|
«وطنامروز» از ۵ پروژه انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به 7 استان کمآب گزارش میدهد
آبرسانی تا کویر
گروه اقتصادی: وضعیت کمآبی در استان اصفهان مدتهاست دیگر بر کسی پوشیده نیست و به یکی از مشکلات اساسی این خطه تبدیل شده است. وضعیت کمبود منابع آبی در سالهای اخیر بهشدت افزایش یافته است تا جایی که بعضی اوقات تأمین آب شرب نیز با اختلال روبهرو میشود.
تنش آبی استان اصفهان سبب خشک شدن متعدد رودخانه زایندهرود و افزایش پدیدههای مخرب همچون فرونشست زمین، ریزگردها و دیگر معضلات زیستمحیطی شده است.
یکی از راهکارهایی که میتواند وضعیت آبی در این دیار را تا حدودی بهبود بخشد، اجرای طرحهای انتقال آب است. از همین رو اجرای طرحهای مختلف تأمین آب در دستور کار مسؤولان قرار گرفت که تأمین آب از خلیجفارس و دریای عمان و انتقال آن به استانهایی که بیشترین مشکلات را دارند نمونهای از آن است.
برای اجرای این طرحها که در مجموع با لولهگذاری به طول 3 هزار و ۷۰۰ کیلومتر، آب خلیجفارس و دریای عمان را به 7 استان هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، یزد، اصفهان و سیستانوبلوچستان منتقل میکند ۱۲۸ هزار میلیارد تومان اعتبار پیشبینیشده و بر اساس اعلام متولیان، این طرحها برای ۷۰ هزار نفر ایجاد اشتغال خواهد کرد.
پروژه انتقال آب از استان هرمزگان آغاز میشود و در مسیر کرمان و خراسان جنوبی به خراسان رضوی انتقال خواهد یافت و میتواند به توسعه صنایع گلخانهای و واحدهای صنعتی و معدنی بزرگ این استانها کمک کند. نکته مهم اینکه آب استحصالشده در این پروژه از نظر قیمت در مقایسه با کشورهای حاشیه خلیجفارس از جمله عمان و امارات ۲۰ درصد ارزانتر است.
خط نخست، آب خلیجفارس را به استانهای هرمزگان، کرمان و یزد منتقل میکند که سال پیش افتتاح شد. این طرح در گامهای یک، ۲ و ۳ به طول ۸۲۰ کیلومتر با ۱۲ باب ایستگاه پمپاژ، با حجم سرمایهگذاری ۲۰ هزار میلیارد تومانی اجرایی شده که پتانسیل اشتغالزایی آن در دوران ساخت ۱۶ هزار نفر برآورد شده است.
در خط دوم، انتقال آب خلیجفارس به استانهای کرمان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی، پیشبینی و این طرح به طول هزار و ۵۵۰ کیلومتر با ۱۸ ایستگاه پمپاژ آب، با سرمایه ۴۷ هزار میلیارد تومان، اجرایی و برای ۳۰ هزار نفر اشتغالزایی به دنبال دارد.
در خط سوم، آب خلیجفارس به استانهای یزد و اصفهان منتقل میشود. این طرح به طول ۹۱۰ کیلومتر با ۱۰ ایستگاه پمپاژ آب، با سرمایهگذاری ۳۵ هزار میلیارد تومانی اجرایی شده و برای ۱۴ هزار نفر اشتغالزایی به دنبال دارد.
در خط چهارم، انتقال آب دریای عمان به استان سیستانوبلوچستان پیشبینی شده است. این طرح به طول ۸۲۰ کیلومتر با ۱۱ ایستگاه پمپاژ آب با سرمایهگذاری ۳۹ هزار میلیارد تومان اجرایی شده و برای ۱۰ هزار نفر اشتغالزایی به دنبال دارد.
* عملیات اجرایی فاز دوم طرح انتقال آب دریای عمان به اصفهان آغاز شد
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، عملیاتی شدن طرحهای مهم کشوری سرعت گرفت. در واقع دولت اهتمام ویژهای نسبت به آبرسانی و اجرای پروژههای نیمهتمام داشت. در همین راستا نیز رئیسجمهور در نخستین برنامه سفر روز جمعه (7 مهر 1402) خود به استان اصفهان، از مرحله نخست طرح انتقال آب از دریای عمان به اصفهان بازدید کرد و عملیات اجرای فاز دوم این طرح بزرگ آبی نیز با دستور وی آغاز شد.
۷۰ میلیون مترمکعب در مرحله نخست و در مرحله بعد ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب از طریق اجرای این پروژه به اصفهان انتقال داده میشود.
عملیات اجرایی مرحله نخست این پروژه مهر سال ۱۴۰۱ توسط دولت سیزدهم آغاز شد و هماینک در ۲۴ نقطه فعال با حضور ۱۴ پیمانکار در حال تکمیل است.
طول مسیر طرح انتقال آب از دریای عمان به اصفهان ۹۸۰ کیلومتر است و تاکنون آزادسازی ۵۲۰ کیلومتر از مسیر آن و ۴۲۰ کیلومتر حفاری انجام و ۲۱۴ کیلومتر آن نیز لولهگذاری شده است.
انتقال آب از دریای عمان بخشی از طرح احیای رودخانه زایندهرود است که با اجرای مرحله نخست آن، برداشت آب از زایندهرود توسط صنایع قطع خواهد شد و در مرحله دوم علاوه بر آب صنایع، مازاد آب در بخش آشامیدنی، کشاورزی و حقابه محیط زیست به مصرف خواهد رسید.
اجرای این طرح فقط با هدف تامین آب برای صنایع موجود در استان خواهد بود و طرح توسعه واحدهای صنعتی آببر در دستور کار نیست.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان در توضیح این طرح گفت: در مرحله نخست انتقال آب از دریای عمان ۷۰ میلیون مترمکعب و در مرحله دوم ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب به اصفهان منتقل میشود.
مهران زینلیان هزینه اجرای مرحله نخست اجرای طرح را ۲۵ و نیم هزار میلیارد تومان و مرحله دوم را ۱۱۳ هزار میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: تمام هزینه اجرای این ۲ مرحله را صنایع بزرگ استان اصفهان تامین خواهند کرد.
وی تصریح کرد: مرحله نخست طرح از مهر پارسال آغاز شده است و هماکنون در ۲۴ جبهه کاری در این فاصله ۵۲۰ کیلومتری ۱۴ پیمانکار در حال فعالیت هستند و پیشبینی میشود تا پایان سال مرحله نخست آن اجرایی شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان افزود: با اجرای این طرح آب روستاها و شهرهای مسیر در استان تامین خواهد شد و در اجرای انتقال از دریای عمان، آب در مبدا شیرین و سپس به استان منتقل خواهد شد.
* ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب از دریای عمان به اصفهان انتقال مییابد
همچنین وزیر نیرو در این باره گفت: حجم آب انتقالی از دریای عمان به استان اصفهان پس از تکمیل پروژه در حال اجرا ۴۰۰ میلیون مترمکعب در سال است.
علی اکبر محرابیان روز جمعه در جریان بازدید رئیسجمهور از طرح انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان افزود: عمده مصرف این آب در بخش صنعت خواهد بود و بخشی نیز برای آب آشامیدنی این خطه پیشبینی شده است و در کشاورزی پربازده هم میتوان از آن استفاده کرد.
وی اضافه کرد: اگر در مقام مقایسه برآییم، این میزان آب معادل حدود ۷۰ درصد از آب آشامیدنی یا بخش قابل توجهی از آب بخش کشاورزی استان اصفهان است.
وزیر نیرو ادامه داد: با اجرای این پروژه، منابع آب سطحی و زیرزمینی استان اصفهان بیشتر میتواند در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد و بدین ترتیب گشایشی در منابع و مصارف منطقه رقم میخورد.
* نگاهی به طرحهای انتقال آب دریا به فلات مرکزی
گسترش خشکسالی، باعث وقوع بحران در تامین آب بخش آشامیدنی، کشاورزی و صنعت در برخی استانهای مرکزی کشور شده؛ بنابراین با توجه به محدودیت منابع آبی داخل کشور، طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیجفارس به فلات مرکزی در دستور کار قرار گرفت.
چالش کمآبی در کشور به مرحله بحرانی رسیده به طوری که علاوه بر بروز مشکل در تامین آب آشامیدنی، برخی فعالیتهای کشاورزی و فعالیت صنایع متوقف شده و به پدیده مهاجرت از روستا به شهر نیز دامن زده است.
برای رفع معضل کمآبی و خشکسالی، راهکارهای مختلفی ارائه شده که ویژگی مشترک بیشتر این راهکارها، تمرکز بر استفاده بیشتر از منابع آبی محدود کنونی است که باعث فشار بیشتر بر این ذخایر و تشدید روند خشکی میشود.
با توجه به کمبود منابع آبی داخلی، در سالهای اخیر پیشنهادهایی برای انتقال آب دریا به داخل کشور مطرح شده است. ساحل طولانی ایران در خلیجفارس و دریای عمان فرصتی را فراهم آورده تا برای استفاده از منابع آبی گسترده در جنوب کشور برنامهریزی شود.
شدت خشکسالی در کشور در سالهای اخیر به حدی رسیده است که اقدام به اولویتبندی تحویل آب شده و بر این اساس، آب آشامیدنی در اولویت قرار گرفت و آب بخش صنعت در اولویت آخر قرار گرفته که این موضوع سبب شده تا طرحهای توسعه واحدهای بزرگ صنعتی در داخل کشور متوقف شود.
* آغاز انتقال آب دریا به استانهای مرکزی از سال ۹۹
نخستین پروژه انتقال آب خلیجفارس به عنوان طولانیترین خط انتقال آب در کشور سال ۱۳۹۹ به طول حدود ۸۰۰ کیلومتر از غرب بندرعباس افتتاح شد که از ۳ استان هرمزگان، کرمان و یزد میگذرد.
بر این اساس، مرحله نخست پروژه انتقال آب از خلیجفارس به فلات مرکزی ایران به طول ۳۰۵ کیلومتر از بندرعباس به سیرجان با اعتبار ۱۶۳ هزار میلیارد ریال در آبان ۹۹ افتتاح شد. مرحله دوم این طرح نیز به مقصد استانهای مرکزی کشور، مس سرچشمه کرمان و چادرملو و یزد به طول ۵۲۰ کیلومتر و هزینه هزار و ۲۰۰ هزار میلیارد ریال در ۲۴ اسفندماه ۹۹ مورد بهرهبرداری قرار گرفت.
* سرمایهگذاری صنایع در طرحهای انتقال آب
برآوردها نشان میدهد بخش صنعت سالانه ۹۵۰ میلیون مترمکعب آب برای مصارف خود کمبود خواهد داشت و به همین دلیل، استفاده از آب دریا یکی از ضرورتهای بخش صنعت است.
به نظر کارشناسان، منابع آبی سطحی و زیرسطحی را باید تنها به مصارف آشامیدنی، کشاورزی و محیط زیست اختصاص داد و بهترین راهکار برای تامین آب صنعت، استفاده از آب خاکستری یا منابعی است که تهدید کاهش چشمگیر یا اتمام آن وجود ندارد.
در ۳ بخش آشامیدنی، کشاورزی و صنعت که به عنوان مصرفکنندگان منابع آبی به شمار میروند، بیشترین نیاز برای تامین آب دریا به بخش صنعت اختصاص دارد.
تامین آب آشامیدنی به دلیل اهمیت، در صدر اولویتهای تامین آب کشور قرار دارد و بر این اساس، منابع آبی موجود در داخل کشور در درجه اول، به بخش آشامیدنی اختصاص مییابند و سپس سایر بخشهای کشاورزی و صنعتی قرار دارند.
تامین آب آشامیدنی به دلیل اهمیت، در صدر اولویتهای تامین آب کشور قرار دارد و بر این اساس، منابع آبی موجود در داخل کشور در درجه اول، به بخش آشامیدنی اختصاص مییابند و سپس سایر بخشهای کشاورزی و صنعتی قرار دارند.
تامین آب مصرفی کارخانههای مهم صنعتی در مرکز ایران یکی از مهمترین دغدغههای دولتها در سالهای اخیر بوده است و بر این اساس، همانند سایر کشور، طرح تامین آب از دریا در دستور کار قرار گرفته است.
اهمیت منابع آبی جدید برای بخش صنعت به حدی است که برای اجرای طرحهای انتقال آب خلیجفارس به داخل کشور، صنایع بزرگ معدنی و فلزی اقدام به سرمایهگذاری کردهاند، بر این اساس، طرح بزرگ انتقال آب و راهاندازی پروژه آب شیرینکن یک میلیون مترمکعبی بندرعباس به عنوان بزرگترین سایت شیرینسازی انتقال آب دریا در کشور با سرمایهگذاری شرکتهای بزرگ معدنی و فلزی کشور انجام شد.
شرکتهای معدنی و فلزی (گلگهر، مس سرچشمه و چادرملو) که صنایعی آببر محسوب میشوند به علت کمبود منابع آبی در داخل کشور، برای اجرای طرحهای توسعهای دچار مشکل شده بودند اما دستیابی به منابع آبی دریا، فرصت توسعه این صنایع و سرمایهگذاری بیشتر توسط آنها را فراهم میکند.
* تأمین آب آشامیدنی برخی شهرهای استان هرمزگان
استان هرمزگان به عنوان مبدا فاز نخست خط لوله انتقال آب کشور است.
حدود ۴۰ هزار مترمکعب آب در فاز نخست در این استان مورد استفاده قرار گرفت. با صدور مجوز خرید تضمینی ۴۰ هزار مترمکعبی آب تولیدی از سوی وزارت نیرو، مردم شهرستان خمیر از این آب بهرهمند شدند. مجوز صادر شده برای خرید تضمینی توسط وزارت نیرو، امکان استفاده از آب انتقالی در شهرستانهای خمیر، بندر عباس و روستاهای آن منطقه را فراهم کرد.
* سهمیه ۴۰۰ میلیون مترمکعبی استان فارس
پیگیریها نشان میدهد برای اخذ مجوز تخصیص آب در استان فارس اقدامات لازم انجام شده است که بر اساس آن، در گام نخست یک شرکت خصوصی سالهای قبل مجوز تخصیص حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب را درخواست کرده بود که تخصیص آن را نیز از وزارت نیرو گرفت اما به دلیل اینکه اقدامات اجرایی و مطالعات انجام نشده بود، مجوز تخصیص اولیه باطل شد، البته مسؤولان استان فارس دوباره پیگیری کردند تا تخصیص جدیدی بگیرند. از طرف وزارت نیرو در مجموع ۴۰۰ میلیون مترمکعب سهمیه آب در سال به استان فارس داده شده که قرار است از 3 محور شرق، غرب و میانی به این استان منتقل شود.
با توجه به اینکه اجرای اینگونه پروژهها زمانبر است، بهای تمامشده تابع ضوابط، مقررات و شرایطی است که به قیمت تجهیزات و سایر مباحث اجرایی بستگی دارد. به دلیل اینکه این طرحها توسط بخش خصوصی اجرا میشود، آبی که تحویل مصرفکننده میشود بر اساس بهای تمامشده خواهد بود.
آب دریا به طور طبیعی گران است و صنایعی که از این آب استفاده میکنند، باید قدرالسهم آب در بهای تمامشده محصولاتشان پایین باشد. به طور قطع، هزینه صنایع در صورت استفاده از آب دریا، نسبت به آبی که اکنون مصرف میکنند، بیشتر خواهد شد.
پیشنهاداتی نیز برای کمک دولت به اجرای این پروژه ارائه شده تا بخشی از هزینههای مربوط به بسترسازی یا اجرای خطوط اصلی انتقال را دولت تامین کند و بخشهای دیگر نیز توسط بخش خصوصی یا مصرف کنندهها تامین شود تا در فاز نخست پروژه به اقتصاد صنایعی که در مسیر هستند فشار وارد نشود اما در گامهای بعدی صنایع باید تکنولوژیهای مربوط به استفاده از آب مصرفی را ارتقا دهند تا به شکل بهتری از آب استفاده کنند.
هدف این طرح در فاز نخست رساندن آب به لامرد و مهر از طریق خط میانی است و پس از آن آب از محورهای شرق و غرب به سایر نقاط استان منتقل خواهد شد.
از شهر شیراز تا شمال استان نیز از باند تاسیساتی مسیر آزادراه شیراز- اصفهان برای انتقال آب تا شمال فارس استفاده خواهد شد و اگر نیاز باشد، بر اساس نیازی که صنایع استان اصفهان ارائه خواهند داد این خط تا اصفهان هم ادامه خواهد یافت.
خط لولهای که در این طرح نصب میشود (از لامرد فارس به سمت پارسیان هرمزگان به طول ۶۷ کیلومتر) ظرفیت انتقال آب به میزان ۶۰ میلیون مترمکعب را دارد که ۱۵ میلیون مترمکعب آن در لامرد و مهر و بخشی هم در پارسیان برای استان هرمزگان قابل تامین است اما در گام بعدی تا میزان ۲۹۰ میلیون مترمکعب این آب به استان فارس منتقل خواهد شد.
* صنایع استان اصفهان در انتظار آب سواحل جنوب کشور
فقدان انسجام کامل در استان اصفهان و وقفه در تصمیمگیریها سبب شده از سال ۹۹ تاکنون عملیات اجرایی در این استان انجام نشود. با این حال طرح با روی کار آمدن دولت سیزدهم، طلسم این پروژه نیز شکست.
در همین باره معاون امور عمرانی استانداری اصفهان گفته طرح انتقال آب از خلیج فارس به این استان متوقف نشده، بلکه قویتر از قبل در حال اجراست.
مهران زینلیان تاکید کرد: جلسات و مذاکرات متعددی درباره این طرح انتقال آب خلیج فارس به استان برگزار شده است و تغییر مدیرعامل شرکت آب صفه که وظیفه انتقال آب خلیج فارس به اصفهان را بر عهده دارد، سبب خواهد شد این پروژه بهتر پیگیری شود.
از سوی دیگر آنطور که سیدمحمود حسینی، مدیرعامل سابق شرکت آب صفه اظهار داشته، علت تأخیر در اجرای پروژه، همکاری نکردن شرکت تأمین آب خلیج فارس به عنوان مجری اصلی طرح، درخواست مبالغ بسیار بالا برای تحویل آب و نبود نظارت در سطح کلان بوده است.
مدیرعامل فعلی شرکت آب صفه هم درباره چرایی اجرا نشدن این طرح تاکنون گفت: تردید در تصمیمات استانی درباره اجرا یا اجرا نشدن طرح، دلیل توقف آن بوده است.
فرهاد قادریان تصریح کرد: پس از آغاز عملیات اجرایی طرح انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به چند استان در سال ۹۹، در استان اصفهان اجماعی برای اجرای این طرح یا طرحهای دیگر صورت نگرفت و به همین دلیل تاکنون فعالیت فیزیکی در این باره انجام نشده است.
وی افزود: مطالعات طرح بالای ۵۰ درصد پیشرفت دارد اما در بخش اجرا و لولهگذاری در بخش مربوط به استان اصفهان هنوز کار عملی انجام نشده است.
مدیرعامل شرکت آب صفه درباره مسیر احداث خط لوله انتقال گفت: اگر منبع تامین آب دریای عمان باشد، مسیر دریای عمان - سیریک استان هرمزگان- سیرجان- کرمان- شهر بابک- شهرستان خاتم- شهرستان ابرکوه- جنوب تالاب گاوخونی در استان اصفهان و توزیع بین صنایع، انتخاب میشود اما اگر خلیج فارس بهعنوان منبع نهایی لحاظ شود، مسیر انتقال خلیج فارس-بندرعباس – حاجیآباد استان هرمزگان-سیرجان- کرمان- شهر بابک- شهرستان خاتم - شهرستان ابرکوه - جنوب تالاب گاوخونی در استان اصفهان احداث خواهد شد.
* تأمین آب استان یزد از ۲ منبع دریای عمان و خلیج فارس
آب مورد نیاز بخش صنعتی و غیرصنعتی استان یزد نیز قرار است از 2 مسیر خلیجفارس و دریای عمان تامین شود. طرح انتقال آب خلیج فارس در سال ۱۳۹۹ با انتقال خط انتقال آب از استان هرمزگان، کرمان و یزد اجرا و اهداف پیشبینی شده محقق شد که بر اساس این طرح، آب خلیج فارس به چادرملو رسید.
طرح دوم مربوط به انتقال آب از دریای عمان است که سهمیه آبی نیز برای این استان در نظر گرفته شده است. مطالعات این خط انتقال آب در حال انجام بوده اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. تامین آب برخی شهرستانهای استان مانند اردکان از جمله اهداف این فاز است.
* پیشبینی بهرهبرداری از طرح انتقال آب به خراسان رضوی
طرح شیرینسازی و انتقال آب از سواحل بندر چابهار به 3 استان سیستانوبلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی به عنوان یک اَبَرطرح در سطح کشور معرفی شده است.
برای انتقال آب به خراسان رضوی، خط لوله دیگری نیز از استان یزد پیشبینی شده بود که به نظر میرسد طرح انتقال از مسیر استان سیستانوبلوچستان به خراسان جنوبی و سپس خراسان رضوی، امکانپذیرتر باشد.
عملیات اجرایی طرح انتقال آب از سواحل چابهار به شرق کشور در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ آغاز شد. این در حالی است که طبق تفاهمنامههای منعقد شده، آب انتقالی به استانهای خراسان رضوی و جنوبی در بخش صنعت و خدمات به مصرف خواهد رسید اما برای سیستانوبلوچستان جهت تامین آب شرب پیشبینی شده است.
مطالعات طرح انتقال آب از سواحل چابهار به استانهای شرقی کشور در سال ۱۳۹۵ از سوی وزارت نیرو به شرکت آب منطقهای خراسان رضوی واگذار شد.
این طرح بزرگ توسط بخش خصوصی شرکت تامین آب صنایع و معادن (ایمواسکو) در حال اجراست که هزینه اجرای آن حدود ۲.۵ میلیارد یورو برآورد شده است که در افق طرح، انتقال آب از چابهار به مشهد دستکم حدود 5 سال به طول میانجامد.
در مرحله نخست اجرای طرح انتقال آب از سواحل چابهار به شرق کشور سهم خراسان رضوی ۱۲۰ میلیون مترمکعب، سهم استان سیستانوبلوچستان ۲۲۸ میلیون مترمکعب و سهم خراسان جنوبی ۶۰ میلیون مترمکعب در سال تعیین شده است.
در قالب اجرای این طرح طول خط انتقال از مسیر مشهد تا چابهار یک هزار و ۵۱۵ کیلومتر پیشبینی شده که در حال حاضر عملیات اجرایی خط انتقال مسیر مشهد تا ملکآباد در حال اجراست.
گفتنی است تولید لولههای مورد استفاده در عملیات اجرایی طرح انتقال آب از سواحل چابهار به شرق کشور در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ آغاز شد.
عملیات اجرای لولهگذاری این طرح در خراسان رضوی، فاصله ملکآباد و تربت حیدریه به طول ۱۲۳ کیلومتر و نیز عملیات اجرای لولهگذاری از سنگان خواف به قاین به طول ۱۳۸ کیلومتر و همچنین در ناحیه تونل پاسگاه کامه واقع در تربت حیدریه به طول ۱۸۰۰ متر در حال انجام است.
هماکنون حدود ۱۰ درصد از عملیات اجرایی این پروژه در استان خراسان رضوی به سرانجام رسیده و ۹۰ درصد آن باقی مانده است. این در حالی است که پیشرفت فیزیکی پروژه انتقال آب از سواحل چابهار به شرق کشور در ۳ استان یادشده در حال حاضر از پیشرفت فیزیکی ۲ درصدی برخوردار است.
ارسال به دوستان
|
|
آدرس مطلب:
|