گروه اقتصادی: افزایش قیمت ارزهای دیجیتال در هفته‌های گذشته بویژه پس از پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا موجب شده بخشی از سرمایه‌های سرگردان به طرف این بازار متمایل شود اما سرمایه‌گذاران این حوزه باید خطر شت‌کوین‌ها را هم مد نظر داشته باشند.

شت‌کوین یکی از اصطلاحات رایج در حوزه ارز دیجیتال است که برای ارزهای دیجیتالی بدون هدف خاص و نوآوری جدید به کار می‌رود. این اصطلاح در واقع به پروژه‌هایی اطلاق می‌شود که هیچ ارزشی به دنیای کریپتوکارنسی اضافه نمی‌کنند و برای بی‌ارزش نشان دادن یک پروژه ارز دیجیتال از این اصطلاح استفاده می‌شود.

قیمت بیت‌کوین در هفته اخیر از رکورد تاریخی ۱۰۰ هزار دلار گذشت و همچنان بالای این سطح در حال نوسان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بازار ارزهای دیجیتال روز دوشنبه ۲۶ آذر شاهد شکستن رکورد قیمت بیت‌کوین بوده است. محبوب‌ترین ارز دیجیتال جهان با عبور از مرز مقاومتی ۱۰۴ هزار دلار، به سقف جدید ۱۰۶ هزار دلار دست یافته و حتی به سطح سوم این کانال نیز پیشروی کرده است.

تحلیلگران بازار بر این باورند روند صعودی قیمت بیت‌کوین به دنبال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شدت گرفته است. آنها معتقدند موضع ترامپ و اعضای دولت او در حمایت از ارزهای دیجیتال تأثیر زیادی بر افزایش قیمت بیت‌کوین داشته است.

در ماه جولای، دونالد ترامپ، نامزد حزب جمهوری‌خواه، در کنفرانس بیت‌کوین ۲۰۲۴ اعلام کرد قصد دارد «ذخایر استراتژیک ملی بیت‌کوین» را ایجاد کند و پیش‌بینی کرد بیت‌کوین می‌تواند بر ارزش بازار ۱۶ تریلیون دلاری طلا تأثیر بگذارد. احتمال اینکه ترامپ برنامه‌های ذخیره بیت‌کوین خود را دنبال کند، پیش‌بینی‌های بزرگی را درباره قیمت بیت‌کوین از سوی معامله‌گران به همراه داشته است.

برخی تحلیلگران معتقدند قیمت بیت‌کوین در نزدیکی ۱۰۰ هزار دلار به حالت تثبیت رسیده و احتمال ادامه صعود آن به ۱۲۵ هزار دلار و حتی ۱۵۰ هزار دلار وجود دارد. گروهی دیگر بر این عقیده‌اند در صورت از دست رفتن مرز ۱۰۰ هزار دلار، احتمال کاهش قیمت تا حدود ۸۸ هزار دلار نیز وجود دارد.

* وضعیت اتریوم و سایر رمزارزها در بازار

در کنار قیمت بیت‌کوین، روز دوشنبه قیمت اتریوم در بازار به ۳ هزار و ۹۷۵ دلار رسید. طبق گفته تحلیلگران، اتریوم در محدوده مقاومتی ۴ هزار دلار با فشار فروش مواجه شده است. اگر اتریوم بتواند در سطح ۴ هزار دلار تثبیت شود، ممکن است در مرحله بعدی به سمت نیمه کانال مذکور حرکت کند. در غیر این صورت، اگر سطح ۳ هزار و ۸۰۰ دلار شکسته شود، این امر می‌تواند قیمت را به سمت نزول بازگرداند و شیب نزولی اتریوم را تشدید کند. با توجه به ابنکه بازار ارزهای دیجیتال همچنان در حال نوسان است و تحلیلگران نظرات متفاوتی درباره آینده قیمت بیت‌کوین و اتریوم دارند، در ایران هم بانک مرکزی برای اینکه بتواند این بازار را در داخل کشور سامان بخشد، در هفته‌های اخیر پیش‌نویسی از سندی را درباره سامان‌دهی این بازار مصوب کرد تا بتواند از منافع آن بهره‌برداری کند و این معاملات به نوعی در کشور قانونی شود ولی نکته اینجاست که حتی در این سند نیز مسؤولیت ریسک افزایش یا کاهش قیمت آن بر عهده سرمایه‌گذار گذاشته شده و تضمینی برای بازگشت زیان سرمایه‌گذاران در این روند وجود ندارد.

***

***

جزئیات سند جدید بانک مرکزی ایران درباره رمزارزها

بانک مرکزی ایران اخیرا سندی در حوزه رمزارزها منتشر کرده که هرچند با تأخیر انجام شده اما می‌توان آن را گامی مثبت در جهت مقررات‌گذاری این صنعت تلقی کرد. با این حال، برخی نکات این سند نیازمند اصلاح و بازبینی است تا بتواند به قوام و رشد بهتر صنعت رمزارز در کشور کمک کند. به هر حال، پیش از هر گونه تصمیم‌گیری احتمالی برای ورود به این نوع سرمایه‌گذاری جدید، باید نکات زیر را حتما مد نظر قرار داد.

1- اظهارنظر بانک مرکزی درباره تمام رمزارزها

بانک مرکزی با استناد به اختیارات خود به ‌عنوان نهاد قانون‌گذار در حوزه پولی وارد این عرصه شده است اما بسیاری از توکن‌های موجود در بازار، کاربرد پولی ندارند و بیشتر به ‌عنوان ابزار سرمایه‌گذاری یا دارایی‌های دیجیتال مطرح هستند. بنابراین اظهارنظر بانک مرکزی درباره تمام رمزارزها (حتی آنهایی که به بازار سرمایه مرتبط هستند) ممکن است خارج از حوزه این نهاد باشد.

2- تعریف رمزپول

در سند مذکور، رمزپول به این شکل تعریف شده است: «نوعی پول دیجیتال رمزنگاری شده که در بستر پایگاه داده اشتراکی به ‌صورت متمرکز با بانک مرکزی یا غیرمتمرکز ایجاد و مبادله می‌شود». با این تعریف، رمزارزی مانند تتر که در بستر غیرمتمرکز ایجاد می‌شود و تحت کنترل یک بنیاد خاص است، به ‌عنوان رمزپول تلقی نمی‌شود. این موضوع نشان می‌دهد تعریف رمزپول در سند کامل و جامع نیست و نیازمند بازنگری دقیق‌تری است.

3- تعریف توکن اوراق بهادار

سند در تعریف توکن اوراق بهادار ذکر کرده است: «نوعی رمزدارایی که دارای پشتوانه مشخص از یک دارایی یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها ‌جز ارز پول رایج، طلا و فلزات گرانبهاست». این تعریف این سوال را مطرح می‌کند که آیا توکن‌های اوراق بهادار با پشتوانه پول رایج (ریال) به ‌عنوان رمزدارایی شناخته نمی‌شوند؟ به ‌طور معمول، پول رایج نباید پشتوانه توکن اوراق بهادار قرار گیرد اما این تعریف ممکن است ابهاماتی را درباره برخی از انواع توکن‌ها ایجاد کند.

4- تعریف کاربر

کاربر در این سند به این صورت تعریف شده است: «هر شخص حقیقی یا حقوقی که به هر نحوی از خدمات ارائه‌شده توسط کارگزار، کارگزار رمزپول یا نهاد امین استفاده می‌کند». این تعریف شامل کسانی که رمزارز استخراج می‌کنند، رمزارز را از فرد دیگری دریافت می‌کنند، یا از صرافی‌های بین‌المللی خرید می‌کنند، نمی‌شود. این تعریف نیاز به بازبینی دارد تا تمام مصادیق کاربران صنعت رمزارز را دربرگیرد.

5- ممنوعیت استفاده از رمزدارایی به ‌عنوان ابزار پرداخت

در سند ذکر شده است: «استفاده از هرگونه رمزدارایی به ‌عنوان ابزار پرداخت ممنوع است». این بند نیازمند استثنائاتی است. به ‌عنوان مثال، رمزدارایی‌هایی با پشتوانه ریال یا توکن‌های اوراق بهادار که ممکن است در آینده منتشر شوند و قابلیت پرداخت داشته باشند، باید در این بخش تعریف و مستثنا شوند.

6- لزوم دریافت مجوز برای فعالیت‌ها

سند اشاره کرده است: «هرگونه فعالیت در زمینه خرید، مبادله، یا نگهداری رمزدارایی نیازمند اخذ مجوز از بانک مرکزی است». این بند بهتر است زماندار باشد و مشخص کند این مجوزها چه زمانی و با چه شرایطی منتشر خواهد شد. اگر این مقررات زمان مشخصی نداشته باشد، ممکن است عملا تفاوتی با ممنوعیت کامل فعالیت در این حوزه نداشته باشد.

7- محدودیت در مبادله و انتشار اولیه توکن‌ها (ICO)

در بخش چهارم بند 14 سند، مبادله P2P بین کاربران و توسعه بازارگاه‌های مبادلاتی ممنوع شده است. این امر مفهوم ICOها را زیر سوال می‌برد، زیرا در نبود بازارگاه و امکان انتقال، ارزش و کاربرد یک توکن از بین خواهد رفت. از این رو این بند نیاز به بازبینی جدی دارد.

8- لزوم شفاف‌سازی مقررات و زمان‌بندی آنها

سند به فعالیت‌های غیرقانونی بدون مجوز اشاره کرده است اما تا زمانی که مجوزها صادر نشود، عملا تمام فعالیت‌ها ممنوع تلقی می‌شود. این موضوع می‌تواند باعث ابهام و کاهش اعتماد فعالان بازار شود.

با همه این اوصاف سند جدید بانک مرکزی ایران در حوزه رمزارزها گامی مثبت در جهت مقررات‌گذاری این صنعت است. با این حال، نیازمند بازنگری و اصلاحاتی است تا بتواند به رشد و توسعه بهتر این صنعت در کشور کمک کند. شفاف‌سازی مقررات و ارائه زمان‌بندی دقیق برای صدور مجوزها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است تا مردم بتوانند روی رمزارزهای تاییدشده و قابل پشتیبانی و معامله سرمایه‌گذاری کنند و از رو آوردن به رمزارزهای شناخته نشده و نامعتبر دوری کنند.

***

تاریخچه رواج شت‌کوین‌ها

با پیدایش بیت‌کوین و رواج یافتن رویدادهای عرضه اولیه سکه (ICO)، تعداد زیادی شت‌کوین وارد بازار شد و هر روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران ناآگاه، سرمایه خود را به خاطر خرید این شت‌کوین‌ها و اعتماد به پروژه‌های آنها از دست داده‌اند.

شت‌کوین‌ها ارزش، هدف و کاربردی در دنیای واقعی ندارند و بیشتر به عنوان طرح‌های پامپ و دامپ شناخته می‌شوند. این دسته از رمزارزها در مدت کوتاهی صعود و سقوط می‌کنند و کسانی که بیشترین سود را از آنها می‌برند، سرمایه‌گذاران اولیه و سازندگان آنها هستند. با این حال، بسیاری از مردم وسوسه می‌شوند تا در آنها سرمایه‌گذاری و سود کسب کنند.

* تشخیص شت‌کوین از ارزهای دیجیتال معتبر

برای تشخیص شت‌کوین‌ها از ارزهای دیجیتال معتبر، باید به عواملی مانند هدف پروژه، تیم توسعه‌دهنده، میزان نوآوری و کاربرد واقعی آن توجه کرد. شت‌کوین‌ها اغلب ویژگی‌های مبهم و ناپایداری دارند که آنها را از ارزهای دیجیتال معتبر متمایز می‌کند. قیمت شت‌کوین‌ها معمولا دستخوش نوسانات شدید شده و توسط سفته‌بازی (Speculation) تعیین می‌شود. سفته‌بازی در بازار کریپتو به این معناست که معامله‌گران سودجو از نوسانات کوتاه‌مدت یک ارز دیجیتال استفاده کرده و از خرید و فروش مجدد آن سود کسب می‌کنند. با توجه به ویژگی‌های شت‌کوین‌ها و نوسانات شدید قیمتی آنها، سرمایه‌گذاران باید با دقت و آگاهی کامل اقدام به سرمایه‌گذاری در این ارزهای دیجیتال کنند. شناخت و تشخیص صحیح شت‌کوین‌ها می‌تواند از نابودی سرمایه جلوگیری کند و به تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌تری در بازار کریپتوکارنسی منجر شود.

***

شت‌کوین‌ها و میم‌کوین‌ها: 2 روی یک سکه در دنیای ارزهای دیجیتال

در دنیای پیچیده و همیشه در حال تغییر ارزهای دیجیتال، مفاهیمی همچون شت‌کوین‌ها (Shitcoins) و میم‌کوین‌ها (Meme Coins) توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند.

شت‌کوین‌ها؛ ارزهای بی‌هدف و پرخطر: شت‌کوین‌ها به عنوان ارزهای دیجیتالی تعریف می‌شوند که هدف و پروژه‌ای مشخص ندارند و بیشتر برای اهداف کلاهبرداری ایجاد می‌شوند. این ارزها به‌ طور معمول فاقد ارزش واقعی و پایدار هستند و سرمایه‌گذاری در آنها می‌تواند بسیار پرخطر باشد. شت‌کوین‌ها به دلیل نبود برنامه مشخص و مشروع، معمولا برای جلب توجه کوتاه‌مدت و سودجویی سریع به کار می‌روند.

میم‌کوین‌ها؛ از شوخی تا محبوبیت: از سوی دیگر، میم‌کوین‌ها همچون دوج‌کوین و شیبا در ابتدا به عنوان شوخی و بدون هدف خاصی ایجاد شدند اما به دلیل عوامل مختلف از جمله حمایت شخصیت‌های معروف و جذابیت‌های تصویری توانستند به ارزش‌های بالایی دست یابند. این کوین‌ها به دلیل فرهنگ میم و استفاده گسترده در فضای مجازی، جذابیت بسیاری یافته‌اند.

***

کلاهبرداری‌های مرتبط با شت‌کوین‌ها

در سال‌های اخیر، گزارش‌هایی از کلاهبرداری‌های مرتبط با شت‌کوین‌ها در ایران منتشر شده که موجب نگرانی‌های بسیاری شده است. برخی از این شت‌کوین‌ها با ادعای داشتن پروژه‌های معتبر و در قالب سایت‌های جعلی به فروش می‌رسند اما در نهایت ارزش آنها به سرعت صفر می‌شود و سرمایه‌گذاران متضرر می‌شوند.

به ‌طور معمول، شت‌کوین‌ها فاقد پشتیبانی فنی قوی و تیم توسعه‌دهنده معتبر هستند. این ارزها با هدف جذب سرمایه‌گذاران ناآگاه و کسب سود سریع ایجاد می‌شوند. سرمایه‌گذاری در شت‌کوین‌ها می‌تواند منجر به از دست رفتن تمام سرمایه شود، زیرا این ارزها به سرعت ارزش خود را از دست می‌دهند.

* چگونه از کلاهبرداری‌های شت‌کوین‌ها جلوگیری کنیم؟

برای جلوگیری از افتادن در دام کلاهبرداری‌های مرتبط با شت‌کوین‌ها باید به تحقیق دقیق درباره پروژه‌ها و تیم‌های توسعه‌دهنده آنها پرداخت. همچنین سرمایه‌گذاران باید از منابع معتبر و مورد اعتماد برای خرید ارزهای دیجیتال استفاده و از پروژه‌هایی که وعده‌های غیرواقعی و سودهای بی‌نهایت بالا می‌دهند، دوری کنند.

***

اهمیت تحقیق و توصیه‌هایی برای سرمایه‌گذاری

با بررسی شت‌کوین‌ها و میم‌کوین‌ها مشخص شد این نوع ارزهای دیجیتال با اهداف و پروژه‌های متفاوتی وارد بازار می‌شوند. شت‌کوین‌ها بیشتر فاقد پروژه‌های مشخص و پایدار هستند و بسیاری از آنها برای کلاهبرداری ایجاد می‌شوند.

رشد برخی از این ارزها و تجربه‌های موفق آنها موجب شده سرمایه‌گذاران بسیاری به این بازارها جذب شوند اما باید توجه داشت ریسک سرمایه‌گذاری در این نوع ارزها بسیار بالاست.

توصیه می‌شود قبل از سرمایه‌گذاری در هر نوع ارز دیجیتال، تحقیق کافی انجام و از اهداف و پروژه‌های پشت آنها اطمینان حاصل شود. با توجه به افزایش کلاهبرداری‌ها در این حوزه، آگاهی‌بخشی و افزایش دانش عمومی درباره شت‌کوین‌ها و میم‌کوین‌ها می‌تواند به کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری کمک کند. همچنین نظارت‌های بیشتر و تقویت قوانین می‌تواند از گسترش کلاهبرداری‌های مرتبط با این ارزها جلوگیری کند.

* اهمیت همکاری بخش‌های مختلف

در نهایت، همکاری بخش‌های مختلف از جمله دولت، صرافی‌ها و کارشناسان می‌تواند به ایجاد یک بازار امن‌تر و پایدارتر کمک کند. این همکاری‌ها می‌تواند به تقویت اعتماد سرمایه‌گذاران و کاهش ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال کمک کند.

***

مزایا و معایب شت‌کوین‌ها

* مزایای شت‌کوین‌ها

1- پتانسیل افزایش سریع قیمت: شت‌کوین‌ها ممکن است در مدت زمان کوتاهی افزایش قیمت داشته باشند.

2- فرصت کسب سود سریع: سرمایه‌گذاران می‌توانند در طول افزایش قیمت شت‌کوین‌ها سود کسب کنند.

* معایب شت‌کوین‌ها

1- ریسک بالای از دست دادن سرمایه: سرمایه‌گذاری در شت‌کوین‌ها بسیار پرخطر بوده و ممکن است سرمایه‌گذار تمام سرمایه خود را از دست دهد.

2- عدم ارزش اساسی: شت‌کوین‌ها فاقد ارزش اساسی یا کاربرد واقعی هستند و بیشتر به عنوان ابزار کلاهبرداری شناخته می‌شوند.

* آیا خرید شت‌کوین سرمایه‌گذاری خوبی است؟

کسب سود از معاملات و سرمایه‌گذاری در شت‌کوین‌ها ممکن است اما ریسک‌های مربوط به آن بسیار بالاست. شت‌کوین‌ها به طور کلی سرمایه‌گذاری خوبی در نظر گرفته نمی‌شوند. شما باید تحمل ریسک بالایی داشته و در نظر داشته باشید که شت‌کوین‌ها به ندرت پاداش و سود می‌دهند.

***

طرح‌های پامپ و دامپ

اکثر پروژه‌های شت‌کوین از طرح‌های پامپ و دامپ پیروی می‌کنند. در این طرح‌ها، تنها تعداد کمی از «خودی‌ها» یعنی سازندگان و سرمایه‌گذاران اولیه واقعا می‌دانند نوسانات قیمت شت‌کوین چگونه خواهد بود. پس از اتمام طرح پامپ و دامپ، سایر سرمایه‌گذاران که به این ارز اعتماد کرده‌اند، تنها مقداری توکن بی‌ارزش خواهند داشت.

* سرمایه‌گذاری در کوین‌های با سرمایه کم

نمی‌توان انکار کرد در برخی موارد سرمایه‌گذاری در کوین‌ها با سرمایه کم می‌تواند بازده خوبی داشته باشد اما تنها در صورتی که سرمایه‌گذار بسیار خوش‌شانس باشد و در زمان مناسب آن را بفروشد. احتمال زیادی وجود دارد که سرمایه‌گذار تمام سرمایه اولیه خود را از دست بدهد.

شت‌کوین‌ها اغلب هدف و ارزش واقعی ندارند، تیم‌های توسعه و وایت پیپر مشکوک دارند و به عنوان طرح‌های پامپ و دامپ شناخته می‌شوند. قیمت شت‌کوین‌ها با سفته‌بازی تعیین می‌شود و سرمایه‌گذاری در آنها ریسک بالایی دارد.

بازار ارزهای دیجیتال گسترده و متنوع است و پروژه‌های بسیاری با هدف ایجاد نوآوری و ارزش واقعی در این فضا وجود دارند. با این حال، تمایز بین یک پروژه معتبر و یک شت‌کوین نیاز به دقت، تحقیق کامل و درک نشانه‌های هشداردهنده شت‌کوین‌ها دارد. سرمایه‌گذاران با توجه به تیم توسعه پروژه، کاربرد و هدف پروژه، وایت پیپر آن، مشارکت جامعه آن و موارد دیگر می‌توانند شت‌کوین‌ها را تشخیص دهند و آگاهانه تصمیم بگیرند.

در حالی که جذابیت بازده بالای شت‌کوین‌ها در کوتاه‌مدت ممکن است وسوسه‌انگیز باشد، بسیار مهم است با احتیاط به سرمایه‌گذاری روی شت‌کوین‌ها نزدیک شوید. معمولا تنها سرمایه‌گذاران اولیه و سازندگان پروژه می‌دانند سقوط قیمت شت‌کوین چه زمانی اتفاق می‌افتد. اگر خوش‌شانس باشید و بموقع بفروشید، می‌توانید مقداری سود کسب کنید. در غیر این صورت امکان دارد سرمایه خود را از دست بدهید.