ماجرای ترامپ – زلنسکی و رویکرد ترکیه
برخورد تند و تحقیرآمیز رییس جمهور آمریکا دونالد ترامپ و معاون اون با رییس جمهور اوکراین، در رسانه‌های ترکیه نیز بازتاب گسترده‌ای یافته است. چرا که زلنسکی قبل از سفر به آمریکا، در آنکارا مهمان رجب طیب اردوغان بود و روزنامه های طرفدار حزب عدالت و توسعه، با انتشار عکس اردوغان که زیر باران بر سر زلنسکی چتر نگه داشته بود، این ژست را به عنوان تداوم حمایت ترکیه از اوکراین تلقی کردند.
سفارت اوکراین در آنکارا، پس از دعوایی که در اتاق بیضی شکل کاخ سفید بین زلنکسی، ترامپ و جی دی ونس روی داد، عکس اردوغان و زلنسکی را در اکانت شبکه های اجتماعی خود بازنشر کرد تا نشان دهد که از دید کی یف، روابط ویژه‌ای بین اوکراین و ترکیه در جریان است.
ترکیه نمی‌خواهد خارج از بازی بماند
نگاهی به مشی اردوغان و تیم سیاست خارجی او، نشان می‌دهد که آنکارا نمی‌خواهد به هیچ وجه از رقابت‌های دیپلماتیک منطقه عقب بماند. به عنوان مثال، درست در همان دورانی که نمایندگان دولت اشرف غنی و طالبان قرار بود در دوحه پایتخت قطر گردهم آیند، اردوغان اصرار کرد که این نشست حتماً در استانبول برگزار شود.
درباره سوریه نیز بارها نشست‌های متعددی در کشورهای دیگر انجام شد و ترکیه نیز همیشه خود را ملزم دانسته که فوراً نشست دیگری برگزار کند تا بتواند نام خود را به عنوان یک کنشگر و میانجی بین‌المللی بر سر زبان‌ها بیاندازد.
این بار نیز چنین شد و وقتی که آمریکا و روسیه در ریاض پایتخت عربستان گردهم آمدند، اردوغان فوراً دستور داد زلنسکی نیز به ترکیه دعوت شود.
پس از آن هم، اصرار چند روزه هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه نتیجه داد و هیئت‌های دیپلماتیک روسیه و ایالات متحده در 27 فوریه در مقر سرکنسولگری ایالات متحده در استانبول ملاقات کردند.
بر اساس اظهارات منابع رسمی دو کشور، این دیدار با هدف عادی‌سازی روابط دیپلماتیک دو کشور و حل و فصل مسائل مربوط به سفارتخانه‌ها برگزار شد. اگر چه این دیدار، حاوی ابتکار عمل و دستورالعمل خاصی از سوی وزارت امور خارجه ترکیه نبود.
اما در هر حال، برای اردوغان و فیدان مهم بود که استانبول مرکز چنین نشستی باشد. پس از آن هم سرگئی لاوروف با هاکان فیدان و اردوغان صحبت کرد و همه چیز نشان دهنده این است که ترکیه می‌خواهد در ماجرای جنگ اوکراین و روسیه، خود را به عنوان یک کنشگر دیپلماتیک مهم نشان دهد.
بازی دوسویه اردوغان در جنگ اوکراین به این شکل بوده که از آغاز جنگ، ده‌ها فروند پهپاد در اختیار اوکراین گذاشته اما در عین حال، در رفع تحریم‌های اقتصادی روسیه را یاری داده و برای انتقال غلات از دریای سیاه به اژه مدیترانه نیز وساطت کرده است.
چرا ترکیه نگران است؟
تیم سیاست خارجی دولت اردوغان در مورد جنگ روسیه و اوکراین و توافق احتمالی پیش رو، چندین نگرانی دارد. از جمله این که اردوغان می‌خواهد، هم رابطه با پوتین را حفظ کند هم با ترامپ، هم صادرات گاز روسی از خط لوله ترک استریم ادامه پیدا کند و هم پرونده صادرات اف 16 آمریکا به ترکیه روی میز بماند. ترکیه هم نزدیک به اوکراین بماند و در بازسازی این کشور، درآمدهای کلانی به دست آورد و هم بتواند به فروش تسلیحات دفاعی خود به کی یف ادامه دهد.
اما حالا رویکرد ترامپ درباره اوکراین، ناتو و اروپا، موجب شده ترکیه در مورد استراتژی دفاع و ائتلاف نیز دچار نگرانی شود.
قادر اوستون از تحلیلگران امنیتی نزدیک به حزب عدالت و توسعه می‌گوید: «رهبران اروپایی اعتراف کرده‌اند که نیاز به توسعه سیاست خارجی مستقل آمریکا دارند. آنها در عین حال، بر متقاعد کردن ترامپ برای ارائه تضمین‌های امنیتی به اوکراین متمرکز هستند، زیرا متوجه شده‌اند که این امر در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نخواهد بود. تغییر سریع سیاست دولت ترامپ در مورد روسیه نشان می‌دهد که واشنگتن این موضوع را فراتر از امنیت اوکراین و اروپا می‌بیند. دولت ترامپ بر این باور است که ریختن پول و تسلیحات در یک جنگ بی‌پایان با روسیه در راستای منافع ملی آمریکا نیست و تلاش می‌کند تا معاملات تجاری بزرگ را محور سیاست خارجی قرار دهد».
اوستون در ادامه می‌گوید: «ترامپ نمی‌خواهد طرحی را امضا کند که او را ملزم به دفاع از اوکراین کند. این نشان می‌دهد که آمریکای ترامپ، مسئولیت امنیت اروپا و ثبات نظم بین‌المللی مبتنی بر قوانین را بر عهده نخواهد گرفت».
اگر به جای زلنسکی، اردوغان به کاخ سفید می‌رفت
مراد یتکین تحلیلگر مشهور ترکیه، پس از انتشار ویدیوی جنجالی تحقیر ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین توسط دونالد ترامپ و معاون وی جی دی ونس، موضوع جالب توجهی را پیش کشیده و نوشت: «واقعاً اگر این برخورد تحقیرآمیز در برابر اردوغان روی می‌داد چه می‌شد؟ ترامپ و معاون او به دنبال یک به سبک استعماری بودند. آنها عملاً زلنسکی را تحقیر کردند و این رفتارشان، شرم‌آور بود. این پایان قوانین اصولی احترام انسانی بود، چه رسد به دیپلماسی و سیاست! آنها نه تنها زلنسکی بلکه مردم اوکراین را هم تحقیر کردند. لطفاً به من نگویید که غیرممکن است با اردوغان هم به همین شکل برخورد کنند!
باور کنید، ترامپ می‌تواند با رئیس جمهور ترکیه نیز رفتاری مشابه این داشته باشد. او چند روز پیش آندری دودا، نخست وزیر لهستان را به مدت 1.5 ساعت پشت در منتظر گذاشت و سپس 10 دقیقه با او دیدار کرد.
دیدیم که چگونه او امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه را سرزنش کرد. ونس نیز می‌تواند با هاکان فیدان به این شکل برخورد کند. حالا عملاً کاخ سفید به دام رهبران خارجی تبدیل شده است. تا دیروز، جو بایدن زلنسکی را نوازش می‌کرد و با وعده عضویت در ناتو او را به سمت جنگ با روسیه سوق می‌داد. اما حالا ترامپ آمده و زلنسکی که روی حمایت جهان غرب حساب باز کرده بود، خود را در برابر سران بزرگترین قدرت نظامی و مالی جهان، مانند دانش‌آموز نحیفی دید که قلدرهای مدرسه به جانش افتاده‌اند و می‌خواهند جیب او را خالی کنند. حتی کشورهای اروپایی، از رفتاری که با زلنسکی در کاخ سفید شد شوکه شدند».
یتکین در ادامه درباره مساله اوکراین، سیاست ترامپ و موضع ترکیه نوشته است: «اروپا نمی‌تواند ادعای قدرت سیاسی خود را بدون قدرت نظامی و حمایت ایالات متحده حفظ کند. در همان روزی که ترامپ درب خروج کاخ سفید را به زلنسکی نشان داد، روسیه سفیری به نام الکساندر دارچیف در واشنگتن منصوب کرد. او رئیس همان هیئت روسی بود که در 27 فوریه با هیئت آمریکایی در استانبول دیدار کرد. اما در این نشست غیرمعمول که در اقامتگاه سرکنسول آمریکا در استانبول برگزار شد، هیچ مقام ترکیه‌ای حضور نداشت و بحث درباره اوکراین نبود، بلکه در مورد گسترش روابط دیپلماتیک آمریکا و روسیه بود. البته، ترکیه سیاست متعادل خود درباره روسیه و اوکراین را تغییر نخواهد داد. حالا هم که هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه به نشست لندن دعوت شده، باید یادمان باشد که این نشست تحت فشار محسوس ایالات متحده برگزار خواهد شد. ما در دوره‌ای هستیم که روش‌های آشنا و مرسوم روابط بین الملل و دیپلماسی به شدت در حال تغییر است. بهتر است ترکیه نیز در این وادی، با انعطاف و احتیاط پیش برود».
در پایان باید گفت: برخی از تحلیلگران ترکیه معتقدند که مواضع تند ترامپ علیه ناتو و اروپا به نفع ترکیه است. اما منتقدین بر این باورند که چنین نگرشی واقع بینانه نیست و ترامپ، توسعه روابط منطقه ای با عربستان و امارات را بر رابطه با ترکیه ترجیح داده است.
انتهای پیام/