گلر باسابقه شهرخودرو در فاصله یک هفته تا پایان لیگ از این تیم کنار گذاشته شد. سهراب بختیاری‌زاده، سرمربی این تیم روی نام سیدمهدی رحمتی، دروازه‌بان باسابقه فوتبال ایران خط قرمز کشید. گفته می‌شود جر و بحث میان رحمتی و سیدداوود سیدعباسی، مربی تیم شهرخودرو و دستیار سهراب بختیاری‌زاده دلیل اصلی این تصمیم سرمربی شهرخودرو بوده است.

با اخراج موقت محمد دانشگر و فرشید باقری از استقلال، جمع بازیکنانی که توسط مجیدی با جریمه انضباطی مواجهه شده اند  بیشتر شد. حاشیه‌های پیش آمده در رختکن استقلال پس از دیدار با پیکان، دامن این تیم را گرفت و محمد دانشگر، مدافع آبی‌پوشان با تصمیم فرهاد مجیدی از استقلال کنار گذاشته شد. نیمه‌شب یکشنبه هفته جاری بود که محمد دانشگر با انتشار یک استوری که مشخص نبود مخاطب او کادر فنی استقلال است یا اشخاص دیگری، آنها را اهل کوفه خطاب و با تگ کردن روزبه چشمی و داریوش شجاعیان، اعلام کرد به خاطر آنها در این چند بازی حاضر شده است. بالاخره سکوت استقلالی‌ها پس از 12 ساعت شکسته شد و بنا بر اعلام رسمی این باشگاه و با دستور فرهاد مجیدی، دانشگر از استقلال اخراج شد. دانشگر چند هفته قبل نیز به دلیل درگیری‌ای که در تمرینات با وریا غفوری داشت، از استقلال کنار گذاشته شده بود که پس از حضور در جلسه کمیته انضباطی این باشگاه و عذرخواهی از کادر فنی و هم‌تیمی‌هایش، به اردوی استقلالی‌ها بازگشت. اما این نخستین اخراج یکی از بازیکنان استقلال در طول دوران سرمربیگری مجیدی نیست. فروردین سال گذشته و زمانی که هنوز شفر سرمربی آبی‌پوشان بود و مجیدی نیز به عنوان دستیار او مشغول به فعالیت بود، مهدی قائدی با دستور مجیدی از استقلال اخراج شد. این بازیکن جوان بعد از آنکه متوجه شد در لیست آبی‌ها برای بازی با سایپا حضور ندارد، اقدام به ترک اردو بدون هماهنگی با کادرفنی کرد که این اتفاق موجب شد کادر فنی این بازیکن را اخراج کند. این تصمیم از سوی فرهاد مجیدی به مهدی قائدی جوان ابلاغ شد. پس از اخراج وینفرد شفر از استقلال و انتخاب فرهاد مجیدی به عنوان جایگزین او، سرمربی جوان آبی‌پوشان نهم اردیبهشت سال گذشته در نخستین روز سرمربیگری‌اش در استقلال، گادوین منشا را از حضور در تمرین این تیم منع کرد. بی‌انضباطی گادوین منشا در رختکن استقلال پیش از بازی با شهرخودرو که در آن زمان پدیده نام داشت، دلیل اتخاذ این تصمیم از سوی فرهاد مجیدی اعلام شد. پس از مدتی، منشا به تمرینات استقلال بازگشت اما این پایان کار نبود و 7 روز پس از اخراج منشا، این بار نوبت به طارق همام رسید. صحبت‌های فرهاد مجیدی در کنفرانس خبری پس از دیدار برابر الدحیل تمام شده بود که سرمربی جوان آبی‌ها صحبت‌های مدیر رسانه‌ای تیم را قطع کرد و از خبرنگاران حاضر در نشست فرصت خواست تا نکته‌ای را به آنها انتقال دهد. مجیدی حرف‌هایش را برای بیان این نکته اینگونه آغاز کرد: «فقط می‌خواستم به یک نکته اشاره کنم. ابتدا از هواداران استقلال معذرت‌خواهی می‌کنم و ممنونم که به استادیوم آمدند. من 5-4 سال در باشگاه استقلال نیستم و واقعا نمی‌دانم چه اتفاقی در باشگاه رخ داده که یک بازیکن پس از اعلام اسامی به خودش اجازه می‌دهد بگوید من نمی‌خواهم بازی کنم. اصلا برای من قابل هضم نیست و من حتی یک بار هم در طول دوران حضورم در استقلال چنین چیزی ندیده‌ام. خیلی بازیکنان بزرگ‌تری در استقلال بوده‌اند». مجیدی که ناراحتی زیادی از رفتار طارق داشت، در ادامه گفت: «همین جا اعلام می‌کنم تا زمانی که من در استقلال باشم، آقای طارق همام جایی در استقلال ندارد. چگونه این بازیکن به خودش جرأت می‌دهد در جلسه فنی وقتی ترکیب اعلام می‌شود و در ترکیب اصلی نیست، بگوید به خانه می‌روم. چنین چیزی را تا به حال ندیده بودم. در طول دوران حضورم در استقلال یک بار به خودم اجازه نداده بودم به مربی‌ام چنین چیزی بگویم». امسال و پس از حضور مجیدی در  استقلال به عنوان جایگزین استراماچونی، از این اتفاقات در استقلال کمتر شاهد بودیم. البته ابتدای مرداد‌ماه و قبل از دیدار با نساجی، پس از اخراج موقت دانشگر، بلبلی و مرادی نیز موقتا از استقلال اخراج شدند. هر چند این مساله به صورت رسمی اعلام نشد اما گفته می‌شد اعتراض هر ۲ بازیکن بابت بازی نکردن در مسابقات باعث شده بود تا فرهاد مجیدی نام مرادی و بلبلی را همچون دانشگر از لیست دیدار با نساجی خط بزند. البته این دو نیز همچون دانشگر به تمرینات تیم بازگشتند. اما این بار در پی حاشیه‌های پیش‌آمده در رختکن استقلال پس از دیدار با پیکان و جا ماندن دانشگر از اتوبوس تیم و انتشار استوری شبانه توسط این بازیکن، دیگر طاقت مجیدی طاق شد و دستور داد محمد دانشگر دیگر جایی در تیمش نداشته باشد. با توجه به اتمام قرارداد دانشگر با استقلال در انتهای فصل، جدایی او از جمع آبی‌پوشان قطعی به نظر می‌رسد. 

 

* مجیدی، باقری را هم اخراج کرد

از سوی دیگر روز یکشنبه سرمربی تیم فوتبال استقلال فرشید باقری را به دلیل مسائل انضباطی از تیم کنار گذاشت. پس از تساوی تیم فوتبال استقلال مقابل پیکان در هفته بیست‌ونهم رقابت‌های لیگ برتر، درگیری لفظی میان فرشید باقری و صالح مصطفوی، مربی استقلال رخ می‌دهد و باعث ایجاد حاشیه در تیم می‌شود. پس از این اتفاق، فرشید باقری در تمرین روز یکشنبه استقلال حضور پیدا کرد اما با نظر فرهاد مجیدی، این بازیکن اجازه تمرین نداشت و از اردوی تیم خارج شد. 

***

روز گذشته در ابتدا شایعه‌ای شکل گرفت مبنی بر محکومیت 6 میلیون یورویی فدراسیون فوتبال ایران در پرونده مارک ویلموتس. با این وجود فدراسیون فوتبال ساعت 15 دیروز در خبری که روی خروجی سایت فدراسیون آورد، مدعی شد «تا این لحظه» فیفا چنین نامه‌ای را به آنها نداده است اما ساعت 17 بعدازظهر دیروز بود که سرانجام سایت‌های ورزشی مختلف موفق شدند به اصل نامه فیفا دست پیدا کنند و طبق آن حالا ما شکست خورده بزرگ در این پرونده هستیم. طبق رای فیفا، فدراسیون فوتبال ایران به پرداخت جریمه سنگین به مارک ویلموتس محکوم شده است. در حکم فیفا آمده است فدراسیون فوتبال ایران باید 6 میلیون و ۱۳۷ هزار و 500 یورو بابت جدایی این مربی بلژیکی به او بپردازد. همچنین علاوه بر آن هزینه دیرکرد و دادرسی نیز بر عهده فدراسیون فوتبال ایران است. این رقم با نرخ فعلی یورو به 165 میلیارد تومان می‌رسد. به موجب حکمی که از سوی کمیته تعیین وضعیت بازیکنان فیفا خطاب به فدراسیون فوتبال ایران و 3 وکیلش لودویک دلشات، رضا شاه‌منصوری و علی مهدی‌زاده اعلام شده و امضای «اریکا مونته‌مور فریرا» رئیس این دپارتمان را پای خود دارد، شکایت ویلموتس از فدراسیون فوتبال ایران با حکمی که 17 آگوست (27 مرداد) صادر شده، مورد پذیرش قرار گرفته است. رای نهایی قاضی این پرونده در 8 بند به فدراسیون فوتبال ایران اعلام شده که مهم‌ترین بند آن به جریمه 6 میلیون و 137 هزار و 500 یورویی به این سرمربی به همراه 5 درصد اشاره دارد. مهلت پرداخت این پول 21 ژانویه سال 2020 (نزدیک به 6 ماه دیگر) اعلام شده است. در بند 3 قرارداد تاکید شده سایر ادعاهای ویلموتس مورد پذیرش قرار نگرفته و همچنین لوایحی که ایران در دفاع از خود به فیفا فرستاده بود نیز مورد پذیرش کمیته تعیین وضعیت قرار نگرفته است. طرف محکوم پرونده (ایران) ‌باید به محض پرداخت پول، فیفا و همچنین برنده این شکایت را از این مساله مطلع کند. 

تنها راه فدراسیون فوتبال برای دفاع از حکم سنگین، پناه به دادگاه CAS است. دادگاهی که البته فدراسیون برای اعتراض به حکم باید رقم سنگین دیگری را هم به آن بپردازد.

طبق یک حساب سرانگشتی و بر اساس قیمت یورو در بازار ایران، فدراسیون فوتبال موظف به پرداخت ۱۶۵ میلیارد تومان به حساب سرمربی بلژیکی سابق تیم‌ ملی است. ویلموتس بعد از ۵ ماه حضور در ایران و مربیگری تیم ‌ملی در ۴ بازی رسمی که با 2 شکست برابر عراق و بحرین همراه بود، به علت دریافت نکردن مطالباتش و نقض قرارداد شکایت کرد. به نظر می‌رسد حالا زمانش فرا رسیده که نهادهای امنیتی و همچنین قوه‌ قضائیه به صورت تمام‌قد به این پرونده ورود کرده و مشخص کنند چه افرادی باعث بستن چنین قرارداد بدی در فوتبال ایران شدند. 

 

* پای وزارت ورزش هم در میان است

اما سوای فدراسیون فوتبال، باید وزارت ورزش را هم در خلق این ماجرای شگفت‌انگیز مقصر دانست. این وزارت ورزش بود که به واسطه نزدیکی وزیر با انجمن فرهنگی ایران و هلند، این گزینه بلژیکی را طی نامه‌ای به فدراسیون فوتبال معرفی کرد. اگر چه در نامه منتشر شده اجباری دیده نمی‌شود اما وقتی نهاد بالادستی فدراسیون فوتبال آن هم با میل وزیر ورزش خواستار بررسی چنین گزینه‌ای می‌شود، یعنی فدراسیون به گونه‌ای مجبور است با ویلموتس وارد مذاکره شود. از سوی دیگر با توجه به حجم تحریم‌های بانکی، قرار بود وزارت ورزش منابعی را برای فدراسیون فوتبال فراهم کند که پول بموقع به این مربی پرداخت شود اما متاسفانه در برهه‌ای که فدراسیون محتاج فراهم شدن منابع لازم برای پرداخت حقوق ویلموتس بود، وزارت ورزش دیر اقدام کرد. از این رو باید وزارت ورزش و شخص وزیر را هم در این فاجعه تمام‌عیار مقصر دانست.

احضار برخی مدیران و اعضای مجمع فدراسیون فوتبال

موضوع برخورد با فساد در فوتبال و روندهای خلاف در انتخابات اخیر فدراسیون فوتبال با بازداشت یکی از کارکنان سازمان لیگ و احضار برخی مدیران و اعضای مجمع فدراسیون فوتبال فوتبال وارد مرحله تازه‌ای شده است. به گزارش ایسنا، اخیرا یکی از روزنامه‌های ورزشی کشور به نقل از رئیس حراست وزارت ورزش و جوانان از برخورد قضایی با احدی از کارکنان سازمان لیگ فوتبال و ادامه تحقیقات در ارتباط با برخی از مدیران این سازمان خبر داده است. انتشار این خبر و تایید آن توسط حراست وزارت ورزش و جوانان در کنار دستگیری یکی از مدیران باشگاه پرسپولیس نوید عزم جدی حراست وزارت ورزش و جوانان برای مقابله با فساد در ورزش را می‌دهد. خبر تکمیلی در این باره اینکه موضوع پرداخت برخی وجوه و هدایا به برخی اعضای مجمع فدراسیون فوتبال در آستانه برگزاری انتخابات این فدراسیون تحت عناوین مختلف توسط تعدادی از کاندیداها که از مدیران فعلی فدراسیون نیز هستند از سوی حراست وزارت ورزش و جوانان با هماهنگی دستگاه قضایی در دست بررسی است که در این رابطه نیز برخی افراد از جمله تعدادی از مدیران و اعضای مجمع احضار یا دعوت شده و تحقیقات از ایشان صورت گرفته است. اخیرا وزیر ورزش و جوانان در نامه‌ای به وزیر اطلاعات درخواست کرده بود این وزارتخانه به موضوع فساد در ورزش و خصوصا فوتبال ورود کرده و با خاطیان در هر سطح و رده‌ای برخورد کند. 

***

بارسلونا در آستانه عقد قرارداد  ۲ ساله با کومان

باشگاه بارسلونا در آستانه استخدام رونالد کومان، سرمربی کنونی تیم ملی فوتبال هلند قرار دارد. شبکه رادیویی «کادنا کوپه» اسپانیا مدعی شد باشگاه بارسلونا کیکه ستین را از سمت سرمربیگری این تیم اخراج کرده است، هرچند هنوز در این باره اعلام رسمی از جانب این باشگاه صورت نگرفته است. این شبکه رادیویی مدعی شده ژوسپ ماریا بارتومئو، رئیس باشگاه بارسلونا به اطلاع آنها رسانده که ستین 61 ساله اخراج شده است. در همین حال نشریه «موندو دپورتیوو» چاپ کاتالونیا خبر داد رونالد کومان، سرمربی کنونی تیم ملی فوتبال هلند در آستانه جانشینی کیکه ستین است. طبق این گزارش، این مربی هلندی رؤیای سرمربیگری بارسلونا را دارد، تیمی که بین سال‌های 1989 تا 1995 برای آن بازی می‌کرد. مدیران باشگاه بارسلونا هم کومان 57 ساله را گزینه‌ای ایده‌آل برای جانشینی ستین می‌بینند. «موندو دپورتیوو» مدعی شد رونالد کومان در آستانه توافق با بارسلونا برای عقد قراردادی ۲ ساله است. سرمربی پیشین تیم‌های آژاکس، والنسیا، ساوتهمپتون و اورتون که از سال 2018 هدایت تیم ملی فوتبال هلند را برعهده دارد، این تیم را احیا کرده است، به طوری که نارنجی‌پوشان با قدرت سهمیه حضور در رقابت‌های یورو 2020 را گرفتند. کومان همچنین روز گذشته در شهر بارسلونا دیده شده است.

بهنام علی‌پور: با تصویب لایحه «ملی شدن صنعت نفت» در تاریخ 29 /12/1329 در مجلس سنا، نهضت ملی شدن صنعت نفت، افقی جدید را تجربه کرد. استقلال و توسعه ایران در گرو تامین بودجه از طریق صدور نفت بود و این مساله بدون علم و آگاهی در حوزه صنعت نفت امری محال به نظر می‌رسید. وابستگی صنعت نفت ایران به ابزارآلات و مهندس‌های خارجی در زمینه استخراج، به‌کارگیری تاسیسات نفتی، تعمیر دستگاه‌ها و صدور نفت از طریق نفتکش‌های اجاره‌ای انکار‌ناپذیر است. این مساله بیانگر عدم تجربه ایرانیان در استفاده از ظرفیت‌های داخلی است. پس از خروج انگلیس از صنعت نفت، مشکلات بسیاری متحمل ایران و کابینه مصدق شد. کاهش نقدینگی کشور ناشی از عدم فروش نفت، تحریم کالایی و عدم بهره‌برداری از تاسیسات نفتی که موجب فرسایش کارکنان و ابزارآلات می‌شد، نمونه‌ای از این مشکلات است. 

«6 هفته پس از اهتزاز پرچم ایران بر دفاتر نفت انگلیس 2094 کارمند و تکنیسین اروپایی، تمام کارکنان انگلیسی و 1653 پرسنل پاکستانی و هندی از ایران خارج شدند. علاوه بر آن 25 میلیون پوند از دارایی‌های ایران توسط دولت بریتانیا توقیف شد. تهدید انگلیس مبنی بر مصادره و ضبط محموله نفتکش‌های خارجی که نفت ایران را حمل کنند، یارای کمک‌رسانی به ایران را محدودتر کرد».1 

 افزون بر این مشکلات، شکایت انگلیس از ایران در لاهه تمرکز دولت را معطوف به مسائل بین‌المللی کرده و موجب کاهش رسیدگی به مسائل داخلی شد. نخست ‌وزیری مصدق در ابتدا با اقبال عمومی همراه و این موضوع موجب استواری در تصمیم‌‌گیری‌های وی شد. فعالیت مصدق در کمیسیون ملی نفت مجلس پیش از تشکیل کابینه موجب شهرت و محبوبیت وی شد. او حتی قبل از نخست‌وزیری مورد ستایش و حمایت مردم بود؛ اعتصاب بازاریان در اسفند‌ماه سال 1323 در تایید عملکرد مصدق و ابراز حمایت از او بود. 

«مصدق در سخنرانی‌اش نمایندگان مجلس را فاسد و مجلس شورای ملی را خانه دزدان خطاب کرد. مردم در حمایت از او بازار را بسته و دست به اعتصاب زدند».2 

 حمایت همه‌جانبه مردم از مصدق و کابینه او به حدی بود که شهربانی در گزارش خود در تاریخ 6/7/1330 می‌نویسد: «باید بدانید برکناری دکتر مصدق یک انقلاب خونینی در دنیا به وجود خواهد آورد. در روز یکشنبه 7 ماه جاری بازرگانان و اصناف تهران بازار را تعطیل و به میدان بهارستان می‌آیند»3 تا از او و کابینه‌ وی حمایت کنند. 

قیام 30 تیر 1331 نمونه‌ای دیگر از این حمایت مردمی است که میزان محبوبیت وی را نشان می‌دهد. با گذشت زمان و قوت گرفتن تحریم‌های انگلیس، شرایط معیشت مردم دگرگون شد؛ این مساله معادلات سیاسی - اقتصادی جامعه را تحت‌الشعاع قرار داد. درآمد نفتی سهم قابل توجهی در تامین بودجه کشور داشت و صدور نفت ایران بدون رضایت انگلیس مشکل می‌نمود. 

دولت مصدق در مواجهه با مساله کاهش صادرات نفت دست به اقدامات خنثی‌کننده زد؛ بدین منظور نظریه «اقتصاد بدون نفت» مطرح و مورد اتکا قرار گرفت. تکیه دولت بر صادرات دیگر کالاها از جمله فرش، تامین‌کننده‌ ارز لازم برای رفع محدودیت‌ها نبود، لذا دولت با کاهش 25 درصدی واردات درصدد جبران این نقص برآمد. 

فشار تحریم‌ها و کمبود نقدینگی موجب شد «دولت برای مقابله با کسری بودجه و ساماندهی شرایط اقتصادی کشور طی یک اقدام مخفیانه دست به چاپ اسکناس، بدون پشتوانه لازم بزند». 4

این اقدام با هدف جلوگیری از شورش‌های احتمالی و کاهش نارضایتی عمومی انجام شد. اگر چه این تدبیر به صورت موقت تعادل جامعه را در نظر داشت اما پاسخ مناسب و علمی به شرایط موجود نبود. وجود بحران‌های سیاسی - اقتصادی پس از کودتا تا پذیرش کنسرسیوم، مبین همین دیدگاه است. همچنین افزایش اعتصابات صنفی در دوره مصدق ناشی از معضلات اقتصادی، بیانگر همین واقعیت غیرقابل‌انکار است. 

جان فوران در این باره می‌نویسد: «آمار‌ها نشان می‌دهد اعتصاب‌ها از 4 الی 5 مورد در سال‌های 1327 تا 1329 به 42 مورد در 1330 و 55 مورد در 1331 افزایش یافته است. 71 مورد اعتصاب نیز در 8 ماه اول 1332 ثبت گردیده».5 

با اختلاف مصدق و آیت‌الله کاشانی حمایت طیف عظیمی از مردم نسبت به مصدق دستخوش تغییر شد. اقتدارگرایی مصدق پس از قیام 30 تیر موجب بروز عملکردهای کم‌سابقه از جانب وی شد. این افعال بهانه لازم برای عدم حمایت مردمی را در پی داشت. او با انحلال مجلس و افزایش اختیارات خود موجب کاهش محبوبیت خویش شد. علاوه بر این، بحران اقتصادی رمق و میلی برای حمایت از او باقی نگذاشت. تطمیع ناراضیانی که از شرایط بد معیشتی رنج می‌بردند در دستور کار قرار گرفت. تبدیل حامیان دیروز مصدق به مخالفان امروز مصدق یکی از طرح‌های دولت‌های بیگانه بود. این طرح بر مبنای ضعف اقتصادی مردم ایران بنا شد. آنها با تکیه بر همین اصل از ضعف جامعه ایران سوءاستفاده کرده و کودتای «آژاکس» را پی‌ریزی کردند. 

«از جماعت زاغه‌نشین شهر هم در بلوا حضور داشتند. معلوم نیست اینان بابت نمایش هواخواهی خود از شاه پاداشی گرفته‌اند یا نه اما این روشن است که تهیدست‌ترین تهید‌ستان شهر پیوند اندکی با جنبش رادیکال معترضان داشتند که ناشی از بالا رفتن هزینه‌های زندگی و رشد بیکاری بوده است. 

از همین رو دستمایه مناسبی برای چاقوکشان سلطنت‌طلب بودند».6  

به زعم این قلم، شرایط اقتصادی ناگوار، دلسردی جامعه از اقدامات دولت را در پی داشت. عملکرد نسنجیده در مسائل سیاسی از جمله انحلال مجلس تاثیر بسزایی در کاهش محبوبیت مصدق داشت. شکاف میان او و آیت‌الله کاشانی نیز پایگاه اجتماعی وی را متزلزل کرد. این مسائل امکان موفقیت کودتا را افزایش و سرنوشت نفت ایران را تغییر داد. صعود در جایگاه سیاسی ناشی از محبوبیت مصدق بود. شخصیت وی موجب شد رزم‌آرا نیز قبل از ترور خود وی را به عنوان نخست‌وزیر به شاه پیشنهاد دهد. از سویی بررسی سقوط وی بدون در نظر گرفتن مسائل اقتصادی ایران ناقص و ابتر است، لذا شرایط اقتصادی به عنوان یکی از عوامل سقوط در این یادداشت بررسی شده و به شهادت تاریخ، بعد از دخالت بیگانه به عنوان اصلی‌ترین عامل سقوط شناخته می‌شود. 

-------------------------------------

پی‌نوشت‌ها

1- آبراهامیان، یرواند، کودتا، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی، 1396، صص165، 166

2- آبراهامیان، یرواند، مردم در سیاست ایران، ترجمه  بهرنگ رجبی، تهران: چشمه، 1394، ص73

 ‌3- سازمان اسناد و کتابخانه ملی، شماره بازیابی سند 290006739

4- روزنامه اطلاعات، 11/4/ 1332، ص10

5- فوران، جان، مقاومت شکننده (تاریخ تحولات اجتماعی ایران)، ترجمه احمد تدین، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا، 1386، ص 430

6- آبراهامیان، یرواند، مردم در سیاست ایران، ترجمه  بهرنگ رجبی، تهران: چشمه، 1394، ص77