مدتی از اعلام انحلال گروه تروریستی پ.ک.ک و خلع سلاح نمادین 30 نفر از اعضای این گروه سپری شده است. رسانه‌های ترکیه اعلام کرده بودند که در مسیر توافق صورت گرفته بین اوجالان و دولت اردوغان، گروه کثیری از زندانیان سیاسی مرتبط با پرونده پ.ک.ک آزاد خواهند شد.
یکی از این افراد، صلاح الدین دمیرتاش سیاستمدار مشهور کُرد ترکیه است که همراه با برادرش نورالدین به عنوان دو تن از افراد نزدیک به اوجالان و جمیل بایک عضو شورای رهبری پ.ک.ک شناخته می‌شوند.
دمیرتاش که قبلاً به عنوان نامزد مورد حمایت پ.ک.ک و بخشی از کردها، در انتخابات ریاست جمهوری نیز با اردوغان رقابت کرده، سالهاست در زندان به سر می‌برد و انتظار می رفت که دو هفته پیش، همراه با تعدادی از مهمترین چهره‌های زندانی پ.ک.ک، آزاد شود.
اما به جای انتشار خبر آزادی او، موضوعی به رسانه‌ها درز پیدا کرد که گویای بخش دیگری از توافقات پشت پرده سیاست در ترکیه است. ماجرا از این قرار است که عبدالله اوجالان رهبر گروه منحله پ.ک.ک در زندان و در ملاقات با وکلای مدافع خود، به تندی از دمیرتاش انتقاد کرده و متن سخنان او، توسط روزنامه نگار مشهوری به نام آیتونچ ارکین، افشا شده است.
تحلیلگران ترکیه، با توجه به انتقاداتی که عبدالله اوجالان علیه صلاح الدین دمیرتاش مطرح کرده، بخشی از محتوای سازش و توافق او و اردوغان را آشکار کردند.
دمیرتاش چه گفته بود، اوجالان چه پاسخی داد؟
قبل از آن که اطلاعات افشا شده توسط آیتونچ ارکین ذکر شود، باید بخشی از سخنان تاریخی دمیرتاش را مرور کنیم.
صلاح‌الدین دمیرتاش که قبلاً به عنوان رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها (دمپارتی فعلی)، مسئولیت هدایت مذاکرات صلح 2013 بین ترکیه و پ.ک.ک را بر عهده داشت، در همان دوران و در شرایطی که اردوغان خود را مهیا کرده بود تا رئیس جمهور ترکیه شود، در سخنرانی خود در پارلمان اعلام کرد: «بر اساس قولی که به مردم خود داده‌ایم، از مبارزه برای دموکراسی، صلح و آزادی دست نخواهیم کشید. ما یک جنبش مخصوص معامله و چانه‌زنی نیستیم. مطمئن باشید هیچ نوع همکاری یا چانه‌زنی کثیفی بین ما و حزب عدالت و توسعه هرگز وجود نداشته و نخواهد داشت. آقای رجب طیب اردوغان، تا زمانی که حزب دموکراتیک خلق‌ها وجود دارد و تا زمانی که اعضای حزب ما در این سرزمین نفس می‌کشند، شما رئیس جمهور نخواهید شد. آقای رجب طیب اردوغان، ما شما را رئیس جمهور نخواهیم کرد، ما شما را رئیس جمهور نخواهیم کرد، ما شما را رئیس جمهور نخواهیم کرد.»
آیتونچ ارکین در روزنامه نفس چاپ آنکارا، بخشی از سخنان اوجالان در مورد صلاح الدین دمیرتاش را به این شکل افشا کرد: «به خاطر دارم که زمانی، صلاح‌الدین خطاب به جناب اردوغان گفته بود: ما نمی گذاریم شما رئیس جمهور شوید. این سخن به هیچ وجه عاقلانه و صحیح نبود. نباید چنین حرفی می‌زد. مگر قرار است دغدغه تو، رئیس شدن فرد خاصی باشد؟ این سخن صلاح الدین دمیرتاش و سری ثریا اُندر کاملاً غلط بود. آنها باید به جای مخالفت با اردوغان، روی اتحادهای دموکراتیک خود، کار می‌کردند و گسترش جبهه سیاسی را به عنوان هدفی مهم برمی گزیدند. البته فکر می‌کنم صلاح‌الدین هم به اشتباه خود پی برد».
اوجالان در ادامه سخنان خود از اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق هم انتقاد کرده و گفته است: «سلام مرا به اوزگور اوزل برسانید و بگویید اعتراضات خیابانی را کنار بگذارند. این روند وقایع و اعتراضات، خطرناک است. اگر به همین منوال ادامه یابد، ناآرامی به خیابان‌ها کشیده خواهد شد، همانطور که در اعتراضات گزی پارک اتفاق افتاد و ما یک دهه را از دست دادیم. نباید این اشتباه تکرار شود. اگر اوزل و رفقایش از قوانین، آزادی و ادغام دموکراتیک حمایت کنند، مسیر هم برای ترکیه و هم برای سیاست دموکراتیک هموار خواهد شد و بنابراین، انتخابات دموکراتیک امکان‌پذیر خواهد بود».
آیا اوجالان معامله کرده است؟
عبدالله اوجالان قبلاً و در انتخابات سال 2019 میلادی هم با نوشتن یک نامه که آن را به دست یک پروفسور جامعه‌شناس داده بود تا برای خبرنگاران بخواند، از کردهای استانبول خواسته بود تا به جای اکرم امام اوغلو، به نامزد مورد حمایت حزب اردوغان رای دهند. اما در آن مقطع، پ.ک.ک و نهادهای اقماری آن، به این توصیه عمل نکردند و آرای میلیونی کردها، یکی از مهمترین دلایل پیروزی امام اوغلو در دو انتخابات سال 2019 و یک انتخابات سال 2024 بود. به همین خاطر، تحلیلگران بر این باورند که هم اکنون در چهارچوب مذاکرات برای خلع سلاح پ.ک.ک، یک بار دیگر سازش معامله صورت گرفته است.
مراد یتکین از تحلیلگران ترکیه درباره اهمیت این موضوع نوشته است: «ظاهراً توافق اصلی بین دولت اردوغان و پ.ک.ک این است: مذاکرات صلح و توافق خلع سلاح به صورت کامل اجرا شود و نمایندگان تابع اوجالان در پارلمان ترکیه، هر کار لازم را انجام دهند تا قانون اساسی ترکیه تغییر کند و اردوغان بتواند یک بار دیگر در انتخابات پیش رو، حق و مجوز ثبت نام به دست بیاورد. این نکته خیلی مهم است که اوجالان، آشکارا از صلاح الدین دمیرتاش انتقاد کرده و سخنان او را غلط دانسته است. من قبلاً هم به این مساله اشاره کرده بود که اساساً، یک فصل مشترک و شباهت مهم بین عثمان کاوالا و صلاح الدین دمیرتاش وجود دارد که باعث شده هر دو آنها، با وجود اصرار مکرر دادگاه حقوق بشر اروپا، همچنان پشت میله‌های زندان بمانند و آزاد نشوند. شباهت این است: از دید اردوغان، هم دمیرتاش و هم کاوالا، با خود او، مساله و خصومت شخصی دارند. دمیرتاش با آن جمله مشهور کاری می‌کنیم نتوانی رئیس جمهور شوی و کاوالا هم با تامین لجستیک و غذا و تدارکات اعتراضات و تحصن طولانی مدت گزی پارک، آشکار علیه اردوغان گارد گرفتند و به همین خاطر، اردوغان اجازه نداده این دو نفر از زندان آزاد شوند».
قرار است هیاتی 5 نفره از نمایندگان 5 حزب پارلمان ترکیه، به زودی به جزیره ایمره آلی رفته و با اوجالان ملاقات کنند.
تحلیلگران بر این باورند که قبل از این دیدار، نعمان کورتولموش رئیس پارلمان ترکیه و از افراد موثق نزدیک به اردوغان، یک توافق اولیه با دولت باغچلی انجام داده است. دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی گرا و شریک اردوغان در ائتلاف جمهور، با کورتولموش درباره تبعات ملاقات نمایندگان پارلمان با اوجالان صحبت و اعلام کرده که این دیدار، تنها در شرایطی به نفع دولت خواهد بود که قبل از آن، مطمئن شوند نمایندگان کُرد دمپارتی در پارلمان، به توصیه اوجالان، راه را برای اصلاح قانون اساسی و نامزدی مجدد اردوغان، هموار خواهند کرد.
در این میان تنها نقطه مبهم و معمایی که هنوز به صورت حل نشده باقی مانده، اختلاف نظر بین دولت و اوجالان، درباره کردهای سوریه است. چرا که شبه نظامیان کُرد تحت امر پ.ک.ک در شمال سوریه که به نام «قسد» شناخته می‌شوند، راضی به ادغام در ارتش سوریه نیستند و اعلام کرده‌اند که باید ساختار سیاسی و اجرایی دولت جدید سوریه، به گونه‌ای تغییر کند که برخی اختیارات یک ساختار محلی و دولت غیرمتمرکز به کردها داده شود.
حال باید دید آیا این توافق بر اساس خواسته‌های اردوغان و اوجالان پیش خواهد رفت یا نه.
انتهای پیام/