|
بررسی خاستگاه نمادهای انقلابی و اهمیت بازآفرینی آنها
از نهضت نمادها تا منازعه نمادین
صادق فرامرزی: پدیده انقلاب بهعنوان بنیادیترین تغییر و تحول ساختاری ممکن در فضای اجتماعی و سیاسی هر جامعه محسوب میشود، از این رو میتوان آن را به مثابه کمیابترین تجربههای بشری در قرنهای متمادی به حساب آورد. ذات ثباتگریز و تحول حداکثری که بهعنوان میوه انقلاب شناخته میشود باعث شده تا عمده نسلهای بشری از درک یکباره انقلاب محروم بمانند و بخشهایی از جهان که همواره درگیر انقلابها بودهاند نیز بهعنوان نماد و نشانههایی از عدم ثبات مرکزی در محیط جغرافیایی شناخته شود. در چنین شرایطی طبیعی است که انقلابهای موفق و موثر در قرون معاصر را که دولت شکل و جلوهای مدرن پیدا کرده است، در خوشبینانهترین حالت عددی در مرز یکان و دهگان بدانیم. این خصلت محدود و کمیاب انقلاب باعث شده بررسی ریشهای علل شکلگیری انقلابها و عناصر دخیل در آنها تبدیل به یکی از مهمترین سوژهها در مطالعات جامعهشناختی شود. بررسی نسبت انقلاب با مناسبات اجتماعی وقت، ایدئولوژیهای زمانه، عوامل منطقهای و خارجی، رقابتهای درون قدرتی و... باعث شده با حجم انبوهی از مطالعات پیرامون نقش هر یک از عوامل فوق در رخداد انقلابها مواجه شویم. ارسال به دوستان
تحلیل کمی و کیفی شعارهای مردمی با نگاهی به کتاب «جامعهشناسی شعارهای انقلاب اسلامی ایران»
درصد کم شعارهای اقتصادی و غلبه مطالبات فرهنگی
بررسی کمی و کیفی تمام شعارهای استفاده شده در جریان راهپیماییهای انجام شده در سالهای مبارزات انقلابی میتواند از راهگشاترین مسائل در جهت رسیدن به بصیرتی اولیه در جریان تحلیل نمادهای انقلابی باشد؛ از آنجا که در میان نمادهای انقلابی شعارهای راهپیماییها را میتوان از موثرترین ابزارهای موجآفرینی دانست. در این میان هرچند در طول سالهای اخیر تلاشهای پژوهشی زیادی در جهت جمعآوری این شعارها شده است اما تحلیل کمی و کیفی از جمله حلقههای مفقوده در میان آثار جمعآوری شده بوده است. «جامعهشناسی شعارهای انقلاب اسلامی» را که حاصل پژوهش دکتر محمدحسین پناهی بوده است، میتوان از موفقترین آثار در جهت رفع این کاستی دانست. کتاب مذکور با جمعآوری تمام شعارهای ثبت شده در جریان راهپیماییها (بیش از 4100 شعار) در بازه مهر 56 تا شهریور60 و بررسی درصدی آنها به شکل تفکیک شده، به دنبال روشن کردن مسیر کلی حمایتها و برائتهای شکل گرفته از جانب جمعیت حاضر در خیابان نسبت به رژیم پهلوی و فعالان حاضر در جریان مبارزات است. کتاب مورد نظر را میتوان پژوهشی همراستا با کتاب دکتر مهدی محسنیانراد پیرامون بررسی دیوارنوشتههای زمان مبارزات انقلابی مردم ایران دانست. هرچند که جنبه کلی شعارهای انقلابی و غلبه داشتن فضای حاکم بر راهپیماییها که توده اجتماعی را به کف خیابانها کشاند، باعث شد از انقلاب اسلامی به عنوان انقلاب مستضعفین نیز یاد شود اما پراکندگی شعارها گویای وجود فضایی متفاوت در میان مطالبات عمومی بوده است. از میان مجموعه تحلیلهای آماری ارائه شده در پژوهش محمدحسین پناهی بهعنوان نمونه میتوان به برخی از پراکندگیها پیرامون شعارهای انقلابی پرداخت. در نگاهی کلی از مجموع 4153 شعار ثبت شده در این پژوهش 3/21 درصد شعارها مربوط به نظام شاهنشاهی، 7/20 درصد شعارها پیرامون چگونگی سرنگون کردن رژیم، 7/17 درصد شعارها مربوط به نظام آرمانی مورد نظر معترضان، 5/15 درصد پیرامون شخصیتهای انقلابی، 3/14 درصد مربوط به مطالبات پس از سرنگونی رژیم و 5/10 درصد شعارها نیز با محوریت مسائل و شخصیتهای بینالمللی بوده است. از مجموع 738 شعاری که با محوریت اهداف و ارزشهای انقلاب و چگونگی تحقق آنها در خیابانها داده شده است 6/48 درصد حول محور اهداف و ارزشهای فرهنگی، 4/35 درصد حول محور اهداف و ارزشهای سیاسی، 7/9 درصد حول محور اتحاد و تشکل و ادامه مبارزه برای تحقق اهداف و ارزشها و تنها 3/5 درصد شعارها حول اهداف و ارزشهای اقتصادی بوده است که در این میان و از مجموع 39 شعار اقتصادی 82 درصد حول محور حمایت از طبقات محروم، 7/7 درصد نفی فقر و تامین رفاه مادی، 7/7 درصد مخالفت با نظام و طبقه سرمایهدار مرفه و 6/2 درصد سایر موارد اقتصادی را در بر میگرفته است. از میان 287 شعاری که پس از پیروزی انقلابی اسلامی پیرامون گروههای فعال و ایدئولوژی سیاسیشان داده شده است، 7/16 درصد شعارها در مخالفت و محکومیت گروهک مجاهدین خلق (منافقین)، 7/8 درصد در مخالفت با گروهک فداییان خلق و 3/14 درصد در مخالفت با سایر گروههای چپ بوده است. این درصدها در جریان حمایت از گروهکهای فوق نیز به ترتیب 2/12 درصد، 6/5 درصد و 2/5 درصد بوده است. از میان 434 شعار مربوط به نظام و شخصیتهای خارجی، نفی و محکوم کردن نظام و شخصیتهای سیاسی آمریکایی 2/56 درصد، جنبشهای انقلابی و رهبران آنها 2/18 درصد، نفی و مخالفت با سایر کشورهای دنیا و شخصیتهای سیاسی آنها 4/10 درصد، نفی و مخالفت با نظامهای سیاسی حاکم بر جهان 5/8 درصد و نفی و محکوم کردن نظام و شخصیتهای سیاسی اروپایی (با محوریت شوروی) 7/6 درصد شعارها را در بر گرفته بود. از مجموع 643 شعاری که در بازه زمانی مورد تحقیق داده شده است، 7/70 درصد پیرامون شخصیت امام خمینی(ره) بوده و 10درصد مرحوم طالقانی، 3/3 درصد بنیصدر و 1/3 درصد مهندس بازرگان را مخاطب خود قرار داده است. نویسنده این کتاب در پایان و با تحلیل کیفی از شعارهای داده شده در مقام جنبه ایجابی و سلبی شعارها نتیجه میگیرد که «مقایسه شعارهای مربوط به امام (ره) و شاه نشان میدهد این دو دسته از شعارها، در مقایسه با شعارهای مربوط به سایر شخصیتها چقدر به هم نزدیک است. گویی امام بهعنوان رهبر و سمبل انقلاب و شاه بهعنوان حاکم و سمبل رژیم سابق، در برابر هم قرار گرفتهاند». ارسال به دوستان
نمونهای از شعارهای فراموششده انقلابی
تا دفع هر ستمگر نهضت ادامه دارد ارسال به دوستان
|
|
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
|