گذشته، حال و آینده بازسازی عتبات‌عالیات در گفت‌وگو با حسن پلارک، رئیس ستاد بازسازی عتبات
150 پروژه بازسازی درعتبات
عتبات عالیات عراق در طول یک قرن گذشته نه‌تنها مطابق زمان توسعه نیافت، بلکه بر اثر سیاست‌‌های سوء در حال تخریب بود. این در حالی است که با سقوط رژیم بعث و امکان حضور عاشقان و مشتاقان زیارت اهل‌بیت(ع)، به همت تعدادی از دوستداران اهل‌بیت(ع)، متخصصان و معتمدان و خیران، ستاد بازسازی عتبات عالیات تشکیل شد. این روزها هم پس از گذشت 17 سال از تاسیس این ستاد، خبرهای گوناگون و متفاوتی از اجرای عملیات‌‌های ساخت‌وساز در اطراف حرم امام حسین(ع) و ساخت صحن حضرت زینب(س) در رسانه‌ها منتشر می‌شود؛ موضوعی که «حسن پلارک» رئیس ستاد بازسازی عتبات هم در گفت‌وگوی مشروح و تفصیلی با «وطنامروز» به آن اشاره کرده است. وی همچنین در این گفت‌وگو که در محل ستاد بازسازی عتبات انجام شد، ناگفته‌‌‌هایی از چگونگی شکل‌گیری و فعالیت ستاد بازسازی عتبات را بیان کرده است که مطالعه آن خالی از لطف نیست.
آقای پلارک! برای افکارعمومی جامعه همواره یک پرسش مهم درباره ستاد بازسازی عتبات مطرح است، مردمی که این روزها فعالیت‌های گوناگون این ستاد را در بحث بازسازی عتبات مشاهده می‌کنند این پرسش را دارند که روند شکل‌گیری این ستاد چگونه و با چه اهدافی بوده است؟
در عراق پس از حمله آمریکا و سقوط صدام، جمهوری اسلامی باید در این کشور نقش خود را برای کمک به مسلمانان شیعه عراق و حتی اهل تسنن ایفا می‌کرد؛ مردمی که سال‌ها زیر فشار و اقدامات ظالمانه صدام در اذیت و آزار بودند و پس از سقوط صدام آزاد شدند. در این شرایط ایران وظیفه خود دید که به مردم مظلوم عراق کمک کند.
ستاد کمک‌رسانی به مردم عراق در همین دوران شکل گرفت؟
بله! ما در ابتدا با تشکیل این ستاد به کمک مردم عراق رفتیم و 2 ماموریت مهم داشتیم؛ یکی کمک و سر و سامان دادن به عراقی‌های خارج شده از کشورشان در زمان صدام بود که به ایران آمده بودند و به کشور خودشان بازگشتند. ماموریت دوم هم رسیدگی به وضعیت زندگی مردم عراق بود که در مباحث غذایی، معیشتی، سوخت، تحصیل دانش‌آموزان و ارزاق مشکل داشتند که کمک‌شان کردیم.
چه تعداد عراقی در آن زمان به ایران آمده بودند؟
تعداد آنها کم نبود، نزدیک به 20 هزار خانوار عراقی که از سال‌ها قبل و حتی قبل از انقلاب به کشور ما آمده بودند، سر و سامان گرفتند و به کشور خودشان بازگشتند.
در آن سال‌ها که هنوز ستاد بازسازی به طور رسمی شناخته شده نبود، بودجه این کمک‌ها چگونه تامین می‌شد؟
برای یک دوره کوتاه و موقت کمتر از 6 ماه، بودجه‌ای که برای این کار استفاده شد، با تصویب شورای عالی امنیت ملی و دولتی بود و بسته‌ها و سبدهای حمایتی گوناگون طراحی شد و در اختیار مردم مظلوم عراق قرار گرفت. پس از این دوره با سامان گرفتن دولت عراق این روال نظم بهتری گرفت.
چه سالی این کمک‌ها انجام شد؟
سال 81 بود که فعالیت ما آغاز شد. در یکی از زیارت‌ها در حرم‌های ائمه در عتبات، متوجه وضعیت نامناسب برخی حرم‌ها از نظر رسیدگی و بازسازی شدیم. در آن سال تصمیم بر این شد که فضایی ایجاد کنیم که هم مردم بتوانند راحت‌تر زیارت کنند و هم به وضعیت حرم‌ها از نظر بازسازی رسیدگی شود. همان سال ما ستاد اولیه کمک‌رسانی را به ستاد بازسازی عتبات تغییر وضعیت دادیم و فعالیت به صورت گسترده آغاز شد. تا یک سال اقدامات اعزام تمام افرادی که به زیارت می‌رفتند را ما با هماهنگی نیروهای مرزی کشور انجام می‌دادیم، چون در آن زمان بحث ویزا مطرح نبود.
گروه‌های اول اعزامی از چه اقشاری بودند؟
گروه‌های اول به مدت یک هفته، در قالب نفرات 50-40 نفره اعزام شدند و از اقشار گوناگون بازاریان، اصناف و هیات‌های مذهبی به زیارت رفتند. پس از بازگشت هم موارد بسیاری داشتیم که داوطلبانه بخش‌هایی از هزینه‌های بازسازی را پرداخت کردند. از همان اول با مشارکت مردمی کار را جلو بردیم. هیات‌های مذهبی هم در مناسبت‌ها برای آشپزی با تجهیزات به نجف، کربلا و کاظمین اعزام شدند و در حقیقت موکب‌داری ایرانی‌ها هم از همین زمان بتدریج آغاز شد.
در ابتدای کار ساختمان و دفتری هم داشتیم؟
در سال‌های اول، کار به صورت متفرقه پیش می‌رفت و کمک‌ها از استان‌های گوناگون به دست ما رسید؛ ابتدا دفتری در تهران داشتیم و از همان جا کار هدایت و ساماندهی کمک‌ها را برای بازسازی آغاز کردیم. پس از مدتی ما متوجه شدیم که از یک طرف علاقه و عشق و استقبال مردم ایران برای این موضوع زیاد است و از سوی دیگر در سال‌های حکومت صدام نامهربانی‌ها و بی‌توجهی‌های زیادی به حرم‌های مطهر ائمه شده بود و ابنیه عتبه وضعیت چندان خوبی نداشت. ما همه‌جانبه از همان سال وارد شدیم تا امروز که یکی از تجربه‌های موفق مردمی در عراق انجام شده است. این موضوع در وهله اول عنایت و توجه ویژه ائمه بود و در مرحله دوم عشق مردم بوده که با روش‌های گوناگون هر شخصی با هر روش که توانسته در سال‌های گذشته برای بازسازی عتبات کمک کرده است.
آقای پلارک! در سال‌های گذشته روند کمک مردم به سازمان‌ها و نهادهایی مانند کمیته امداد، هلال‌احمر و بهزیستی مشخص بوده است؛ سیستم جمع‌آوری کمک‌های مردمی در ستاد بازسازی عتبات چگونه است؟
ما این روزها یک ساختار منظم و حساب و کتاب‌دار داریم، مانند سازمان‌های دیگر که اشاره کردید، یک حساب واحد جمع‌آوری کمک‌ها و نذورات مردمی وجود داد. سامانه‌هایی را برای مراجعه مردم تعریف کردیم، شبکه‌های الکترونیک و خودپردازها و حساب شماره 110 همه بانک‌ها برای واریز کمک‌های مردمی به ستاد بازسازی است. علاوه بر این کدهای #10*888* و #72* آماده دریافت کمک‌ها است.
بیشترین کمک‌ها از کدام روش برای شما ارسال می‌شود؟
از طریق اپراتورهای همراه اول و ایرانسل بیشترین کمک‌ها جذب و به حساب ستاد واریز می‌شود.
درباره شیوه جمع‌آوری کمک‌های مردمی یک موضوعی مطرح است که چرا ستاد بازسازی عتبات برای برخی طرح‌ها مانند ساخت صحن حضرت زهرا(س) تبلیغ گسترده‌ای از طریق شبکه‌های رسانه‌ای و ارتباطی انجام داد و برای طرح‌های دیگر اینگونه تبلیغات انجام نمی‌شود، آیا اولویت و سیاست خاصی وجود دارد؟
طرح عظیم و بزرگ‌ترین پروژه مذهبی جهان اسلام مربوط به ساخت صحن حضرت زهرا(س) بود که بر اساس آن حرم امام علی(ع) به توسعه‌ای حدود 20 برابر رسید. این پروژه 300 هزار متر زیربنا داشت که به صورت معماری اسلامی و ایرانی و تاریخچه عتبات کار شد و در نتیجه به بودجه‌ای عظیم نیاز داشت. ما این موضوع را به صورت شاخص برای صحن حضرت زهرا(س) تبلیغ کردیم و توسط اپراتورها هم تبلیغ گسترده‌ای انجام شد. علاوه بر این به تازگی در جلسه هیات امنای ستاد بازسازی عتبات عالیات هم مصوب شد که از ابتدای سال 98 تبلیغ برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای صحن حضرت زهرا(س) تمام شود و تبلیغ پروژه صحن حضرت زینب(س) و توسعه حرم سیدالشهدا آغاز شود. ما برای پروژه‌های بزرگ اینگونه تبلیغات را انجام می‌دهیم.
این روزها چه تعداد پروژه بازسازی و توسعه در دستور کار ستاد قرار دارد؟
ما در حال حاضر 150 پروژه در برنامه عتبات داریم.
از زمانی که کار ستاد آغاز شد، جالب‌ترین و بیشترین نذورات و کمک‌های مردمی چگونه بوده است؟
جالب‌ترین و بیشترین کمک‌های مردمی مربوط به صحن حضرت زهرا(س) بوده است. در همین صحن یک نفر تأمین سنگ‌های تمام صحن را متقبل شد.
از داخل کشور؟
بله! از همین داخل کشور بود، در موردی دیگر شخصی به نام صفدری از کاشی و سرامیک یزد، تأمین تمام سرامیک صحن حضرت زهرا(س) را بر عهده گرفت و تامین سرامیک صحن حضرت زینب(س) را هم پذیرفته است. علاوه بر این، اشاره به ماجرای مرحوم حسن‌زاده که سال گذشته به رحمت خدا رفت هم خالی از لطف نیست، این مرحوم یک‌بار در حال زیارت مراجعه می‌کند به کارگاهی در همان اطراف که کار لاغرسازی ستون‌های اطراف ضریح سیدالشهدا در آن کارگاه در حال اجرا بود. مرحوم حسن‌زاده پس از ورود به کارگاه و صحبت با عوامل اجرایی ستاد بازسازی عتبات اعلام می‌کند کل هزینه پروژه ستون‌ها را پرداخت می‌کند.
ما در همه حوزه‌ها مانند سلامت و کمیته امداد بحث خیران سرشناس را هم داریم، آیا در میان افرادی که به ستاد بازسازی عتبات کمک کرده‌اند، خیران شناخته‌شده هم وجود دارند؟
ما پروژه‌ها را به صورتی طراحی می‌کنیم که همه مردم مشارکت داشته باشند، برای مثال در بحث ضریح سیدالشهدا صدها نفر پیدا شدند که پول ساخت را یکجا بدهند اما ما اعلام کردیم هزینه ساخت ضریح را می‌خواهیم همه مردم با کمک‌های کم و زیاد خود تامین کنند ولی با این حال خیران سرشناس را هم داریم. برای مثال آقای آذرنوش کارخانه سنگبری دارد که از بزرگ‌ترین خیران ما در این حوزه است یا آقای صمدی برای توسعه صحن حضرت زینب(س) در سوریه مبلغ قابل توجهی را پرداخت کرده‌اند. یک‌بار پس از جلسه با دوستان در سوریه برای برنامه‌ریزی توسعه صحن حضرت زینب برآورد مالی انجام دادیم، در مسیر برگشت بودیم که آقای صمدی تماس گرفت و اعلام کرد من نذری ویژه حضرت زینب(س) دارم که می‌خواهم در اختیار ستاد بازسازی عتبات قرار دهم و شکر خدا همان مبلغ برآورد را به ستاد برای توسعه این کار واگذار کرد.
از خارج از کشور، کمک‌ها به چه صورتی است؟
این روزها مردم از کشورهای شیعه همسایه مانند پاکستان، هند و کویت کمک می‌کنند؛ با دوستان در پاکستان بتازگی تفاهمنامه‌ای برای صحن حضرت زینب(س) و گنبد امام حسین(ع) و طلاکاری ایوان نجف داشتیم، در کویت هم نماینده‌های ما چندی پیش نزدیک به 10 کیلو طلا اهدا کردند. در اروپا و کانادا زمینه کمک‌ها وجود دارد اما در زمینه انتقال مالی و بانکی با مشکل مواجه هستیم که اگر این موانع برطرف شود، کار انتقال پول تسهیل می‌شود. از کشورهای آمریکا و آلمان هم دوستانی داریم که کمک‌های کشورهای اطراف را جمع‌آوری کرده و برای ما می‌فرستند.
اهدای نذورات مردمی در سال چگونه است، آیا در برخی ماه‌ها بیشتر می‌شود؟
ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم که تا حد امکان واریز کمک‌ها در طول سال یکسان باشد، البته مناسبت‌های مذهبی مانند شهادت‌ها و ولادت‌ها را برای تبلیغ بیشتر مد نظر داریم. در محرم و صفر هم برنامه ویژه‌ای برای راهپیمایی اربعین داریم، به 2 هزار واحد و موکب مجوز داده‌ایم که در سطح کشور کمک‌های مردمی را جمع‌آوری می‌کنند. در 2 ماه محرم و صفر هزینه‌ها و کمک‌های مردمی که برای ستاد بازسازی عتبات واریز می‌شود، با کل سال برابری می‌کند و افزایش دارد.
از پروژه جدید صحن حضرت زینب چه خبر؟
طرح توسعه حرم سیدالشهدا از طرح‌های نهایی ستاد بازسازی عتبات است که پس از توسعه‌های کوچک در دستور کار ستاد بازسازی عتبات قرار گرفت. ما در این طرح یک‌چهارم اطراف حرم برابر با 6 هکتار زمین را در نظر گرفته‌ایم و 2 خیابان اصلی داریم، یکی خیابان باب‌القبله و دیگری خیابان شهدا یا باب‌الرأس. ابتدا با مشکل گرانی زمین مواجه بودیم و برای توسعه نمی‌توانستیم همه زمین‌ها را خریداری کنیم، در نتیجه تصمیم گرفتیم کار را از زیر زمین توسعه دهیم. با توجه به شرایط خاص کربلا که در اعماق زمین آب زیادی وجود داشت، در وهله اول با یک عملیات پیچیده حفاری و استفاده از دستگاه‌های مهندسی خاص این کار که از قرارگاه خاتم‌الانبیا گرفته شد، زمین اطراف حرم در بخش‌هایی از آب خالی و خشک شد و این روزها ادامه مراحل توسعه صحن حضرت زینب در اطراف حرم سیدالشهدا ادامه دارد.
زمان‌بندی اتمام پروژه چند سال است؟
ما برای این پروژه زمان 6 ساله قرار داده‌ایم که 2 سال و نیم از عملیات توسعه گذشته است و 3 سال و نیم دیگر زمان داریم. نزدیک به 27 درصد پیشرفت داشته‌ایم اما بر اساس زمان‌بندی 10 درصد عقب هستیم، البته عملیات اجرایی به صورت گسترده در جریان است و تا اربعین امسال 150 هزار متر زیر بنا مسقف شده آماده می‌شود. اسکلت کلی پروژه تا آبان ماه 1398 تمام می‌شود و 2 سال و نیم دیگر هم کارهای معماری و ریزه‌کاری‌ها و ساخت تاسیسات انجام خواهد شد. باید به این نکته هم اشاره کنم که چند ملاحظه اجتماعی در پروژه‌ها همواره مد نظر ما بوده است؛ ملاحظه اول حفظ میراث ایرانی در عتبات بوده و توسعه بر اساس میراث معماری ایرانی انجام شده است. ملاحظه دوم مربوط به بازگشت هزینه‌هایی است که از داخل کشور برای عتبات هزینه می‌شود؛ بیش از 90 درصد هزینه‌ها از ایران است و باید به چرخه اقتصاد ایران وارد شود. ما بیش از 4 هزار نفر اشتغال مستقیم داشته‌ایم. ملاحظه سوم ما هم امانتداری نذورات مردمی در بحث ساخت و توسعه عتبات عالیات است.
دانلود تمام صفحات این نسخه
