله کیفی نیست تا هرکس به سلیقه خود آن را تفسیر یا تعبیر کند بلکه دارای شاخص‌هایی است که با آن سنجیده می‌شود. به‌عنوان مثال وقتی از تصادفات جاده‌ای صحبت می‌شود، ضعف و قوت مدیریت آن متکی به آمار تصادفات در زمان حال و مقایسه آن در سال‌های گذشته است. هرگونه بهبود روش مدیریتی یا ایجاد قوت در مدیریت باید منجر به کاهش تصادفات جاده‌ای شود و برعکس، هرگونه ضعف مدیریت در آن موجبات افزایش تصادفات جاده‌ای را سبب می‌شود. درباره مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست باید گفت، از آنجایی که یک سازمان بین بخشی است، ضعف یا قوت مدیریت آن، مجموعه‌ای از عملکردهای بخش‌های مختلف کشوری است و سازمان حفاظت محیط‌زیست نمی‌تواند ضعف یا قوت خود را منتسب به ضعف و قوت بخش‌های اجرایی کشور بداند و مثل معروف توپ را در زمین دیگری انداختن درباره سازمان حفاظت محیط‌زیست صادق نیست. به همین علت است که سازمان‌های بین‌بخشی را به روش مدیریت استراتژیک باید مدیریت کرد (کتاب مدیریت و برنامه‌ریزی محیط‌زیست). بنابراین برای تحلیل ضعف و قوت مدیریت سازمان به عملکردهای موضوعی می‌پردازیم و قضاوت را برعهده خوانندگان این سطور واگذار می‌کنیم.
مدیریت تالاب‌ها و دریاچه‌ها
طبق آمار سازمان حفاظت محیط‌زیست تعداد 201 تالاب در کشور به ثبت رسیده و از بین آنها 24 تالاب دارای اهمیت بین‌المللی است و در دبیرخانه کنوانسیون رامسر با 22 عنوان به ثبت رسیده است. تابستان سال جاری رسانه‌های گروهی از قول کارشناسان خبره نوشتند 100 تالاب کشور که در میان آنها تالاب‌های بین‌المللی نیز وجود دارند، در حال خشک شدن هستند (منبع شماره 38) و دلیل آن را مدیریت ناصحیح اعلام کردند. سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره تالاب‌ها اختیارات قانونی وسیع دارد و هیچگونه بهانه کمبود قانون یا موانع قانونی مسموع نیست. براساس ماده 16 قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست (مصوب سال 1353 و اصلاحیه سال 1371) همه تالاب‌های متعلق به دولت در اختیار سازمان حفاظت محیط‌زیست است و این سازمان در بهره‌برداری از آنها قائم‌مقام قانونی است(کتاب مدیریت و برنامه‌ریزی محیط زیست). همچنین در بند «ب» ماده 5 قانون ایمنی زیستی مصوب 1388 سازمان حفاظت محیط‌زیست مسؤول حفاظت از تالاب‌هاست. همچنین در ماده واحده طرح نجات و احیای دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور (مصوب 1391) سازمان حفاظت محیط‌زیست مکلف است ظرف 3 ماه فهرست تالاب‌ها و دریاچه‌هایی را که نیازمند حمایت و حفاظت هستند تهیه کرده و عملیات اجرایی حمایت‌های خود را حداکثر ظرف 3 سال (یعنی تا پایان سال 94) به نتیجه برساند. بدون تردید ضعف مدیریت منجر به خشک شدن نیمی از تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور شده است. بدیهی است مدیریت تالاب‌ها پیچیده بوده و با مدیریت ضعیف به هیچوجه نمی‌توان آن را تمشیت کرد. تالاب‌ها در معرض ورود انواع آلاینده‌های بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی به وسیله مزارع کشاورزی، ورود فاضلاب‌های صنعتی، ورود فاضلاب‌های شهری؛ چه تصفیه شده و چه تصفیه نشده، رسوبات ناشی از فرسایش خاک بالادست، اجرای طرح‌های توسعه و زیربنایی نظیر راهسازی، صنایع پتروشیمی، خطوط انتقال نیرو، شکار و صید غیرمجاز، برداشت علوفه، برداشت آب برای مصارف مختلف و بیش از حد توان تجدیدپذیری تالاب، تغییر کاربری زمین برای امور کشاورزی، راهیابی گونه‌های غیربومی و مهاجم و بالاخره خشکسالی هستند. در بند 22 نامه کارکنان معترض به کمیسیون اصل 90 اشاره مختصری به موضوع ضعف مدیریت در تالاب‌های کشور به شرح زیر شده است:
22- عدم کارآیی پروژه‌های بین‌المللی با توجه به هزینه‌کرد بالا و ظهور چالش‌های زیست‌محیطی از جمله خشک شدن کلیه تالاب‌ها و از بین رفتن جنگل‌های زاگرس و وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه.
 آلودگی هوا
8 کلانشهر کشور در معرض آلودگی شدید هواست. طبق قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، وظیفه جلوگیری از آلودگی هوا بویژه شهرهای در معرض آن، از وظایف قطعی سازمان محیط‌زیست به شمار می‌رود. در زمان دولت هفتم، برای مبارزه جدی با آلودگی روزافزون هوا، طرح جامع کاهش آلودگی هوا با 7 محور اجرایی به تصویب هیات دولت رسید ولی متاسفانه در مدت 8 سال از اجرای ناقص آن در دولت‌های هفتم و هشتم، سازمان محیط‌زیست به‌رغم اینکه خود آن را پیشنهاد داده بود در عمل موفقیت چندانی کسب نکرد (منبع شماره 22). در دولت بعدی این طرح جامع کنار گذاشته شد و طرح جامع جدید در سال 1390 با 13 محور اجرایی برای کاهش آلودگی 8 کلانشهر کشور به نهاد‌های دولتی ابلاغ شد(منبع شماره 60). در این زمان مشکل جدیدی به مشکلات آلودگی هوای کلانشهرها اضافه شد و آن پدیده ذرات معلق طبیعی با قطر کمتر از 10 میکرون بود که به «ریزگرد» معروف شده است. هم‌اکنون 16 شهر کشور که شامل چندین کلانشهر نیز می‌شود با پدیده ریزگرد دست به گریبان هستند. مسؤولان محیط‌زیست ابتدا منبع ریزگرد‌ها را کشورهای عراق، کویت و عربستان عنوان کردند، لیکن بعدا معلوم شد بیشترین منبع ایجاد ریزگرد در داخل کشور خودمان است که باید سازمان محیط‌زیست آن را مدیریت کند. به‌عنوان مثال گفته شده است 25 درصد گرد و خاک در ایران فقط ناشی از خشک شدن تالاب جازموریان است (منبع شماره2). مثال دیگر اینکه استان گلستان جزو استان‌های دارای ریزگرد است(منبع شماره63). مثال دیگر اینکه مدیرکل محیط‌زیست استان کرمان گفته است 16 نقطه بحرانی تولید ریزگرد در استان کرمان وجود دارد (منبع شماره61) بنابراین دیگر نمی‌توان برای مدیریت مقابله با ریزگرد صد درصد به دنبال کشورهای عراق، عربستان و کویت باشیم. رئیس دانشگاه محیط‌زیست می‌گوید: «ما با دست خود شرایط ایجاد و توسعه گرد و غبار را فراهم کردیم». (منبع شماره64) معاون محیط‌زیست انسانی نیز می‌گوید: «ریزگرد‌ها برای مردم ایران پیامدهای روانی و اجتماعی دارد». (منبع شماره35) این مطلب نشان می‌دهد موضوع آلودگی هوا [از وظایف قطعی سازمان محیط زیست] به معضل مهم‌تری تبدیل شده که باید دغدغه روزانه رئیس سازمان محیط‌زیست کشور باشد. در ابتدای کار دولت یازدهم رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به شورای اسلامی شهر تهران رفت تا به سوالات اعضای شورا در حوزه محیط‌زیست پاسخ دهد. در این جلسه یکی از خانم‌های نماینده گفت 2 فرزند دوقلوی وی به علت آلودگی هوا دچار مشکل شده‌اند، حال باید چه کار کنم؟ که ابتکار در پاسخ به این نماینده گفته بود «اقدام عاجل فقط خروج از تهران است، نباید به مردم دروغ گفت»!(منبع شماره16)
حفاظت از جنگل‌ها
مسؤولیت مدیریت جنگل‌ها و مراتع کشور مطابق قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب سال 1346 به سازمان جنگل‌ها و مراتع واگذار شده و در سال‌های اخیر نیز وظایف مربوط به آبخیزداری به آن مسؤولیت‌ها اضافه شد (کتاب مدیریت و برنامه‌ریزی محیط‌زیست). مطابق ماده 2 قانون یادشده، حفظ، احیا، اصلاح، توسعه و بهره‌برداری از جنگل‌ها، مراتع و بیشه‌های طبیعی و اراضی جنگلی ملی شده متعلق به دولت برعهده این سازمان است. سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره جنگل‌ها و مراتع، وظایف نظارتی دارد، مثلا در بند 2 ماده 6 قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست، وظیفه تحقیقات و بررسی درباره تخریب جنگل‌ها را دارد و هنگام تعیین مناطق چهارگانه در اراضی جنگلی باید از سازمان جنگل‌ها مجوز اخذ کند. اگر سازمان حفاظت محیط‌زیست در زمینه حفاظت از جنگل‌ها و بهره‌برداری خردمندانه از آن یک قدم جلوتر از سازمان جنگل‌ها قدم بردارد، اگرچه باعث دور ماندن از وظایف اصلی نظیر آلودگی هوا و آلودگی آب می‌شود ولی خوشحال‌کننده خواهد بود بنابراین وقتی می‌بینیم که رئیس سازمان محیط‌زیست به جای سازمان جنگل‌ها، پیگیری جدی برای واردات چوب به منظور جایگزینی آن با برداشت‌ها از جنگل طبیعی می‌کند امیدوار می‌شویم (منبع شماره29). البته برخی منسوبان نیز به فکر واردات چوب هستند که نه به خاطر حفظ جنگل‌ها بلکه به خاطر مسائل دیگر است (منبع شماره37).
همه کارشناسان معتقدند احداث سد شفارود در 6 کیلومتری جنوب غربی رضوانشهر صدها هکتار جنگل‌های منحصر به فرد هیرکانی را از بین خواهد برد. سازمان جنگل‌ها و مراتع با احداث سد شفارود موافقت نکرده و خواستار ارائه گزارش ارزیابی اثرات زیست‌محیطی شده است (منبع شماره45) ولی سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده چاره‌ای جز تایید سد شفارود با کمترین تخریب ندارد (منبع شماره46). حتی نماینده سازمان جنگل‌ها را به جلسه کمیسیون ماده 2 ارزیابی زیست‌محیطی دعوت هم نکردند. باید اضافه کنم 70 انجمن زیست‌محیطی و تشکل مردمی در اعتراض به ساخت سد شفارود بیانیه دادند ولی سازمان محیط‌زیست که پیگیر واردات چوب برای حفظ جنگل است اعتنایی به دلسوزی نهاد‌های مردمی نکرد(منبع شماره48).
محیط‌زیست دریایی
سازمان بنادر و دریانوردی به موجب قانون دریایی ایران مصوب سال 1343 و قانون حفاظت دریا و رودخانه‌های مرزی از آلودگی با مواد نفتی مصوب سال 1354، وظایف مستقیم در ارتباط با مدیریت محیط‌زیست دریایی و محیط‌زیست رودخانه‌های مرزی دارد و در نمودار سازمانی آن سازمان، «اداره کل حفاظت دریایی» منظور شده است. سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌رغم اینکه مطابق بند 2 ماده 6 قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست فقط وظیفه انجام تحقیقات و بررسی‌های علمی درباره اکولوژی دریاها را دارد ولی توانسته است پست معاونت محیط‌زیست دریایی با زیرمجموعه 3 دفتر را در چارت سازمانی خود به مقامات ذی‌ربط بقبولاند.  معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده آلودگی میکروبی دریای خزر به حدی است که نه‌تنها در آن نباید شنا کرد بلکه دست زدن به آب دریای خزر نیز خطرناک است(منبع شماره54). بدیهی است وقتی دریای خزر چنین آلودگی میکروبی بالایی داشته باشد، آبزیان موجود در آن که بهترین انواع ماهیان خوراکی دریایی هستند نیز مبتلا به بیماری‌های میکروبی خواهند بود و مصرف خوراکی آنها خطرناک است(منبع شماره52). آلودگی‌های میکروبی دریای خزر ناشی از ریزش مستقیم فاضلاب‌های شهر‌های ساحلی و فاضلاب‌های کشاورزی است که مستقیما یا از طریق رودخانه‌های منتهی به دریا وارد دریای خزر می‌شود. بنابراین رسیدگی به آلودگی رودخانه‌های شمال کشور و رفع آن که طبق ماده 46 قانون توزیع عادلانه آب از وظایف قطعی سازمان محیط‌زیست است باید در اولویت این سازمان باشد، لیکن چون اقدامی مشاهده نمی‌شود، سازمان بازرسی کل کشور به فکر رسیدگی به این موضوع افتاده است(منبع شماره53). در خلیج‌فارس نیز وضعیت مشابهی وجود دارد و روزانه هزاران مترمکعب فاضلاب شهری شهرهای ساحلی به آب‌های خلیج‌فارس سرازیر می‌شود. در اعتراض به بی‌تفاوتی سازمان محیط زیست، در یک اقدام نمادین «کیانوش جهانبخش» عضو شورای شهر بندرعباس بدن خویش را در جریان مستقیم مسیر ورودی فاضلاب شهری به خلیج‌فارس قرار داد(منبع شماره41).
تالاب هامون
وقتی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در تاریخ 20 فروردین 94 در تهران به دیدار رئیس‌جمهور افغانستان شتافت، همه دوستداران محیط‌زیست خوشحال شدند که موضوع دیدار، مربوط به نجات تالاب بین‌المللی هامون از بی‌آبی است. می‌دانید که کشور افغانستان در سال 1953(1332) سد کجکی را در استان هلمند روی رودخانه هیرمند بست و در آن زمان قراردادی بین ایران و افغانستان درباره تامین حقابه تالاب هامون که از رود هیرمند تغذیه می‌کند منعقد شد. در زمان حکومت طالبان دریچه سد کاملا بسته شد و آب ورودی به تالاب هامون قطع شد. بعد از حکومت طالبان این وضعیت کم و بیش ادامه یافته است. وقتی خبر این دیدار منتشر شد همه در انتظار خبر نجات تالاب هامون بودند ولی وقتی به سایت پورتال سفارت افغانستان در تهران نگاه می‌کنیم می‌بینیم در این ملاقات هیچ صحبتی از تالاب هامون به میان نیامده و ملاقات کاملا سیاسی بوده است! (منبع شماره58)
نکته مهم و جالب اینکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی به موضوع خشک شدن تالاب هامون حساسیت نشان داده و برای چاره‌جویی، آقای ظریف وزیر امور خارجه را جهت پاسخگویی به مجلس فرا خوانده‌اند (منبع شماره43).
واگذاری آشوراده
آشوراده بخشی از تالاب میانکاله است. این تالاب در سال 1355 به‌عنوان یکی از اندوختگاه‌های زیست سپهر در ایران به تصویب سازمان بین‌المللی یونسکو رسیده است. لازم به یادآوری است تاکنون تعداد 9 اندوختگاه زیست سپهر در کشورمان به ثبت رسیده است. این اندوختگاه‌ها به‌عنوان مطلوب‌ترین شکل حفاظت از تنوع زیستی، منابع ژنتیکی و اراضی طبیعی باید مورد توجه مدیریت محیط‌زیست کشورمان واقع شود (کتاب مدیریت و برنامه‌ریزی محیط‌زیست). همچنین تالاب میانکاله یکی از 24 تالاب سایت رامسر است که در دبیرخانه کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. بنابراین آشوراده از چند جهت اهمیت بین‌المللی دارد. از نظر ملی، پناهگاه حیات وحش میانکاله بهشهر مشتمل بر خلیج گرگان، جزیره آشوراده و شبه‌جزیره میانکاله یکی از مناطق چهارگانه کشور محسوب می‌شود. واگذاری جزیره آشوراده از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آه از نهاد دوستداران محیط‌زیست برآورد. این واگذاری طی یک توافقنامه دوجانبه صورت گرفت و رئیس سازمان محیط‌زیست در پاسخ به انتقاد‌ها گفته است فقط 10درصد جزیره واگذار شده و فعالیت سازمان میراث فرهنگی تحت نظر محیط‌زیست انجام خواهد شد و جای نگرانی نیست (منبع شماره 66).
اگرچه رئیس سازمان محیط‌زیست سعی در عادی نشان دادن ماجرا دارد ولی مستندات منتشر شده و نقشه لکه‌گذاری شده نشان می‌دهد به هیچ‌وجه اینگونه نیست (منبع شماره66). جالب است که مشاور علمی سازمان محیط‌زیست در مصاحبه با مهر عنوان می‌کند این واگذاری منجر به نابودی منطقه پراهمیت زیست‌محیطی میانکاله می‌شود(منبع شماره 67) و همچنین ایشان در مصاحبه دیگری با خبرآنلاین می‌گوید جزیره آشوراده به گردشگری واگذار شد و ما باختیم. آشوراده از بین می‌رود(منبع شماره24). ظاهرا مشاور محترم، واگذاری آشوراده را در یک بازی برد و باخت 2 رئیس سازمان تصور کرده‌اند. وقتی اعتراض دوستداران محیط‌زیست به آسمان رسید و عده‌ای از رئیس سازمان محیط‌زیست شکایت کردند، سازمان بازرسی کل کشور دستور توقف واگذاری را صادر کرد(منبع شماره3).
شورایعالی حفاظت محیط زیست
با انحلال شورایعالی حفاظت محیط‌زیست در دولت نهم، با کمال تأسف از توانایی مدیریت محیط‌زیست کشور کاسته شد، زیرا مطابق ماده 2 قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست مصوب سال 1353، شورایعالی حفاظت محیط‌زیست چند نوع وظیفه به عهده دارد که مهم‌ترین آنها تعیین مناطق چهارگانه و تصویب حدود جغرافیایی این مناطق و تصویب ضوابط و استانداردهای زیست‌محیطی است(کتاب مدیریت و برنامه‌ریزی محیط زیست).
با شروع کار دولت یازدهم، در جلسه معارفه خانم دکتر ابتکار، ایشان اولین اقدام خود را احیای دوباره شورایعالی حفاظت محیط‌زیست و رسیدگی به وضعیت معیشتی کارکنان سازمان اعلام کرد (منبع شماره65) ولی به گفته معاون اسبق سازمان محیط زیست، از شروع دولت یازدهم این شورایعالی یکی- دو بار بیشتر تشکیل نشده و عملا تبدیل به ابزاری برای قانونی جلوه دادن بسیاری از تخلفات و واگذاری‌ها شده است(منبع شماره44). 4 عضو حقیقی شورایعالی که توسط رئیس سازمان محیط‌زیست معرفی می‌شوند اغلب از اوضاع سازمان بی‌خبر و فاقد دانش و تجربه ‌محیط زیستی بوده و حتی بدنه کارشناسی سازمان آنها را نمی‌شناسند و نوعی یارگیری برای رئیس سازمان محسوب می‌شود(منبع شماره44). اما همان کمیسیون زیربنایی که ما به جایگزین شدن آن به جای شورای عالی اعتراض داشتیم در طول ٧ سال وسعت و تعداد مناطق تحت مدیریت را به یک و نیم برابر افزایش داد. اصلاح ضوابط استقرار صنایع، آیین‌نامه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی، آیین‌نامه پسماندهای کشاورزی، آیین‌نامه پسماند پزشکی، برنامه کاهش آلودگی هوای ٨کلانشهر، مصوبه ممنوعیت استفاده از آزبست، آیین‌نامه آمادگی و مقابله با گردوغبار، مصوبه حدمجاز آلایندگی خروجی اگزوز خودروها و موتوسیکلت‌ها، مصوبه حد مجاز آلایندگی انواع خودروهای بنزینی، گازوئیلی و دوگانه‌سوز، استانداردهای هوای پاک، آیین‌نامه اجرایی جلوگیری از آلودگی صوتی، حد مجاز آلودگی صوتی، آیین‌نامه رفع آلودگی زیست‌محیطی فعالیت‌های نفتی، آیین‌نامه ورود، ساخت و فرمولاسیون کودهای شیمیایی، آیین‌نامه اجرایی حمل‌ونقل جاده‌ای مواد خطرناک و مصوبات متعدد دیگر ماحصل استفاده سازمان محیط‌زیست از ظرفیت کمیسیون زیربنایی به جای شورایعالی محیط زیست بود (منبع شماره 44).
وضعیت معیشتی کارکنان سازمان حفاظت محیط زیست
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در جلسه معارفه خود [20 شهریور 92] یکی از 2 اولویت کاری خود را رسیدگی به وضعیت معیشتی کارکنان سازمان اعلام کرد (منبع شماره65) ولی ظاهرا این اولویت فقط مصرف روز معارفه داشته تا کارکنان سازمان محیط‌زیست فرشته نجات خود را یافته باشند. اینکه کارکنان سازمان در تجمع اعتراض‌آمیز خود شعار می‌دهند «می‌خواهیم از خط مرگ به خط فقر برسیم» (منبع شماره34) نشان می‌دهد چقدر بین ادعا و عمل فاصله وجود دارد. نکته عجیب اینکه کمیته رفاهی سازمان حفاظت محیط‌زیست در اطلاعیه خود هیچ اشاره‌ای به رفاه کارکنان سازمان نمی‌کند(منبع شماره40) بلکه با مضمون سیاسی چنین می‌نویسد: «برخی با سوءاستفاده از فضای امن نقادی و آزادی بیان در دولت یازدهم که منجر به تکلم بدون لکنت همگان در فضای آرام و به دور از شرایط امنیتی شده است...حضور خبرنگار صدا و سیما و رسانه‌های خاص مانند خبرگزاری فارس در تجمع صنفی امروز به رغم ممانعت نگهبانی مؤید آن است که اعتراضات مورد بحث، سازماندهی جدید علیه دولت یازدهم و تلاشی نو برای ایجاد بحران در فضای رسانه‌ای کشور است» (منبع شماره40). رئیس سازمان محیط‌زیست که در جلسه معارفه خود رسیدگی به وضعیت معیشتی کارکنان خود را به‌عنوان اولویت کاری خود اعلام می‌کند در پاسخ به اعتراض وضعیت معیشتی کارکنان می‌گوید: «ناراحت هستید، سازمان را ترک کنید»! (منبع شماره20)
مدیریت در سازمان حفاظت محیط‌زیست
الف- اجرای قانون برنامه پنجم توسعه: قانون برنامه پنجم توسعه کشور از سال 1390 شروع و سال 1394(امسال) پایان می‌پذیرد بنابراین اجرای 5/2 سال آن در دولت دهم و 5/2 سال آن در دولت یازدهم بوده است. مواد 186 تا 193 شامل 8 ماده از قانون برنامه پنجم به موضوع محیط‌زیست اختصاص دارد(منبع شماره47). امسال که آخرین سال اجرای این قانون است هنوز از اجرای مواد هشتگانه آن گزارشی توسط سازمان محیط‌زیست منتشر نشده ولی از شعارهای کارشناسان و کارکنان سازمان محیط‌زیست چنین برمی‌آید که پیشرفتی در اجرای قانون برنامه پنجم وجود نداشته به طوری که آنها می‌گویند «به داد محیط‌زیست برسید»(منبع شماره33).
ب- نظر نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی: نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، نظرات خود را در یک‌ساله اخیر دوره ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست به شرح زیر بیان داشته‌اند:
1- حجت‌الاسلام سیدناصر موسوی، نماینده مردم فلاورجان: محیط‌زیست جای پرداختن به مسائل سیاسی نیست(منبع شماره6).
2- سید مهدی هاشمی، نماینده مردم تهران و رئیس کمیسیون عمران مجلس: خانم ابتکار رفتار مدیریتی خود را اصلاح کند/ غالب بودن وجهه سیاسی در مواضع رئیس محیط‌زیست مشهود است(منبع شماره8).
3- محمد پورمختار، نماینده مردم کبودرآهنگ و بهار و رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس: رفتارها و رفت و آمد‌های ابتکار از ابتدا رنگ و بوی سیاسی داشت(منبع شماره9).
4- حسین طلا، نماینده مردم تهران: مجلس دغدغه‌های معترضان به عملکرد سازمان محیط‌زیست را پیگیری می‌کند(منبع شماره10).
5- ابراهیم آقامحمدی، نماینده مردم خرم‌آباد: ابتکار بیشتر به فعالیت‌های سیاسی علاقه‌مند است تا کار تخصصی. معاونت پارلمانی سازمان محیط‌زیست بی‌تعهد‌ترین نهاد است(منبع شماره11).
6- حبیب آقاجری، نماینده مردم بندر ماهشهر: نمایندگان مجلس از سازمان حفاظت محیط‌زیست تحقیق و تفحص می‌کنند(منبع شماره12).
7- سیدباقر حسینی، نماینده مردم زابل: گرفتاری‌های انتخاباتی خانم ابتکار وقتی برای پرداختن به محیط‌زیست نمی‌گذارد(منبع شماره13).
8- محمداسماعیل سعیدی، نماینده مردم تبریز: خانم ابتکار فردی کاملا سیاسی است/ رئیس‌جمهور از رئیس محیط‌زیست در پست‌های سیاسی استفاده کند(منبع شماره14).
9- حسین نجابت، نماینده مردم تهران: سیاسی‌کاری ابتکار به محیط‌زیست لطمه می‌زند. ابتکار از ابتدای دولت فعلی کاملا سیاسی بود(منبع شماره15).
10- احمد آریایی‌نژاد، نماینده مردم ملایر و عضو کمیسیون بهداشت مجلس: عملکرد سیاسی رئیس محیط‌زیست باعث سرخوردگی می‌شود. خانم ابتکار مباحث سیاسی را جای دیگر ببرد(منبع شماره18).
11- سیدشریف حسینی، نماینده مردم اهواز: خانم ابتکار اگر توان کارکردن ندارید استعفا دهید(منبع شماره19).
12- مهرداد بذرپاش، نماینده مردم تهران و عضو هیات رئیسه مجلس: خانم ابتکار به فکر مأموریت‌های اصلی باشد(منبع شماره5).
13- بهرام بیرانوند، نماینده مردم بروجرد: عملکرد ابتکار سیاسی است و قابل دفاع نیست (منبع شماره4).
14- سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، نماینده مردم مشهد: اظهار نظرهای ابتکار درباره آلودگی هوا، بنزین و پارازیت غیرکارشناسی است (منبع شماره7).
15- نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه: خانم ابتکار محیط‌زیست را رها کرده و دنبال معرفی کاندیدا برای انتخابات مجلس است (منبع شماره31).
16- فاطمه رهبر، عضو کمیسیون اصل 90: تذکر نمایندگان به سوءمدیریت ابتکار است(منبع شماره21).
 بودجه محیط زیست
به‌رغم اینکه به گفته معاون توسعه مدیریت و امور مجلس سازمان حفاظت محیط‌زیست 25 درصد به بودجه سازمان در سال 94 افزوده شده (منبع شماره49) ولی مشاور سازمان محیط‌زیست می‌گوید: «دولت تدبیر و امید در مباحث محیط‌زیست تنها شعار می‌دهد (منبع شماره32). در مقوله مدیریت از جمله مدیریت محیط‌زیست 2 ابزار اصلی در اختیار مدیر است؛ یکی نیروی انسانی و دیگری ابزارهای مالی که هر دو در اختیار سازمان حفاظت محیط‌زیست بخوبی قرار دارد (کتاب مدیریت و برنامه‌ریزی محیط زیست). سال 94 بودجه احیای تالاب‌های کشور در اختیار سازمان محیط‌زیست قرار گرفت (منبع شماره50). به گفته شمس‌الله بهمئی، 55 میلیارد تومان در بند 2 تبصره 19 بودجه 94 گنجانده شد تا در اختیار سازمان محیط‌زیست قرار گیرد، البته 60 میلیارد تومانی که حذف شد بابت آموزش گروه‌ها و توانمندسازی سازمان‌های مردم‌نهاد بود که فعلا در اولویت نبود (منبع شماره51).
 دیدار‌های سیاسی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست
1- ملاقات با وزیر خارجه فرانسه [15 اسفند 93]: به گزارش شبکه خبر، در این ملاقات که به مدت 45 دقیقه در محل وزارت خارجه فرانسه انجام شد، طرفین ضمن مرور اهم موضوعات دوجانبه مورد علاقه، درباره مسائل زیست‌محیطی نیز بحث و گفت‌وگو کردند. وزیر خارجه فرانسه در بخشی از سخنان خود با اشاره به مذاکرات هسته‌ای اظهار داشت: در زمان بسیار مهمی هستیم و امیدوارم بتوانیم به توافق قابل قبولی برای طرفین که برای همه از اهمیت خاصی برخوردار است، برسیم.
ابتکار نیز با ابراز خرسندی از بهبود نسبی فضای حاکم بر مناسبات دوجانبه، نگاه مثبت فابیوس برای پیشبرد مناسبات را مورد تاکید قرار داد و با اشاره به ظرفیت‌های استفاده نشده در این مناسبات، بازنگری در روند همکاری‌های فی‌مابین و تقویت آن را در راستای منافع 2 کشور ارزیابی کرد (منبع شماره59). باید اضافه کرد بیست و یکمین اجلاس اعضای متعاهد کنوانسیون تغییرات آب و هوا از تاریخ 30 نوامبر تا 11 دسامبر (9 آذر تا 20 آذر94) در شهر پاریس در حال برگزاری است. اگرچه میزبان کشور فرانسه است ولی دعوت‌کننده دبیرخانه کنوانسیون است بنابراین ملاقات ۱۵ اسفند سال گذشته به بهانه این اجلاس، کاملا صوری و هدف اصلی آن سیاسی بوده است.
2- ملاقات خانم دکتر ابتکار با کفیل ریاست‌جمهوری، رئیس مجلس، وزیر خارجه و رئیس گروه دوستی پارلمانی کشور عراق در بغداد [۱۱ اسفند ۹۲]: ملاقات‌های یادشده کاملا جنبه سیاسی داشته و در این ملاقات‌ها هیچ توافقنامه، قرارداد و حتی تفاهمنامه زیست‌محیطی به امضا نرسید(منبع شماره56).
3- دیدار رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با آیت‌الله اعرافی [11 آبان 94]: آیت‌الله اعرافی در دیدار معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأکید بر اینکه جامعه المصطفی العالمیه بخش بین‌المللی حوزه و تربیت طلاب غیر ایرانی را بر عهده دارد، تصریح کرد: آنچه امروز تحت نام المصطفی در شهر مقدس قم مشاهده می‌شود، به لحاظ کیفی و تنوع ملیتی در تاریخ گذشته حوزه‌های علمیه بی‌سابقه است(منبع شماره57).
4- دیدار با وزیر خارجه نروژ [29خرداد94]: معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط‌زیست کشورمان در ادامه سفر به نروژ در دیدار با «بورگه برند»، وزیر خارجه این کشور با ابراز امیدواری نسبت به دستیابی به یک توافق عادلانه و متوازن که بتواند حقوق هسته‌ای ایران را تضمین کند، درباره اوضاع جاری در منطقه و اقدامات غیراسلامی گروه تروریستی داعش در سوریه و عراق، خاطرنشان کرد: افراطی‌گری محدود به منطقه خاورمیانه نخواهد شد و مهار نکردن آن می‌تواند مشکلات جدی را برای جامعه جهانی به همراه داشته باشد. بر این اساس همکاری مشترک برای مقابله با آن مورد انتظار است. او با تاکید براهمیت توجه به تبادلات فرهنگی و علمی 2 کشور، خواستار حل مشکلات پیش آمده برای تحصیل برخی دانشجویان ایرانی در این کشور شد (منبع شماره55).
5- روزنامه اسپانیایی «ال‌موندو» مصاحبه‌ای را با معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و معاون رئیس‌جمهور کشورمان منتشر کرده است. در بخشی از این مصاحبه، روزنامه اسپانیایی از خانم ابتکار سوالی پرسیده و جوابی را از ایشان نقل کرده است. سوال‌ از این قرار است آیا بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه باید به خاطر مرگ هزاران غیرنظامی در کشورش پاسخگو باشد؟ پاسخ خانم ابتکار به این سوال، اینگونه نقل شده است: «همه سیاستمداران، هرکدام از آنها باید به خاطر اقدامات و تصمیمات‌شان پاسخگو باشند. همه!»
 نظرات رسانه‌های نوشتاری
1- برگی از اسناد سوءمدیریت ابتکار فاش شد/ انتصاب یک دیپلمه به سمت ریاست+ سند (منبع شماره1)
2- ابتکار، فرزندان معاونانش را هم استخدام کرد+ سند (منبع شماره17)
3- چرا همسر ابتکار باید رابط سازمان محیط‌زیست و وزارت نفت باشد؟! (منبع شماره23)
4- اقدامات زیادی در راستای محیط‌زیست در کلانشهرها همچنین استان‌های مختلف باید از سوی سازمان محیط‌زیست انجام می‌گرفت که به خاطر درگیر بودن ابتکار به مسائل سیاسی و حاشیه‌ای در این سازمان از سوی وی به فراموشی سپرده شده است. (منبع شماره30)
5- کارکنان محیط‌زیست علیه رئیس سیاسی/ محیط‌زیست اولویت بیست و هفتم ابتکار است. (منبع شماره36)
6- کباب پرندگان مهاجر بر آتش حرص و آز (منبع شماره 42)
7- آسمان غبار گرفته چشم انتظار یاری (منبع شماره62)
نتیجه‌گیری
هدف این مقاله، بررسی معضلات زیست‌محیطی کشور نبوده است لذا به موضوعاتی نظیر بحران زباله در استان‌های شمالی کشور، بحران مواد زائد خطرناک، آلودگی رودخانه‌های دائمی و پرآب، تخریب زیستگاه‌ها، در معرض خطر انقراض بودن تنوع زیستی، تخریب سواحل و مناطق حساس زیست محیطی، توسعه ناپایدار، آلودگی صوتی و نظایر آن پرداخته نشد. تمرکز این مقاله بر بررسی ضعف و قوت مدیریت محیط‌زیست کشور بوده که اکنون به یک معضل کشوری تبدیل شده است. مدیریت محیط‌زیست فعلی، انتظارات مردم کشور را برآورده نمی‌کند و مطالبات مردم بیش از توان مدیریتی فعلی سازمان محیط‌زیست است. از نظر علمی، مهم‌ترین هدف مدیریت محیط‌زیست دستیابی به «مواظبت زیست‌محیطی» یا
«Environmental Stewardship» از طریق تلفیق اکولوژی، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی است و هدف‌های دیگر در زیرمجموعه آن قرار دارد. مواظبت زیست‌محیطی شباهت بسیاری به مواظبت خانوادگی دارد، همانطور که پدر و مادر مواظب فرزندان خود هستند. برای دستیابی به این هدف مهم، مدیر عالی محیط‌زیست در یک کشور، بویژه در کشورهای در حال توسعه که اساسا مشکل مدیریتی در ساختار کشوری وجود دارد، نیازمند الزاماتی است که بدون آن دچار ضعف می‌شود. از الزامات مدیریت عالی محیط‌زیست می‌توان به ۱- تخصص زیست‌محیطی 2- دلسوزی به محیط‌زیست همچون دلسوزی پدر و مادر به فرزندان 3- داشتن هنر و علم مدیریت اشاره کرد (کتاب مدیریت و برنامه‌ریزی محیط زیست). اشخاص مختلف تعاریف مختلفی از مدیریت محیط‌زیست ارائه کرده‌اند که متناسب با فعالیت اجتماعی آنها بوده است. مدیریت محیط‌زیست عبارت است از فرآیند کل‌نگر و حرفه‌ای برای علوم طبیعی، علوم اجتماعی و همچنین فرآیندهایی با عمومیت کمتر نظیر مهندسی، حقوق یا طراحی مقابله با مشکلات اجتماع در محیط‌زیست پرخطر براساس روش انضباطی و دیدگاه‌های حال و آینده. با این تعریف اگر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، فاقد تخصص بوده و محیط‌زیست اولویت 27 آن باشد و علم و هنر مدیریت نیز نداشته باشد مجبور است نظیر پدر و مادری که تربیت فرزندان در اولویت آنها نیست، مدیریت را به مدیران میانی واگذار کند. اگر مدیران میانی از نوع وارداتی باشند و عمر مدیریتی خود را کوتاه ببینند، فاقد دلسوزی بوده و حتی اگر سایر الزامات را نیز داشته باشند، محیط‌زیست اولویت آخر آنهاست و آنها مجبورند مدیریت را به مدیران اجرایی که فاقد قدرت تصمیم‌گیری هستند واگذار کنند و آنجاست که باید با مدیریت خردمندانه و دلسوزانه در کشور خداحافظی کرد (کتاب مدیریت و برنامه‌ریزی محیط زیست). کارکنان سازمان حفاظت محیط‌زیست چون در متن روند مدیریت سازمان محیط‌زیست هستند وجدان آنها خدشه‌دار شده و دست به اعتراض زده‌اند. لازمه «مواظبت زیست محیطی» که در بالا به آن اشاره شد آن است که محیط‌زیست اولویت اصلی و نخست رئیس سازمان محیط‌زیست باشد و البته به همراه سایر الزامات و حتی اولویت 2 نیز جوابگو نیست، اگرنه وقتی محیط‌زیست اولویت 27 رئیس سازمان باشد انتظار حفاظت از محیط‌زیست را باید کارکنان سازمان و مردم عزیز کشورمان از ذهن خود خارج کنند.
*  نویسنده کتاب مدیریت و برنامه‌ریزی محیط زیست
 و معاون اسبق سازمان محیط‌زیست
 منابع:
1- خبرگزاری فارس- 5آبان94- برگی از اسناد سوءمدیریت ابتکار فاش شد/ انتصاب یک دیپلمه به سمت ریاست+ سند
2- سایت تابناک- 28آبان94- 25درصد گرد وخاک در ایران فقط از یک تالاب [تالاب جازموریان]
3- شهروند- توقف موقت پروژه آشوراده توسط سازمان بازرسی کل کشور
4- خبرگزاری فارس- 5آبان94- عملکرد ابتکار سیاسی است و قابل دفاع نیست- گفت‌وگو با بهرام بیرانوند، نماینده مردم بروجرد
5- خبرگزاری فارس- 5آبان94- خانم ابتکار به فکر مأموریت‌های اصلی باشد- گفت‌وگو با مهرداد بذرپاش، نماینده مردم تهران و عضو هیات رئیسه مجلس
6- خبرگزاری فارس- 5آبان94- محیط‌زیست جای پرداختن به مسائل سیاسی نیست- گفت‌وگو با حجت‌الاسلام سیدناصر موسوی، نماینده مردم فلاورجان
7- خبرگزاری فارس- 6آبان94- اظهارنظرهای ابتکار درباره آلودگی هوا، بنزین و پارازیت غیرکارشناسی است/ سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، نماینده مردم مشهد
8- خبرگزاری فارس- 6آبان94- خانم ابتکار رفتار مدیریتی خود را اصلاح کند/غالب بودن وجهه سیاسی در مواضع رئیس محیط‌زیست مشهود است- سیدمهدی هاشمی، نماینده مردم تهران و رئیس کمیسیون عمران مجلس
9- خبرگزاری فارس- 6آبان94- رفتارها و رفت و آمد‌های ابتکار از ابتدا رنگ و بوی سیاسی داشت- محمد پورمختار، نماینده مردم کبودرآهنگ و بهار و رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس
10- خبرگزاری فارس- 7آبان94- مجلس دغدغه‌های معترضان به عملکرد سازمان محیط‌زیست را پیگیری می‌کند- حسین طلا، نماینده مردم تهران
11- خبرگزاری فارس- 6آبان94- ابتکار بیشتر به فعالیت‌های سیاسی علاقه‌مند است تا کار تخصصی/ معاونت پارلمانی سازمان محیط‌زیست بی‌تعهد‌ترین نهاد است- ابراهیم آقامحمدی، نماینده مردم خرم‌آباد
12- خبرگزاری فارس- 7آبان94- نمایندگان مجلس از سازمان حفاظت محیط‌زیست تحقیق و تفحص می‌کنند- حبیب آقاجری، نماینده مردم بندر ماهشهر
13- خبرگزاری فارس- 7آبان94- گرفتاری‌های انتخاباتی خانم ابتکار وقتی برای پرداختن به محیط‌زیست نمی‌گذارد- سیدباقر حسینی، نماینده مردم زابل
14- خبرگزاری فارس- 8آبان94-خانم ابتکار فردی کاملا سیاسی است/ رئیس‌جمهور از رئیس محیط‌زیست در پست‌های سیاسی استفاده کند- محمداسماعیل سعیدی، نماینده مردم تبریز
15- خبرگزاری فارس- 8آبان94-سیاسی‌کاری ابتکار به محیط‌زیست لطمه می‌زند/ ابتکار از ابتدای دولت فعلی کاملا سیاسی بود- حسین نجابت، نماینده مردم تهران
16- سایت عصر ایران- 6بهمن92- ابتکار درباره پیشنهاد رفتن از تهران: نباید به مردم دروغ گفت
17- مشرق‌نیوز- 10 آبان94- ابتکار فرزندان معاونانش را هم استخدام کرد+ سند
18- خبرگزاری فارس- 5آبان94- عملکرد سیاسی رئیس محیط‌زیست باعث سرخوردگی می‌شود/ خانم ابتکار مباحث سیاسی را جای دیگر ببرد- احمد آریایی‌نژاد، نماینده مردم ملایر و عضو کمیسیون بهداشت مجلس
19- سایت الف- 23 بهمن93- خانم ابتکار اگر توان کارکردن ندارید استعفا دهید- سیدشریف حسینی، نماینده مردم اهواز
20- مشرق‌نیوز- 15مهر94- پاسخ ابتکار به کارکنان: ناراحت هستید سازمان را ترک کنید
21- سایت خبری 9صبح- 5آبان94- تذکر نمایندگان مجلس به سوءمدیریت ابتکار- فاطمه رهبر، عضو کمیسیون اصل 90
22- مشرق‌نیوز- 20بهمن93- چرا ابتکار طی 8 سال دولت اصلاحات کاری برای آلودگی هوای اهواز نکرد/ مردم اولویت دوم او هستند- ناصر سودانی، نماینده مردم اهواز
23- مشرق نیوز- 9آبان94- کارکنان معترض سازمان محیط زیست: چرا همسر ابتکار باید رابط سازمان محیط‌زیست و وزارت نفت باشد؟!
24- خبرآنلاین- 16آذر93- مشاور رئیس سازمان محیط زیست: جزیره آشوراده به گردشگری واگذارشد و ما باختیم/ آشوراده از بین می‌رود
25- خبرگزاری تسنیم- 13آبان94- نامه کارکنان معترض محیط‌زیست در کمیسیون اصل 90 بررسی می‌شود/ محمدعلی پورمختار گفت نامه کارکنان به دستمان رسیده و صددرصد موارد بررسی می‌شود
26- خبرگزاری دانشجو- 11آبان94- چه عواملی«کارکنان محیط زیست» را برای تجمع اعتراضی «تحریک» کردند؟ این بار اعتراضات دیگر سیاسی نیست
27- خبرگزاری فارس- 13آبان94- نامه کارکنان معترض سازمان محیط‌زیست در کمیسیون اصل 90 بررسی می‌شود
28- سایت عصر امروز- 10آبان94- ابتکار اظهاراتش درباره بشار اسد را تایید می‌کند (در مصاحبه با روزنامه اسپانیایی ال‌موندو)
29- سایت عصر امروز- 4مهر94- پیگیری جدی ابتکار برای واردات چوب/جایگزینی آن با برداشت‌ها از جنگل‌های طبیعی
30- سایت عصر امروز- 14آبان94- اقدامات زیادی در راستای محیط‌زیست در کلانشهرها و همچنین استان‌های مختلف باید از سوی سازمان محیط‌زیست انجام می‌گرفت که به خاطر درگیر بودن ابتکار به مسائل سیاسی و حاشیه‌ای در این سازمان از سوی ابتکار به فراموشی سپرده شده است
31- خبرگزاری فارس- 4آبان94- خانم ابتکار محیط‌زیست را رها کرده و دنبال معرفی کاندیدا برای انتخابات مجلس است- نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه
32- مشرق‌نیوز- 5آبان94- کهرم مشاور رئیس سازمان: دولت تدبیر و امید در مباحث محیط‌زیست تنها شعار می‌دهد
33- خبرگزاری فارس- 4آبان94- ابتکار سرانجام فریاد کارکنان خود را هم درآورد/ کارکنان محیط زیست: به داد محیط‌زیست برسید
34- مشرق‌نیوز- 4آبان94- می‌خواهیم از خط مرگ به خط فقر برسیم/ تجمع اعتراض‌آمیز کارکنان سازمان محیط زیست
35- ایسنا- 13اسفند93- معاون محیط‌زیست انسانی از پیامدهای روانی و اجتماعی ریزگردها گفت
36- وطن امروز- 5آبان94- کارکنان محیط‌زیست علیه رئیس سیاسی/محیط‌زیست اولویت 27 ابتکار است
37- ندای انقلاب- 18 خرداد93- واردات چوب توسط همسر رئیس سازمان و قرارداد فروش آنها به استانداری تهران و عدم تحویل چوب- حجت‌الاسلام سیدمهدی موسوی‌نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس+ سند
38- همشهری- 20خرداد94- 100تالاب و دریاچه کشور در آستانه خشک شدن
39- جهان صنعت- 7آبان94- معاون رئیس‌جمهور در نامه انتقادی به رئیس صداوسیما: مردم را علیه دولت تحریک نکنید
40- روزنامه ابتکار- 5آبان94- اطلاعیه کمیته رفاهی سازمان حفاظت محیط زیست
41- همشهری- 12مهر94- کیانوش جهانبخش، عضو شورای بندرعباس بدن خویش را به صورت نمادین در جریان مسیر ورودی فاضلاب شهری به خلیج‌فارس قرار داد
42- جام جم- 26 آبان94- کباب پرندگان مهاجر بر آتش حرص و آز
43- تالاب هامون ظریف را به مجلس کشاند
44- همشهری- 26آبان94- شورایعالی حفاظت محیط‌زیست از واقعیت تا عمل- مصاحبه دکتر صدوق
45- روزان16آبان94- سازمان جنگل‌ها با احداث سد شفارود موافقت نکرده و خواستار گزارش ارزیابی زیست‌محیطی شد
46- خبرگزاری مهر- 28مهر94- معاون محیط‌زیست انسانی: چاره‌ای جز تایید سد شفارود با کمترین تخریب نداریم
47- موارد محیط‌زیست در قانون برنامه پنجم توسعه کشور
48- عصر ایران- 15تیر94- 70 انجمن محیط زیستی و تشکل‌های مردمی در اعتراض به ساخت سد شفارود بیانیه دادند
49- ایسنا- 3دی93- افزایش 25 درصدی بودجه سازمان در لایحه 94/ معاون توسعه مدیریت و امور مجلس
50- پارسینه- 3بهمن93- بودجه احیای تالاب‌های کشور در سال 94
51- رهیاب- 6شهریور94- شمس‌الله بهمئی، عضو کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی گفت 55 میلیارد تومان در بند 2 تبصره 19 بودجه 94 گنجانده شده تا در اختیار سازمان محیط زیست قرار گیرد/60 میلیارد حذف شده بابت آموزش گروه‌ها و توانمندسازی سازمان‌های مردم‌نهاد بود
52- روزنامه شهروند- مهر1394- آلودگی میکروبی آبزیان دریای خزر
53- خبرگزاری جمهوری اسلامی- 29مرداد93- سازمان بازرسی آلودگی رودخانه‌های شمال کشور را پیگیری می‌کند
54- خبرآنلاین- 6آبان94- دست به آب دریای خزر نزنید/آلودگی میکروبی بالای آب سواحل نوشهر و چالوس
55- خبرآنلاین- درخواست ابتکار برای حل مشکل دانشجویان ایرانی در نروژ
56- پایگاه اطلاع‌رسانی دولت- دیدارهای ابتکار با کفیل ریاست‌جمهوری، رئیس مجلس، وزیر خارجه و رئیس گروه دوستی پارلمانی عراق
57- پایگاه خبری جامعه المصطفی- 11 آبان94- دیدار رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با آیت‌الله اعرافی
58- سایت سفارت جمهوری اسلامی افغانستان در تهران- 20حمل1394- رئیس‌جمهور غنی با خانم معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور ایران دیدار کرد
59- سایت شبکه خبر- 15اسفند93- معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست روز پنجشنبه با لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه دیدار و گفت‌وگو کرد
60- آفتاب یزد- 22اسفند90- طرح جامع کاهش آلودگی هوای 8 کلانشهر کشور ابلاغ شد
61- خبرگزاری فارس- 26خرداد94- وجود 16 نقطه بحرانی تولید ریزگرد در استان کرمان
62- کیهان- 30 اردیبهشت93- آسمان غبار گرفته چشم انتظار یاری
63- خبرگزاری تسنیم- 12مرداد94- استان گلستان جزو استان‌های دارای ریزگرد کشور است
64- زیست‌بوم- 9تیر94- عوامل ایجاد و توسعه ریزگردها در کشور و راه‌های مقابله با آن
65- خبرآنلاین- 20 شهریور92- خانم ابتکار در جلسه معارفه خود گفت اولین خواسته من احیای شورایعالی حفاظت محیط‌زیست است. احیای دریاچه ارومیه و بهبود مشکلات کارکنان نیز از اولویت‌های کاری من است
66- مشرق‌نیوز- 30آذر93- شکایت از معصومه ابتکار به دلیل واگذاری جزیره آشوراده
67- خبرگزاری مهر- 16آذر93- واگذاری جزیره آشوراده به گردشگری- سازمان محیط‌زیست باخت.