فعالان زیست‌محیطی روز شنبه در اعتراض به برنامه‌های آب و هوایی نامزدهای ریاست‌جمهوری فرانسه، یک میدان اصلی در مرکز پاریس را مسدود کردند. به گزارش خبرگزاری رویترز، گروهی موسوم به شورش علیه انقراض در وب‌سایت خود اعلام کرد قصد دارد یک مکان اصلی در پاریس را مسدود کند تا چرخه انتخاباتی در این کشور مختل شود. اگرچه هزینه‌های زندگی، موضوع اصلی کارزار انتخاباتی فرانسه است، سیاست‌های بخش انرژی ارتباط تنگاتنگی با آن دارد و «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهوری این کشور و «مارین لوپن» رقیب راستگرای وی سیاست‌های بسیار متفاوتی را در زمینه بخش انرژی تجدیدپذیر ارائه داده‌اند. «لو» یک معلم تاریخ که ۲ سال پیش به جنبش شورش علیه انقراض پیوست، گفت: ما این میدان در پاریس را مسدود می‌کنیم تا در مخالفت با جایگزین‌هایی که نداریم، شورش کنیم. وی افزود: این انتخابات، برای ما هیچ گزینه‌ای بین انتخاب یک نامزد راست افراطی با دیدگاه‌های نفرت‌انگیز و نامزدی که طی 5 سال مساله شناخت محیط‌زیست را کنار گذاشت و دروغ گفت، باقی نمی‌گذارد. در همین حال، صدها نفر در پاریس در مخالفت با برنامه‌های نامزدهای انتخاباتی فرانسه تجمع کردند و برخی به نشانه اعتراض روی زمین دراز کشیدند. در حالی که 8 روز تا برگزاری دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه زمان باقی است تا تکلیف هدایت دومین اقتصاد بزرگ اتحادیه اروپایی برای 5 سال آینده مشخص شود، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد رئیس‌جمهوری میانه‌روی این کشور اندکی جلوتر از رقیب راست افراطی‌اش است اما انتظار می‌رود این دور از رقابت انتخاباتی سخت باشد. اعلام نام امانوئل مکرون و مارین لوپن به عنوان نامزدهایی که به دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری راه یافتند، چند شهر فرانسه را ناآرام کرد. دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه برای ۲۴ آوریل (چهارم اردیبهشت) پیش‌بینی شده است و در آن برندگان دور نخست (مکرون و لو‌پن) به رقابت می‌پردازند. به گزارش شبکه خبری «فرانس ۲۴»، در فاصله یک هفته مانده به دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه و رویارویی لوپن و مکرون، حدود ۳۰ تجمع اعتراض‌آمیز علیه تهدید به قدرت رسیدن حزب راست افراطی پیش‌بینی شده است. 6 روز پس از دور نخست انتخابات که مکرون را با 27.86 درصد آرا و لوپن را با 23.15 درصد به دور دوم رساند، مخالفان حزب مجمع ملی قرار است به خیابان‌ها بیایند. 

مقامات پیش‌بینی می‌کنند در سراسر فرانسه ۱۵ هزار نفر به خیابان‌ها بیایند. این اعتراضات در پاسخ به فراخوان گروه‌ها، سازمان‌ها و انجمن‌های حقوق بشری و مقابله با نژادپرستی برگزار خواهد شد و هدف آن مقابله با رسیدن لوپن به کاخ الیزه عنوان شده است. یکی از این گروه‌ها با عنوان انجمن حقوق بشری در سایت خود با محکوم کردن آنچه «برنامه گمراه‌کننده» لوپن خوانده، آورده است: با رد لوپن، مانع ظهور یک پروژه اجتماعی مخرب حکومت قانون، جمهوری دموکراتیک اجتماعی و متحدی که ما هر روز از آن دفاع می‌کنیم، می‌شویم. صنف ملی خبرنگاران در بیانیه‌ای آورده است: با نزدیک شدن راست افراطی به قدرت، آزادی مطبوعات و تنوع اصناف خبری و رسانه‌ای هر 2 در معرض خطر قرار می‌گیرد. پلیس برآورد کرد از میان حدود ۳۰ تجمع برنامه‌ریزی شده در تجمع دیروز در میدان «جمهوری» پاریس حدود 4 هزار نفر از جلیقه‌زردها گرفته تا گروه‌های چپگرا شرکت کردند. 

این در حالی است که تظاهرات دانشجویی روزهای گذشته در دانشگاه سوربن، پلیس را درباره تجمع‌هایی که می‌تواند با حضور معترضان تندرو به تنش بینجامد، حساس‌‌تر کرده است. از روز پنجشنبه دانشجویان دانشگاه سوربن در اعتراض به نتایج انتخابات ۲۰۲۲ ریاست جمهوری فرانسه، با تجمع در داخل این دانشگاه و ایجاد تنش، شعار «نه مکرون، نه لو‌پن» سر دادند. تلویزیون اینترنتی اورانژ اعلام کرد: پلیس مستقر در مقابل دانشگاه سوربن هدف اشیای پرتاب شده قرار گرفت و مجبور شد برای جلوگیری از ورود تظاهرات‌کنندگان جدید به این دانشگاه، از گاز اشک‌آور استفاده کند. دانشجویان در اعتراض به دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری، دانشکده ساینس‌پوی پاریس (موسسه مطالعات سیاسی پاریس که به اختصار سایس‌پو شناخته می‌شود) را تا حدی مسدود کردند. در همین حال، دانشگاه سوربن نیز کماکان در وضعیت اعتراضی به سر می‌برد.  خبرگزاری فرانس ۲۴ افزود: از روز چهارشنبه تظاهرات دانشجویی در شهرهای پاریس، نانسی و لیون در اعتراض به نتیجه دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری شکل گرفته است تا بر ضرورت توجه به مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی در برنامه‌های تبلیغاتی نامزدها تاکید شود. دیروز در شهر مارسی در جنوب فرانسه نیز که «ژان لوک ملانشون» نامزد حزب «فرانسه تسلیم‌ناپذیر» بیشترین آرا را به‌ دست ‌آورد، تجمعی پیش‌بینی شده بود. وی در دور نخست انتخابات 22.62 درصد آرا از آن خود کرد.

گروه بین‌الملل: با وجود انتشار اخباری در رابطه با تضمین‌های امنیتی مقامات رژیم صهیونیستی به تشکیلات خودگردان و نماینده جریان حماس در کرانه باختری مبنی بر ممانعت از برگزاری مراسم صهیونیست‌های افراطی در بیت‌المقدس، روز گذشته شهرک‌نشینان صهیونیست با صدور فراخوان‌هایی خواستار تعرض دسته‌جمعی به مسجد‌الاقصی در ایام عید یهودی «پسح» شدند. این در حالی است که جنبش حماس درباره این اقدامات به واسطه‌های بین خود و رژیم صهیونیستی هشدار داده است. منابع عبری‌زبان اعلام کردند شهرک‌نشینان صهیونیست خواستار تعرض دسته‌جمعی به مسجد‌الاقصی در ایام عید یهودی «پسح» از امروز تا روز پنجشنبه آینده شدند. دیروز شبکه قدس فلسطین به ‌نقل از این منابع گزارش داد زمانی که صهیونیست‌های شهرک‌نشین برای یورش به مسجد‌الاقصی اعلام کرده‌اند، از صبح ساعت 7 تا ۱۰:۳۰ است. همزمان با این فراخوان، نهاد موسوم به «هیات مقر تشکیلات هیکل» (معبد سلیمان) اعلام کرد یکشنبه 17 آوریل در ساعت اشاره ‌شده درهای مسجد‌الاقصی برای یورش دسته‌جمعی صهیونیست‌ها باز خواهد شد. در مقابل نیز بنا به گزارش شبکه قدس، فلسطینیان فراخوان اعتکاف در مسجد داده و خواستند با حضور و اعتکاف مانع تعرض و یورش نظامیان صهیونیست به این مکان مقدس شوند. اعیاد موسوم به پسح که به‌ مناسبت فرار بنی‌اسرائیل از مصر برگزار می‌شود، از 15 آوریل به‌ مدت چند روز برگزار می‌شود. صهیونیست‌های شهرک‌نشین با حمایت پلیس و ارتش رژیم اشغالگر طی این مدت برخی مراسم یهودی از جمله ذبح و قربانی را در قدس و مسجد‌الاقصی برگزار می‌کنند که گروه‌های مقاومت درباره این مراسم هشدار داده‌اند. 

 

* حماس: دست مقاومت روی ماشه است

در همین ارتباط، «عزت الرشق» از رهبران جنبش حماس در کنفرانس خبری گفت: «پیام ما به همه واسطه‌ها واضح است و آن اینکه قدس و مسجد‌الاقصی خط قرمز است و دست مقاومت روی ماشه است». او تأکید کرد: «هر تجاوز و حمله جدید با پاسخ مردم ما در هر نقطه و منطقه‌ای که هستند، مواجه خواهد شد». اوضاع در فلسطین اشغالی بویژه کرانه باختری به‌ دنبال اقدام وزیر خارجه رژیم اسرائیل در ورود غیرقانونی به مسجد‌الاقصی و هتک حرمت آن، متشنج شد و شهرهای اشغالی فلسطین شاهد عملیات استشهادی بوده است. روز جمعه رژیم صهیونیستی با یورش به مسجد‌الاقصی 344 نمازگزار را زخمی و صدها تن را بازداشت کرد.

 

* بیانیه حزب‌الله درباره یورش نظامیان رژیم صهیونیستی به مسجد‌الاقصی

جنبش حزب‌الله لبنان ظهر دیروز در ارتباط با یورش نظامیان رژیم صهیونیستی به مسجد‌الاقصی بیانیه‌ای صادر کرد. بنا به گزارش پایگاه خبری شبکه «المنار»، حزب‌الله اعلام کرد:‌ «ما بشدت یورش نظامیان [رژیم] اشغالگر به صحن‌های مسجدالاقصی، تعرض وحشیانه آنها به نمازگزاران و اقدامات خصمانه‌شان علیه مردم قدس و شکنجه و تخریب دارایی‌های‌شان را محکوم می‌کنیم». 

در ادامه این بیانیه آمده است: «ما همبستگی خود را با مردم انقلابی فلسطین در قدس اشغالی که از حرمت مسجد‌الاقصی دفاع می‌کنند، ابراز می‌کنیم و به شجاعت آنها و تقابل قهرمانانه‌شان با ماشین ترور اسرائیل درود می‌فرستیم». گروه مقاومت لبنان اضافه کرد: «اقدام نیروهای [رژیم] اشغالگر هتک خطرناک حرمت مسجدالاقصی بود که احساسات بیش از یک میلیارد مسلمان را جریحه‌دار و آزادگان جهان را تحریک کرد». حزب‌الله در پایان همچنین از سازمان همکاری اسلامی، اتحادیه عرب و کشورهای عربی و اسلامی خواست به فریضه دینی و اخلاقی خود در قبال این اقدامات تروریستی به منظور حمایت از مردم قدس عمل کنند.  

 

* همبستگی گروه‌های مقاومت یمنی و عراقی با فلسطینی‌ها

سخنگوی جنبش نجبا از همه گروه‌های مقاومت خواست تمام توان خود را برای انتقال درگیری‌ها به خاک فلسطین اشغالی بسیج کنند. «نصر الشمری» سخنگوی جنبش مقاومت اسلامی نجبای عراق حمله وحشیانه مأموران رژیم صهیونیستی به نمازگزاران مسجدالاقصی را نشانه درماندگی این رژیم دانست. او به وبگاه شبکه المیادین گفت رفتار وحشیانه رژیم اشغالگر قدس نشانه درماندگی صهیونیست‌ها در برابر هوشیاری مردم فلسطین است. او با اشاره به تداوم جنایات رژیم صهیونیستی ادامه داد: «این اقدامات حامل پیامی برای اعراب سازشکار است؛ اینکه عادی‌سازی روابط فاقد هرگونه توجیهی است و آنان هیچ ارزشی برای تل‌آویو و واشنگتن ندارند». وی تمام حملات علیه جنبش‌های مقاومت را نبردهای پیشگیرانه برای حفاظت از رژیم صهیونیستی ارزیابی کرد و افزود: «دشمن می‌خواهد این قضیه به سرزمین‌های اشغالی محدود شود؛ بنابراین باید هر کاری از دست‌مان ساخته است برای تبدیل پرونده فلسطین به آرمان عربی - اسلامی انجام دهیم تا مانع تحقق اراده دشمن شویم». سخنگوی نجبا در پایان گفت‌وگو با المیادین گفت: «به باور ما همه جنبش‌های مقاومت وظیفه دارند همه توان مالی، تجربیات، تسلیحات و امکانات پشتیبانی خود را برای انتقال نبرد به خاک فلسطین اشغالی بسیج کنند. چنین تدبیری، ما را از درگیری‌های جانبی پرشماری که به‌ منظور حفاظت از رژیم صهیونیستی شعله‌ور می‌شود، نجات می‌دهد». طرف‌های سیاسی یمن نیز ضمن اعلام همبستگی با بیت‌المقدس و محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی، به رژیم‌های سازشکار، ضرورت حفظ بیت‌المقدس را گوشزد کردند. محمدعلی الحوثی، رئیس کمیته عالی انقلابی یمن و از اعضای شورای عالی سیاسی این کشور نیز در پیامی کنایه‌آمیز خطاب به کشورهای عربی «اقدامات تحریک‌آمیز و غیرقانونی رژیم صهیونیستی در یورش به مسجدالاقصی و حرم قدسی و حمله به نمازگزاران بی‌دفاع» را محکوم کرد. وی خطاب به رژیم‌های عربی گفت: «شایسته است از نیمی از نیرویی که با آن مردم یمن را می‌کشید، برای حفظ بیت‌المقدس عربی به عنوان کمترین وظیفه خود استفاده کنید». همزمان ائتلاف احزاب «اللقاء المشترک» در صنعا در بیانیه‌ای حملات و دستگیری‌های انجام شده در مسجدالاقصی و یورش صهیونیست‌ها به این مکان مقدس را محکوم و اعلام کرد: اللقاء المشترک، حملات صهیونیست‌ها و بازداشت‌ نزدیک به ۴۰۰ فلسطینی در جریان حمله دشمن به مسجدالاقصی شریف را محکوم می‌کند. در این بیانیه آمده است: «با نزدیک شدن به روز جهانی قدس، روز حمایت از آرمان فلسطین، از فرزندان ملت عربی و اسلامی خود می‌خواهیم به شکل‌های مختلف، با مردم مظلوم فلسطین ابراز همبستگی کنند. کمترین وظیفه‌ ما در قبال فلسطین، حمایت از هدف عادلانه آن است». روز گذشته دفتر سیاسی جنبش انصارالله یمن نیز طی بیانیه‌ای اعلام کرد: «تحولات کنونی در فلسطین اشغالی ایجاب می‌کند ملت‌های عرب و اسلامی برای حمایت از پایداری ملت فلسطین و ایستادگی در کنار آنها در مقابل عربده‌کشی دشمن و در مقابل رژیم‌های سازشکار و خائن، اقدام جدی و مؤثر انجام دهند». 

آیین راهپیمایی عمومی در روز قدس پس از ۲ سال محدودیت‌ کرونایی، امسال در تهران و سراسر کشور برگزار خواهد شد و با توجه به امکان حضور مردم در فضای باز و آزاد، هیچ محدودیتی برای این مراسم وجود ندارد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، شیوع گسترده و نگران‌کننده کرونا از اواخر زمستان 1398 موجب تعطیلی بسیاری از مراسم و آیین‌ها از جمله راهپیمایی روز قدس در سراسر کشور شده بود، چرا که موج‌های نخستین این ویروس خطرات بیشتری برای سلامت جامعه به همراه داشت. 

اکنون با گذشت بیش از ۲ سال از آغاز شیوع کرونا، استاندار تهران از برنامه‌ریزی برای برگزاری باشکوه راهپیمایی روز قدس خبر داده است. 

محسن منصوری در جلسه ستاد مقابله با کرونای استان تهران گفت: با توجه به تأکید ستاد مقابله با کرونا، کماکان محور اصلی در کنترل بیماری «کووید-۱۹» واکسیناسیون است، لذا باید از همه ابزارها برای ترغیب تزریق دوز سوم بهره بگیریم. عددی حدود ۵۰ درصد واکسیناسیون در دوز سوم در استان تهران داریم اما نسبت به عدد ۹۵ درصدی تزریق دوز اول بسیار پایین‌تر است که باید افزایش یابد. 

وی افزود: برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که عدم رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی شدت گرفته و در سطح استان تهران از حدود ۶۲ درصد به ۶۰ درصد رسیده است و متاسفانه شاهد عادی‌انگاری شرایط در بین مردم هستیم. بی‌تردید هر گاه سهل‌انگاری کنیم لطمه می‌خوریم، لذا همه باید نسبت به این موضوع با حساسیت ویژه‌ای برخورد کنیم. 

منصوری درباره برگزاری مراسم شب‌های قدر، نماز عید فطر و راهپیمایی روز قدس گفت: پس از ۲ سال محدودیت کرونایی، راهپیمایی روز قدس با توجه به شرایط منطقه‌ای برگزار خواهد شد. این مراسم در فضای باز و با رعایت دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های بهداشتی در کمال شکوه برگزار می‌شود. 

استاندار تهران ادامه داد: برنامه‌ریزی‌ها طوری است که مراسمی در شأن جمهوری اسلامی ایران و فلسطین را شاهد باشیم. همچنین برای نماز عید فطر باید با اولویت برگزاری در فضاهای باز برنامه‌ریزی شود و اگر به هر دلیلی مقرر شد در فضای بسته باشد، حتما باید پروتکل‌های بهداشتی در دستور کار قرار گیرد. وی افزود: بر اساس تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا، اگر شهرستانی در وضعیت قرمز باشد برگزاری نماز عید فطر و مراسم شب قدر در فضای باز منعی ندارد اما اگر شهرستانی بخواهد در فضای بسته این مراسم را برگزار کند در صورتی که در وضعیت آبی باشد با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی منعی ندارد. 

منصوری اظهار کرد: میزان پذیرش نمازگزاران در شهرستان‌های با وضعیت زرد باید ۷۰ درصد ظرفیت مکان مسقف باشد و سقف زمان برگزاری مراسم نیز ۹۰ دقیقه خواهد بود. برای شهرستان‌های نارنجی باید ۵۰ درصد ظرفیت مکان برگزاری و برای شهرستان‌های با وضعیت قرمز ۳۰ درصد مکان برگزاری مراسم، پذیرش افراد انجام شود. 

استاندار تهران تاکید کرد: سازمان تبلیغات اسلامی در ارتباط و هماهنگی با مساجد و تکایا باید به گونه‌ای عمل کند که دستورالعمل‌ها و شرایط رعایت پروتکل‌های بهداشتی محقق شود و بهتر است از قبل به افراد اعلام شود که وسایل شخصی همچون قرآن و مهر با خود به همراه داشته باشند.

***

محمدجواد بیژنی: قدرت در سال‌های دور با تصرف خشکی‌ها، رابطه مستقیمی داشته است. یعنی هر چه زمین بیشتری را به تصرف خود درمی‌آوردی، مسلما قدرت بیشتری را در اختیار داشتی. در این دوره ظهور امپراتور‌ها در سطح جهان تحقق پیدا کرد. در دوره بعدی دریاها به عنوان عامل قدرت محسوب می‌شدند. در این دوره که با روابط استعماری نیز همزمان شد، هر آن که دریای بیشتری را در تصرف خود داشت به عنوان قدرت برتر در سطح دنیا قابل شناخت بود. در دوره سوم ـ از میانه جنگ دوم جهانی به بعد ـ قدرت در سطح دنیا با تمرکز بر سلطه آسمان‌ها به تحقق می‌رسید. به زبان دیگر هر آنکه بر آسمان‌های بیشتری تسلط داشت، قدرتمندتر بود. این روند که در دوران جنگ سرد مبنای قدرت بشری محسوب می‌شد؛ در سال‌های بعد از فروپاشی شوروی و دوران جنگ سرد و از سال 1994 به بعد، رنگ‌ و ‌بوی دیگری به خود گرفت. این بار دیگر قدرت با مفاهیم دیگری خود را به بازنمایی کشانده بود و موضوع بعدی تنها سلطه بر رسانه‌ها بود. هر آن که می‌توانست تسلط بیشتری بر رسانه‌ها داشته باشد، به تبع قدرتمند‌تر است. این موضوع که به صورت خاص با جامعه‌پذیری افراد مرتبط است، اذهان مردم را مورد هدف قرار می‌دهد. این هدف گرفتن و قدرت همزمان با توسعه تکنولوژیک همراه بوده است. این همراهی با فشردگی زمان و مکان به وجود آمد. در جامعه جهانی مرزها به واسطه تکنولوژی از بین رفتند و تنها اطلاعات است که رد و دل می‌شود. این اطلاعات در قالب بازی‌های کامپیوتری تا در سطوح دیگر همانند موسیقی، فیلم، عکس و... خود را به مرحله ظهور و بروز رسانده است. به زبان ساده‌تر جامعه‌پذیری که به صورت مطلق در مرزهای جغرافیایی خاص در حال تحقق بود به مرحله بدون مرز و جهانی رسید و دیگر ابزارهای آن به جای آنکه محلی و ملی باشد، «جهانی» است. در این بین، دیگر نظریه‌های افراطی همچون امپریالیسم جهانی آمریکایی و... مطرح شد که به سرعت با توان تکنولوژیک و مردمی دیگر مناطق جهان در سال‌های اخیر از بین رفته است. در این دوره جامعه‌پذیری افراد که شامل ادراک، شناخت و رفتار است، با وزنی سنگین بر روی شانه‌های رسانه‌ها افتاده است. رسانه‌ها در سراسر دنیا با درک جنگ جامعه‌پذیری برای تثبیت و سلطه قدرت خود، در حال تولید بسیار زیرکانه اطلاعات و آگاهی‌ها هستند. این امر در ظاهری‌ترین موضوع رسانه که همانا خبر مستقیم است تا لایه‌های پنهان رسانه همچون پلتفرم‌ها، شبکه‌های اجتماعی، موسیقی، فیلم و بازی‌های دیجیتالی دیده می‌شود. این امر که شناخت افراد، فارغ از مرزها را دربر می‌گیرد، برای کسب قدرت در سطح جهان بسیار پراهمیت است، به این دلیل که در این دوره افرادی می‌توانند در سوییس، آمریکا، استرالیا و... زندگی کنند اما تحت تعلیمات و جامعه‌پذیری رسانه‌های ایرانی، فردی با آداب و رسوم و فرهنگ ایرانی باشند. در نتیجه وظیفه‌ای که برای اصحاب رسانه در تمام ابعاد وجود دارد در این دوره سنگین‌تر شده و به جای نگاه روتین و وظیفه بار به رسانه‌ها، باید با یک خلاقیت عمیق‌تر مخاطبان خود را جهانی ببینند و در انتقال مفاهیم و ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی خود به مردمان دنیا پیش‌قدم باشند؛ همچنین با موج بازی‌های رسانه‌ای دیگر کشورها مقابله کنند. از سوی دیگر وظیفه پدران و مادران و هر آن‌که کاربر رسانه‌هاست سنگین‌تر می‌شود و وظیفه آنهاست با سواد رسانه‌ای و فهم درست از رسانه‌ها، در مقابل این جامعه‌پذیری‌های کاذب که بر آگاهی، شناخت و رفتار آنها تاثیر می‌گذارد؛ خود و فرزندان‌شان را واکسینه کنند.

هواداران تیم فوتبال پورتو اقدام باشگاه اسپورتینگ لیسبون در توهین به مهدی طارمی را محکوم و بیانیه‌ای در این باره منتشر کردند. باشگاه اسپورتینگ لیسبون که در کورس قهرمانی لیگ برتر پرتغال 6 امتیاز از پورتوی صدرنشین عقب است، در حالی که در مستطیل سبز قهرمانی را از دست رفته می‌بیند، خارج از مستطیل سبز دست به بی‌اخلاقی زد و با انتشار گزارشی در سایت رسمی خود، مهدی طارمی، ستاره ایرانی پورتو را مورد هدف قرار داد. 

 در گزارش سایت این باشگاه پرتغالی با اشاره به پنالتی‌هایی که مهاجم تیم ‌ملی کشورمان در بازی‌های مختلف می‌گیرد، با عباراتی همچون «پورتو از طارمی به عنوان بهترین هنرمند استقبال کرد»، «یک مار افسونگر واقعی» و «یک ایرانی که همیشه آماده رفتن و اجرای ترفندهای سیرک است» به او توهین شده است. 

پایگاه خبری «پورتال دوس‌دراگائوس» که متعلق به هواداران متعصب پورتو است، با انتشار بیانیه‌ای با تیتر «طارمی! تو شاهزاده پارسی ما هستی» ضمن محکوم کردن باشگاه اسپورتینگ لیسبون و دفاع از مهاجم 29 ساله خود نوشت: «اینکه فوتبال پرتغال و جامعه پرتغال مملو از بیگانه‌هراسی است، چیز جدیدی نیست. اینکه هر روز موارد نژادپرستی و خشونت‌های بی‌رویه در میان هواداران تکرار می‌شود، چیز جدیدی نیست. اینکه رهبرانی وجود دارند که نفرت بکارند چیز جدیدی نیست. اینکه لیگ هیچ کاری انجام نمی‌دهد و خود را به نشان دادن تیشرت برای مقابله با این همه مشکلات محدود می‌کند، چیز جدیدی نیست. همان‌طور که هر روز از اخبار منفی شگفت‌زده می‌شویم، می‌بینید، یک باشگاه بزرگ وجود دارد - که در حال کوچک‌تر شدن است - و تصمیم می‌گیرد تمام بی‌شرمی خود را در یک مقاله نظری منتشر شده در وب‌سایت رسمی باشگاه قرار دهد. تیتو آرانتس فونتس (نویسنده مطلب مورد نظر باشگاه اسپورتینگ) از مهدی طارمی به عنوان «مار افسونگر قلابی و اصیل» یاد می‌کند. گویی این کافی نبود و چه کسی می‌داند چرا؟ اما با ذکر ملیت مهاجم پورتو به خاطر آورد و گفت او «مردی از ایران است که همیشه برای اجرای سیرک معمول خود آماده است». در متن منتشر شده در سایت رسمی باشگاه اسپورتینگ، تیتو چندین بار از طارمی به عنوان «مرد جعلی» یاد می‌کند: «این یکشنبه، «مرد جعلی» خود را با بهترین لباس آبی‌وسفید نشان داد!» 

 او در ادامه از این بازیکن ایرانی به عنوان «شیرجه‌رو» یاد کرد و نوشت: «هواداران از «مارهای افسونگر» خوش‌شان نمی‌آید، حتی اگر از ایران آمده باشند». قبل از پیوستن طارمی به پورتو، علاقه باشگاه لیسبون به جذب او علنی بود. این مهاجم پس از آن پیشنهاد بازی با پیراهن سبز و سفید را رد کرد تا پیراهن آبی‌و‌سفید پورتو را به تن کند. تیتو می‌گوید «اسپورتینگ خیلی می‌ترسد». نه دوست عزیز! چیزی که باید از آن ترسید، این نوع عقیده است. چیزی که اسپورتینگ را می‌‌ترساند، براگا و سانتا کلارا (تیم‌هایی که اسپورتینگ از آنها شکست خورد) بودند. چیزی که اسپورتینگ را ترساند، 6 امتیاز از دست دادن در این ۲ بازی در فاصله 15 روز بود. وقتی صلاحیت کافی نباشد، ناامیدی به وجود می‌آید که در این نوع نظرات منعکس می‌شود».

«توفان تحریم‌ها علیه روسیه تا حدی فزونی گرفته که پیامدهای آن بسیار فراتر از سازمان‌های دولتی درگیر در حمله نظامی به اوکراین احساس می‌شود. قیمت نفت از بیم کمبودش افزایش یافته، کسب‌و‌کارها بایکوت خود بر ضد این کشور را اعلام کرده‌اند، ورزشکاران از مسابقات کنار گذاشته می‌شوند و برخی روس‌ها در حال فرار از کشور هستند و آسایشی را که به آن عادت کرده‌ بودند از دست می‌دهند. روسیه تاکنون حداقل نزدیک به ۳۰۰ میلیارد دلار از ذخایر طلا و ارز خارجی خود را از دست داده و ارتباط 7 بانک روس با سوئیفت قطع شده است. شمار تحریم‌های اعمال شده غرب علیه روسیه بی‌سابقه بوده است. از ۲۲ فوریه تاکنون ۵۷۸۷ محدودیت جدید علیه نهادهای حقوقی و افراد روس اعمال شده و در کل به ۸۵۰۰ تحریم رسیده است. هیچ کشوری تاکنون با این حجم زیاد محدودیت‌های بین‌المللی روبه‌رو نشده بود. حتی ایران که برای بیش از ۴۰ سال تحت تحریم‌های غرب بوده، در رده دوم با فقط ۳۶۰۰ تحریم مواجه شده است».

این مقدمه یک گزارش تحلیلی واقع‌بینانه است که اخیرا توسط تارنمای شبکه آرتی روسیه منتشر شده است. با این مقدمه «الیزاوتا نائومووا»، روزنامه‌نگار و کارشناس اقتصاد سیاسی به استقبال یک تجربه ارزشمند می‌رود: ایران در زمینه جنگ با تحریم‌های غرب چه درسی می‌تواند به روسیه بدهد؟

بله؛ جنگ! این عنوانی است که خود تحریم‌گران غربی بر آن نهاده‌اند. پیتر پلاتتسکی، مقام پیشین وزارت دارایی در دولت‌های باراک اوباما و دونالد ترامپ می‌گوید: «این یک «جنگ هسته‌ای مالی» است و بزرگ‌ترین بسته تحریمی در تاریخ محسوب می‌شود. روسیه به عنوان بخشی از اقتصاد جهانی در کمتر از ۲ هفته به بزرگ‌ترین هدف تحریم‌های جهانی تبدیل شد».

در حالی که کمتر از ۲ ماه از آغاز این به‌اصطلاح جنگ هسته‌ای مالی می‌گذرد، چنین به نظر می‌رسد که مسکو از قبل تا حدی برای آن آماده شده بود. مثل تبدیل عمده ذخایر دلاری دولت روسیه به دیگر ارزهای معتبر جهانی از حدود 6 ماه قبل از آغاز عملیات نظامی در اوکراین. از طرف دیگر جامعه روسیه به عنوان میراثدار اصلی اتحاد جماهیر شوروی، یک تجربه تاریخی مهم از جنگ تحریمی همه‌جانبه غرب و سپس آلمان نازی، طی ۳ دهه پس از انقلاب اکتبر 1917 داشته است. هر چند که شرایط اقتصاد بشدت جهانی شده امروز تفاوت زیادی با نیمه نخست قرن بیستم میلادی دارد.  

به همین خاطر تجربه معاصر ایران از تحریم‌های سنگین بین‌المللی می‌تواند برای روس‌ها مغتنم باشد. 

 

* مانیفست اقتصادی کرملین

از نظر خانم نائومووا، نویسنده این تحلیل، مقایسه بین تاریخچه تحریم‌های ایران و جدیدترین اقدامات ضد روسیه اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. او خود کارشناس مرکز شناخته شده موسوم به ویشکاست؛ نامی که بر یک دانشگاه تحقیقات ملی با عنوان «مدرسه عالی اقتصادی» در مسکو نهاده‌اند که شعبه‌هایی در ۳ شهر دیگر سنت پترزبورگ، پرم و نیژنی نووگورود نیز دارد. 

اهمیت این مرکز تحقیقاتی در آن است که کرملین توجه زیادی به یافته‌ها و دستاوردهای آن دارد. ویشکا در نخستین روزهای پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی توسط اقتصاددانان آکادمیک نوگرای روس تاسیس شد؛ زمانی که روسیه جدید نیاز مبرم به اصلاح اقتصاد قهقرایی برجا مانده از دوران کمونیسم داشت. رئیس این مدرسه عالی اقتصادی، الکساندر شوخین است؛ اقتصاددان برجسته‌ای که نه تنها در حال حاضر معاون اول ریاست مجلس دوماست، بلکه همزمان عضو ارشد کمیته اقتصادی حزب حاکم روسیه متحد، حزب ولادیمیر پوتین نیز است. شوخین در عین حال تجربه‌ای گران از کارکرد هر ۲ نوع اقتصاد دولتی و آزاد دارد، چرا که در فاصله سال‌های 1991 تا 1994 آخرین وزیر کار دولت شوروی و یکی از نخستین وزرای اقتصاد دولت فدراسیون روسیه بوده است. به عبارت دیگر این مرکز توسط فردی اداره می‌شود که یکی از قدیمی‌ترین همراهان سیاسی پوتین و یکی از اقتصاددانان معتمد او است. 

ضمنا شوخین و همکارانش سال‌ها اقتصاد ایران را به عنوان یک همسایه نزدیک و یک متحد بالقوه مطالعه کرده‌اند و حتی در سال‌های اخیر راهکارهایی برای همکاری مسکو و تهران در پس‌زمینه تحریم‌های غربی ضد ایرانی و ضد روسی ارائه داده‌اند. به همین جهت آنچه آرتی به قلم یک کارشناس ویشکا منتشر کرده، در حقیقت می‌تواند مانیفست اقتصادی جدید کرملین هم باشد. 

 

* چرا الگوی ایرانی؟

اگر چه در ابتدای این مقاله به جایگاه بسیار متفاوت فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران در اقتصاد و سیاست بین‌المللی اشاره شده اما شباهتی ظاهری در وضعیت امروزی آنها نیز در نظر گرفته شده است؛ اینکه ایران مدت‌ها تحریم‌‌شده‌ترین کشور و منفور غرب بوده که از منبع درآمدی بسیار مهمی به واسطه تامین انرژی برای اروپا محروم مانده است. شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه برخی محدودیت‌های اعمال شده بر ایران اکنون می‌تواند به منظور جایگزینی عرضه نفت و گاز روسیه و جلوگیری از بحران انرژی در اتحادیه اروپایی لغو شود. این سیگنال‌ها برای درک اولویت‌های غرب در حال حاضر ضروری است. 

 اینجا یک سوال اساسی پیش می‌آید: آیا با این اصل سر و کار داریم که مسؤولان این تحریم‌ها باید مجازات شوند یا این عدالت عینی است؟ 

اگر چه به نظر می‌رسد متعاقب آغاز جنگ اوکراین و سپس جنگ تحریمی غرب علیه روسیه، هنوز با وحشت فراگیر جهانی مواجه نشده‌ایم و تقاضا برای کالاهای شخصی در حال افزایش است اما کارشناسان کماکان از شروع قریب‌الوقوع یک بحران شدید اقتصادی - نه تنها در روسیه بلکه در سراسر جهان- وحشت دارند. از اواخر هفته گذشته، به عنوان بخشی از بسته پنجم تحریم‌ها، اتحادیه اروپایی در حال بررسی ممنوعیت واردات نفت و گاز روسیه است. این در حالی است که روسیه حدود 40 درصد گاز و 25 درصد نفت خود را به کشورهای این اتحادیه صادر می‌کند. همین حالا کامیون‌داران در اسپانیا تظاهرات اعتراضی به دلیل افزایش قیمت سوخت برگزار کرده‌اند و ممکن است تظاهرات مشابه بزودی سراسر اروپا را فرا گیرد. 

اینجاست که روس‌ها به صرافت الگوبرداری از یک مورد استثنایی در تاریخ معاصر می‌افتند؛ الگوی یک بازیگر نسبتا مهم اقتصادی که وقتی تحت یک رژیم تحریمی سنگین قرار گرفته، خود منجر به مشکلاتی برای خود آغاز‌کنندگان این محدودیت‌ها شده است؛ تجربه گران ایران، یک قهرمان پیشکسوت در عرصه انزوای بین‌المللی.

 

* اقتصاد مقاومتی

در مقاله آرتی، مشقاتی که چندین دهه فشار تحریم‌ها برای ایرانیان به همراه داشته انکار نشده است. بر این اساس، متوسط تورم سالانه ایران برای سال‌های 2018 تا 2021 میلادی 35 درصد بوده و درآمد حاصل از صادرات نفت تنها در سال 2020 نسبت به سال 2017 بیش از 80 درصد کاهش یافت. حداقل حقوق ماهانه برای سال مالی 2022 معادل 200 دلار با نرخ فعلی بازار است، اگرچه هزینه یک سبد مصرفی لوازم ضروری برای یک خانواده ۳ نفره تقریبا ۲ برابر آن است. در چنین شرایطی هنوز خیلی زود است درباره احیای برجام یا لغو حتی بخشی از تحریم‌ها توسط دولت بایدن صحبت کنیم. کاخ سفید علاقه‌ای به برداشتن این بار از دوش ایرانیان ندارد. 

نائومووا در ادامه می‌نویسد: «۲ متحد برای ایران باقی مانده است: «اقتصاد مقاومتی» توسعه یافته توسط دولت و «اقتصاد سایه». آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای برای نخستین‌بار در سال 1386 درباره اقتصاد مقاومتی صحبت کرد، البته به شکلی کاملا افتخارآمیز. مقام معظم رهبری خواستار «رهبری کشور به شیوه‌ای جهادگرانه» و «تضمین مشارکت گسترده مردم در توسعه اقتصادی» شد. مؤلفه‌های کلیدی چنین مدل اقتصادی، جایگزینی واردات و کاهش وابستگی به صادرات نفت است. بله! اقتصاد مقاومتی ثمره خاصی دارد. به عنوان مثال در برخی سال‌ها تعادل مثبتی بین صادرات و واردات نفت وجود داشت اما رشد هنوز به اندازه‌ای که باید بالا نیست، جمعیت کشور بسیار زیر فشار و ریال ناپایدار است».

بدین ترتیب از جمله تمهیداتی که ایران برای مقابله با تحریم‌های غرب داشته، اجرای اقتصاد مقاومتی بوده که مقامات ارشد بر آن تاکید داشته‌اند. از جمله اقداماتی که ذیل اقتصاد مقاومتی در ایران شده، کاهش وابستگی به صادرات نفت و جایگزین کردن محصولات داخلی به جای واردات کالا بوده است. 

روزنامه وال‌استریت ژورنال پیش‌تر در مطلبی عنوان کرده بود ایران در واقع یک «اقتصاد سایه» ایجاد کرده است. این روزنامه آمریکایی به چند تراکنش وکالتی توسط واسطه‌های ایرانی در ۶۱ حساب در 28 بانک در چین، هنگ‌کنگ، سنگاپور، ترکیه و امارات اشاره کرد که جمعا صدها میلیون دلار برآورد شده است. سرویس‌های اطلاعاتی غربی اعتراف کرده‌اند شواهد و مدارکی درباره این گونه تبادلات مالی مربوط به ایران در دوران تحریم وجود دارد که ده‌ها میلیارد دلار ارزش آنها بوده است. 

سرویس‌های اطلاعاتی غربی ادعا می‌کنند شواهدی از چنین معاملاتی به ارزش ده‌ها میلیارد دلار وجود دارد. بر اساس برآورد صندوق بین‌المللی پول (IMF) «عملیات واردات و صادرات پنهان ایران در سال 2022 به 150 میلیارد دلار خواهد رسید، به ‌رغم این واقعیت که همین حالا به 80 میلیارد دلار در سال رسیده است. عمده اقلام صادراتی که در اقتصاد سایه به فروش می‌رسد، بنزین، فولاد و پتروشیمی است».

«پولینا واسیلنکو» تحلیلگر سیاسی روس تصریح می‌کند آنچه روزنامه وال‌استریت ژورنال درباره اقتصاد سایه در ایران نوشته، برای آمریکایی‌ها مساله‌ای مخفی نبوده است. حال این سوال مطرح می‌شود: «اگر تهران توانسته حتی به رغم آگاهی کامل آمریکا، یک اقتصاد سایه ایجاد کند و به اهدافش برسد؛ آیا روسیه نمی‌توانست از همان روش‌ها استفاده کند؟ اگر نه در اقتصاد سایه، پس در یک روش مقاومتی چطور؟»

البته از نگاه تحلیلگران سیاسی، شرایط به این آسانی‌ها هم نیست. واسیلنکو در این زمینه معتقد است: «شرایط ۲ کشور ایران و روسیه بسیار متفاوت بوده است. ارزیابی اینکه آیا مسکو می‌تواند این تجربیات ایران را در حوزه تحریم‌های غربی تکرار کند، سخت است. ایران بیش از ۴۰ سال است که تحت فشار تحریم‌ها بوده اما این اقدامات به طور متناوب اعمال شده است. ایران حدود 1.5 تا 2 سال فرصت داشته خود را با واقعیت‌های جدید تطبیق دهد و راه‌حل‌هایی برای خود پیدا کند اما روسیه این شرایط را ندارد. ما در عرض حدود ۳ هفته با طیف گسترده‌ای از تحریم‌ها مواجه شده‌ایم».

با این حال خبرهای خوبی هم برای روس‌ها وجود دارد. تجربه ایران از طرح نجات با اقتصاد مقاومتی اثبات کرده غیرممکن است بتوان کشوری را از اقتصاد جهان حذف کرد و اقتصاد آن را به خاک سیاه نشاند.

به گفته واسیلنکو، اول از همه، همسایگان (منطقه‌ای و قاره‌ای) ایران علاقه‌مند به «انزوا‌زدایی» از این کشور هستند. برای برخی کشورها مانند چین، خرید نفت ایران یک روند کاملا سودمند است. برای دیگرانی چون کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO)، بدیهی است که ایران همچنان یک بازیگر مهم منطقه‌ای و البته یکی از قوی‌ترین‌هاست و تجارت با آن ضروری است. 

 

* بشکه‌های  اختلاف

پس از آنکه جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا فرمان اجرایی ممنوعیت واردات نفت خام، بنزین، فرآورده‌های نفتی، روغن‌های هیدروکربنی، گاز مایع، زغال سنگ و دیگر محصولات انرژی روسیه را امضا کرد، آشکار بود زمان کمی طول خواهد کشید تا اروپا نیز اینگونه عمل کند.  واشنگتن بر این مساله تاکید خواهد داشت که حامل‌های انرژی روسیه از بازار حذف شوند اما ابتدا می‌خواهد در حد حرف هم که شده به اروپا ضمانت دهد دیگر به نفت و گاز روسیه وابسته نخواهد بود.  این روندی بود که قبلا واشنگتن و اتحادیه اروپایی درباره تحریم‌های ایران طی کرده بودند. آن موقع برای جلوگیری از اختلال در تامین حامل‌های انرژی، کشورهای اتحادیه اروپایی ابتدا ۷۰ درصد واردات نفت خود را که از ایران وارد می‌کردند، با نفت دیگری جایگزین کردند و سپس تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کردند. 

با این حال به نظر می‌رسد اکنون دوران تحریم نفتی ایران به پایان رسیده. از آنجایی که غرب با یک دشمن اصلی جدید یعنی روسیه روبه‌رو است، انتخاب دیگری ندارد جز یافتن تامین‌کننده جدید. علاوه بر کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس که «قلک نفتی» غرب هستند، ایران نیز یک گزینه مطلوب در این راستا محسوب می‌شود. واشنگتن نیز ابزارهایی در دست دارد برای اینکه اجازه دهد نفت ایران وارد بازارهای جهانی شود تا کمبود نفت متحدان اروپایی‌اش در شرایط تحریم‌های روسیه را جبران کند. 

شاید بحران مربوط به جنگ اوکراین به ایران یک تنفس کوچک همچون تنفس سال ۲۰۱۵ بدهد اما «ایوان تیموفیف» عضو ریاک (شورای امور بین‌الملل روسیه) معتقد است آمریکا سیاست تحریمی خود در قبال تهران را در درازمدت تغییر نخواهد داد. 

او می‌گوید: «معافیت مشخص در کوتاه‌مدت ممکن است بر بحران فوری غلبه کند اما این مساله اصل موضوع را تغییر نخواهد داد. آمریکا همچنان به اعمال فشار بر ایرانی‌ها ادامه خواهد داد».

بر اساس برخی ارزیابی‌ها، اگر آمریکا اجازه وورد نفت ایران و ونزوئلا را به بازارهای جهانی بدهد، بازارهای نفت با افزایش حدود 1.5 میلیون بشکه‌ای در روز تا ماه دسامبر (آذر و دی) روبه‌رو می‌شود. با این حال این مساله مطرح است که آمریکا در صورت برداشتن این محدودیت‌ها علیه ایران و ونزوئلا، وجهه بین‌المللی خود را به عنوان کدخدا از دست می‌دهد.

 

 * توسعه روابط شرقی؛  بلای جان تحریم‌های غربی

بدیهی است خود آمریکایی‌ها و همچنین متحدان اروپایی‌شان از این مدل آمریکایی که دنبال «دموکراتیزه کردن زورکی» همه چیز و همه کس است، رنج می‌برند و نیازی به گفتن نیست که تمایل این مدل به مداخله در امور دیگر کشورها به هر قیمتی است. تیموفیف تأکید می‌کند از نظر کشورهای غربی، روسیه از خط قرمز عبور کرده و مجازات تحریم‌ها برای مجبور کردن مسکو به مذاکره با کی‌یف است. 

روزگاری آمریکایی‌ها توانستند این راهبرد را در قبال ایران اجرا کنند. شاید چنین رویکردی در قبال تهران قابل دستیابی بود بویژه که واشنگتن متحدانی نه تنها در بروکسل، بلکه در مسکو و پکن نیز داشت اما حالا درباره روسیه چطور؟

به نظر می‌رسد در حال حاضر هدفی مشابه در کاخ سفید وجود دارد: به اعمال تحریم‌ها ادامه دهید تا زمانی که مقامات روسیه به عملیات در اوکراین پایان دهند. با این حال هیچ طرفی بهتر از واشنگتن نمی‌داند که پایان دادن به یک جنگ، بسیار سخت‌تر از شروع آن است. آمریکا این تجربه را در عراق و افغانستان داشته است. 

علاوه بر این، آمریکایی‌ها در حال حاضر هیچ دوستی جز متحدان سنتی خود در «مجموعه غرب» ندارند. از طرف دیگر محدودیت‌ها علیه ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شده بود و این تحریم‌ها نه تنها از سوی آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها، بلکه از سوی چین و روسیه نیز حمایت شد. کشورهای غربی تا زمانی که خواسته‌های سیاسی خود را برآورده نکنند، اعمال تحریم‌ها را متوقف نخواهند کرد. فقط وقتی شرایطی پیش بیاید که چنین اقداماتی به وضوح نتیجه‌ای نداشته باشد، متوقف می‌شود اما تحریم‌های قدیمی را لغو نمی‌کنند. تیموفیف تاکید می‌کند: «این رویارویی برای مدت طولانی به درازا خواهد کشید».

او با یادآوری تجربه ایران می‌گوید حتی پس از موافقت آنها با خواسته‌های غرب و نشستن بر سر میز مذاکره، تحریم‌ها همچنان تشدید می‌شود. 

در آن زمان، نیروهای اصلی سیاسی در جهان نه تنها برای فشار بر ایران دست به دست هم دادند، بلکه برای یافتن راهی برای خروج از این مشکل هماهنگ شدند. تصادفی نبود که گروه ۱+۵ (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیای کبیر + آلمان) برای تجمیع تلاش‌ها به منظور مقابله با موضوع برنامه هسته‌ای ایران ایجاد شد. اما چه کسی حاضر است مسکو و کی‌یف را به پای میز مذاکره بکشاند؟ اگر چه تقریبا همه سیاستمداران خواستار دیپلماسی هستند، تعداد کمی از آنها تمایل خود را برای مشارکت در حل مشکل ابراز می‌کنند. 

«پولینا واسیلنکو» در تشریح سیاست آمریکا برای تحریم مخالفان خود به آرتی می‌گوید: «برای آمریکایی‌ها بسیار مهم است که طرف مقابل هیچ متحد یا هواداری نداشته باشد. به عنوان مثال، تحریم‌های ترامپ (علیه ایران) حامی بین‌المللی پیدا نکرد، زیرا در آن لحظه توافق هسته‌ای خوب برشمرده می‌شد. علاوه بر این، در طول همه‌گیری کرونا، زمانی که ایران به دلیل تحریم‌ها قادر به دسترسی به منابع بشردوستانه یا خرید واکسن نبود، حتی متحدان آمریکا نیز متعجب بودند که آیا رفتار با جمعیتی این چنین انسانی است یا خیر؟»

همان‌طور که به نظر می‌رسد، نه تنها ظهور اقتصادهای سایه و توسعه روابط با شرکای شرقی می‌تواند تصویر غرب را خراب کند، بلکه پیامدهای واقعی تحریم‌ها نیز رنگ می‌بازند. برای اینکه آنها اثر مطلوب داشته باشند و فقط منجر به رکود اقتصادی نشوند، چیزی فراتر از اعمال محدودیت‌های عصبی در اینجا و آنجا لازم است، یعنی نیاز به توانایی هماهنگی اقدامات برای حل مشکلی وجود دارد که در وهله اول منجر به تحریم‌ها شده بود. سپس اتحاد با دیگر بازیگران اصلی مانند چین لازم است. به فرض که این طرح بزودی رخ بنماید و غرب هم به هدف خود برسد؛ با این حال جای آن دارد که بپرسیم این بار هدف آمریکا از تحریم روسیه دقیقا چیست؟

محمد سلحشور: رئیس‌جمهور چند شب پیش در حاشیه دیدار با هنرمندان از کنترل سیل ویرانگر تورمی که از دولت روحانی برای کشور به ارث رسیده است خبر داد. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی از مرداد سال گذشته و آغاز فعالیتش به عنوان رئیس‌جمهور سعی کرده بود کمتر مانند رئیس سابق جمهوری که نیمی از عمر ریاست‌جمهوری خود را به کنایه زدن به دولت اسبق گذرانده بود، از شرایطی که به ارث برده است سخن بگوید، با این حال اشاره‌های جسته و گریخته وی و باقی دولتمردان درباره شرایط کشور در زمان پایان ریاست‌جمهوری حسن روحانی کمابیش نشان از ویرانه‌ای دارد که مدیریت و نگاه جریان غربگرا به کشورمان تحمیل کرده است. در چنین فضایی تکرار رویه دولت سابق و صرف کردن وقت دولت به توجیه شرایط با حمله به دولت سابق نمی‌تواند چندان آورده ملی‌ای برای کشورمان داشته باشد. قید کردن این مساله که شرایط جامعه ایران نیز در سال‌های گذشته تغییرات محسوسی داشته و بخش قابل توجهی از جامعه در موقعیت سرخوردگی قرار گرفته‌اند، بیش از پیش بی‌حاصلی تکرار حرف‌های قدیمی را نمایان می‌کند. در این میان البته نمی‌توان چشم بر این واقعیت بست که تشریح شرایط موجود حق انکارناپذیر دولت و شخص رئیس‌جمهور است اما باید نسبت به این مساله واقف بود که تشریح شرایط به مثابه مکانیسمی دفاعی برای فرار از پاسخگویی، به وجهه دولت ضربه وارد می‌کند. 

عبرت روحانی به عنوان تمثالی از ناکارآمدی و تبلوری از خاطرات بد در حافظه جمعی مردم باید به عنوان الگویی برای کارگزاران جدید در نظر گرفته شود. نقطه‌ای که امروز حسن روحانی در آن قرار گرفته است، موقعیت بالقوه‌ای است که می‌تواند برای هر جریان و گروهی تکرار شود. بر همین اساس دوری جستن از صفات حکمرانی روحانی به جد می‌تواند به بهبود اوضاع کشور و احیای وجهه عمومی دولتمردان جدید کمک کند. دوری جستن از مشی متکبرانه و مدیریت منفعلانه به عنوان برجسته‌ترین صفات حکمرانی روحانی در سال‌های گذشته باید سرلوحه رفتاری دولتمردان جدید باشد. توصیه رهبر انقلاب در دیدار هفته گذشته جمعی از کارگزاران نظام بخوبی ضرورت یک انقلاب رفتاری را برای دولتمردان جدید و باقی مسؤولان نمایان کرد. ایشان در بخشی از سخنان‌شان مسؤولان را به مراقبت کامل از ۲ آسیب مهم یعنی «غرور» و «انفعال» فراخواندند و فرمودند: غرور به خاطر پست و مقام، موفقیت‎ها، غَرّه شدن به لطف پروردگار و هر منشأ دیگری، «طلیعه شکست» و «مقدمه سقوط درونی و اجتماعی و کاری» انسان خواهد بود و با ایجاد توهم و بزرگ‌بینی، فرد مسؤول را از مردم دور می‌کند. رهبر حکیم انقلاب اسلامی آسیب دوم را «انفعال» برشمردند و گفتند: انفعال به معنای احساس بن‌بست در امور، نقطه مقابل غرور و خطرناک است که دشمنان تلاش دارند با روش‌های گوناگون آن را در جامعه و در میان مسؤولان القا کنند که البته بر اساس وعده تخلف‌ناپذیر الهی، راه مقابله با این طراحی دشمن، «صبر» و «تقوا» است. 

دولت سیزدهم در کمتر از 9 ماهی که سکان قوه مجریه را به دست گرفته است، بیشترین تلاش را داشته تا تصویر تثبیت شده از دولت منفعل را در افکارعمومی با تردیدهای جدی مواجه کند که در این زمینه شخص رئیس‌جمهور پیشقدم بوده و آنچنان که گزارش‌های افکارسنجی نیز نشان داده، جامعه چنین تغییری را احساس کرده است. تمجید رهبر انقلاب از سفرهای استانی و حضور در میان مردم نیز تا حد زیادی موید این مساله است. بازگشت امید و اعتماد مردم نیز نیازمند استمرار چنین رویه‌ای در رفتار دولتمردان و باقی مسؤولان کشور است. در کنار تغییر وجه مدیریت منفعلانه، دوری جستن از آفت «غرور» نیز امری ضروری است؛ آنچنان که دولت‌های سابق نیز عبرت‌های فراوانی از این غرور به حساب می‌آیند و در مدت زمان کوتاهی از اوج محبوبیت، به حضیض بی‌اقبالی در قضاوت مردم سقوط کردند. 

گروه اقتصادی: عدم رعایت الگوی مصرف در بخش انرژی از جمله موضوعاتی است که همواره اقتصاد ایران را با چالش‌های فراوانی مواجه کرده و البته نسخه‌های متفاوتی هم برای درمان این بیماری اقتصادی پیچیده شده است. 

در این میان آنچه اهمیت موضوع را دوچندان می‌کند، پرداخت یارانه به مشترکان پرمصرفی است که عملا حد و حدودی برای مصرف انرژی قائل نیستند و مسؤولیتی در قبال سرمایه‌های ملی احساس نمی‌کنند. با این حال اجرای گام اول بهینه‌سازی مصرف انرژی یعنی پلکانی کردن قیمت گاز در سال گذشته باعث صرفه‌جویی روزانه  25 میلیون مترمکعبی گاز  در کشور شد (کل مصرف 800 میلیون مترمکعب است). 

به گزارش «وطن‌امروز»، بررسی آمار و ارقام حاکی از این است که سیاست پرداخت یارانه پنهان بویژه در بخش انرژی نه‌تنها نتوانسته است به حمایت از دهک‌های پایین درآمدی کمک کند، بلکه با ایجاد کسری بودجه و تورم، فشار مضاعفی را نیز بر این گروه وارد کرده ‌است. 

به عبارت دیگر با آنکه توجیه اصلی سیاست‌گذاران برای تخصیص یارانه‌ها، حمایت از دهک‌های پایین و اقشار آسیب‌پذیر جامعه بود اما این گروه‌ها کمترین بهره را از تخصیص یارانه‌ها می‌برند. 

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، اختصاص یارانه بیش از حد به حوزه انرژی باعث ناچیز بودن قیمت و در نتیجه مصرف بی‌رویه آن شده است به گونه‌ای که در حال حاضر یکی از کشورهای پرمصرف دنیا در حوزه انرژی محسوب می‌شویم. 

واقعیت آن است که در چند سال گذشته نه‌تنها تولیدات موثر گاز در کشور نداشته‌ایم، بلکه با کسری و کمبود گاز نیز دسته و پنجه نرم کرده‌ایم تا جایی که ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها در سال 1400 حدود 30 درصد از سال 99 کمتر شده است. 

به هر حال تولید پایین، عدم تلاش برای توسعه میادین گازی و عدم تامین منابع پروژه‌ها از جمله دلایل کمبود گاز در کشور است. 

 

* دولت سیزدهم و طرحی نو

با شروع کار دولت سیزدهم شاهد اقدامات و ابتکارات جدیدی برای حل این معضل هستیم که مهم‌ترین آن طی کردن زمستان بدون تجربه قطعی گاز و حل شدن مشکلات ترانزیت در مدت زمان کوتاه و افزایش سوخت مایع نیروگاه‌ها به میزان یک میلیارد لیتر در سال گذشته نسبت به سال 99 بود. 

ضمن اینکه در چند ماه اخیر عملا یک بخش بسیار جدی به مدار تولید برگشت و رکورد تولید گاز از پارس جنوبی شکسته شد. این در حالی است که اگر فعالیت‌ها در حوزه وزارت نفت در کشور از سال‌ها پیش انجام می‌شد، طبیعی بود امروز به طور کامل جلوی افت فشار پارس جنوبی گرفته می‌شد و وضعیت تولید نیز خیلی بهتر از شرایط امروز بود. 

در اهمال‌کاری دولت قبل درباره مدیریت بر منابع انرژی جای تردیدی نیست. دولت تدبیر و امید از همان ابتدا از هدفمند کردن یارانه‌های انرژی امتناع ورزید و وقتی تصمیم به این کار گرفت، آن را به صورت غیرکارشناسی جلو برد. 

اما دولت سیزدهم با تنظیم بهینه تعرفه‌ها مدیریت مصرف انرژی را قبل از مواجهه با بحران در دستور کار قرار داد. این در حالی است که کارشناسان پیش از این از کمبود و قطعی گاز در مواجهه با فصل زمستان خبر می‌دادند اما درنهایت گام روی به جلوی دولت در اصلاح تعرفه گاز بعد از سال‌ها، موجب جلوگیری از ایجاد شرایط بحران در کشور شد و بخش قابل توجهی(معادل یک فاز پارس جنوبی برابر 25 میلیون مترمکعب) از ناترازی گاز را جبران کرد. این در حالی است که برای تولید هر 50 میلیون مترمکعب گاز در ایران سرمایه‌گذاری حدود 6 میلیارد دلاری لازم است و عملا با اجرای این طرح مبلغی بالغ بر 3 میلیارد دلار ذخیره‌سازی شده است که از دیگر نتایج اقدام بموقع وزارت نفت جهت اجرای طرح تعرفه‌گذاری پلکانی بوده است. 

 

* تعرفه‌گذاری پلکانی و دیپلماسی انرژی جواب داد

هادی بیگی‌نژاد، عضو هیات‌رئیسه کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌و‌گو با «وطن‌امروز» به تکالیف وزارت نفت برای ذخیره‌سازی گاز و بهبود وضعیت و صرفه‌جویی اشاره کرد و گفت: تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز و مقابله با خام‌فروشی با توسعه‌ صنایع پایین‌دستی و احداث پتروپالایشگاه‌ها، حراست از منافع ایران در میادین مشترک، تنوع‌بخشی به سبد انرژی کشور، بومی‌سازی تکنولوژی‌های به‌روز صنعت گاز، تقویت دیپلماسی انرژی و ‏برنامه‌ریزی برای مقابله با کاهش تولید گاز در پارس جنوبی اولویت‌های مهم وزارت نفت است.

نماینده مردم در مجلس درباره وضعیت گاز کشور گفت: روزانه حدود ۷۵۰ میلیون مترمکعب گاز در کشور توزیع می‌شود که حدود ۲۳۰ میلیون مترمکعب برای نیروگاه‌های تولید برق مصرف می‌شود و مابقی نیز در صنعت و حوزه تجاری و مسکونی مصرف می‌شود. 

وی افزود: در زمستان مصرف بخش خانگی خیلی زیاد می‌‌شود و گاهی به بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب می‌رسد. به همین دلیل در زمستان که مصرف خانگی بالاست؛ سایر مصارف یا قطع شده یا کاهش می‌یابد. اما با اقدامات وزارت نفت در زمینه تعرفه‌گذاری پلکانی و ایجاد روابط جدید دیپلماتیک در حوزه انرژی، فضا طوری مدیریت شد که گاز بخش خانگی در سرتاسر زمستان قطع نشد. طبیعتا اصلاح الگوی مصرف و افزایش پلکانی در نحوه استفاده مردم تاثیرگذار بود و از این جهت شاهد رویکرد مثبتی به نسبت دوره‌های قبل بودیم.

بیگی‌نژاد گفت: البته گاز صنایع و نیروگاه‌ها تا حدودی قطع شد و یا کاهش پیدا کرد. البته همین کار هم واقعا با سختی فراوان انجام شد که تشکر از وزارت نفت لازم است. اما برای دوای این درد لازم است که برای بهینه‌سازی و صرفه‌جویی اقدام جدی کرد، اگرنه سال به سال مشکل بیشتر خواهد شد تا جایی که وارد‌کننده گاز بشویم که با توجه به شرایط کشور و ذخایر گازی یک لکه ننگی خواهد بود.

وی اضافه کرد: در حوزه بهینه‌سازی یک شعار مشترک  همیشه وجود دارد مبنی بر اینکه بزرگ‌ترین استراتژی برای تولید انرژی، صرفه‌جویی انرژی است، در واقع اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌تواند یک نیروی محرکه برای کشور ایجاد کند و از این جهت اقداماتی خوبی انجام شده و باعث بهبود وضعیت شده است. بیگی‌نژاد درباره قرارداد سوآپ ترکمنستان نیز گفت: قرار بر این است روزانه حدود ۵ میلیون مترمکعب گاز از ترکمنستان تحویل گرفته و به آذربایجان تحویل داده شود. 

وی با اشاره به اقدامات دولت در راستای ساماندهی و مدیریت مصرف انرژی در کشور گفت: ما باید بپذیریم متأسفانه ضعف‌های جدی در زمینه مصرف داریم و بعضا در مصرف گاز، آب و برق دچار اسراف می‌شویم. باید با سیاست‌گذاری صحیح دولت در زمینه افزایش تعرفه مشترکان پرمصرف، دست به دست هم بدهیم تا این مشکل را حل کنیم. ما در حال حاضر جزو 5 کشور تولیدکننده گاز هستیم ولی در میان صادرکنندگان جزو 20 کشور اول هم نیستیم، چون مصرف بسیار بالا و غیربهینه داریم و همه‌ گاز را در داخل کشور استفاده می‌کنیم. ضمن اینکه متأسفانه وسایل گازسوز ما هم استاندارد نیست و انرژی بسیاری را هدر می‌دهد. عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی از تعرفه‌گذاری پلکانی به عنوان یکی از راه‌های اصلاح الگوی مصرف یاد کرد و افزود: پرمصرف‌ها باید به نسبت مصرفی که دارند، هزینه واقعی انرژی را پرداخت کنند. در واقع می‌توان گفت این طرح گامی در جهت عادلانه کردن مصرف انرژی و یارانه‌های انرژی در میان مردم است، چرا که در وضعیت غلط قبل از تعرفه‌گذاری پلکانی، استفاده بیشتر از یارانه برای مشترکان پرمصرف است و این یک ظلم آشکار محسوب می‌شود. نماینده مردم در مجلس در انتها افزود: در زمینه مصرف انرژی، کشور با مشکلات زیادی روبه‌رو بود اما دولت با حرکت به سمت اصلاح مصرف مردم در زمستان 1400 بخوبی توانست در زمینه مدیریت بحث کمبود گاز ورود کند و همین بحث تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها یکی از اقدامات خوب دولت بوده است.

 

سخنگوی گمرک گفت: تجارت کشور در ۳ ماه پایانی سال 1400 با 41 میلیون و 522 هزار تن کالا به ارزش 29 میلیارد و 549 میلیون دلار، نسبت به زمستان سال 99 رشد 14 درصدی در وزن و 37 درصدی در ارزش داشته است.

سیدروح‌الله لطیفی درباره تجارت کشور در زمستان سال 1400 اظهار داشت‌: از مجموع تجارت 164 میلیون تنی کشور به ارزش 101.6 میلیارد دلار، 41 میلیون و 522 هزار تن کالا به ارزش 29 میلیارد و 549 میلیون دلار مربوط به فصل چهارم سال 1400 بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 14درصد در وزن و 37 درصد در ارزش رشد داشته اما نسبت به فصل پاییز 4 درصد در وزن کاهش یافته و 9 درصد در ارزش افزایش را تجربه کرده است.

لطیفی افزود: سهم صادرات کشور در فصل زمستان 30 میلیون و 442 هزار تن کالا به ارزش 13 میلیارد و  478 میلیون دلار بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن 10 درصد در وزن و 39 درصد در ارزش رشد داشته و نسبت به پاییز 1400، 5درصد در وزن کاهش و یک درصد در ارزش رشد داشته است.

سخنگوی گمرک درباره واردات در فصل زمستان گفت: در زمستان سالی که گذشت 11 میلیون و 80 هزار تن کالا به ارزش 16 میلیارد و 71 میلیون دلار از گمرکات اجرایی کشور ترخیص شد که نسبت به مدت مشابه سال 99 رشد 29 درصدی در وزن و 35 درصدی در ارزش داشته و نسبت به فصل پاییز یک درصد در وزن و 16درصد در ارزش با رشد همراه بوده است.

لطیفی‌ یادآور شد: مجموع صادرات یکساله کشور در سال 1400 بیش از 122 میلیون و 775 هزار تن و به ارزش 48 میلیارد و 619 میلیون دلار بود که رشد 9درصدی در وزن و 40درصدی در ارزش نسبت به سال 99 داشته و واردات در سال 1400 نیز 41 میلیون و 199 هزار تن کالا به ارزش 53 میلیارد و 13 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال ۹۹ رشد 22 درصدی در وزن و 36 درصدی در ارزش داشته است.

 

* افزایش 2.6 میلیارد دلاری صادرات ایران به کشورهای عربی و آفریقایی

مدیرکل دفتر عربی و آفریقای سازمان توسعه تجارت ایران از افزایش ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلاری صادرات ایران به کشورهای عربی و آفریقایی خبر داد. به گزارش ایرنا،  «فرزاد پیلتن» اظهار داشت: آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۰ صادرات ایران به کشورهای عربی و آفریقایی با افزایش ۲۰ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۹ از ۱۳ میلیارد و ۵۹۵ میلیون دلار به ۱۶ میلیارد و ۲۹۳ میلیون دلار رسید.

وی افزود: در میان طرف‌های عمده صادراتی ایران به کشورهای عربی و آفریقایی طی  سال ۱۴۰۰، کشورهای عراق با 8 میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار، امارات با 4 میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار، عمان با ۷۱۶ میلیون دلار، غنا با ۳۵۳ میلیون دلار و آفریقای جنوبی با ۲۵۴ میلیون دلار به ترتیب در رتبه‌های اول تا پنجم قرار داشته‌اند.

 مدیرکل دفتر عربی و آفریقای سازمان توسعه تجارت ایران گفت: کشورهای سوریه، کویت، قطر، نیجریه و موزامبیک نیز به ترتیب با ۲۱۸، ۱۵۸، ۱۳۴، ۱۲۵ و ۹۸ میلیون دلار واردات از ایران در رتبه‌های ششم تا دهم طرف‌های صادراتی ایران در حوزه کشورهای عربی و آفریقایی در سال ۱۴۰۰ قرار گرفتند.

پیلتن خاطرنشان کرد: همچنین آمارهای منتشرشده نشان می‌دهد واردات ایران از کشورهای عربی و آفریقایی در سال ۱۴۰۰ با ۷۶ درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۹۹ از ۱۰ میلیارد و ۴۷۰ میلیون دلار به ۱۸ میلیارد و ۴۷۹ میلیون ارتقا پیدا کرده است.

به گفته وی، کشورهای امارات با ۱۶ میلیارد و ۵۲۳ میلیون دلار، عراق با یک میلیارد و ۱۹۷ میلیون دلار، عمان با ۶۱۹ میلیون دلار، سوریه با ۳۰ میلیون دلار و لبنان با ۱۸ میلیون دلار، رتبه‌های اول تا پنجم طرف‌های وارداتی ایران در حوزه کشورهای عربی و آفریقایی را در سال ۱۴۰۰ به خود اختصاص داده‌اند.

پیلتن تاکید کرد: کویت، تانزانیا، قطر، غنا و اتیوپی نیز رتبه‌های ششم تا دهم طرف‌های وارداتی ایران در سال ۱۴۰۰ در حوزه مذکور را به خود اختصاص داده‌اند.

وی تصریح کرد: پیگیری توسعه زیرساخت‌های تجاری از جمله حمل‌و‌نقلی، مالی، بانکی، بیمه‌ای، بندری، گمرکی، استانداردی و حمایت از تاسیس مراکز تجاری، ارتقای سطح فعالیت‌های ترویجی تجارت مانند فعالیت‌های نمایشگاهی، تبادل هیات‌های تجاری و همچنین توسعه فعالیت‌های دیپلماسی اقتصادی و تجاری از طریق افزایش تعداد رایزنان بازرگانی، برگزاری کمیته‌ها و کمیسیون‌های اقتصادی و تجاری و افزایش دیدارها با مقامات اقتصادی کشورهای عربی و آفریقایی و انعقاد تفاهمنامه‌های تجاری و تسهیل تجارت از طریق کاهش تعرفه‌های بازرگانی از جمله مهم‌ترین برنامه‌های سازمان توسعه تجارت ایران و همچنین تهاتر و سوآپ و افزایش صادرات محصولات دانش‌بنیان و با ارزش افزوده بالا از جمله اقدامات انجام شده در قالب افزایش همکاری‌های تجاری با کشورهای عربی و آفریقایی است.

کمال لطفی: کمتر از ۲۵۰ روز یعنی ۱۲ برابر کمتر از روزهایی که کشور به بلای بزرگ دولت‌های یازدهم و دوازدهم دچار شد، نگذشته است اما همان‌هایی که در تمام این ۳۰۰۰ روز مطالبات معیشتی مردم را به سخره گرفته و راهی جز خواست ملت برای بهبود شرایط را پیمودند، سر از برف درآورده و متوجه شده‌اند کشور دچار مشکلات عدیده‌ای است و مردم در معیشت خود ناتوان و با مسائل مختلفی دست به گریبانند!

حامیان حسن روحانی و دولتش که تمام رکوردهای تاسف‌بار در حوزه‌های مختلف را به تنهایی به نام خود زده‌اند، بدون اشاره به وضعیتی که تحویل دولت بعد داده‌اند، اکنون در مقام مطالبه‌گر و حامی مردم خود را جا‌ زده و امیدوارند با این تردستی‌ها از حافظه ملت پاک شود که چگونه دولت وقت در مهیا کردن بدیهیات زندگی مردم نیز ناکارآمد بود و ضربه مهلکی به سرمایه اجتماعی نظام وارد کرد!

بزرگ‌ترین کاهش ارزش پولی، بالاترین نرخ تورم در 2 دهه گذشته، رشد منفی اقتصادی و زیر صفر، بیشترین درصد رشد نقدینگی کشور به نحوی که میزان رشد نقدینگی در طول سال ۹۹ معادل کل نقدینگی ایجاد شده از ابتدای تاریخ انتشار و خلق پول در ایران تا پایان سال ۹۴ بوده است، افزایش بیکاری جوانان، فاجعه قیمت مسکن که روحانی بدترین عملکرد را در بین تمام دولت‌های پس از انقلاب داشته و رشد قریب به ۷۰۰ درصدی را ثبت کرده است، کاهش تولید ناخالص داخلی، جهش قیمت ارز از ۳ هزار تومان به بیش از ۲۶ هزار تومان، رشد ۶۵۰ درصدی بدهی دولت به بانک مرکزی از ۱۳ هزار و ۱۶۱ میلیارد تومان به ۹۶ هزار و ۹۷۰ میلیارد تومان، افزایش ۱۴۶ تا ۷۵۰ درصدی قیمت اقلام خوراکی، ۶ برابر شدن قیمت انواع خودرو، جهش نرخ سکه، وضعیت اسفبار بورس، حیف و میل‌های ده‌ها میلیارد دلاری و... تنها گوشه‌ای از مثنوی هفتاد من کاغذ گزارش عملکرد ۲ دولت حسن روحانی است که سال‌ها گریبانگیر مردم و دولت‌های پس از آن خواهد بود. 

به این لیست، بدهی نزدیک به ۵۵۰ هزار میلیارد تومانی دولت در قالب اوراق قرضه را نیز باید اضافه کرد که عملا دولت فعلی در کنار تمام هزینه‌ها مجبور است ماهانه به‌ طور میانگین ۱۰ هزار میلیارد تومان از آن را تسویه کرده و عملا پولی که معلوم نیست دولت قبل با آن چه کرده، برای دولت سیزدهم فاکتور شده و باید پرداخت کند. همچنین دولت روحانی توانست با ثبت بدترین وضعیت در شاخص‌های توزیع درآمد مانند ضریب جینی، عملا فقرا را فقیرتر و مرفهان را پولدارتر کند و افزایش شکاف طبقاتی به مراتب بدتر از دولت پدر معنوی خود یعنی دولت سازندگی را به مردم هدیه کند!

رسانه‌ها و افراد حامی دولت در حالی امروز بعد از ۹ سال یادشان افتاده به بازار سر‌زده و از قیمت اقلام و ارزاق مورد نیاز مردم مطلع شوند که فراموش کرده‌اند «سفره‌هایی که امروز خالی شدند» نتیجه سیاست‌های 8 ساله‌ای است که کشور را تا لبه پرتگاه برده بود و اگر اراده ملت در خرداد سال گذشته بر تغییر ریل مدیریتی کشور نبود، خدا می‌داند اکنون چه وضعیتی بر کشور حاکم شده بود! یکی از پیامدهای شکننده تورم و افزایش قیمت‌ها در دولت روحانی، کاهش قابل‎توجه مصرف کالاهای اساسی در خانوارهای کشور بوده است. بر این اساس با رشد چشمگیر قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید خانوار، سرانه مصرف کالاهای اساسی نیز به ‌رغم اعطای ارز ۴۲۰۰ تومانی برای تولید این محصولات، کاهش قابل‌توجهی یافته است. از آنجا که بخش خوراک و اقلام اساسی خوراکی در کنار مسکن، مهم‌ترین هزینه‌کرد اقشار کم‌درآمد است، کاهش مصرف اقلام اساسی خوراکی بسیار نگران‌کننده خواهد بود و این نگرانی را به ‌وجود می‌آورد که ممکن است خانوارهایی باشند که روزها و ماه‌ها به اغلب موادغذایی مورد نیاز دسترسی نداشته باشند. 

در این باره، مرکز آمار ایران در بررسی‌هایی که درباره سرانه مصرف ۹ کالای اساسی شامل گندم، برنج، گوشت دام، گوشت پرندگان، ماهی و میگو، شیر و محصولات لبنی، روغن‌ها و چربی‌ها و قند، شکر و چای داشته، تصویر واقعی‌تری از سفره ایرانی‌ها طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ ارائه داده است. نتایج این داده‌ها بسیار قابل‌تامل و نگران‌کننده است به‌ طوری‌ که طی دوره دولت روحانی، سرانه مصرف گوشت طیور به ‌ازای هر نفر ۲ کیلوگرم، شیر و محصولات لبنی ۹ کیلوگرم، روغن و چربی‌ها ۳ کیلوگرم، قندوشکر ۶ کیلوگرم، برنج ۵ کیلوگرم، گندم ۴ کیلوگرم و گوشت قرمز ۴ کیلوگرم کاهش‌ یافته و ماهی و میگو نیز تقریبا در حال حذف کامل از سفره‌هاست. 

حامیان دولتی که چندین تن طلا و میلیاردها دلار از ذخایر کشور را در پوشش «دلار جهانگیری» در جیب مفسدان و رفقا ریختند و دَم برنیاوردند، امروز سوگوار وضعیت مردم شده و در حالی ‌که تا سال‌ها جیب مبارک از مواهب دولت قبلی پر شده، اشک تمساح می‌ریزند!

حامیان دولتی که فروش بیش از ۲۰۰ هزار بشکه در روز را محال دانسته و در همان روزهای نخستین دولت فعلی پرداخت حقوق مرداد را بزرگ‌ترین مساله پیش ‌رو قلمداد می‌کردند، تاکنون به این سوال پاسخ نداده‌اند که چگونه دولت فعلی توانست علاوه بر فروش نفت، حقوق کارمندان را سر وقت در تمام ماه‌های گذشته پرداخت کند؟

آنان که تابلوی مطالبه در دست گرفته و پیگیر محل هزینه‌کرد پول‌های نفت فروخته شده هستند، خود بهتر از همه می‌دانند آنقدر چاه در برابر دولت فعلی کنده‌اند که تا مدت‌ها باید این پول‌ها برای پر کردن آن‌ها صرف شود تا فشاری بیش از پیش به ملت وارد نشود!

حامیان دولتی که تمام ارز ترجیحی ۱۴۰۰ را پیش از تحویل دولت به اتمام رساند، امروز نمی‌توانند با نمودار و درصد افزایش قیمت خود را دلسوز مردمی نشان دهند که کمرشان زیر تدابیر(!) اندیشیده شده از ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ خم شده است!

منتقدان دولت به جای تردستی و شعبده‌بازی برای بَزَک چهره‌ دولت سابق بهتر است اولا سابقه دولت متبوع خود در روانه کردن سیل تورم به سوی سفره‌های مردم و نابود کردن قدرت خرید اقشار ضعیف جامعه را مرور کرده و ثانیا کمی به آمارهای رسمی مراجعه کنند که نشان می‌دهد اتخاذ تصمیمات مهم پولی و مالی در این مدت موجب شد نرخ تورم 12 ماهه از ۶۰ درصد در شهریور ۱۴۰۰ به ۴۶ درصد در اسفند ۱۴۰۰ برسد (یعنی بیش از ۱۳ درصد کاهش داشته است). 

۲ روز پیش بود که رئیس‌جمهور تصریح کرد این اقدامات هر چند «به معنای عدم افزایش قیمت کالاها نیست اما موفقیت دولت این است که ظرف 8 ماه توانسته تا حدی، جلوی آن سیل تورمی را بگیرد. آیا این یعنی سیل تورم و خرابی‌های آن متوقف شده؟ خیر! اما نشان دادیم می‌توانیم سرعت تورم را کم و در ماه‌های آینده نیز ان‌شاءالله کمتر و کمتر کنیم تا بتدریج اقتصاد ملی بتواند از زیر آوار تورمی کمر راست کند».

به‌‌رغم همه دسیسه‌ها و توطئه‌ها، همان‌گونه که تاکنون لطف خداوند متعال شامل این دولت و ملت شده، امید است در ادامه نیز دولت اقدام موثر در هر ۲ بخش تداوم اصلاح سیاست‌های پولی- مالی و مبارزه با گرانفروشی را با جدیت پیگیری کند تا بتواند فشار گرانی بر معیشت مردم عزیز را بتدریج کم و کمتر کرده و نشان دهد از آن «دولت» تا این «دولت» تفاوت از زمین تا آسمان است.

گروه سیاسی: سال گذشته در چنین روزهایی، ایران با آغاز رسمی غنی‌سازی اورانیوم 60 درصد خیز بزرگ خود را در توسعه برنامه هسته‌ای کشورمان و «بازدارندگی اتمی» برداشت. 

به گزارش «وطن‌امروز»، در ایامی که مذاکرات احیای برجام تحت عنوان نشست کمیسیون برجام شروع شده بود، یک عملیات خرابکارانه دیگر در تاسیسات نطنز کافی بود تا ایران را به جهش برنامه غنی‌سازی خود وادارد. 

اگر چه سه‌شنبه 24 فروردین 1400، 48 ساعت پس از حمله به تاسیسات هسته‌ای نطنز، عباس عراقچی، معاون سیاسی سابق وزارت امور خارجه که برای آغاز دور دوم نشست کمیسیون مشترک برجام راهی وین شده بود، در گفت‌وگو با خبرنگاران از آغاز غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم در کشور خبر داده بود اما بامداد جمعه 27 فروردین، ایران به شکل رسمی از آغاز غنی‌سازی در این سطح خبر داد. صبح همان روز محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی با انتشار توئیتی در صفحه شخصی‌اش نوشت: «با افتخار اعلام می‌کنم ساعت ۰۰:۴۰ نیمه‌شب گذشته در شب زیارتی سیدالشهدا(ع)، دانشمندان جوان و خداباور ایرانی توانستند به محصول اورانیوم با غنای ۶۰ درصد دست یابند. این موفقیت را به مردم شجاع ایران اسلامی تبریک می‌گویم؛ اراده ملت ایران معجزه‌آفرین است و هر توطئه‌ای را خنثی خواهد کرد». رئیس وقت سازمان انرژی اتمی هم ضمن تایید دستیابی ایران به اورانیوم تا ۶۰‌درصد غنی‌ شده گفت: نیمه‌شب پنجشنبه به اورانیوم ۶۰ درصد رسیدیم و الان ۹ گرم از آن را در اختیار داریم. وی ادامه داد: چهارشنبه دستور راه‌اندازی غنی‌سازی ۶۰ درصدی را دادیم و پنجشنبه محصول ۶۰ درصدی را گرفتیم و الان ۹ گرم در ساعت تولید می‌کنیم. 

خیز ایران برای آغاز غنی‌سازی 60 درصد اما برای نخستین‌بار آن هم به فاصله زمانی کوتاهی پس از اقدام تروریستی حمله به تاسیسات هسته‌ای نطنز با واکنش‌های گسترده‌ای در فضای جهانی همراه بود. تروئیکای اروپا که حتی از محکوم کردن حادثه نطنز استنکاف کرده بود، با انتشار بیانیه‌ای این اقدام جمهوری اسلامی را مایه «نگرانی شدید» خواند. آمریکا نیز که گمانه‌زنی‌های متعدد از هماهنگی کاملش با رژیم صهیونیستی در جریان حادثه نطنز خبر می‌داد، اقدام ایران را «تحریک‌آمیز» دانست. در فضای تحلیلی، حرکت ایران برای آغاز غنی‌سازی 60 درصد بیش از هر چیز به عنوان گامی جدید در چارچوب قانون اقدام راهبردی مجلس مورد بحث و ارزیابی قرار گرفت؛ قانونی که از دی‌ 1399 با الزام دولت به افزایش فعالیت‌های هسته‌ای و کاهش نظارت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ابتکار عمل مذاکرات را به دست ایران واگذار کرد تا توان چانه‌زنی کشورمان با طرف‌های خارجی افزایش پیدا کند. ایران که پیش از این با از سرگیری غنی‌سازی 20 درصد پیام واضحش را به طرف‌های خارجی مخابره کرده بود، در واکنش به اقدام تروریستی در نطنز، برگ جدید خود یعنی غنی‌سازی 60 درصد را رو کرد. 

حرکت جدید هسته‌ای تهران اما به تنهایی طی یک سال اخیر به بزرگ‌ترین منشأ نگرانی و کابوس طرف آمریکایی بویژه صهیونیست‌ها تبدیل شده و تقریبا روزی وجود نداشته که آنها در این باره سکوت کرده باشند. چرایی اینکه اکثر مقامات امنیتی و سیاسی در تل‌آویو به احیای برجام رضایت داده‌اند را هم باید در توان اورانیومی ایران جست‌وجو کرد. 

در این میان بحران اوکراین و تهاجم روسیه به این کشور همزمان با مذاکرات وین و اظهاراتی که ولودیمیر زلسنکی، رئیس‌جمهور اوکراین درباره از دست رفتن توان هسته‌ای کی‌یف مطرح کرد، توانمندی هسته‌ای را برای کشورمان معنادارتر از هر زمانی کرد. 

از شروع درگیری‌ها در اوکراین مقامات آمریکایی صراحتا این نگرانی خود را بیان کردند که امیدوارند حمله روسیه به اوکراین، چراغ سبزی برای ایران برای توسعه برنامه هسته‌اش نباشد. 

البته ایران پیش از این، با درک قواعد حاکم بر روابط بین‌الملل، از سال‌ها قبل با در دستور کار قرار دادن اصل خودیاری با توجه به ماهیت آنارشیک نظام جهانی، اقتدار و امنیت خود را ارتقا داده بود که شاید بشود آن را «موازنه قوای هسته‌ای» نامید. تهران به این درک اساسی دست یافت که مناسبات جهانی جایی برای اعتماد به دیگران نیست. در بزنگاه‌هایی که برخی دولت‌ها و جریان‌های داخلی به این اصول خدشه وارد کردند، ایران با تهدیدات عدیده‌ای مواجه شد. نمونه مؤخر آن برجام است؛ زمانی که محمدجواد ظریف، وزیر وقت امور خارجه و مسؤول ارشد مذاکرات هسته‌ای می‌گفت وقتی اوباما به ما قولی می‌دهد، آن را می‌پذیریم و به آن احترام می‌گذاریم یا اظهارنظر انتخاباتی حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق که با زیر سوال بردن برنامه موشکی کشورمان آن را برهم زننده برجام لقب داد!

دولت بایدن که از ابتدای مذاکرات وین به وضوح انتظار داشت تهران با یک برنامه هسته‌ای تعطیل شده و به قول آنتونی بلینکن و جیک سالیوان، برنامه در باکس- جعبه- قرار داده شده، بر سر میز مذاکره احیای برجام حاضر شود تا بتواند با اهرم تحریم‌های وضع شده توسط دونالد ترامپ ذیل کارزار فشار حداکثری، همچنین ریستار-Restore‌- شدن تحریم‌های قبلی، امتیازهای قابل توجهی کسب کند اما برنامه غنی‌سازی 60 درصد و شتاب بخشیدن به آن به عنوان تولید قدرت ملی، نه تنها نوعی بازدارندگی را برای کشور به ارمغان آورد، بلکه نقش همان دارایی گرانبها و در غلتانی را داشت که راهبرد آمریکایی‌ها را خنثی کرد. 

بازگشت به نقطه اقتدار هسته‌ای در مقطع کنونی پس از تحمیل هزینه‌های گزاف و بعضا جبران‌ناپذیری که در ابعاد سیاسی، اقتصادی و امنیتی به واسطه راهبرد پراشتباه و نگاه غیرملی دولت‌های یازدهم و دوازدهم در 8 سال گذشته به کشور وارد شد، موازنه متغیرهای برجام را به نفع کشورمان تغییر داد. نگاهی به اظهارات دولتمردان آمریکایی در یک سال گذشته بیانگر اضطرار زمانی برای دولت بایدن و E3 - انگلستان، فرانسه و آلمان- است. در یکی از همین مواضع آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا مهر سال گذشته پس از رایزنی برجامی با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه گفت: «من بار دیگر تأکید کردم فرصت برای آن چشم‌انداز و علاقه‌ای که ما به اشتراک گذاشتیم (بازگشت متقابل آمریکا و ایران به تعهدات برجامی) کوتاه‌تر و کوتاه‌تر می‌شود، زیرا همان‌طور که قبلا نیز گفته‌ام و همان‌طور که قبلا درباره آن بحث کردیم، با توجه به فعالیت‌های هسته‌ای ایران که ناسازگار با تعهدات برجامی و محدودیت‌های برجام برای چرخش سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر است و اورانیوم را تا ۲۰ درصد و حتی ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند، ما روز‌به‌روز بیشتر به نقطه‌ای نزدیک می‌شویم که بازگشت مجدد به تعهدات برجامی دیگر مزایای این توافق (برجام) را احیا نمی‌کند». 

 

* هراس صهیونیست‌ها

غنی‌سازی 60 درصد به عنوان یک کابوس برای تل‌آویو اگر چه تشکیل‌دهنده دستور کار روزانه کابینه صهیونیست‌ها در یک سال گذشته بوده است و مرور مواضع نفتالی بنت، نخست‌وزیر و سایر مقامات این رژیم گویای این امر است اما بتازگی بنی گانتس، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی صحبت‌هایی کرده است که به وضوح اعتراف می‌کند بازدارندگی هسته‌ای، ایران را توقف‌ناپذیر خواهد کرد. او در جایی همچنین اذعان می‌کند این تل‌آویو است که باید در برابر تهران موازنه‌سازی کند. 

گانتس می‌گوید: «از چشم‌انداز یک اسرائیلی از جنگ اوکراین حرف می‌زنیم و به جنبه‌ای از درس اوکراین فکر کنید. می‌بینید غرب در برخورد با روسیه چقدر محتاط است، غرب فشارهای اقتصادی و سیاسی بسیاری را وارد می‌کند ولی در زمینه استفاده از گزینه نظامی خیلی محتاط است و من فکر می‌کنم دلیلش این واقعیت است که روسیه یک ابرقدرت هسته‌ای است. وقتی چنین چالشی دارید کل برآوردهای شما تغییر می‌کند. این همان توانمندی است که نباید به ایران اجازه داد آن را توسعه دهد؛ اگر از من بپرسید نگرش جامعه بین‌الملل، کشورهای منطقه و اسرائیل همین است». 

وزیر جنگ رژیم صهیونیستی همچنین می‌گوید: «این نگرش همیشگی من بوده است که قبلا هم آن را بیان کرده‌ام که ایران یک چالش جهانی، منطقه‌ای و همچنین تهدیدی برای اسرائیل است. من بیزارم از اینکه آن را فقط مشکل اسرائیل بدانم، زیرا بعد گفته خواهد شد که خب برو و درستش کن! اما اینطور نیست، زیرا ایران در صحنه جهانی و منطقه‌ای فعال است و باید به این شیوه به آن نگریست». 

وی می‌افزاید: «ایرانیان همچنان به غنی‌سازی اورانیوم ادامه می‌دهند و همان‌طور که می‌دانیم آنها به توان غنی‌سازی 90 درصد بسیار نزدیک هستند. من می‌گویم آنها چند هفته تا رسیدن به این نقطه فاصله دارند. همگی در تلاش هستند تا در این زمینه با آنها به توافق برسند».

او همچنین با بیان اینکه اسرائیل باید توان دفاعی خود در برابر ایران را افزایش دهد، می‌گوید: «ما باید راه را بر فعالیت‌های منطقه‌ای ایران در جاهای گوناگون ببندیم و این کشورها را بخوبی می‌شناسیم: یمن، عراق، سوریه و به طور مشخص لبنان و نوار غزه؛ ولی جاهای دیگری هستند که ایرانی‌ها در حال فعالیت هستند، در الجزایر ایرانی‌ها با صحرای غربی در ارتباط هستند، شما شاهد تحرکات ایران در آمریکای جنوبی هستید، این مشکلی است که ما باید با آن دست و پنجه نرم کنیم و باید بر توان دفاعی خود در نواحی و مناطق گوناگون بیفزاییم». 

***