چرا حسین موسویان، دیپلمات سابق و نزدیک به حسن روحانی، همنوا با آمریکا و اروپا خواستار انجام برجام منطقه ای است؟
مهره مشکوک!
سیدمحمدامین هدایتی: آمریکا از برجام خارج شده است. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا هنگام اعلام خروج کشورش از توافق هستهای، از ضرورت انجام مذاکرات منطقهای بین اروپا و ایران گفت. رئیسجمهور آمریکا تلاش میکند خروج کشورش از توافق هستهای را به عنوان یک اهرم فشار بالای سر دولت حسن روحانی نگه دارد تا با رایزنی اروپا، ایران ضمن ادامه محدودیتهای هستهای، ناچار به دادن امتیازهای منطقهای نیز شود. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز روز دوشنبه در موسسه هریتیج سیاست دولت آمریکا علیه ایران پس از خروج آمریکا از توافق هستهای را تشریح کرد. در شروط دوازدهگانهای که پمپئو مطرح کرد، سهم تغییر سیاست منطقهای ایران بسیار زیاد بود. این اظهارات نشان میدهد یکی از مهمترین دلایل خروج آمریکا از برجام، افزایش فشار بر ایران برای پذیرش مذاکرات منطقهای با اروپا و در نتیجه عقبنشینی ایران از سیاستهای منطقهای خود است.
به گزارش «وطنامروز»، همین حالا مقامات تروئیکای اروپایی حاضر در برجام نیز در لابهلای اظهاراتشان درباره چگونگی ادامه توافق هستهای با ایران، تاکید میکنند نسبت به سیاستهای ایران در منطقه نگران هستند و ایران باید این نگرانی آنها را برطرف کند. این موضعگیری اروپاییها یعنی اینکه لندن، پاریس و برلین اجرای تعهدات برجامی خود را به انجام مذاکرات جدید بر سر منطقه و برنامه دفاع موشکی ایران مشروط کردهاند. اروپا البته تازه به این دیدگاه نرسیده است. طی 8 ماه گذشته مواضع دولت آمریکا و دولتهای 3 کشور اروپایی حاضر در برجام بر سر چگونگی مواجهه با ایران به یکدیگر نزدیک شد. 3 کشور اروپایی در چند نوبت در بیانیههایی که منتشرکردند همنظری خود با آمریکا درباره افزایش فشار بر ایران برای عقبنشینی از سیاستهای منطقهای و محدود کردن برنامه دفاع موشکی خود را اعلام کردند. اروپا البته معتقد بود این بسته فشار بدون خروج آمریکا از برجام انجام شود اما در نهایت ترامپ ار برجام خارج شده و آنها را در عمل انجام شده گذاشته است.
کارشناسان میگویند وضعیت مناسبات میان ایران، اروپا و آمریکا کاملا شفاف است. اصطلاحا روی میز تمیز شده و مهرهها مشخص است. آمریکا از برجام خارج شد. اروپا نیز با نشان دادن اهرمهای نظارتی آمریکا و سیستم مجازات خزانهداری آمریکا علیه شرکتهای اروپایی، اجرای تعهدات برجامی خود را به انجام مذاکرات منطقهای منوط کرده است.
مقامات ایران اما در مقابل مذاکرات منطقهای را غیرقابل قبول و غیرمحتمل میدانند. ایران میگوید تا همین حالا برجام و توافق با اروپا و آمریکا برای منافع تهران یک خسارت محض بوده است. ایران همین حالا نیز در حال ضرر کردن است. همه تعهدات ایران در برجام در حال اجراست و مهمترین بخشهای برنامه هستهای ایران تخریب، تعطیل یا معلق مانده است. این در حالی است که آمریکا از برجام خارج شده و اروپا نیز برای اجرای تعهداتش آیه یأس میخواند. ضمن اینکه ایران رفتار آمریکا در دولت اوباما و اروپا را در همان 2 سال ابتدایی اجرای برجام نیز قابل قبول نمیداند. بر اساس اظهارات محمدجواد ظریف، خزانهداری آمریکا از همکاری بانکهای اروپایی با ایران جلوگیری کرد و اروپا نیز تعهدات خود را به صورت کامل انجام نداد. حالا ایران که هم در دوران اوباما دستاورد برجام را «تقریبا هیچ» میدانست و هم حالا با خروج آمریکا و شامورتیبازی اروپا، برجام را نیمه جان میبیند، وقتی با درخواست مذاکره برای دادن امتیازات منطقهای مواجه میشود، باید چه واکنشی نشان دهد؟ بله! پاسخ ایران یک نه محکم است. اما نه! دوستان آقای روحانی در خارج از ایران در حال کار دیگری هستند.
موسویان وارد میشود
حسین موسویان را اهالی سیاست در ایران میشناسند؛ سخنگوی تیم مذاکرهکننده حسن روحانی در دولت اصلاحات، همان کسی که پس از شکست مذاکرات هستهای ایران و اروپا در دولت اصلاحات، به جاسوسی متهم شد و وزیر اسبق اطلاعات تعابیر جالبی درباره اقدامات خلاف امنیت ملی او مطرح کرده است. در دادگاه به دلیل اثبات اقدامات خلاف امنیت ملی، موسویان محکوم شد. او از ایران به آمریکا رفت و در دانشگاه پرینستون یک فرصت مطالعاتی گرفت. اما با روی کار آمدن حسن روحانی و آغاز مذاکرات هستهای، حسین موسویان نیز به صورت خودکار به ایفای نقش پرداخت. اظهارات گاه و بیگاه موسویان در برهههای حساس مذاکرات هستهای نشان داد
دیپلمات نزدیک به حسن روحانی بر پرونده و فرآیند مذاکرات احاطه کامل دارد. اما میزان نقشآفرینی موسویان در آمریکا برای جا انداختن توافق کاخ سفید با غربگرایان ایرانی زمانی فاش شد که برخی رسانههای آمریکایی گزارش دادند موسویان مورد عنایت کاخ سفید قرار گرفته و به غیر از کمکهای مالی که به او اختصاص یافت،
3 بار نیز به کاخسفید برده شده است! بله! سخنگوی تیم مذاکرهکننده هستهای دولت اصلاحات در دورهای که به خاطر پرونده جنجالیاش دیگر نمیتوانست در تیم مذاکرهکننده دولت حسن روحانی باشد، 3 بار به کاخ سفید رفته است. دیپلمات مشکوک در کاخسفید به مقامات آمریکایی چه گفته است؟ آیا درباره برجام و چگونگی توافق به آنها مشورت داده است؟ آیا درباره آثار و تبعات توافق بر تحولات داخلی ایران مشورت داده است؟ آیا در جلسات کاخسفید از حق مردم ایران و ضرورت مقابله با زیادهخواهی آمریکا گفته است؟ به نظر نمیرسد پیشبینی ماهیت و محتوای جلسات موسویان در کاخ سفید چندان دشوار باشد.
حالا که آمریکا از برجام خارج شده، آیا امثال موسویان که از سودبرندگان برجام بودهاند، ماجرا را تمامشده میدانند و این توافق را به عنوان برگی از تاریخ بیاعتمادی ایران به آمریکا تلقی خواهند کرد؟ خیر! درست در روزهایی که هم آمریکا و هم اروپا خواستار انجام مذاکرات منطقهای با ایران هستند و دستکم در اروپا اجرای تعهدات برجامی لندن، پاریس و برلین به انجام مذاکرات منطقهای گره زده شده، موسویان با روزنامه دولت حسن روحانی گفتوگو کرده و از ضرورت انجام مذاکرات منطقهای با اروپا گفته است! یا شاید اینطور هم بشود گفت که روزنامه دولت حسن روحانی با موسویان گفتوگو کرده تا از زبان موسویان لزوم انجام مذاکرات منطقهای با اروپا را در صفحه نخست خود تیتر کند.
دیپلمات مشکوک در شماره یکشنبه 30 اردیبهشت به روزنامه دولتی ایران گفت: «دعوای جدید ما با آمریکا درباره موضوع هستهای نیست. نباید یادمان برود دعوا الان سر مسائل منطقه است. آمریکا بهخاطر مسائل منطقهای و نه بهدلیل هستهای از برجام خارج شد، یعنی برای مقابله با ایران از توافق کنارهگیری کرد تا یک اجماع بینالمللی برای ضربه به منافع ایران در منطقه به وجود آورد، بنابراین بحران جدیدی که ایجاد شده به رهبری آمریکا، اسرائیل و عربستان است و واقعاً فراتر از موضوع هستهای است و ربطی هم به برجام ندارد...».
موسویان در ادامه برای آنکه موضوع ضرورت انجام مذاکرات منطقهای را مطرح کند، تلاش کرده این موضوع را در پوشش تقابل با آمریکا القا کند. او در ادامه اظهار داشت: «مثلث آمریکا- عربستان- اسرائیل برای مقابله با جایگاه و نفوذ منطقهای ایران یک مسأله بسیار جدی است و ریسکهای جدی را پیش پای ایران گذاشته است اما حرف من این است که تمام این ماجرا سراسر تهدید نیست چون به خاطر برجام، قدرتهای جهانی متفقاً مقابل آمریکا ایستادند و با ایران در دفاع از برجام همراه شدند. شکافی که بین قدرتهای بینالمللی علیه آمریکا به وجود آمده و انزوایی که این کشور در مجمع قدرتهای جهانی پیدا کرده بعد از انقلاب بیسابقه است، بنابراین اینجا یک فرصتی برای ایران ایجاد شده که با استفاده از برجام و شکاف ایجاد شده و انزوای آمریکا بتواند ابتکارات جدیدی را در گفتوگو با قدرتهای جهانی برای مدیریت صلح در بحرانهای منطقه به خرج دهد. اگر بتوانیم این ابتکارات را فعال کنیم علاوه بر اینکه انزوای آمریکا را تشدید کرده ایم، میتوانیم هم رابطه ایران با جامعه جهانی و ماندگاری برجام را تقویت کنیم و هم قدرت و نقش منطقهای ایران را افزایش دهیم. ما درباره منطقه باید وارد یک ابتکارات صلح جدید شویم. ایران در منطقه نفوذ و شناخت دارد و راهکارهای جدیدی را برای حل بحرانهای منطقه میتواند ارائه کند».
مشکوک و مشکوکتر!
دیپلمات مشکوک در گفتوگو با روزنامه حسن روحانی گفته است انجام مذاکره با اروپا درباره منطقه، میتواند موجب تضعیف آمریکا شود. این اظهارنظر عجیب در حالی است که مقامات آمریکایی خودشان خواستار انجام مذاکرات منطقهای میان ایران و اروپا هستند! و هم در اظهارات ترامپ و هم در اظهارات روز دوشنبه پمپئو، این موضوع یعنی ضرورت انجام تغییر در سیاستهای منطقهای ایران مطرح شده است، بنابراین اینکه موسویان میگوید مذاکره با اروپا درباره منطقه یک سیاست ضدآمریکایی و برای مقابله با ترامپ است، اصلا قابل اعتنا نیست. پس ماجرا چیست؟
یک بررسی ساده نشان میدهد موسویان پیش از این در اظهارات خود نهتنها قائل به تقابل با ترامپ نبوده، بلکه خواستار تحقق شروط ترامپ بوده است. او یکم آبان 96 در روزنامه اعتماد گفته بود باید مذاکرات منطقهای (که آن زمان ترامپ این موضوع را به عنوان یکی از شروط آمریکا برای عدم خروج از برجام مطرح کرد) انجام بگیرد تا فشار ترامپ از روی اروپا برداشته شود!
موسویان در اینباره نوشته بود: «اروپا خاکریز اول آمریکاست برای ایجاد اجماع جهانی علیه ایران درباره منطقه، لذا آغاز کار ما با اروپا جهت گفتوگوی هدفمند درباره بحرانهای منطقه با تشکیل کارگروههای مشترک درباره مقابله با تروریسم تکفیری و بحرانهای عراق، سوریه، افغانستان و یمن، از اهمیت مضاعف برخوردار است. چنین سیاستی میتواند فشارهای آمریکا روی اروپا را کماثر کرده، همکاریهای متقابل قدرتهای آسیایی با ایران را تقویت کرده، از تشنجات احتمالی جدید در روابط خارجی پیشگیری کرده، ضمن اینکه روند تخریب برجام را مهار کند». نکته قابل تامل این است که دیپلمات مشکوک نزدیک به حسن روحانی، در این مقاله اذعان کرده بود مواضع اروپاییها علیه سیاستهای منطقهای ایران و فشار آنها برای عقبنشینی ایران از منطقه، در راستای سیاستهای ترامپ علیه ایران است. دیپلمات مشکوک در اینباره نوشته بود: «به نظر میرسد حداقل تا یک سال آینده، جدال برجام در واشنگتن ادامه خواهد یافت. این احتمال وجود دارد ترامپ از برجام خارج شود اما احتمال قویتر این است که او حداکثر تلاش خود را به خرج خواهد داد که بدون نقض ظاهری و شکلی برجام، آن را از حیز انتفاع خارج کند تا بدون اینکه متهم به نقض برجام شود، عملا منافع اقتصادی ایران را از برجام به حداقل برساند. علاوه بر آن، شمشیر تهدید لغو برجام را بالای سر اروپاییها نگه دارد تا آنها را در اقدامات بعدی آمریکا درباره مقابله با ایران در منطقه، همراه کند». اما نکته قابل تامل دیگر این است که این دیپلمات مشکوک در این نوشته ترامپ را قابل مذاکره و معامله دانسته و گفته بود میتوان با ترامپ معامله کرد. موسویان در همین راستا نوشته بود: «... ضمن اینکه ترامپ را هم نباید کاملا سیاه دید. باید به فکر اصلاح ذهن و رفتار مشوش او بود و در کنار سایر موارد مطروحه در این نوشته، از موضع قدرت، با ایجاد مشوقهایی، ترامپ را نیز برای تجدیدنظر در سیاستهای ضد ایرانی آزمایش کرد». موسویان در سرمقاله روزنامه اعتماد مذاکرات منطقهای را گزارهای برای حفظ برجام دانسته و از معامله با ترامپ گفته است اما حالا با خروج آمریکا از برجام، او مذاکرات منطقهای را گزارهای برای مقابله با ترامپ جا میزند! کاملا واضح است موسویان به هر دلیلی دنبال انجام مذاکرات منطقهای است. یک زمان انجام مذاکرات را در پوشش حفظ برجام و معامله با ترامپ جا میانداخت و حالا با خروج آمریکا، این مذاکرات را با پوشش مقابله با آمریکا توصیه میکند! در هر حال اکنون در کنار دونالد ترامپ و مقامات اروپایی، حسین موسویان، دیپلمات مشکوک و نزدیک به حسن روحانی نیز بر طبل مذاکرات منطقهای میکوبد و روزنامه دولت حسن روحانی نیز امکان طرح این اظهارات را به او داده است. اکنون سوال این است: آیا سیاستهای رسمی دولت در قبال خروج آمریکا از برجام واقعی است؟ اگر دولت قرار است رجزخوانیهای خود در مقابل خروج آمریکا از برجام یا عدم اخذ تضمین از اروپا را اجرا کند، پس چرا باید دیپلماتی که مناسبات او و حسن روحانی بر کسی پوشیده نیست در روزنامه حسن روحانی از ضرورت انجام مذاکرات منطقهای بگوید؟
واقعیتهایی که باید درباره موسویان بدانیم
حسین موسویان روابط نزدیکی با حسن روحانی دارد. او عضو حزب اعتدال و توسعه است. در دولت اصلاحات معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی (حسن روحانی) و سخنگوی تیم مذاکرهکننده هستهای بوده است. پس از شکست مذاکرات و پایان دولت اصلاحات، موسویان معاون حسن روحانی در مرکز تحقیقات استراتژیک در مجمع تشخیص مصلحت شد. با شکایت وزارت اطلاعات، موسویان سال 86 دستگیر و سال 87 به 2 سال حبس تعزیری و ۵ سال محرومیت از خدمات دولتی محکوم شد.
حجتالاسلام محسنیاژهای (وزیر وقت اطلاعات) 23 آبان 86: از نظر وزارت اطلاعات جرم حسین موسویان محرز و قابل اثبات است و از ابتدا گفتم او مسائل را برخلاف مصالح و امنیت کشور در اختیار بیگانگان از جمله سفارت انگلیس قرار داده است.
بیانیه وزارت اطلاعات 31مرداد 89: «وزارت اطلاعات قویا اعلام میدارد با عنایت به رای صادره از سوی شعبه ١٥ دادگاه انقلاب اسلامی تهران که قطعی شده است، به استناد ماده ٥٠٥ قانون مجازات اسلامی، آقای حسین موسویان به جرم «جمعآوری اطلاعات طبقهبندیشده با پوشش مسؤولان نظام و ماموران دولت و در اختیار قرار دادن اطلاعات مزبور به دیگران (افراد فاقد صلاحیت و بیگانگان)» به 2 سال حبس تعزیری و 5 سال محرومیت از مشاغل دیپلماتیک در وزارت امور خارجه و اشتغال در امور بینالملل سایر نهادها و ارگانهای کشور محکوم شده است. لذا اقدام نامبرده مصداق روشن و کامل جاسوسی است».
حجتالاسلام محسنیاژهای 11 بهمن 95 بدون نام بردن از حسین موسویان: «زمانی در دولت نهم با یکی از کسانی که در تیم هستهای آن زمان بود کار اطلاعاتی شده بود، بنده معتقد بودم آن فرد جاسوس اصطلاحی است و وی دستگیر شد. یکی از اقدامات این فرد این بود که به طرف مقابل یاد میداد اگر شما میخواهید پیروز شوید چه بگویید و در نظام ما افراد روی چه چیزی حساس هستند و آنها را راهنمایی میکرد که چگونه مذاکره کنید و در نظام ما چه کسانی میخواهند این مساله هستهای صلحآمیز به عنوان مساله ملی جلو برود و چه کسانی میخواهند جلو نرود».
در جریان مذاکرات هستهای در دولت روحانی، موسسه آمریکایی پلاشرز با سفارش بن رودز، معاون مشاور امنیت ملی اوباما دهها هزار دلار به دانشگاه پرینستون کمک مالی کرده است تا این کمکها به حسین موسویان اختصاص یابد. هوشنگ پوربابایی، وکیل حسین موسویان، 4 خرداد 95 در نامهای که برای «وطنامروز» ارسال کرد؛ کمک موسسه پلاشرز به دانشگاه پرینستون برای اختصاص یافتن آن به فعالیتهای حسین موسویان را تایید کرد.
اوایل بهمن 95 پایگاه آمریکایی واشنگتن فریبیکن با استناد به فهرست افراد بازدیدکننده از کاخ سفید گزارش داد حسین موسویان 3 بار به کاخ سفید رفته است. این پایگاه خبری نوشت: منابع آشنا با ماهیت این نشستها به واشنگتنفریبیکن اعلام کردند موسویان به کاخ سفید در ساخت پیامهایی درباره ایران و یکسری نکات مهم برای بحث و گفتوگو کمک کرد که در نهایت به توافق هستهای با ایران منجر شد.