گروه سیاسی: از چهارشنبه که خبر شهادتش نخستین‌بار در فضای مجازی و توسط همسرش منتشر شد، 3 روز می‌گذرد با این حال فضای مجازی و حقیقی متاثر از جنایتی است که داعشیان با حمایت و پشتیبانی جنگنده‌های آمریکا در منطقه الجمونه در نزدیکی مرز عراق و سوریه رقم زدند. 3 روز از شهادت شهید محسن حججی از رزمندگان لشکر 8 نجف شهر نجف‌آباد اصفهان می‌گذرد و ایران یکپارچه متاثر از شهادت این شهید مدافع حرم است. در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی همچنان موج گسترده ابراز احساسات نسبت به شهادت این شهید مدافع حرم که به دست شمرهای زمانه همچون سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین(ع) سر از پیکر مطهرش جدا شد، ادامه دارد. به گزارش «وطن امروز» شهید محسن حججی از جهادگران و اعضای فعال مؤسسه شهید احمد کاظمی بود. این جهادگر فرهنگی از فعالان ترویج و تبلیغ کتاب بود و اقدامات جهادی را در اردوهای سازندگی برای خدمت به مناطق محروم انجام داده و از خادمین راهیان نور در مناطق عملیاتی دوران دفاع مقدس بود. شهید محسن حججی 25ساله و اصالتاً اهل نجف‌آباد اصفهان بود که روز دوشنبه در عملیات مستشاری نزدیک مرز سوریه با عراق به اسارت گروه تروریستی داعش درآمد و پس از 2 روز به‌دست تروریست‌های تکفیری در سوریه به  شهادت رسید. از این شهید مدافع حرم فرزندی 2ساله به یادگار مانده است. اما ماجرای به شهادت رسیدن محسن حججی چگونه رقم خورد. روز دوشنبه 16 مرداد جنگنده‌های آمریکایی مواضع گردان‌های سیدالشهدا(ع) وابسته به نیروهای بسیج مردمی عراق (حشدالشعبی) را در منطقه الجمونه نزدیک مرز تنف (مرز عراق و سوریه) بمباران کردند. دقایقی پس از این بمباران که بر اثر آن حدود ۴۰ رزمنده شهید شدند که در بین آنان ۷ عضو سپاه پاسداران از قبیل فرمانده بلندپایه ایرانی حسین قمی نیز حضور داشتند، عناصر گروه تروریستی داعش حملات خود از 3 محور را به سوی مواضع حشدالشعبی آغاز کردند و توانستند منطقه را به تصرف خود درآورند و «محسن حججی» رزمنده مدافع حرم ایرانی را نیز اسیر کنند. عناصر داعش پس از اسارت شهید حججی، تصویری از وی منتشر کردند که وی با دستانی بسته در اسارت یکی از عناصر داعش است اما کمتر از 2 روز پس از انتشار این عکس که در ایران به نماد غرور و هیبت یک رزمنده مدافع حرم تشبیه شد، گروهک تروریستی داعش در ادامه جنایات وحشیانه خود، سر از پیکر مطهر این رزمنده مدافع حرم نجف‌آبادی جدا کرد و تصاویر این اقدام ددمنشانه خود را در خبرگزاری اعماق که وابسته به داعش است، منتشر کرد.
روایت همسرانه از شهید حججی
آنگونه که در شبکه‌های مجازی آمده است، همسر شهید محسن حججی نخستین فردی بود که شهادت همسرش را اعلام کرد. او در نخستین مطلبی که پس از تبریک شهادت همسرش در صفحه شخصی خود نوشته است، تأکید کرد: «همسرم رفت که بگه امام خامنه‌ای تنها نیست... رفت که بگه هنوزم مردان خدایی هستند... اگه کسی خواست اشکی واسه همسرم بریزه به اشکش هدف بده‌. واسه حضرت زینب(س) و امام حسین(ع) گریه کنه... همه زیر لب فقط بگید امان از دل زینب(س)... راه‌شو ادامه بدید... دعا کنید خدا به منم صبر بده...التماس دعا». انتشار خبر شهادت شهید محسن حججی بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و منطقه‌ای داشت. در ایران آنچه باعث فراگیر شدن خبر شهادت شهید حججی شده بود، تشابه نحوه شهادت وی با سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بود. ساعاتی از انتشار این خبر در شبکه‌های مجازی نگذشته بود که بسیاری از مقامات سیاسی، بازیگران و هنرمندان و... به آن واکنش نشان دادند و شجاعت و دلیری این رزمنده مدافع حرم را ستودند.  علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، محمود واعظی وزیر ارتباطات، محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، مسعود سلطانی‌فر وزیر ورزش و جوانان، محمد نهاوندیان رئیس دفتر حسن روحانی و بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه از جمله سیاسیونی بودند که به خبر شهادت شهید حججی واکنش نشان دادند. مهندس مهدی چمران هم درباره شهادت محسن حججی، این نوشته را از شهید دکتر مصطفی چمران در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد:
نهیب مردانگی و شرف،
لحظه‌ای که مرد را از نامرد تشخیص می‌دهند،
من آزاده‌ام، من از جهان دست‌ شسته‌ام،
من از مرگ وحشتی ندارم،
و با بساطت به آغوش مرگ فرو می‌روم،
شیپور جنگ...
واکنش هنرمندان و ورزشکاران
علاوه بر سیاسیون، هنرمندان نیز در صفحات شخصی خود به شهادت محسن حججی واکنش نشان دادند. لیلا بلوکات، بهنوش بختیاری، امید جهان، لادن طباطبایی، مهرداد صدیقیان، شهره سلطانی، امیرحسین رستمی، بهنام صفوی، باران کوثری، امیر عظیمی، الهام پاوه‌نژاد، شبنم مقدمی، رضا گوران، اشکان خطیبی و نوید محمدزاده از جمله هنرمندانی بودند که با ستایش شهید حججی، خشم و نفرت خود را نسبت به جنایات داعش ابراز داشتند. بازیکنان فوتبال و ورزشکاران نیز در صفحات خود شهادت محسن حججی را تبریک و تسلیت گفتند.  اما علاوه بر ایران در کشورهای منطقه نیز تصویر شهید حججی و نحوه شهادت او بازتاب گسترده‌ای داشته است. «منار صباغ» مجری شبکه لبنانی المنار در توصیف تصویر منتشرشده از لحظه اسارت «محسن حججی» شهید مدافع حرم، در یک پست توئیتری نوشت: امروز ماجرای عاشورا را دیدم و دیگر آن را تخیل نخواهم کرد. همیشه سعی می‌کردم عاشورا و ماجرای حسین شهید و شمر لعین را تخیل کنم؛ امروز دیدم و دیگر تخیل نخواهم کرد.
قاسم سلیمانی: انتقام می‌گیریم
اما واکنش‌ها به جنایات داعش تنها محدود به دل نوشته‌ها و پیام‌های تبریک و تسلیت نشد. مقامات نظامی ایران که پیش‌تر در پاسخ به اقدامات تروریستی مجلس و حرم مطهر امام خمینی (ره)، با 6 موشک پایگاه‌های فرماندهی داعش در سوریه را بمباران کردند، اکنون به این گروهک تروریستی وعده انتقامی سخت دادند و تاکید کردند از تعقیب این شجره ملعونه و نابودی این غده خطرناک برآمده در پیکر جهان اسلام تا آخرین نفرشان از پای نخواهند نشست. در همین راستا سردار حاج قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در پیامی به مناسبت شهادت محسن حججی، اطمینان داد فرزندان دلیر ایران انتقام این اقدام ددمنشانه را خواهند گرفت. متن پیام بدین شرح است:
«بسم‌الله الرحمن الرحیم
پس از شکست‌های پی در پی گروه‌های تکفیری - وهابی وابسته به استکبار جهانی در برابر رزمندگان اسلام در جبهه‌های مختلف، گروه ترویستی داعش مرتکب جنایتی فجیع و غیرانسانی شد که در هیچ قاعده و قانون اسلامی و حتی انسانی نمی‌گنجد. مردم دلاور و امت حزب‌الله خصوصا خانواده شهید محسن حججی مطمئن باشند فرزندان دلیر شما انتقام این اقدام ددمنشانه را با تصمیمی قاطعانه که همانا ریشه‌کن کردن شجره خبیثه وهابیت و تروریسم از جهان اسلام است خواهند گرفت. این نوع جنایت‌ها که تاکنون هزاران مورد آن به همین شکل در عراق و سوریه ضد امت مسلمان اعم از شیعه و سنی به وقوع پیوسته، تنها نتیجه‌ای که در برخواهد داشت اتحاد و آگاهی بیشتر عالم اسلام نسبت به هویت و خباثت این خوارج زمان است و ما را در پاک کردن سرزمین اسلامی از لوث وجود آنان مصمم‌تر و قدرتمندتر خواهد کرد. به حلقوم بریده این شهید عزیز و تمامی شهیدان راه اباعبدالله(ع) سوگند یاد می‌کنیم از تعقیب این شجره ملعونه و نابودی این غده خطرناک برآمده در پیکر جهان اسلام تا آخرین نفرشان از پای نخواهیم نشست.
ما از ابتدا مصمم و به دور از تردید در این راه گام برداشتیم اما ارتکاب این جنایت‌ها عزم و اراده ما را جزم‌تر و جدی‌تر کرد تا جای جای اراضی اسلامی را از وجود بی‌وجود پلیدشان تطهیر نماییم.
اینجانب به پدر، مادر، همسر و فرزند مقاوم این شهید بزرگوار که فرزندشان مانند سالار شهیدان امام حسین(ع) و با همان شیوه ظالمانه به شهادت رسید تبریک عرض می‌کنم زیرا نام خانواده شهیدپرورتان با خاندان سید و سرور شهیدان همنام و قرین گردید و شهید شما و ما سند افتخار ایران اسلامی و سپاه ولایت است. ایران اسلامی در راه آزادی و شریعت و برای نجات دین مبین اسلام چنین قربانیان ارزشمندی را تقدیم می‌کند. از خدای سبحان عاجزانه طلب می‌کنیم حسن عاقبت با مرگی همچون شهید محسن حججی عزیز برای‌‌مان مقرر فرماید.
هنیئا لک و لکم و اعظم الله اجورنا و اجورکم»
سردار محمد پاکپور، فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در پیامی به‌مناسبت شهادت شهید محسن حججی تاکید کرد نیروی زمینی سپاه برای انتقام از خون سرخ تو چشم نبسته و داعشیان را به‌سزای اعمال ننگین خود خواهند رساند. متن پیام سردار پاکپور به‌شرح زیر است: «بسم رب الشهدا و الصدیقین. شهدا دلاورانی هستند که حصار جهالت و گمراهی را دریدند و شعاع خورشید هدایت را به دورترین نقاط عالم رساندند (مقام معظم رهبری). بار دیگر شاهین شهادت بر شاخه‌های استوار سبزپوشی از قافله پاسداران مکتب سرخ عاشورا نشست. پاسدار شهید محسن حججی از پاسداران فداکار نیروی زمینی سپاه، شهیدی که گلوی او را همچون سرور و سالار شهیدان بریدند تا چهره مصمم و مقاومش را از دیدگان مردم جهان بپوشانند، به همرزمان شهیدش پیوست. محسن عزیز! چه صحنه زیبا و باصلابتی آفریدی وقتی حرامزادگان تو را با تمام حقد و کینه به قتلگاه می‌بردند ولی چشمان پرفروغ و سینه ستبرت با تمام وجود صدا می‌زد که ما همانند پیشوایمان حسین‌بن علی(ع) تن به ذلت نمی‌دهیم، همانند علمدار کربلا می‌گفتی «اجازه نزدیک شدن به حریم حرم را نمی‌دهیم». محسن جان! به تو اطمینان می‌دهم همرزمانت در لشکر 8 نجف و نیروی زمینی سپاه همان‌طور که در تمام صحنه‌ها برای ایجاد امنیت مردم عزیزمان و برای دفاع از حریم حرم آل‌عبا سر از تن نشناخته و شبانه‌روز در این راه فداکاری و دفاع می‌کنند، برای انتقام از خون سرخ تو نیز چشم نبسته و آنها را به‌سزای اعمال ننگین خود خواهند رساند.
اینجانب شهادت آن پاسدار سرافراز میدان‌های جهاد و شهادت و مجاهد عرصه‌های نبرد را محضر مقام معظم رهبری، پدر، مادر، همسر، فرزند و همرزمان آن شهید تبریک و تسلیت عرض کرده و از خداوند منان برای شما صبر و اجر درخواست می‌کنم».

حسین قدیانی: چون عقیله بنی‌هاشم، ما نیز «ما رأیت الا جمیلا» که برق نگاه نافذ تو، الا ‌ای محسن شهید! مرز میان نور و ظلمت را پررنگ‌تر کرد! و حد فاصلی شد برای ترسیم تفاوت شجاعت و ترس! و تفسیری باشکوه ارائه کرد از این سخن روح‌الله: «ملتی که شهادت دارد، اسارت ندارد»! آری! تو با نترس‌ترین سر ممکن و با راسخ‌ترین نگاه ممکن، همه دشمن را و همه دشمن‌دوستان را به اسارت همان 2 چشم‌ روشنی درآوردی که ذره‌ای در آنها ترس نبود! همان 2 چشم روشنی که غرور زخم‌خورده ما را الی‌الابد التیام داد! حالا وقتی می‌گوییم «شهادت» و وقتی می‌نویسیم «شجاعت» بلادرنگ تصویر حزب‌اللهی تو، جلوی چشم‌مان قرار می‌گیرد! چشم... نگاه... سر نترس... حماسه... و الحق که بسیجی همچنان به گوش است! بگذار از «هل من ناصر» امام عاشورا، قرن‌ها بگذرد، لکن برای «محسن حججی» و همه همسنگرانش، زمان، نمی‌تواند صدای سیدالشهدا را گم کند! چند روزی است با خود زمزمه می‌کنم کیست این شهید؟! آیا یک نام و یک نام خانوادگی و تمام؟! شاید بهتر باشد برای شناخت این شهید برویم همان استان زادگاهش که 30 سال پیش ما را با خنده‌های یک مرد خوش‌چهره اصفهانی آشنا کرد؛ «علمدار»! آن روزها دشمن فکر می‌کرد اگر دست «حاج‌حسین خرازی» از بدن او جدا شد، تبسم هم از صورت او جدا می‌شود اما اسطوره شرق ابوالخصیب همچنان می‌خندید! و با خنده‌هایش و با آن دیده نورانی، لیالی کربلای 5 را روشن نگه می‌داشت! و مدام، شاهدی می‌شد بر این ادعا که در قاموس پیروان علمدار کربلا، ترس را هرگز محلی از اعراب نیست! و هر چه هست، شجاعت است! و علمداری! و وفاداری! و جنگ تا لحظه آخر! و با همه وجود! دست هم اگر نداری، با چشم‌! با نگاه نافذ و دیده راسخ چشم‌هایت! و چه خوش گفته‌اند که «عباس» یعنی «شیری که با چشم، شکار می‌کند!» شجاعت اما ریشه در یقین دارد! ایمان عمیق! باور عمیق! ایمان اگر نافذ شد، یقین در پی دارد و نگاه هم نافذ می‌شود! در چنین دیدگانی، آنچه جایی از بروز ندارد، ترس است! و در عوض، هر چه هست، شجاعت است! به چشم‌های شهید محسن حججی نگاه کنید! بی‌شک، تمثالی از یک حماسه بزرگ است! و ریشه در همان اعتقاد دارد که ابراهیم را به آستانه آتش رساند اما نترساند! و موسی را به لب دریا رساند اما نترساند! چیست مکتب بسیجی؟!
«و کفی بالله حسیبا»! در این مکتب، شاید تو سر را هم ببازی اما غلبه و فتح، از آن نگاه نافذ توست! که حنجره‌ها را شاید بتوان برید لیکن فریادها را هرگز! جز لبیک به ندای همچنان جاری «هل من معین» حضرت سیدالشهدا، کدام ایمان و کدام انگیزه می‌توانست آن نفوذ بالامرتبه را ارزانی چشم شهید مدافع حرم اهل‌بیت و پاسدار حریم امنیت کند؟! شرمندگی از این چشم‌ها اما سهم جماعت زنجیره‌ای که دشمن‌دوستی و وقاحت را بدانجا رساندند که باری رنگ لوگوی روزنامه خود را با پرچم تکفیری‌ها یعنی قاتلین همین «محسن حججی» ست کردند! همان جماعت که فردای شهادت سردار سپاه قدس، تیتر زدند: «سرتیپ حسین همدانی در سوریه کشته شد!» همان جماعت که اصل و اساس دفاع رزمندگان غیور ما در جبهه‌های برون‌مرزی را مکرر زیر سوال بردند! شگفتا! کسانی که محصول مذاکره دوستان‌شان به «مادر تحریم‌ها» کشیده شد، خرده می‌گرفتند بر امثال محسن حججی که داعش را با مذاکره می‌توان رام کرد، چرا جنگ؟! چرا؟! چون شما جماعت خبیث اجنبی‌پرست، در نهایت امنیت، زخم زبان بزنید به بسیجی‌ها! تقسیم سهم جالبی است! بسیجی باید برای تأمین امنیت همه این مرز و بوم، دشمن را در همان سنگر بیرونی متوقف نگه دارد و حتی در این راه، سر ببازد، تا رفقای شما هنگام سلفی گرفتن با خانم موگرینی، امنیت داشته باشند! در حیرتم از این تقسیم سهم! ناظر بر حفظ امن و امان کشور، گرد یتیمی بر چهره فرزند 2 ساله شهید محسن حججی بنشیند و آن‌وقت، منت امنیت را در نهایت امنیت، توافق منتهی به بزرگ‌ترین تحریم‌های تاریخ بر گردن ملت بگذارد! کجا با رزمندگان جان‌برکف خود اینگونه تا می‌کنند که اینجا؟! والله ایران، بهشت اپوزیسیون است! اپوزیسیونی به‌غایت وقیح که هم رزمنده زنده را می‌زند، هم سردار شهید غلتیده در خون را می‌زند، بعد هم دم می‌زند که ما همه با هم هستیم!
ما البته شهید را تنها و تنها مختص جناح کربلا می‌دانیم و لاغیر! بحث جناح‌های مرسوم سیاسی نیست! بحث جناح علمدار است! جناح شجاعت! جناح جانبازی! سر و دست هم که ببازی، باز باید علم را و مرز حق و باطل را و حسین و یزید را نگه داری! با برق درخشان نگاهت! و نفوذ جاودان چشم‌هایت! اینگونه، همه اخبار را در حاشیه می‌بری! و سر مقدس و پرسودای خود را در صدر می‌نشانی! و فضا را از آن خود می‌کنی! الا ‌ای محسن شهید! ببین چه غوغایی به پا کرده‌ای! زین پس، فضا دست توست! و دست یاران «حسین» که تا هستی هست، اباعبدالله را یاورانی وفادار هست! بیش از 72 تن! الا ‌ای محسن شهید! «و علی اصحاب‌الحسین» سلامی است که اینک شامل حال تو نیز می‌شود! که ثبت شد در برگه فداییان مهدی فاطمه و سربازان منتقم خون سیدالشهدا، نام مقدس تو! که تو، پیش از ظهور، بقیه‌‌الله را یاوری کردی! با عزمی راسخ، ایمانی محکم و نگاهی نترس! و از قطرات خون خود، مسیری را روشن کردی که جز به بانگ «اناالمهدی» ختم نمی‌شود!
آری! برای تو، زخم زبان‌ها تمام شد که «شهادت» مرهمی است بر تمام زخم‌ها اما برای ما جنگ ادامه دارد! خوشا به حال تو! و بدا به حال ما! و ما اما همچنان اصحاب همین زمینی هستیم که جاذبه عجیبی دارد! سر ما پایین است و سر تو بالا! در صدر اخبار! و این، معجزه شهادت است! و گواهی بر «جاذبه آسمان»! پرواز تو، حسرت بر دل‌مان نشاند؛ بیچاره‌مان کرد! از بس که تو غریبانه از این خانه رفتی... .

حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در جریان سفر اخیرشان به مشهد مقدس و زیارت حرم مطهر حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه‌السلام، در منزل شماری از خانواده‌های شهدا حضور یافتند و ضمن تجلیل از مقام شهیدان و صبر و ایثار خانواده‌های آنان، در سخنانی کوتاه به نکاتی در زمینه مسائل منطقه و اهمیت آزادسازی حلب، ارزش کار جوانان مدافع حرم و فضایل همنشینی با خانواده شهدا اشاره کردند. گزیده‌ای از سخنان رهبر انقلاب اسلامی در جریان این دیدارها به شرح زیر منتشر می‌شود.  به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای، رهبر حکیم انقلاب در دیدار خانواده شهید محمد برازنده، در پاسخ به مادر شهید که گفت «من هیچ وقت برای شهادت فرزندم گریه نمی‌کنم، بلکه برای فرزندان سیدالشهدا گریه می‌کنم»، گفتند: «گریه کردن برای شهید هیچ اشکالی ندارد، گریه هم بکنید تا دل‌تان آرام بگیرد، منتها ناشکری نکنید». ایشان همچنین با حضور در منزل خانواده شهیدان یوسف و حسین رحیمی تاکید کردند: همه کشور و همه ملت در درجه اول مدیون شهدا و بعد هم مدیون خانواده‌های شهدا هستند. قدر پدران و مادران شهدا را باید دانست. رهبر انقلاب در دیدار خانواده شهیدان سیدمهدی و سیدهادی مشتاقیان، از وجود سیاستی برای به فراموشی سپردن شهادت، شهید و خانواده شهید خبر دادند و تاکید کردند: باید در مقابل چنین سیاستی ایستاد و خانواده‌های شهدا را عزیز کرد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با حضور در منزل خانواده شهید مدافع حرم جواد جهانی، به موضوع آزادسازی حلب اشاره کردند و گفتند: قضیه حلب اینقدر مهم بود که همه محاسبات آمریکا، سعودی و ... را در سوریه و در منطقه ۱۸۰ درجه بهم زد و از بین برد و باعث شد خون شهدا هدر نرود. ایشان افزودند: این اتفاق به قدری عظمت دارد که نمی‌شود با تعبیرات انسانی آن را بیان کرد.
عمق تحلیل جوانان معجزه انقلاب است
یک روز در کشور خودمان جنگ بود، تهران بمباران می‌شد، دزفول بمباران می‌شد، اهواز بمباران می شد، مردم با پوست و گوشت خودشان جنگ را حس می‌کردند، خب! یک عده‌ای می‌رفتند- البته همان روز هم همه نمی‌رفتند اما یک عده‌ای می‌رفتند- خانواده‌ها صبر می‌کردند، یک عده‌ای جوان‌ها می‌رفتند به شهادت می‌رسیدند، خب! خیلی هم خوب بود، خیلی هم با ارزش بود، شهدا هم خیلی مقام عالی دارند اما امروز یک جنگی یک جایی وجود دارد که مردم آن را با پوست و گوشت خودشان حس نمی‌کنند اما در عین حال می‌روند، ببینید! این خیلی مهم است. حس نمی‌کنند جنگ را اما می‌روند، چرا؟ برای خاطر اینکه می‌فهمند قضیه چی هست. این عمق فهم و این تحلیل درست قضایا، این خیلی چیز مهمی است؛ این معجزه‌ انقلاب است؛ این جوان‌ها را، امثال این خانم را، امثال شما پدر و مادرها را، این انقلاب اینجور تربیت کرده و پیش برده. این انقلاب شکست خوردنی نیست وقتی که اینجور تأثیر می‌گذارد. امروز به نظر من تعداد کسانی که حاضرند برای خدا در راه‌های خطرناک قدم بگذارند از آن روزی که در ایران در جبهه‌های خودمان جنگ بود اگر بیشتر نباشد کمتر نیست. رهبر انقلاب اسلامی در باب سخن یکی از حضار که گفت: هدف همه بچه‌های مجموعه فرهنگی ما شهادت است، گفتند: «هدف‌تان شهادت نباشد. هدف‌تان انجام تکلیف فوری و فوتی باشد. گاهی اوقات هست که اینجور تکلیفی به شهادت منتهی می‌شود، گاهی هم به شهادت منتهی نمی‌شود. البته آرزوی شهادت خوب است اما هدف کار را شهادت قرار ندهید. هدف کار را کار قرار بدهید، کاری که باید انسان انجام بدهد و به آن اهداف و نتایج کار برسد». ایشان از افتخار همنشینی با خانواده شهدا نیز گفتند و افزودند: از هم‌صحبتی با خانواده‌های شهدا نه تنها احساس خستگی نمی‌کنم، بلکه باعث می‌شود خستگی از امور دیگر هم برطرف شود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار خانواده شهید مدافع حرم محمد اسدی خطاب به خانواده شهدای مدافع حرم گفتند: «این جوان‌های شما واقعا دارند یک چهره درخشانی را از اسلام نشان می‌دهند».
جوانان مؤمن و فداکار یک گنج هستند
ایشان با اشاره به اینکه خوشبختانه عده قابل توجه و عظیمی از جوانان مؤمن و فداکار در کشور وجود دارند که حاضرند جان‌شان را در راه ارزش‌ها و اصول انقلابی بدهند، گفتند: «این جوان‌ها واقعا هرکدام‌شان یک گنجند، اگر خود این جوان‌ها و آنهایی که با اینها سروکار دارند بفهمند، هرکدام یک گنجند که می‌توانند برای آینده کشور مورد استفاده قرار بگیرند، به شرطی که استعدادهای‌شان درست به کار گرفته شود». یکی از حواشی این دیدارها هم در منزل خانواده شهیدان یوسف و ابوالفضل احسانی‌فکر روی داد. وقتی رهبر انقلاب از فعالیت‌های برادر شهید سوال کرد و او گفت در کنار درس خواندن، والیبال هم بازی می‌کند، ایشان گفتند: «والیبال خیلی خوب است، والیبال از آن ورزش‌های خیلی خوب است. بنده طرفدار والیبالم».

رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر با بیان ادعاهای تاییدنشده گفت ایران به توافق هسته‌ای با گروه 1+5 پایبند نبوده است. او افزود: ایران روح برجام را نقض کرده است. این اظهارات در حالی است که ترامپ در نظر دارد در گزارش ماه اکتبر، مستندات لازم برای اعلام ادعای عدم پایبندی ایران به برجام را منتشر کند. روز گذشته برخی رسانه‌های خارجی به نقل از منابع کاخ سفید گزارش دادند ترامپ می‌خواهد در گزارش اکتبر، خروج آمریکا از برجام را اعلام کند.
به گزارش «وطن امروز» ترامپ هفته گذشته اعلام کرده بود از عوامل تهیه گزارش اکتبر درباره برجام انتظار دارد در آن گزارش شرایط اعلام «عدم پایبندی ایران به برجام» را فراهم کنند. اظهارنظر ترامپ نشان می‌دهد رئیس‌جمهور آمریکا به دنبال بهانه‌جویی برای خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران است. او دیروز در نیوجرسی نیز گفت ایران به روح برجام پایبند نبوده است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بامداد جمعه بار دیگر با بیان ادعاهای تاییدنشده گفت ایران به توافق هسته‌ای با گروه 1+5 (برجام) پایبند نبوده است. بر اساس گزارش رویترز، ترامپ که در باشگاه خصوصی گلفش در نیوجرسی در جمع خبرنگاران حضور داشت، گفت: «رئیس‌جمهور اوباما بر اساس دانسته‌های خودش، 150 میلیارد دلار به آنها داد. او 8/1 میلیارد دلار پول نقد به آنها داد. درک این کار سخت است ولی این تصمیم او بود». به گزارش تسنیم، رئیس‌جمهور آمریکا اضافه کرد: «فکر می‌کنم توافق وحشتناکی است اما آنها به این توافق پایبند نیستند و به یقین به روح توافق پایبند نمانده‌اند. من فکر می‌کنم اگر آنها به پایبندی رو نیاورند، شاهد خواهید بود که برخی اقدامات قاطع به وقوع خواهد پیوست». این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تمام گزارش‌های فصلی خود بعد از اجرایی شدن «برجام» همواره پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تایید کرده است. غیر از آمریکا، دیگر کشورهای طرف ایران در توافق هسته‌ای نیز بارها اعلام کرده‌اند با ادعاهای دولت ترامپ درباره عدم پایبندی ایران به «برجام» موافق نیستند. از سوی دیگر رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا نیز ماه گذشته در دومین گزارش 3 ماهه دولت آمریکا به کنگره، اعلام کرد ایران به تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای عمل کرده است. مجله «فارین‌پالیسی» چند روز بعد از گزارش تیلرسون، نوشت: ترامپ پس از ناکامی در متقاعد کردن دستگاه وزارت خارجه در اعلام عدم پایبندی ایران به برجام، تیمی از معتمدانش در کاخ سفید را مأمور زمینه‌چینی برای این اقدام کرده است.
در همین راستا دیروز یک رسانه وابسته به صهیونیست‌ها نیز گزارش داد منابع آگاه در کاخ سفید می‌گویند ترامپ اکتبر امسال (نیمه دوم مهرماه) از توافق هسته‌ای با ایران (برجام) خارج می‌شود. بر اساس گزارش شبکه‌« ای 24» ترامپ در گزارش 3 ماه قبل نیز با اصرار وزرای خارجه و دفاع این کشور قانع شده تایید کند ایران به توافق هسته‌ای پایبند بوده است. ترامپ که در دوران رقابت‌های انتخاباتی خود برجام را به عنوان بدترین توافق تاریخ آمریکا دانسته و قول داده بود آن را پاره می‌کند، جمعه شب نیز گفت: برجام فراتر از تعهدات هسته‌ای، یک «روح» داشته که ایران آن را نقض می‌کند. وی که بامداد جمعه در باشگاه خصوصی گلف خود در نیوجرسی با خبرنگاران سخن می‌گفت، ابتدا از عدم پایبندی ایران به برجام سخن گفت ولی سریعاً گفته خود را بر اساس ادبیات دولتمردانش تصحیح کرد و گفت منظورش «روح برجام» بوده است. رئیس‌جمهور آمریکا در این باره گفت: «فکر می‌کنم این توافق وحشتناکی است. آنها به این توافق پایبند نیستند و مطمئناً به روح آن هم پایبندی ندارند». ترامپ با لحنی تهدیدآمیز گفت: «فکر می‌کنم در آینده خواهید دید که اگر (ایرانیان) رو به پایبندی (به توافقنامه و روحش) نیاورند، اتفاقات خیلی سخت و تأثیرگذاری خواهد افتاد».
همنوایی وزارت خارجه آمریکا با ترامپ
اگرچه گزارش‌ها از اختلاف نظر رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا با دونالد ترامپ بر سر نحوه برخورد با برجام خبر می‌دهد اما به نظر می‌رسد طی چند هفته اخیر رفتار وزارت خارجه آمریکا درموضوع برجام تا حدودی به مواضع ترامپ نزدیک شده است. «هیثر نوئرت» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز چهارشنبه در نشست خبری روزانه در پاسخ به سوالی درباره توافق هسته‌ای با ایران، گفت: «اعتقاد داریم ایران روح برجام را نقض کرده است. روح برجام این است که به ثبات و امنیت منطقه کمک کند اما توافق هسته‌ای این کار را نکرده است». وی افزود: «از نظر ما شکاف‌هایی هم در برجام وجود دارد، از جمله اینکه اقدامات ثبات‌زدای ایران را نادیده گرفته است». اظهارات نوئرت پس از آن مطرح شده که تیلرسون بتازگی در اظهارنظری گفته بود ایران روح برجام را نقض کرده است!
 

گروه اجتماعی: محمدعلی نجفی با کناره‌گیری کولایی و مهرعلیزاده، بدون رقیب به‌عنوان شهردار تهران انتخاب شد، این در حالی است که پیش از این نجفی به دلیل آنچه ناراحتی قلبی عنوان شده بود از سمت خود در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استعفا داد. به گزارش تسنیم، در حالی که جلسه انتخاب شهردار تهران از صبح روز پنجشنبه با حضور 3 کاندیدای نهایی یعنی الهه کولایی، محمدعلی نجفی و محسن مهرعلیزاده آغاز شده بود و آنها ساعت‌ها به ارائه برنامه‌های مفصل خود به‌منظور تصدی شهرداری تهران پرداختند اما در نهایت محمدعلی نجفی که از روزهای قبل به‌عنوان گزینه‌ اصلی معرفی شده بود، بدون رقیب، از سوی 21 عضو شورای  شهر به‌عنوان شهردار تهران انتخاب شد. در حالی که کمتر از 30 دقیقه قبل از رأی‌گیری الهه کولایی انصراف خود را اعلام کرده بود تا رقابت اصلی بین محمدعلی نجفی و محسن مهرعلیزاده برگزار شود، در آخرین لحظات نیز مهرعلیزاده کنار کشید تا محمدعلی نجفی تنها گزینه پیش‌روی اعضای شورای شهر باشد. آنطور که محسن هاشمی بعد از خروج از جلسه اعلام کرد نجفی با کسب 21 رأی به‌عنوان منتخب شورای شهر معرفی شد.
احتمال گزینه‌های جدید وجود دارد
این در حالی است که رئیس سنی پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران با تایید خبر انتخاب محمدعلی نجفی به‌عنوان نامزد اصلی شهرداری تهران، از احتمال بررسی نظرات و گزینه‌های دیگر در این باره خبر داد. مرتضی الویری، رئیس سنی پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران با حضور در جمع خبرنگاران از انتخاب محمدعلی نجفی به‌عنوان کاندیدای اصلی شهرداری تهران با رأی 21 نفر عضو منتخبان پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران خبر داد. الویری همچنین با اشاره به تشکیل نخستین جلسه شورای اسلامی شهر تهران در آغاز شهریور، انتخاب رسمی شهردار را منوط به برگزاری رأی‌گیری در جلسه رسمی شورا و انتخاب وی توسط اعضای پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران دانست. وی همچنین در پاسخ به سوالی درباره احتمال ریزش آرای نجفی که در رأی‌گیری پنجشنبه با 21 رأی به‌عنوان گزینه اصلی شهرداری شهر تهران توسط منتخبان دوره آتی شورای شهر تهران انتخاب شده، گفت: در 2 هفته یا چند روز آینده که تا آغاز کار رسمی شورای شهر باقی مانده ممکن است نظرات یا گزینه‌های جدیدی مطرح شود، اگرچه این احتمال ضعیف است.

میزان تولید تخم‌مرغ بیش از نیاز بازار است و قیمت این محصول از هفته پیش تاکنون پس از توزیع با قیمت تنظیم بازار در میادین سیر کاهشی دارد. به گزارش تسنیم، رضا ترکاشوند، مدیرعامل اتحادیه مرکزی مرغداران با اشاره به اینکه در 25 روز گذشته شاهد نوسان قیمت تخم‌مرغ بودیم، افزود: از هفته گذشته به منظور مدیریت بازار و کنترل نوسان قیمت بر اساس مصوبه تنظیم بازار، تخم‌مرغ با قیمت هر شانه 11 هزار و 900 تومان در میادین میوه و تره‌بار توزیع شد که این اقدام سبب کاهش نسبی قیمت این محصول در بازار شده است. وی ادامه داد: اتحادیه مرکزی مرغ تخم‌گذار هر شانه تخم‌مرغ را با قیمت 11 هزار و 300 تومان در اختیار غرفه‌داران قرار می‌دهد. وی اضافه کرد: نیاز روزانه شهر تهران 200 تن تخم‌مرغ است که هم‌اکنون 40 تن از این میزان در میادین میوه و تره‌بار با قیمت مصوب تنظیم بازار و بخشی دیگر از جانب این اتحادیه و تولیدکنندگان تخم‌مرغ به‌صورت مستقیم عرضه می‌شود. ترکاشوند ادامه داد: عرضه تخم‌مرغ با قیمت مصوب تنظیم بازار سبب کاهش التهاب بازار این محصول شده است. وی تاکید کرد: در هفته آینده با توجه به افزایش جوجه‌ریزی و تولید در مرغداری‌های مرغ تخم‌گذار و افزایش میزان عرضه به بازار روند کاهش قیمت تخم‌مرغ را شاهد خواهیم بود. مدیرعامل اتحادیه مرکزی مرغ تخم‌گذار گفت: هم‌اکنون ماهانه 75 هزار تن تخم‌مرغ در کشور تولید می‌شود، بنابراین مشکل و کمبودی برای تامین نیاز بازار نداریم. ترکاشوند افزود: در نیمه دوم امسال میزان تولید تخم‌مرغ به 80 هزار تن خواهد رسید. وی با تاکید بر اینکه قیمت تخم‌مرغ در مقایسه با سال‌های گذشته افزایش یافته است، خاطرنشان کرد: قیمت تخم‌مرغ در مرغداری حدود 4800 تا 4900 تومان است که قیمت واقعی این محصول است. مدیرعامل اتحادیه مرکزی مرغ تخم‌گذار افزود: هر سال با آغاز فصل گرم، تولید‌کنندگان به علت کاهش تقاضا زیان می‌دادند اما امسال با واقعی شدن قیمت زیانی وجود ندارد. ترکاشوند همچنین درباره صادرات تخم‌مرغ گفت: هم‌اکنون ممنوعیت و محدودیتی برای صادرات تخم‌مرغ نداریم و صادرات انجام می‌شود، با توجه به شرایط تقاضا در بازار داخل، میزان صادرات محدود است. وی همچنین از صدور مجوز دولت برای واردات تخم‌مرغ به کشور انتقاد کرد و افزود: از آنجا که اتحادیه مرکزی مرغ تخم‌گذار مسؤول تنظیم بازار است، اعلام می‌کنم هیچ کمبودی نداریم و واردات به بازار آسیب می‌زند. وی تأکید کرد: به تصمیم دولت اعتراض داریم چون در این چند سال که در بازار حضور داشتیم و مدیریت کردیم، انتظار داشتیم نظر اتحادیه پیش از صدور مجوز واردات در نظر گرفته شود؛ باید قبل از هر تصمیمی ملاحظات لازم برای تولیدکنندگان رعایت شود. در حالی که صادرکننده تخم‌مرغ هستیم مجوز واردات سبب ورود سوءاستفاده‌کنندگان در این شرایط می‌شود. وی تاکید کرد: با توجه به مسؤولیت اتحادیه در تنظیم بازار تخم‌مرغ، ضروری است حتی اگر نیاز به واردات باشد قطعا این اقدام از سوی اتحادیه انجام شود و مسؤولان باید با ما هماهنگ باشند تا خللی در تولید داخل ایجاد نشود.

توجه به زیرساخت‌های علمی و گسترش زمینه‌های پیشرفت فناوری و رقابت با تکنولوژی روز جهان در دنیایی که حرف اول را توان بهره‌مندی از دانسته‌ها و تجربه‌های بلامنازع بشر می‌زند، بدون شک مقدمه‌ای برای ورود به کارزار مدرن است. در این میدان جنگ که با هدایت دیپلماسی مبتنی بر سیاست‌گذاری‌های کلان هر کشور، میزهای گفت‌وگو و مذاکره فعال می‌شوند، قوای اقتصادی را می‌توان به عنوان یکی از بازوهای برتر در این کارزار دانست. بازویی که اتکای اصلی آن به توان بهره‌گیری از علم و تکنولوژی در اختیار بستگی دارد. در این راستا کسب اطلاع از وضعیت علمی بویژه سرعت رشد کمی و کیفی آن، می‌تواند دورنمای روشن و دقیق‌تری از افق پیش روی ارتباط میان اقتصاد و صنعت وابسته به علم تولیدی کشور را در اختیار ما بگذارد. بر همین اساس سراغ مهدی ‌نژادنوری، معاون علمی و پژوهشی وزارت علوم در دولت دهم رفتیم تا ضمن بررسی عملکرد دولت یازدهم در حوزه فعالیت پژوهشگران، آسیب‌ها و راهکارهای پیش رو برای دسترسی بهتر و استفاده دقیق‌تر از فناوری‌های موجود در عرصه تولید علم و ارتباط صنعت با دانشگاه و در نهایت، استخراج ثروت و ارزش افزوده از این پروسه را مرور کنیم.
***
 عملکرد معاونت پژوهشی وزارت علوم در دولت یازدهم را چه طور ارزیابی می‌کنید؟ پژوهشگران در این دولت با چه مشکلاتی مواجهند؟
ارزیابی عملکرد هر سازمان، نهاد و رده در درجه اول وابسته به اهدافی است که در ابتدای ورود راجع به آن صحبت کرده و نظر می‌دهند و بعد از آن هم مراجعه به آمار و اطلاعاتی است که نهادهای مستقل یا خودشان منتشر می‌کنند.
کشور ما شتابی در بحث توسعه فعالیت‌های پژوهشی و علمی گرفته بود که طی چندین سال با توان و دستاوردهای بالا ادامه داشت به نحوی که معتبرترین نهادهای نظارتی دنیا اعتراف کردند جغرافیای تولید علم دنیا در حال تغییر است. مثلا قبلا می‌گفتند اگر کسی به دنبال علم می‌گردد به آمریکا یا اروپا برود. معنای تغییر جغرافیای تولید علم این است که تعاملاتی که با آن مناطق جغرافیایی خواهند داشت متفاوت از گذشته خواهد بود. وضعیت علم و دانشگاه در ایران در چنین وضعیتی تحویل دولت یازدهم شد. در آغاز هر طرح و پروژه جدیدی به دلیل اینکه هیچ تجربه‌ای وجود ندارد، می‌توان بعضی از عدم توفیق‌ها را توجیه کرد. اما وقتی در یک حرکت خوب و درخشان به دستاوردهای افتخارآمیزی دست پیدا می‌کنیم، انتظار این است که در ادامه مسیر سرعت کمتر از سابق نشود.
اگر بخواهیم اساتید دانشگاه‌ها و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا واقعا خوشحال باشند و انگیزه و روشن‌بینی نسبت به آینده داشته باشند، نیازمند فعالیت علمی معنادار و واقعی هستیم. یعنی دانشجو احساس می‌کند در یکی از حوزه‌های پیشرفته علمی کار می‌کند و این خاستگاه مناسبی در جامعه دارد و در آینده می‌تواند متناسب با این رشته جایگاه و منزلت اجتماعی خوبی داشته باشد. این مسائل دانشجو و استاد را دلگرم می‌کند و می‌توانند در این رشته‌ها مرزهای دانش را طی کنند و سری در سرها داشته باشند. اینها انگیزه می‌دهد. بله! ممکن است بعضا محیط، امکانات رفاهی و فضای سیاسی موثر باشد ولی مهم‌ترین بخش کار جدی علمی است. اساتید هم برای اینکه به روز باشند و درس خوب دهند و بتواند غیر از بحث آموزشی به توسعه مرزهای دانش نیز کمک کنند، نیازمند طرح‌ها و پروژه‌های جدی هستند. طرح‌ها و پروژه‌های انتزاعی، کمی که پیش می‌رود به دلیل اینکه درست تامین نمی‌شود، زمین می‌خورد و حداکثر مقاله و کتاب می‌شود. بر همین اساس می‌گویم مهم‌ترین ماموریت معاونت پژوهشی این بود که پژوهش‌های هدفمند منجر به دستاوردهای مورد نیاز کشور انجام شود.
اما متاسفانه در دولت یازدهم به کل این مساله فراموش شد. ما در دوره قبل حدود 40 طرح کلان ملی را با انگیزه هدفمند کردن پژوهش‌ها و فعالیت‌های پژوهشی تصویب کردیم. حدود 60 دانشگاه و پژوهشگاه با چند ده دستگاه اجرایی درگیر کار شدند. مرحله اول کار پیش رفت و سازماندهی اولیه انجام شد و بعضی از طرح‌ها هم جلو رفت. به اذعان خود رؤسا و اساتید دانشگاه امیرکبیر، علم و صنعت و شریف، این فعالیت‌ها موجب شور و اشتیاق در دانشگاه شد. رئیس دانشگاه علم و صنعت سال 90 گفته بود برای نخستین بار درآمدهای محقق‌شده پژوهشی دانشگاه از هزینه‌های جاری جلو زد. اما همه این تب و تاب‌ها از کار افتاد یعنی با طرح‌های کلان با نگاه به اینکه این طرح‌ها احتمالا با زد و بند گروهی و باندی و منافع شخصی و سیاسی شکل گرفته، مخالفت شد. در ادامه نیز با هدفمندی فعالیت‌های پژوهشی مانند توسعه رشته‌ها و دانشجو گرفتن که متناسب با طرح‌ها بود، مخالفت شد و چیزی جایگزین آن نشد! نتیجه این شد که 3-2 سال تولید علم از حالت شتاب به حالت افقی درآمد و یک جایی هم منفی شد. البته سال 2016 توفیق نسبی کسب شد و یک مقدار زیاد شد اما هنوز آمار قبلی تکرار نشده است.
ما در حوزه تولید مقاله نه تنها به آن اهدافی که تصویر شده بود نرسیدیم بلکه افت و رکود هم داشتیم. در رفع نیازهای علمی کشور و کارهایی که شروع شده بود و می‌توانست نتیجه دهد، رکود داشتیم و شاهد هیچگونه توسعه‌ای نیستیم. در سایر شاخص‌های پژوهشی همچون ارتباط دانشگاه و صنعت، پروانه ثبت اختراع، ارتقای کیفیت و فعالیت انجمن‌ها و نشریات علمی و همه آن چیزهایی که در نقشه جامع علمی کشور آمده است، یا افت داشتیم یا توانستیم آن را در همان وضعیت سابق حفظ کنیم. لذا در مجموع عملکرد پژوهشی دولت یازدهم عملکرد غیر قابل قبولی است. با توجه به زمان، سرمایه اجتماعی و راهی که رفته بودیم، با یک مدیریت مناسب می‌توانستیم به دستاوردهای درخشانی برسیم. در دوره‌ای که دشمن تلاش می‌کند ما را تحریم و محاصره کند این حرکت بالنده می‌توانست نقطه قوت اساسی را در کنار نقاط قوت دیگری که داریم ایجاد کند که متاسفانه نشد. در بعضی رشته‌ها مثل فضایی بشدت افت داشتیم یعنی ما در دوره گذشته چندین پرتاب و در مدارگذاری موفق ماهواره‌ها را داشتیم و در عرصه فضایی دنیا رتبه هشتم را کسب کردیم. یعنی به قابلیتی رسیدیم که توانستیم ماهواره خودمان را خودمان در مدار قرار دهیم.  به دلایل بعضا سیاسی و یا ناتوانی و سوء‌تدبیر، خیلی از برنامه‌هایی که در عرصه فضایی پیش‌بینی شده بود را انجام ندادیم و به توفیقی نرسیدیم. این دولت ماهواره‌هایی که تکمیل و آماده پرتاب شده بود و در سکو قرار گرفته بود را برگرداند. حالا اینکه در دولت دوازدهم علم فضایی به چه صورتی خواهد بود را باید در برنامه و عملکرد دید. حقیقت آن است که سیاسی‌کارها، موتور علم را خاموش کردند.
تجزیه سازمان فضایی کار بسیار بدی بود
یکی از کارهای بدی که در عرصه فضایی کردیم، تجزیه سازمان فضایی بود. سازمان فضایی با ترکیب همه ظرفیت‌های موجود کشور ایجاد شده بود تا بتواند حداکثر استفاده را از ظرفیت‌ها صورت دهد. یعنی  در سیاست‌گذاری، اجرا و بهره‌برداری و... اما اینها مثل حالت سابق به 4 قسمت تقسیم شد که هماهنگی بین‌شان معضل بزرگی شده است؛ یعنی مرکز ملی فضایی کارهایی را انجام می‌دهد که سازمان فضایی فعلی قبول ندارد و یک کارهایی را پژوهشگاه فضایی انجام می‌دهد که آن یکی قبول ندارد و... . قبلا اینها همه تحت نظر یک سازمان بود که متاسفانه نگذاشتند آن سازمان عمری کند. باید آن سازمان ادامه پیدا می‌کرد تا آثار مثبتش بیشتر ظاهر می‌شد ولی یکی از راهبردهای اساسی در مواقعی که با کمبود منابع مواجه هستید، ایجاد تمرکز است تا کار بزرگ انجام شود.
 کارآمدی سیستم آموزش عالی ما به چه صورت است؟ شما فکر می‌کنید در کدام قسمت سیستم آموزش عالی ما مشکل وجود دارد که منجر به این اتفاقات شده است؟ غیر از اینکه ممکن است مسؤولان دولتی تدابیری را اتخاذ کنند اما از طرفی ممکن است سیستم آموزش عالی ایراداتی داشته باشد. وظیفه مسؤولان آموزش عالی در ارتباط با هماهنگی پژوهش‌هایی که دانشجویان روی آن کار می‌کنند با نیازهای اصلی کشور چیست؟ اگر در این حوزه کم‌کاری صورت گرفته لطفا تشریح کنید.
در کشور ما 2 نهاد هستند که در موضوع علم و فناوری خیلی نقش دارند؛ یکی معاونت علمی رئیس‌جمهور است و دیگری وزارت علوم. به نظر من معاونت علمی در این دوره با توجه به جمیع منابعی که دارد و فشارهایی که پشتش بود، عملکرد قابل قبولی داشت. به دلیل اینکه سوال‌تان خیلی بنیادی است می‌گویم برای اینکه ما نتیجه موفق در هر عرصه‌ای داشته باشیم، نیازمند  یک جهت‌گیری درست هستیم. یعنی اگر شما بخواهید به شمال بروید و به سمت جنوب بروید هر قدر تندتر بدوید از هدف دور می‌شوید. جهت‌گیری یعنی چه؟ یعنی آیا ما اعتقاد داریم که با تکیه بر ظرفیت‌های خودمان کشور را تقویت کنیم یا خیر؟ بعد از جهت‌گیری، باید جهت‌ها را تبدیل به برنامه کرد. ما می‌گوییم می‌خواهیم مقام اول فناوری منطقه را به دست بیاوریم. علاوه بر اینها در بحث فضا و مدار پایین به خودکفایی برسیم و...؛ اینها همه خوب است و همه به شما احسنت می‌گویند ولی باید توان برنامه‌ریزی داشته باشیم. برنامه‌ریزی یعنی باید بدانیم چه می‌خواهیم و از کجا بیاوریم و چقدر زمان می‌خواهیم و چه سازمان و چه روالی باید طی شود و... . بعد از جهت‌گیری و زمانبندی و تامین منابع مالی، نیازمند ظرفیت‌‌‌ها هستیم. این ظرفیت‌ها در دانشگاه و پژوهشگاه‌ها هستند. همه این مسائل که تعیین و برنامه تدوین شد، نوبت به اجرای خوب می‌رسد. اولین مساله، پایبندی به همان برنامه است. شما مدیری را منصوب کنید که برنامه را کنار بگذارد و براساس عشق و علاقه و انگیزه و دید خودش عمل کند؛ همه آن حرف‌ها که قبلا زده شد کشک می‌شود، بنابراین باید مدیری را سر کار گذاشت که هم بفهمد برنامه چیست و هم این برنامه را قبول داشته باشد و پای آن بایستد. این یک بخش کار است. بخش دوم این است که توانمندی و تجربه داشته باشد و بتواند ظرفیت‌ها را پای کار بیاورد.
شما هر جای دنیا بروید بحث شایسته‌سالاری و مدیر شایسته را که مطرح کنند منظورشان این است فردی که انتخاب می‌شود مدیر شایسته و توانمندی است. فرض کنید من می‌خواهم جوشکاری کنم ولی یک نقاش را پای کار بگذارم! به احتمال قریب به یقین چیز بدی به دست می‌آید یا معنی آن این است که من اصلا نمی‌خواهم جوشکاری کنم و این را گذاشته‌ام که رفع تکلیف کنم!
گام سوم «اجرا» است. در این اجرا نیازمند سیستم مدیریت و مدیران شایسته هستیم. وقتی شما می‌بینید کار پیش نمی‌رود، گیر اصلی آنجاست. نمی‌شود کار به این پراهمیتی را به حال خودش رها کنیم و بگوییم هر کاری که کرد، مهم نیست. یکی از سیستم‌های نظارتی ما در بحث علم و فناوری، شورایعالی انقلاب فرهنگی است. حضرت آقا در بند 2 حکم انتصاب سال 93 اعضای شورا اشاره کرده بودند که باید شما سرعت رشد علمی را رعایت کنید. اگر قرار باشد اینها اختیار نداشته باشند و نظارت نکنند چرا آقا چنین خطابی به اینها کردند؟ پس اینها نقش و سهم دارند و باید از دستگاه مرتبط گزارش بخواهند تا ببینند گیر کار کجاست و چرا نمی‌شود؟ اگر لازم بود با مصوبه یا تغییرات جدید فضا را باید مهیا کرد.
در بحث نظارت علاوه بر شورایعالی انقلاب فرهنگی، مجلس شورای اسلامی حضور دارد. مجلس به تمام وزرا رای می‌دهد؛ این رای بر مبنای چه چیزی است؟ بر مبنای برنامه‌ای است که وزرا به نمایندگان می‌دهند. خب! آن برنامه را مجلس مقابلش بگذارد و از وزیر محترم مطالبه کند. بگوید در پژوهش گفتید که این کار را می‌کنم؛ چه شد؟ در آموزش این کار را می‌کنم؛ چه شد؟ اما در کل می‌توان گفت نظارت‌ها خیلی کمرنگ است. مجموع اینها باعث می‌شود در عرصه‌ای که می‌توانستیم توفیقات بزرگ‌تری داشته باشیم، توفیقات کاهش پیدا می‌کند و خیلی کم می‌شود. ما می‌توانیم خود را راحت کنیم و بگوییم وظیفه‌مان آموزش است. اما وقتی دانش‌آموخته در بازار کار توانمندی لازم را ندارد، پس یک جای کار می‌لنگد. یا وقتی پژوهش‌های‌مان صرفا به کتابخانه می‌رود یعنی  یک جای کار مشکل دارد.
هزینه‌های افسانه‌ای در آموزش عالی را باید وارد چرخه اقتصاد کنیم
 سال 95 آموزشگاه عالی دولتی که 16 درصد دانشجویان را در بر می‌گیرد اعتباراتش حدود 9000 میلیارد تومان بوده است. یعنی ما 9000 میلیارد تومان خرج پرداخت حقوق و مزایای اساتید و ابنیه و فعالیت پژوهشی و... کردیم در جایی که 16 درصد جمعیت دانشجوی ما را در بر می‌گیرد. بقیه آن در دانشگاه‌های آزاد، پیام نور و... است که خود دانشجویان پرداخت‌ها را انجام می‌دهند. اگر اینها را سر هم کنید، یک رقم افسانه‌ای می‌شود. این پول افسانه‌ای باید مدیریت شود یعنی کشوری که ما می‌گوییم منابع کم دارد، اگر یک طرح و برنامه مناسب داشته باشیم، بخش مهمی از اینها را می‌توانیم وارد عرصه اقتصادی کشور و تبدیل به ارزش افزوده کنیم تا باعث یک رونق اقتصادی شود و دوباره بتواند به خود آموزش عالی کمک کند. متاسفانه اینگونه نشد.
 ارتباط بین صنعت و دانشگاه و ارتباط بین بازار و دانشگاه آن طور که باید باشد، نیست و در این زمینه مشکل داریم. هیچ متولی‌ای که یک‌بار برای همیشه این مسیر را آغاز کند، وجود ندارد. اهالی صنعت می‌گویند ما نمی‌توانیم به دانشگاه اعتماد کنیم و سرمایه حداقلی را به دانشگاه منتقل کنیم. شما فکر می‌کنید آن هدفگذاری لازم باید کجا صورت بگیرد؟
همان روز اول که بنده خدمت دوستان وزارت علوم رفتم، همین مطالب را گفتم. در آن زمان گفته بودم هم دانشگاه و هم صنعت باید تغییر کند. وظیفه دانشگاه فقط آموزش و فارغ‌التحصیل شدن دانشجو نیست و باید دانشگاه فراتر از این برود. این باید در آیین‌نامه تدوین شود یعنی اگر شما در آیین‌نامه ارتقا بگویید که استاد به شرطی استاد تمام می‌شود که یک کار ملی و پروژه انجام داده باشد، طرف خودش را به در و دیوار می‌زند که پروژه انجام دهد.  
بخش دیگر فرهنگ است. چطور شما می‌توانی یک چیزی را در جامعه تبدیل به معروف کنی که مردم هم آن را بخواهند؟ مثلا فرض کنید مراقبت از محیط‌زیست به امر همگانی تبدیل شده است و همه می‌گویند درخت را چرا قطع می‌کنی؟ آب را چرا حرام می‌کنی؟ این یک خواست همگانی است که به معروف تبدیل شده و خیلی هم خوب است.
چه معنی دارد که ما درس بخوانیم و برای دیگران بنویسیم که این نوشته‌ها هیچ خاصیتی ندارد؟ دانشجوی ما با کمترین مهارت زندگی و اجتماعی و کاری دانش‌آموخته می‌شود. پس نیازمند تغییر در فرهنگ و رفتار و سبک و ارزش‌ها هستیم تا در صنعت و اقتصاد کلان تغییر ایجاد کند.
کارگری کردن برای فرانسوی‌ها چه فایده‌ای به حال صنعت ما دارد؟
صنعتی که فرانسوی‌ها همه چیزش را راه بیندازند و یک سوییچ بیندازند داخلش و شما کارگری آن را بکنید، چه مساله‌ای برای حل کردن دارد؟ یعنی چه مساله علمی‌ای برای حل کردن دارد؟ محصول را که او طراحی می‌کند و ارتقا را او انجام می‌دهد؛ تضمین کیفیت و استانداردهایش هم برای اوست، بنابراین چه چیزی از آن برای ما می‌ماند که بخواهیم حلش کنیم؟
ما نه حق داریم محصول جدیدی تولید کنیم و نه حق داریم آرم پژو را در جایی استفاده کنیم. آن شرکت فرانسوی حتما باید طراحی کند. طبق قرارداد 30 درصد از تولید را می‌توانید صادر کنید و 70 درصد برای بازار داخلی است. اما اگر بگویی من یک مشتری خارجی دارم، اجازه صادرات بیشتر ندارید!
ما باید برای صنایعی که کلیدی است، مالیات را حداکثر ممکن کنیم و آنهایی که مبتنی بر توان داخلی طراحی، راه‌اندازی و بهبود پیدا می‌کند، مالیاتش را تا 10 سال صفر کنیم. به عنوان مثال شرکت‌های دانش‌بنیان مالیات ندهند.
 چه کنیم که این تغییر معنادار شود؟
یکی از راه‌هایی که ما فکر کردیم این بود که کشور ما ظرف مدت 10 سال آینده به چه صنایعی نیاز دارد و چه نیازمندی‌های اساسی در حوزه‌های مختلف دارد؟ اینها را تبدیل کردیم به یک طرح کلان و گفتیم کشور ما در بحث صندلی هواپیما کمبود دارد؛ مطالعه کردیم و بررسی‌ها نشان داد ما به هواپیماهای 150 نفره در آینده زیاد نیاز داریم و این محصول بازار خوبی دارد و می‌توانیم بازار خارجی هم داشته باشیم و احتمالا ما این توانمندی و زیرساخت را داریم که به کمک‌مان بیاید. این یک پروژه شد. وقتی چنین چیزی توسط دانشگاهیان و محققان پروژه می‌شود، نیازمند ارتقا و تغییرات در سیستم هستید. با این پروژه‌ها هم برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی فضا و فرصت اشتغال سطح بالا ایجاد می‌شود و هم دانشگاه و صنعت به هم پیوند می‌خورند. اینجا دیگر فرانسوی‌ها نیستند که بخواهند همه معما را حل کنند.
وقتی سر تا پا نیاز باشی، هر وقت دل‌شان بخواهد تحریم می‌کنند
این سوال پیش می‌آید که آیا اساسا هر گونه همکاری با خارج را نفی کنیم؟ نه! ما می‌گوییم شما باید یک حداقل و پایه‌ای را ایجاد کنی و خودت توانمند باشی تا قابلیت گفت‌وگو و صحبت را داشته باشی. وقتی شما سر تا پا نیاز هستی، حرفی برای گفتن نداری و آنان هر وقت دلشان بخواهد، تحریم‌تان می‌کنند. چه کسی فکر می‌کرد پژو که در ایران بازار دارد، به ایران بگوید با تو کار نمی‌کنم؟ آمدند و کار را نیمه‌کاره گذاشتند و رفتند تا مردم را تحت فشار بگذارند. دولت فرانسه هم ضررهایش را از جای دیگر جبران کرد زیرا اصل برای‌شان این است که ایران را زمین بزنند یعنی اینجا معادله اقتصادی کار نمی‌کند و معادله سیاسی کار کرده و بر معادله اقتصادی می‌چربد.
بتازگی تحریم‌های شدیدی علیه ایران به تصویب رسید و قانون شد. آیا همکاری اروپایی‌ها با آمریکا بر مبنای معادله اقتصادی است؟ قطعا نیست! معادله سیاسی است. در چنین شرایطی عقل سلیم چه می‌گوید؟ شما باید به سطحی از توانمندی برسید که اگر هم تحریمت کنند، نتوانند به خواسته خودشان برسند. الان خیلی راحت می‌گویند ما باید 5 سال دور ایران دیوار بکشیم، البته اشتباه می‌کنند ولی اینطور محاسبه می‌کنند.
ما برای حل ریشه‌ای ارتباط دانشگاه و صنعت نیازمند موضوعات کاری مورد علاقه 2 طرف هستیم. یعنی هم منفعت صنعت را فراهم کند و هم دانشگاهی‌ها را راضی کند. آن موضوع چیست؟ موضوعات جدیدی است که اتفاق می‌افتد. این می‌تواند سهم عمده‌ای داشته باشد. وقتی کار راه بیفتد، صنعت و جامعه به دانشگاه اعتماد می‌کنند و صنعت به جای اینکه 6 ماه یکبار به دنبال نیازهایش باشد، می‌تواند آینده دورتر را ترسیم کند و مسائل 2 یا 5 سال دیگر را به دانشگاه بسپارد. یک بخش هم بنیادی است که دولت باید کمک کند و 80 درصد آن نیازهای جامعه است که آنها کمک می‌کنند و این پیوند، پیوندی قوی می‌شود.
مشکلات ارتباط دانشگاه و صنعت در همه جای دنیا وجود دارد ولی به ‌شدت کشور ما نیست. ما باید از این سطح عبور کنیم. آن زمانی که ما در وزارت علوم بودیم، تلاش کردیم به این سمت حرکت ‌کنیم یعنی کلا شعار تبدیل علم به ثروت را مبنا قرار داده بودیم و یکی از مظاهر تبدیل علم به ثروت، تقویت بنیادی ارتباط دانشگاه و صنعت بود. همان حرکت‌ها باعث شد زمینه یک سری از قوانین مثل یک درصد و معافیت‌ها و قانون شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد شود. اگر جهت‌گیری‌های کلی ما به این سمت بود که ظرفیت‌های داخلی را ارتقا و اینها را به هم پیوند بدهیم، این پیوند می‌توانست سریع‌تر به ثمر برسد. حالا معاونت علمی یک کارهایی کرد و از بخشی از ظرفیت‌ها استفاده کرد و دستاوردهای نسبتا قابل قبولی داشت که می‌توانست خیلی وسیع‌تر شود.
 مشکلات اشتغال دانشجویان که ناشی از عدم پیوند صنعت و دانشگاه است، چه تاثیری می‌تواند روی اجتماع و روان خانواده‌ها بگذارد؟ دانش‌آموزی که وارد دانشگاه می‌شود حالا وقتی لیسانس گرفت، ایران را مناسب برای ادامه تحصیل نمی‌داند. اینجا یک اتفاقی به نام فرار مغزها می‌افتد. ما یکسری از توانمندی‌های خود را از این طریق از دست می‌دهیم. فکر می‌کنید چه کارهایی باید صورت می‌گرفت که نگرفته؟
فرمایش شما چند بخش دارد. یک وجه تاثیرات سوء وضعیت حاضر یا تداوم آن بر روح و روان جامعه، خانواده‌ها و فرد است، یکی هم بحث فرار مغزها یا مهاجرت آنها است و دیگری نظامات و الگوهای ارزیابی علمی است. 50 درصد کسانی که به آموزش عالی وارد می‌شوند و وقت و هزینه می‌گذارند و دنبال آمال و آرزوهای‌شان هستند برای عشق به علم وارد دانشگاه نشده‌اند بلکه به امید اشتغال و منزلت اجتماعی بالاتر وارد دانشگاه شده‌اند. البته اشتغال انگیزه خوبی است برای اینکه ملت را پای تحصیلات بکشانند. ما به عنوان سیاست‌گذاران چه کنیم؟
باید خدمات فنی و مهندسی هم صادر کنیم
قبل از انقلاب پزشکان هندی و بنگلادشی در کشور داشتیم. الان می‌بینید یک شرکت کره‌ای یا چینی که پروژه‌ای در ایران دارد، با خود 500 نیرو از کارگر و جوشکار متخصص تا مهندس و طراح می‌آورد.
ما اگر درست بیندیشیم می‌توانیم با اصلاحاتی در مهارت‌افزایی دانشجویان، برای بسیاری از فارغ‌التحصیلان، بدون اینکه خودشان بخواهند برای کار به فلان کشور بروند، اشتغالزایی کنیم. مگر باید صادرات‌مان همیشه نفت و مواد خام باشد؟ ما می‌توانیم خدمات فنی و مهندسی صادر کنیم. الان فرض کنید یکی از کشورهای منطقه می‌خواست پارک علم و فناوری بزند. چیزی که نداشت متخصص بود. ما برویم به اینها بگوییم 100 تا شرکت برای شما تاسیس می‌کنیم که در کشورتان کار کنند. این 100 تا به معنای مهاجرت مغزها نیست و به معنی محل کار است. وقتی کارگر ساده را اعزام می‌کنیم چرا نتوانیم مهندسان را اعزام کنیم؟ ما چهارمین کشور در جهان از لحاظ تربیت مهندس هستیم. الان در اسناد سازمان ملل یکی از شاخص‌های توسعه نسبت مهندسین جامعه است. اینکه شما مهندس زیاد دارید، باید خیلی خوشحال باشید. این باید نشانه توسعه‌یافتگی اقتصاد باشد. خب! چرا الان ما ناراحت هستیم و می‌گوییم این همه مهندس بیکار را چه کنیم؟ خب! باید برای حلقه‌های بعدی فکر و کار کنیم و فرصت‌های مختلفی ایجاد کنیم.
 الان ما در شرایطی هستیم که تحریم می‌شویم در حالی که در برجام پیشقدم شدیم و برخی فعالیت‌های علمی‌مان مثل پرتاب ماهواره را تعطیل کردیم. به نظر شما ما از این داشته‌های علمی مثل پرتاب ماهواره، چطور می‌توانیم در راستای تحقق اهداف سیاسی استفاده کنیم؟ در کدام فضاهای علمی می‌توانیم دست برتر خودمان را نشان دهیم؟
ما در حوزه زیست فناوری و نانوداروها چند کار خوب کردیم و با وجود اینکه به ظاهر تحریم هستیم ولی محصولات‌مان را در خارج به‌راحتی به فروش رساندیم. الان جهان یکپارچه نداریم که بتوانند کاری کنند که کشورها نتوانند نفس بکشند. ما باید به فضاهای دیگر فکر کنیم. فرض کنید روسیه را تحریم کردند. روسیه کشوری بزرگ با امکانات وسیع است که می‌تواند از دستاوردهای ما استفاده کند و ما هم می‌توانیم از دستاوردهایش استفاده کنیم. اگر شرکت‌های دانش‌بنیان تقویت شوند و نهادی بتواند اینها را از دره مرگ تجارت عبور دهد می‌توانند بازارهای داخلی و خارجی را تثبیت کنند؛ این یعنی رونق اقتصادی. خیلی از این جمعیت 4 میلیونی دانشجو و حدود یک میلیون دانشجوی ارشد و دکترا می‌توانند در این مجموعه‌ها فعالیت کنند.
ما باید داشته‌های علمی‌مان را در داخل و خارج نقد کنیم. باید در درجه اول زنجیره‌های ارزشی اقتصادی و صنعتی را در داخل کشور ببندیم یا حداقل در داخل زنجیره را ببندیم و زنجیره بزرگ را در خارج ببینیم تا اگر آن زنجیره خارج قطع شد همه چیز از هم نپاشد. اگر فردا پژو گذاشت و رفت، با این مدل پژو 2008 و... چه می‌خواهیم بکنیم؟ برای داشته‌های خودتان هیچ فکری نکرده‌اید و کاری نمی‌توانید بکنید اما الان می‌توانیم فضا را برای خودمان ایجاد کنیم. این کار را بکن و تا وقتی آن زنجیره خارجی می‌چرخد، استفاده کن. الان چند شرکت داخلی داریم که می‌توانند قطعات بسیار باکیفیت خودرو بسازند؟ حتی قطعاتی که به‌راحتی به خارج کشور می‌توان صادر کرد. وقتی دانش در کشور باشد می‌توان از آن برای طراحی و ساخت خودروی کلاس بالاتر استفاده کرد.
اینها که تحریم‌پذیر نیست. شما به بعضی قطعات و مواد خارجی نیازمندید. الان که زیرساخت‌های مناسبی دارید، قبل از اینکه این موضوع تبدیل به یک معضل شود، باید برای آن چاره‌جویی کرد تا ظرفیت‌هایش به‌روز شود و خودکفا شوید.
پروژه‌های کلان ملی به علت نرسیدن بودجه تعطیل شد
اما در این دوره بسیاری از پروژه‌هایی که نگاه به داخل داشت یا کلا منتفی شد یا سرعتش کاهش پیدا کرد و شرط و شروطش را زیاد کردند. 40 طرح کلان ملی را به 13 طرح کاهش دادند و به آن هم خیلی پول ندادند و تعطیل شد. در صورتی که در خیلی از کارهای مصرفی خیلی بیشتر از اینها هزینه شده است. من نمی‌خواهم با طرح تحول سلامت مخالفت کنم ولی مردم غیر از سلامت به اشتغال هم نیاز دارند یا نه؟ به عزت نیاز دارند یا نه؟ اگر در طرح تحول سلامت می‌شود از جایی پول جمع کرد، چرا برای این حوزه‌ها نمی‌شود؟ یا حداقل باید یک توازنی بین این دو باشد. آیا این به یک تدبیر نیاز ندارد؟ مردم امنیت غذایی نمی‌خواهند؟ شغل نمی‌خواهند؟ کار و رونق نمی‌خواهند؟ اینها نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. چطور می‌توانیم برای طرح سلامت که مصوب برنامه پنجم نبود، با تمام پیامدهایش پول تهیه کنیم ولی نمی‌شود برای 4 طرح بزرگ که در شورایعالی عتف تصویب شد و آینده جوانان‌مان را تضمین می‌کرد، پول تهیه کرد؟! این طرح‌ها در 5 سال شاید 5 هزار میلیارد هزینه داشت ولی پیامدهایش بسیار وسیع بود و دستاوردهای چشمگیری داشت. من فکر می‌کنم در همین اوضاع باید دستاوردهایی که در این مدت حاصل شد را در داخل و خارج توسعه دهیم و سعی کنیم تعرفه‌های ترجیحی را به سمت داخل حرکت دهیم و منابع را صرف توسعه و تقویت توان داخلی کنیم و صنایعی را که ارزش افزوده بالا دارد بیشتر مورد توجه قرار دهیم. شرکت‌های دانش‌بنیان را از حمایت بیشتری برخوردار کنیم. اینها در یک بازه زمانی چند ساله به نحوی صحنه را تغییر می‌دهد که تمام امیدهای شیطان را نا امید می‌کند.
 رویکرد وزارت علوم در دولت دوازدهم به چه صورت باید باشد؟
فکر می‌کنم تجربه دولت یازدهم از این لحاظ خوب بوده باشد که رئیس‌جمهور، وزیری را انتخاب کند و مجلس به وزیری رای بدهد که تا بن دندان اعتقاد به تبدیل علم به ثروت داشته باشد و براساس این اعتقاد، قدرت برنامه‌ریزی و هدایت و مدیریت خود را در جایی اثبات کرده باشد. وزیر علوم باید بتواند از ظرفیت همه کشور استفاده کند. بدیهی است انقلابی، مومن و جهادی بودن که رهبر حکیم انقلاب فرمودند، جزو مقدمه است. وزیر باید با محیط آشنا و پایبند برنامه باشد و قدرت تعامل و دغدغه جدی برای کسب نتایج مثبت در عرصه علمی داشته باشد. اگر چنین وزیر خوبی معرفی کنند و مجلس به وی رای بدهد، بخش مهمی از مشکلات ما در آموزش عالی حل خواهد شد.
 

در منطقه العوامیه در شرق عربستان ماه‌هاست درگیری‌های شدیدی در جریان است و بخش‌هایی از این شهر مانند منطقه زلزله‌زده است. مشت آهنین ریاض علیه شیعیان اوضاع را بشدت متشنج کرده است. شهر کوچک العوامیه در شرق عربستان بدون توجه به انتقادهای افکار عمومی بین‌المللی، به منطقه درگیری‌های شدید تبدیل شده است. تصاویر ماهواره‌ای نابودی بخش‌های وسیعی از این شهر را نشان می‌دهد. در شبکه‌های اجتماعی هم تصاویری از نبردهای سخت و ساختمان‌های ویران در این شهر دیده می‌شود. تهیه یک گزارش مستقل در این‌باره امکانپذیر نیست، چرا که خبرنگاران خارجی هیچ‌گونه دسترسی به این منطقه ندارند. تلویزیون آلمانی دویچه‌وله در گزارشی از این شهر ویران‌شده، می‌گوید نیروهای سعودی در کوچه‌های تنگ این منطقه با شیعیان درگیر می‌شوند. حداقل 15 نفر در این درگیری‌ها که در آن از سلاح‌های سنگین استفاده می‌شود، جان‌شان را از دست داده‌اند. یکی از دلایل غیرمستقیم این درگیری‌ها تصمیمات دولت عربستان برای تخریب یک مرکز قدیمی با قدمت 400 ساله در بخش‌هایی از مناطق این شهر و تاسیس یک مرکز خرید به جای آن برخلاف خواست بومی‌های این منطقه بود.  سازمان ملل در ماه آوریل سال جاری میلادی از عربستان درخواست کرد این طرح اجباری و تخریب بخش‌های قدیمی این شهر را متوقف کند. در همین راستا، سباستین سونز، از کارشناسان مسائل خاورمیانه شورای روابط خارجی آلمان گفته است تردید دارد بهبود زیرساخت‌ها برای بهتر شدن کیفیت زندگی ساکنان این منطقه مد نظر ریاض باشد. بیشتر به نظر می‌رسد این یک پروژه تحول و دگرگونی مد نظر آل‌سعود باشد؛ آنها می‌خواهند اقلیت شیعه که در این منطقه اکثریت را دارند تجزیه، سست و متزلزل کنند. این ایده متناسب با سرکوب اساسی و به حاشیه راندن شیعیان است که چندین دهه است از طرف آل‌سعود دنبال می‌شود.  العوامیه همچنین وطن شیخ آیت‌الله نمر باقر النمر است. این شیخ محبوب شیعیان به نماد اعتراضات در شرق عربستان تبدیل شده بود که بالاخره اوایل 2015 به دست رژیم آل‌سعود به شهادت رسید. یکی از کارشناسان سازمان سعودی- اروپایی حقوق بشر ESOHR در برلین که خود اهل العوامیه بوده و اکنون به عنوان پناهنده در برلین به سر می‌برد در این باره اظهار داشته است که دست سخت دولت عربستان علیه شیعیان به تشدید خشونت‌ها منجر شده است. وی انتقاد شدیدی به کشتار، شکنجه و رفتارهای ناعادلانه از طرف دولت عربستان علیه شیعیان وارد کرده و گفته است: بعضا حدود 90 درصد ساکنان شهر العوامیه از این شهر فرار کرده یا مجبور به تخلیه آن شده‌اند. این فعال حقوق بشر از جنگ دولت عربستان علیه مردم خود سخن می‌گوید که در تاریخ 80 ساله این کشور بی‌سابقه بوده است.
استفان دوجاریک، سخنگوی رسمی دبیرکل سازمان ملل نیز پنجشنبه در پاسخ به سوالی درباره حوادث شهر العوامیه در کنفرانس مطبوعاتی خود در مقر این سازمان در نیویورک گفت: «گزارش‌های رسانه‌ای درباره این موضوع را شاهد بوده‌ایم اما نمی‌توانیم به‌طور مستقل صحت این اطلاعات را تایید کنیم، در عین حال یادآور می‌شویم که هرگونه اقدام مسؤولان سعودی باید همسو با تعهدات آنها زیر چتر قوانین انسانی بین‌المللی باشد.» دوجاریک گفت: درخواست ما از مسؤولان محلی در عربستان به این معناست که باید در هر اقدامی به قانون بین‌المللی پایبند باشند، یعنی باید به حقوق بشر بین‌المللی احترام بگذارند و از قانون تبعیت کنند. گزارش رسانه‌های منطقه‌ای حاکی ا‌ست که نظامیان سعودی چهارشنبه گذشته منطقه المسوره در العوامیه را بعد از 5 ماه درگیری مسلحانه و کوچاندن مردم، به سیطره خود درآوردند. کاربران شبکه‌های اجتماعی ویدئوی پایکوبی نظامیان سعودی را از پایگاه اینترنتی نیروهای ویژه ارتش عربستان برداشته و در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند. فعالان و نهادهای حقوق بشری می‌گویند این نگرانی وجود دارد که ارتش عربستان به حملات خود در شهر العوامیه بیش از پیش ادامه بدهد.

جنگ لفظی میان کره‌شمالی و آمریکا وارد مرحله‌ای تازه شده است. پیونگ‌یانگ تهدیدات خود علیه آمریکا را تکرار و دونالد ترامپ را به‌ یاوه‌گویی متهم کرده است. آن طرف، رئیس‌جمهوری آمریکا در دفاع از هشدارهای آخرالزمانی خود گفته است شاید هشدار وی به پیونگ‌یانگ درباره پرهیز از «آتش و خشم» آمریکا، کافی و قاطعانه نبوده است. ترامپ چهارشنبه گفته بود کره‌شمالی بهتر است آمریکا را تهدید نکند، در غیر این صورت با آتش و خشمی مواجه خواهد شد که جهان تاکنون شاهد آن نبوده است اما پیونگ‌یانگ در این مدت احتمال حمله خود به جزیره گوام در اقیانوس آرام را پیش کشیده است که متعلق به آمریکاست. دونالد ترامپ پنجشنبه پیش از یک نشست امنیتی با مشاوران ارشد خود، در جمع خبرنگاران بار دیگر به کره شمالی هشدار داد که «یا روش خود را اصلاح کند یا مثل چند کشور معدودی که تاکنون گرفتار شده‌اند، به دردسر خواهد افتاد». او رؤسای جمهوری پیشین آمریکا را متهم کرد که از واکنش نشان دادن به مشکل کره‌شمالی ناتوان بوده‌اند. رئیس‌جمهوری آمریکا درباره تهدید کره‌شمالی علیه جزیره گوام نیز گفت حتی اگر تصور حمله هم به ذهن کره‌شمالی خطور کند، آنها باید بسیار بسیار نگران باشند. وی اظهار داشت: اتفاقی که برای آنها رخ خواهد داد حتی به مخیله‌شان خطور نکرده است. ترامپ درباره اینکه آیا آمریکا دست به حمله پیشدستانه علیه پیونگ‌یانگ خواهد زد یا نه، گفت دولتش هرگز چنین مسائلی را علنی نخواهد کرد. همزمان با تشدید تهدیدهای ترامپ علیه کره‌شمالی، یک نشریه وابسته به دولت چین گزارش داد اگر کره‌شمالی حمله‌ای انجام دهد که آمریکا را تهدید کند، چین باید در مناقشه به‌وجود آمده بی‌طرف باشد ولی در صورتی‌که آمریکا اول به کره‌شمالی حمله کند تا دولت این کشور را سرنگون کند، چین آنها را متوقف خواهد کرد. در گزارش گلوبال‌تایمز آمده است: چین در صورتی‌ که کره‌شمالی به منظور تهدید خاک آمریکا موشک پرتاب و آمریکا آن را تلافی کند، بی‌طرف باقی خواهد ماند اما اگر آمریکا و کره‌جنوبی نخستین حملات را انجام داده و برای سرنگونی کره‌شمالی تلاش کنند و به دنبال این باشند که الگوی سیاسی شبه‌جزیره کره را تغییر دهند، در این صورت چین جلوی آنها را خواهد گرفت.
رزمایش آمریکا و کره‌جنوبی در اوج تنش با پیونگ‌یانگ
آمریکا و کره‌جنوبی اواخر ماه جاری میلادی و در شرایطی که تنش میان واشنگتن و پیونگ‌یانگ تشدید شده است، رزمایش مشترک برگزار خواهند کرد. آمریکا حدود 40 هزار نیرو در ژاپن دارد و 35 هزار نیروی دیگر هم در کره‌جنوبی مستقر کرده است و از جزیره گوام هم در این رزمایش استفاده می‌کند. واشنگتن و سئول اعلام کرده‌اند در این رزمایش، ده‌ها هزار نظامی آمریکا و کره‌جنوبی شرکت خواهند کرد که اقدامی علیه تجاوزگری کره‌شمالی خواهد بود.
در همین حال روزنامه کوریا هرالد، چاپ سئول با انتشار گزارشی درباره تشدید تنش میان آمریکا و کره‌شمالی و تهدید پیونگ‌یانگ برای حمله موشکی به جزیره گوام، خواستار تولید سلاح‌های اتمی در کره‌جنوبی برای مقابله با تهدیدات هسته‌ای و موشکی کره‌شمالی شده است، درخواستی که می‌تواند موجب تشدید بیشتر اوضاع شود. بر اساس این گزارش، کره‌جنوبی از تولید تسلیحات اتمی براساس قرارداد انرژی اتمی که در سال 1974 میلادی با آمریکا به امضا رسانده، منع شده است. بر اساس این قرارداد، آمریکا قول حمایت امنیتی به سئول را داده و این کشور را تحت چتر هسته‌ای خود برابر حملات احتمالی کره‌شمالی قرار داده است ولی با توجه به تهدیدات مکرر کره‌شمالی برای حمله موشکی و اتمی به کره‌جنوبی، این روزنامه کره‌ای خواستار تغییر تاکتیک شده است. به اعتقاد تحلیلگران نظامی، پیشرفت‌های تکنولوژیکی به کره‌جنوبی این امکان را می‌دهد تا در صورت تصمیم نهایی برای تولید تسلیحات اتمی، تنها ظرف چند ماه بتواند سلاح‌های هسته‌ای را تولید کند.

امید رامز:  پس از مراسم تنفید و تحلیف رئیس‌جمهور دوازدهم و ارائه فهرست وزیران به مجلس و قوس‌ها و سهم‌خواهی جناح‌ها از این لیست، بالاخره تا چند روز آینده دولت دوازدهم در پاستور مستقر خواهد شد اما آنچه از وضعیت عمومی اقتصاد کشور شاهدیم چندان مطلوب نیست و این نشان می‌دهد دولت دوازدهم در 4 سال آینده شرایط دشواری پیش رو دارد که البته بیش از سایرین، خود در به وجود آمدن آن نقش داشته است و این بار برخلاف دولت یازدهم، قابل توجیه نیست که دولت قبل را مقصر جلوه دهد و با این حربه از زیر بار مسؤولیت شانه خالی کند. برای پی بردن به کار دشوار دولت دوازدهم به روند منفی چند شاخص مهم اقتصادی کشور توجه کنید.
1- رشد نقدینگی از 460 هزار میلیارد تومان به 1250 هزار میلیارد تومان طی 4 سال و فشرده شدن هر چه بیشتر فنر تورم که هر لحظه ممکن است رها شود: رقم نقدینگی از حاصل ضرب پایه پولی در ضریب فزاینده پولی تشکیل می‌شود. پایه پولی خلق پولی است که توسط بانک مرکزی انجام می‌شود و ضریب فزاینده پولی خلق پولی است که توسط بانک‌های عامل انجام می‌شود. افزایش هر کدام از این شاخص‌ها منجر به افزایش نقدینگی خواهد شد. دولت یازدهم منتقد افزایش پایه پولی در دولت نهم و دهم بود، این در حالی است که در این شاخص در 4 ساله دولت یازدهم از شهریورماه 92 تا دی‌ماه 95 پایه پولی از رقم حدود 100 هزار میلیارد تومان به حدود 173 هزار میلیارد تومان رسیده است؛ یعنی رشد حدود 73 درصدی. علاوه بر این، سیاست پولی دولت، کاهش نرخ ذخیره قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی بوده که منجر به افزایش ضریب فزاینده پولی شده و از این وجه نیز بر رشد نقدینگی تاثیر گذاشته است.
2- رشد هزینه‌های دولت از 140 هزار میلیارد تومان در سال 2013 به 230 هزار میلیارد تومان در سال 2016 طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول(IMF): نکته قابل توجه این است که فقط درباره افزایش هزینه‌ها از سال 94 به 95(2015 به 2016)، رقم هزینه‌ها با رشدی 15 درصدی از 200 هزار میلیارد تومان به 230 هزار میلیارد تومان رسیده که رشدی تقریبا 2 برابری نسبت به تورم داشته است.
 بهانه برخی دولتی‌ها نیز که افزایش هزینه‌ها را به طرح تحول سلامت ارتباط می‌دهند قابل توجیه نیست، زیرا آغاز این طرح در سال 93 بوده است و در سال 94 نیز تکمیل شده است بنابراین می‌توان حدس زد این افزایش هزینه‌ها یا ناشی از بزرگ شدن دولت است یا ریخت‌وپاش یا هر دو!
3- رشد بدهی عمومی ناخالص دولت از 100 هزار میلیارد تومان در سال 2013 به رقم خیره‌کننده 450 هزار میلیارد تومان: این رشد 350 درصدی چند نکته مهم را نشان می‌دهد؛ اولا اینکه ادعا شده دولت یازدهم اقتصاد کشور را با بدهی زیاد خارجی تحویل گرفته و آن را کاهش داده، ادعایی واهی است. ثانیا ایرانی که تا قبل از دولت یازدهم جزو کشورهای دارای کمترین بدهی بوده است با باز شدن درهای اقتصادی کشور و اخذ وام‌های کلان و استقراض از بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و همچنین اصرار دولت بر سیاست‌های نولیبرال و گسترش بازار بدهی (اعم از انتشار اوراق قرضه دولتی، اوراق خزانه به ظاهر اسلامی و صکوک اجاره و...) بدهکارتر شده است. این روند هم از بعد ربوی بودن آن محل اشکال است و هم از وجه امنیتی که نفوذ کشورهای غربی را در حوزه‌های برنامه‌ریزی، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در قبال پرداخت وام ممکن می‌کند، همانطور که شواهد تاریخی در قبال سایر کشورها نشان می‌دهد.
4- رشد بدهی دولت به بانک‌ها از 76 هزار میلیارد تومان به رقم تقریبی170 هزار میلیارد تومان در سال 95
5- رشد 270 درصدی بدهی دولت به صندوق‌های بازنشستگی از 35 هزار میلیارد تومان به 130 هزار میلیارد تومان
6- رشد منفی تقریبا 10درصدی سرمایه ثابت در سال 95 اعم از تجهیزات و فضای تولید به عنوان پیش نیاز تولید: با این حساب باید شاهد کاهش جهش رشد اقتصادی در سال 96 باشیم. به علاوه اینکه اقتصاد کشور تقریبا از تمام ظرفیت نقش فروش نفت در رشد اقتصادی کشور استفاده کرده است و کشور نمی‌تواند امید چندانی به رشد اقتصادی متکی بر نفت داشته باشد. اهمیت این موضوع وقتی بیشتر می‌شود که توجه کنیم بیش از 70درصد رشد اقتصادی کشور در سال 95 سهم نفت بوده است. داخل پرانتز گفتنی است به دلیل محدودیت دسترسی به منابع ارزی، همین میزان فروش نفت نیز خروجی چندانی در اقتصاد کشور نداشته و کارکرد آن بیشتر در تراز مالی خزانه دولت است!
7- افزایش دارایی‌های منجمد بانک‌ها: بنا به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی، 40 تا 45 درصد دارایی‌های بانک‌ها منجمد است؛ با این فرض و بر مبنای رقم 2300 هزار میلیارد تومان دارایی بانک‌ها، تقریبا 1000 هزار میلیارد تومان از دارایی بانک‌ها منجمد است؛ این رقم به دلیل طمع  بانک‌ها و بنگاهداری و سرمایه‌گذاری مستقیم آنها در بازار املاک و مستغلات و به دلیل رکود شدید این بازار در سال‌های اخیر ایجاد شده است.
8- نرخ تورم که نقطه کانونی تبلیغات دولت بود و ادعا می‌شد تک‌رقمی شده، از فروردین ماه سال جاری روند صعودی را طی می‌کند به طوری که رقم تورم که اسفندماه به 9درصد رسیده بود، بنا به گزارش بانک مرکزی، از فروردین‌ماه تا تیر‌ماه 96 به ترتیب ارقام 5/9، 8/9، 10 و 2/10 را تجربه کرده است.
9- تراز تجاری کشور که دولت در زمان انتخابات روی آن مانور می‌داد، در 4 ماه ابتدای سال 96 منفی شده است. طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی، در ۴ ماه ابتدایی سال جاری میزان صادرات کالاهای غیرنفتی با احتساب میعانات گازی با 5/9 درصد کاهش به 5/13 میلیارد دلار رسیده است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت با افزایش ۲۴ درصدی به 8/15 میلیارد دلار رسیده است.به همه این موارد، افزایش نرخ بیکاری را نیز اضافه کنید. توجه به این شاخص‌ها و از آن مهم‌تر روند منفی تغییر آنها نشان می‌دهد دولت کار آسانی در پیش ندارد. هدایت نقدینگی به سمت تولید، کاهش هزینه‌های دولت، توقف روند افزایش بدهی‌های داخلی و خارجی کشور و تلاش برای کاهش آنها، توجه به تولید داخلی به جای چیدن همه تخم‌مرغ‌ها در سبد سیاست خارجه، اتخاذ سیاست‌های پولی و مالی مناسب جهت «کاهش تورم با رونق اقتصادی» به جای «کاهش تورم در ازای رکود»، برنامه‌ریزی دقیق برای ممانعت از فعالیت‌های اقتصادی و بنگاهداری بانک‌ها از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که دولت دوازدهم می‌تواند با انجام آنها در جهت بهبود شاخص‌های اقتصادی کشور گام بردارد. فراموش نکنیم پیش‌نیاز «توانستن»، «خواستن» است. آیا دولت فعل خواستن را صرف خواهد کرد؟!