بالکان؛ احیای امپراتوری عثمانی به کمک تیکا؟
«آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه» (تیکا) با اجرای پروژه‌های آموزشی، بهداشتی و اقتصادی در منطقه بالکان به دنبال بهبود زندگی مردم و همزمان گسترش نفوذ نرم ترکیه در این منطقه است.
این اقدامات بخشی از تلاش آنکارا برای تقویت حضور خود در بالکان با هدف توسعه روابط اقتصادی و ایجاد وجهه‌ای مثبت با هدف پیوندهای بلندمدت فرهنگی و سیاسی تلقی می‌شود.
اهمیت نفوذ در منطقه بالکان برای ترکیه
منطقه بالکان با توجه به موقعیت جغرافیایی خود در جنوب شرقی اروپا و نزدیکی به اتحادیه اروپا از منظر ژئوپلیتیکی برای ترکیه اهمیت زیادی دارد. اگرچه بالکان خود بخشی از قاره اروپا محسوب می‌شود، اما به‌عنوان دروازه‌ای برای دسترسی ترکیه به بازارها و ساختارهای سیاسی-اقتصادی اتحادیه اروپا دیده می‌شود؛ به‌ویژه که بسیاری از کشورهای این منطقه هنوز عضویت کامل اتحادیه را به دست نیاورده‌اند.
از منظر تاریخی نیز پیوندهای امپراطوری عثمانی به ترکیه این انگیزه را می‌دهد تا از طریق جوامع مسلمان و ترک‌زبان، نفوذ خود را در این منطقه گسترش دهد.
فعالیت‌های تیکا در زمینه‌های آموزشی، بهداشتی و اقتصادی
تیکا در بالکان پروژه‌های مختلفی را انجام می‌دهد که تمرکز اصلی آن بر سه حوزه آموزشی، بهداشتی و اقتصادی است که هر یک به نوبه خود به افزایش نفوذ نرم ترکیه کمک می‌کند:
آموزش
آموزش ابزاری کلیدی برای شکل‌دهی به ذهنیت نسل‌های آینده و ایجاد پیوندهای فرهنگی پایدار است که وجهه مثبتی از ترکیه در میان مردم بالکان به جا می‌گذارد. تیکا باتوجه به این مهم اقدام به بازسازی مدرسه ابتدایی در بوسنی و هرزگووین برای بهبود زیرساخت‌های آموزشی، اعطای بورسیه‌های تحصیلی به دانشجویان کوزوو برای تحصیل در دانشگاه‌های ترکیه و برگزاری دوره‌های آموزش حرفه‌ای در مقدونیه شمالی برای توانمندسازی جوانان کرده است.
بهداشت
پروژه‌های بهداشتی با تأثیر سریع بر زندگی مردم، حس اعتماد و قدردانی نسبت به ترکیه را تقویت کرده و تصویر مثبتی از این کشور ایجاد می‌کند.
در این راستا تیکا اقداماتی نظیر ساخت کلینیک بهداشتی در آلبانی برای دسترسی بهتر به خدمات پزشکی، تأمین تجهیزات پزشکی برای بیمارستان‌ها در صربستان جهت ارتقای کیفیت درمان و اجرای برنامه‌های سلامت مادران و کودکان در مونته‌نگرو را انجام داده است.
اقتصادی و زیرساخت
پروژه‌های اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها، زمینه را برای حضور شرکت‌های ترک و تقویت روابط تجاری فراهم می‌کند و به نفوذ اقتصادی ترکیه در این منطقه یاری می‌رساند. احداث جاده روستایی در بوسنی و هرزگووین برای بهبود حمل‌ونقل محلی، حمایت از پروژه آبیاری کشاورزی در بلغارستان برای افزایش تولیدات محلی و بازسازی سیستم آبرسانی در کوزوو برای تأمین آب شرب از جمله پروژه‌های تیکا در کشورهای منطقه بالکان به شمار می‌روند.
تأثیر فعالیت‌های تیکا در بالکان
فعالیت‌های تیکا تأثیرات ملموسی در بالکان به همراه داشته است. بر اساس داده‌های رسمی منتشر شده، صادرات ترکیه به برخی کشورهای منطقه بالکان نظیر بوسنی و هرزگوین از ابتدای فعالیت تیکا تا سال 2022 بیش از 16 برابر شده است. همچنین صادرات ترکیه به آلبانی در همین مدت بیش از 7 برابر شده است.
البته نمی‌توان همه این افزایش حجم تجارت را تنها به فعالیت‌های تیکا نسبت داد و این افزایش حاصل استراتژی کلان توسعه روابط اقتصادی ترکیه با کشورهای هدف خود است که فعالیت‌های تیکا نیز جزئی مهم از آن به شمار می‌رود.
به این صورت که فعالیت‌های تیکا و انجام پروژه‌های مختلف در کشورهای هدف منجر به بهبود وجهه ترکیه در میان مردم و مسئولین کشورهای منطقه بالکان و حضور شرکت‌های ترک در پروژه‌های اقتصادی این کشورها می‌شود.
با این حال، «میلوش تودوروویچ»، تحلیل‌گر صرب، در مقاله‌ای در Insight Turkey, 2021 هشدار داده که این اقدامات ممکن است به‌عنوان تلاشی برای احیای نفوذ عثمانی تلقی شوند و تنش‌هایی ایجاد کنند.
در مجموع می‌توان گفت که فعالیت‌های تیکا به‌عنوان بازوی نفوذ نرم ترکیه در بالکان، از آموزش و بهداشت گرفته تا اقتصاد به بهبود شرایط زندگی مردم و همزمان گسترش نفوذ نرم ترکیه در این منطقه کمک کرده است.
این اقدامات که با هدف ایجاد وجهه مثبت از ترکیه در میان مردم بالکان انجام می‌شود، روابط اقتصادی و سیاسی بین ترکیه و این کشورها را تقویت کرده است، اما دیدگاه‌های انتقادی نیز درباره انگیزه‌های بلندمدت آنکارا در این کشورها وجود دارد که نشان از احساس خطر نخبگان این کشورها نسبت به این فعالیت‌ها است.
انتهای پیام/