پس از پیــروزی کودتـای 28 مـرداد سـال 1332 و بازداشـت دکتـر «مصـدق»، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کودتاچیان و رژیم پهلوی آینده سیاسی دکتر مصدق و اتخاذ بهترین شیوه برخورد با او بود. حـذف، تسـلیم یـا خنثــی‌سـازی مصـدق بــرای بــرآورده شـدن 2 هـدف اصـلی آنهـا-ســرکوب نهضـت ملــی و حـل مساله نفـت آنگونـه کـه انگلسـتان و ایـالات متحـده آمریکا می‌خواسـتند- ضـروری بود، زیرا با وجود مصدق بـه عنـوان چهره اصـلی ملـی کـردن صـنعت نفـت آنهـا نمی‌توانستند بـه ایـن اهـداف خـود دسـت یابنـد. بـه‌زعـم آنـان محاکمـه مصـدق و یـارانش می‌توانسـت زمینـه را بـرای دسـتیـابی بـه ایـن اهـداف فـراهم کنـد. بیشـتر از شـاه و نخسـت‌وزیر کودتایی‌اش- زاهدی - آمریکایی‌ها بر این محاکمه تاکید داشتند.
نجاتی در جلد دوم کتاب «مصدق سال‌های مبارزه و مقاومت» چاپ انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی می‌گوید: «لــوی هندرســن ســفیر آمریکا در ایــران کــه در دوران نخست‌وزیری مصدق نتوانسته بـود درباره خریـد نفـت ایـران بـا او قـراردادی امضـا کنـد بـه شـاه ایـران توصـیه می‌کـرد دولـت هرچـه زودتـر بایـد بـه سرعت و بـا قاطعیـت مصـدق را محاکمـه کنـد، زیـرا تردیـد و تـأخیر در ایـن کـار مصـدق پیـر را بـه یـک اسـطوره تبـدیل خواهـد کـرد».
در ایـن راسـتا رژیم برای محاکمه مصدق دادگاه نظـامی تشـکیل داد. مصـدق تشـکیل دادگـاه علنـی را بـرای محاکمه خود به فال نیک گرفت و آن را به فرصتی برای دفاع از خود و نهضت ملی ایران تبدیل کرد و با دفاعیات خود رژیم کودتا و حامیان خارجی آن را به چالش کشید.
هرچند سال‌هاست نقش آمریکا در کودتای ٢٨ مرداد 32 علیه دولت ملی دکتر مصدق روشن شده است اما تا پایان دولت پهلوی بشدت تلاش می‌شد وانمود شود مصدق به خواست مردم و به‌دلیل نارضایتی عمومی برکنار شده است. تا زمان پیروزی انقلاب، رژیم شاه این روز را به‌عنوان یک جشن ملی با نام «رستاخیز ۲۸ امرداد» گرامی می‌داشت اما خود نخست‌وزیر نه‌تنها همه‌ چیز را می‌دانست که آینده را نیز در آینه‌ای شفاف می‌دید تا آنجا که در اولین جلسه دادگاه خود خطاب به رئیس دادگاه گفت: نسل کنونی و نسل‌های آینده جواب این سوال‌ها را به ایشان (دادستان) و امردهندگان‌شان و به اعقاب ایشان یا به آنان که ایشان را تشویق به این کار کرده‌اند، خواهند فهماند که نمی‌شود دیگر بیگانگان را بر این مملکت مسلط کرد و هرگز نخواهند گذاشت که این آلت‌های فعل را به قول آقای سرتیپ آزموده در کیفرخواست بیگانگان «بر توسن مراد سوار کنند».
چندی پیش وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد انتشار جلد تازه کتاب اسناد تاریخی سیاست خارجی این کشور را که به موضوع دخالت سیا در کودتای ٢٨ مرداد 32 علیه دولت محمد مصدق در ایران می‌پردازد، تا زمانی نامعلوم به تعویق انداخته است. علت این تصمیم، نگرانی آمریکا از تاثیر منفی انتشار این اسناد بر مذاکرات هسته‌ای با ایران عنوان شد. «استیفن راندولف»، مورخ وزارت خارجه آمریکا در نشست ماه سپتامبر  سال گذشته کمیته اسناد رسمی دیپلماتیک وزارت خارجه آمریکا گفت بهتر است اسناد تاریخی وزارت خارجه درباره ایران به‌دلیل مذاکرات جاری هسته‌ای همچنان مخفی نگه داشته شود.
«جلیل بزرگمهر» وکیل تسخیری مصدق در دادگاه نظامی در کتاب «مصدق در محکمه نظامی»، شرح جلسات دادگاه مصدق را به طور کامل نوشته است. این کتاب تا سال ٥٧ یعنی پایان عمر حکومت «محمدرضا پهلوی» اجازه انتشار نیافت.
بزرگمهر در کتاب خود می‌نویسد: «روز یکشنبه ١٧ آبان 32 [هجری شمسی] محاکمه دکتر مصدق در یک محکمه نظامی در سلطنت‌آباد، یکی از مراکز نظامی واقع در شمال ‌شرق تهران آغاز شد. اتهام او سوءقصد به منظور برهم ‌زدن اساس حکومت و ترتیب وراثت تاج‌ و تخت سلطنت و تحریص مردم به مسلح ‌شدن بر ضد قدرت سلطنت بود. این اتهام از اینجا ناشی شده بود که دکتر محمد مصدق در روز ٢٥ مرداد 32 در مقام نخست‌وزیر، فرمان عزل خود را از نخست‌وزیری که توسط محمدرضا پهلوی صادر شده بود مورد قبول قرار نداده و به اجرا نگذاشته بود».  در ساعت ٢:٤٥ بعدازظهر دادگاه آغاز شد، دکتر محمد مصدق در حالی که یک قبای نازک برک (نوعی پارچه نرم که در خراسان از پشم شتر یا بز با دست می‌بافند) روی کت برک پوشیده بود با عصا و کیف دستی در دست، در حالی که وکیل مدافعش زیر بغلش را گرفته بود وارد سالن شد. مخبران، عکاسان و فیلمبرداران داخلی و خارجی برای عکسبرداری و فیلمبرداری هجوم آوردند و از همدیگر سبقت می‌گرفتند.
دکتر مصدق در طول مسافت در ورودی سالن تا جایگاه متهمان به طعنه می‌گفت: «از متهم عکس بردارید... عکس متهم را درست بگیرید.» سپس در جای خود نشست.
سرلشکر «نصرالله مقبلی» رئیس دادگـاه و 4 سرتیپ دیگر از اعضای آن بودند. آزموده نیز به عنوان دادستان در جلسات دادگاه حضور داشت. مصدق در اولین جلسه دادگاه و به دنبال تقاضای رئیس دادگاه برای معرفی خود گفـت: مـن دکتـر محمد مصدق نخست‌وزیر قانونی ایران هستم و این سیاست خارجی استعمار و امپریالیسم و نوکران داخلی آنهاست که مرا به این محکمه کشانده است.
مهم‌ترین اعتراض مصدق در اولین جلسات دادگاه مساله عدم صلاحیت دادگاه بـود. او بـا استناد به اصل 96 قانون اساسی که مطابق آن محاکمه نخست‌وزیـر در صـلاحیت دیـوانعـالی کشور است و اتهام او اتهام سیاسی است و باید در حضور هیـأت منصـفه بـرگـزار شود، مشـروعیت دادگاه را زیر سوال برد و گفت اگر بنا بود پادشاه هر وقت که خواست نخست‌وزیر را عزل و نصـب کند دیگر مشروطیت معنی و مفهومی نمی‌یافت و همین کار را سلاطین استبداد هـم می‌کـرده‌اند و هیچ وقت دیده نشده که با وجود مجلسین (شورای ملی و سنا) شاه، نخست‌وزیر را عزل کند.
در ادامه نیز افشاگری‌های مصدق باعث شد آزموده وی را تهدید کند که در صـورت ادامـه ایـن وضـعیت جلسات دادگاه را به صورت غیرعلنی برگزار خواهد کرد. مصدق بدین جهت که مبادا دادگاه غیرعلنی شود و مردم از جریان محاکمه بی‌خبر بمانند و فرصت گفتن حقایق را از دست بدهـد نـاگزیر شد از بیان برخی مطالب خودداری کند. در کتاب «خاطرات و تألمات دکتر محمد مصدق» از زبان خود او در این ‌باره نوشته‌شده: «دادگاه سری نشود و مردم از جریان محاکمه بی‌خبر نمانند به مصداق «مالا یدرک کله لا یترک کلـه» از گفـتن بعضـی، «چند بار در هر دو دادگاه بدوی و تجدیدنظر نظامی به سری شدن محاکمه تهدیـد شـدم».
سرانجام روز ٣٠ آذر ١٣٣٢ هجری شمسی رأی محکمه نظامی تهران که شب پیش از آن دکتر محمد مصدق را به 3 سال زندان مجرد محکوم کرده بود، انتشار یافت. اتهام او ضدیت با نظام سلطنتی، سرپیچی از قبول فرمان شاه و دستور سرکوب کودتاگران در روزهای ٢٥ تا ٢٨ مرداد بود. در همان جلسه اعلام شده بود که سرتیپ «ریاحی» نیز به 2 سال زندان تأدیبی محکوم شده است. مصدق پس از تحمل
3 سال زندان، به دستور محمدرضا پهلوی، به ملک پدری خود در احمدآباد تبعید شد و تا پایان زندگی در ١٤ اسفند سال ١٣٤٥ زیر نظارت شدید دولت در حبس خانگی زندگی کرد.

دهم مهر 1346 «داریوش همایون» بنیانگذار روزنامه آیندگان از یک مقام صهیونیست درخواست کرد این روزنامه را مورد حمایت مالی قرار دهد. وی متعهد شد در ازای دریافت کمک مالی از اسرائیل، مطالبی علیه اعراب و به نفع اسرائیل در روزنامه درج کند. داریوش همایون یکی از عناصر رژیم پهلوی است که پس از انقلاب اسلامی نیز فعالیت‌های سیاسی خود علیه حکومت جمهوری اسلامی را ادامه می‌دهد و در بسیاری از مباحث سلطنت‌طلبان حضور فعال دارد. وی که فرزند «نورالله» و متولد 1307 تهران بود، تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان‌های فیروز بهرام و ابن‌سینا به پایان رساند و دوره متوسطه خود را در دبیرستان‌های البرز و دارایی به پایان برد. آنچه از اسناد و مدارک به دست می‌آید، این است که وی دانش‌آموز درسخوانی در دوره متوسطه نبوده و این دوره را که 6 ساله است، از سال 1319 تا 1330 گذراند؛ یعنی در مدت 11 سال(!) لیسانس و دکترای خود را در رشته حقوق از دانشگاه تهران دریافت کرد. وی با زبان انگلیسی آشنایی کاملی داشت و به‌راحتی به آن تکلم می‌کرد.
شروع فعالیت‌های سیاسی
همایون از نوجوانی وارد دستجات کوچک سیاسی ناسیونالیستی شد. وی در کتاب خود مدعی شده در 14 سالگی اولین گروه سیاسی خود را تاسیس کرده است. سپس در سال 1325 وارد محفلی به نام انجمن می‌شود که از اعضای مهم آن می‌توان به «علیرضا رئیس»، «جواد تقی‌زاده» و «محسن پزشکپور» اشاره کرد. این محفل فعالیت‌های شبه‌نظامی می‌کردند که از آن جمله ساخت نارنجک بود که در جریان ساخت نارنجک علیرضا رئیس کشته می‌شود؛ همچنین داریوش همایون به پیشنهاد کمیته مرکزی انجمن به قصد سرقت نارنجک از کمپ آمریکایی‌ها، توسط مین از ناحیه پا مجروح می‌شود. پس از آن در سال 1331 عضو حزب سوسیالیست ملی کارگران ایران (سومکا) شد و در این حزب به سمت سرپرست و اداره‌کننده و سردبیر روزنامه حزب سومکا و معاون رهبر حزب رسید. در زمان حضور وی در حزب به اتهام مخالفت با سلطنت و حمل اسلحه غیرمجاز و آتش‌سوزی در چند نوبت مجموعا به مدت 6 ماه در زندان به سر برد. وی همچنین از اعضای فراماسونری در ایران بوده است.
کارهای مطبوعاتی و انتشاراتی
داریوش همایون فعالیت‌های مطبوعاتی خویش را با عضویت در مجله هنری «جام‌جم» آغاز کرد. همچنین در مجله «ایران ما» با «جهانگیر تفضلی» همکاری کرد. بعد از آن به جهت آشنایی‌اش با زبان‌های خارجی در بخش تصحیح و ترجمه آن روزنامه به کار مشغول و پس از مدتی نویسنده و سردبیر خارجی روزنامه شد. سال 1339 مدیر سازمان کتاب‌های جیبی شد و سپس مدیریت انتشارات موسسه «فرانکلین» را عهده‌دار گردید. همچنین وی مدیر چاپخانه «یادگار» (امید نو) بود. سال 1342 نیز به دبیری سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات ایران نائل شد. فعالیت مهم دیگر وی در مطبوعات به مدیر مسؤولی و سردبیری روزنامه آیندگان مربوط می‌شود که همین امر موجب نزدیک شدن وی به دربار و به دست آوردن شغل مشاور مطبوعاتی نخست‌وزیر شد. همچنین وی از اعضای هیأت امنای پژوهشگاه علوم انسانی بود که سال 1354 به توصیه دکتر سمیعی وزیر وقت علوم و آموزش عالی دولت هویدا به عضویت آنجا درآمد.
رابطه با اسرائیل
درباره حمایت داریوش همایون از اسرائیل اسناد مختلفی موجود است که از مهم‌ترین آنها اظهارات معاون نمایندگی اسرائیل در سال 1347 درباره وی است؛ «مئیر عزری» معاون نمایندگی اسرائیل اظهار داشته است داریوش همایون از وی خواسته در روزنامه تازه‌تاسیس آیندگان حدود 2 میلیون تومان سرمایه‌گذاری کند و تعهد کرده در قبال آن، مطالب روزنامه را علیه اعراب و به نفع اسرائیل تنظیم کند. همچنین همایون 11 شماره از نشریه بامشاد را که در آن به نفع اسرائیل و علیه اعراب نوشته بود به وی ارائه داده و متذکر شده بود وی قبلا سفری به تل‌آویو داشته و از مقامات وزارت امور خارجه اسرائیل قول همکاری گرفته است. همچنین در سند دیگری آمده که همایون موضوع خرید دستگاه رتاتیو را در سفری که در خلال جنگ‌های 6 روزه اسرائیل با اعراب به سرزمین‌های اشغالی داشته، مطرح کرده است و دولت اسرائیل و وزارت خارجه رژیم صهیونیستی قول داده در قبال همکاری داریوش همایون با اسرائیل و حمایت از این رژیم در جنگ با اعراب، برای خرید دستگاه رتاتیو به صورت اقساط به روزنامه آیندگان کمک مالی کند.
رابطه با سیا
داریوش همایون موقعی که در روزنامه اطلاعات مطلب می‌نگاشت، تفسیرهایی نیز می‌نوشت که در آنها مطالبی علیه آمریکایی‌ها بود که مورد گلایه آنها قرار گرفت. در آن زمان وی با «ژوزف گودین» رئیس سازمان «سیا» در ایران آشنا شد و حتی به خانه وی رفت و آمد داشت که همین رفت و آمدها و ارتباطات موجب شد به‌تدریج تفسیرهایش جنبه ضدشوروی پیدا کند؛ این ارتباط وی با گودین تا مدت‌ها ادامه داشت. همچنین وی با «راسیاس» معاون یونانی‌الاصل سازمان جاسوسی آمریکا در ایران رفت و آمد بسیاری داشته و با رئیس آن زمان سیا در ایران کانشن نیز ملاقات‌هایی داشته است.
سال 1339 سازمان جاسوسی سیا تصمیم می‌گیرد در جبهه ملی وارد شده و آن را تحت اختیار خود قرار دهد؛ به همین منظور گروهی از فارغ‌التحصیلان آمریکا را به همراه افرادی دیگر وارد جبهه ملی می‌کند که داریوش همایون نیز به کمک دکتر «صدیقی» وارد جبهه ملی می‌شود و از مخالفان سرسخت شاه می‌شود و حتی در تظاهرات علنی آنها شرکت کرده و در آن جلسات نیز به دادن فحش و ناسزا علیه شخص شاه می‌پردازد. البته باید گفت با توجه به اینکه چنین شخصی بعدها وارد دربار شده و به مقام وزارت می‌رسد، این موارد هماهنگ با سازمان جاسوسی سیا بوده است.
ازدواج با هما زاهدی
«هما زاهدی» از زنان مهم و صاحب‌منصب بود که علاوه بر خانواده صاحب نفوذ، خود نیز نماینده مجلس شورای ملی بود. داریوش همایون پس از ازدواج با هما زاهدی، خبر ازدواج خود را به سرعت در تمام روزنامه‌ها منتشر می‌کند. در جشن ازدواج وی نیز خواهر و همسر شاه، وزیر دربار شاهنشاهی، و چند تن از مهم‌ترین شخصیت‌های مملکتی حضور داشتند که آشنایی بیشتر همایون با این افراد و استفاده از حضور آنها موجب بهره‌برداری بیشتر وی از این ازدواج شد. پس باید گفت این ازدواج به نوعی نردبان ترقی داریوش همایون بود که وی را به وزارت نزدیک کرد.
قائم‌مقامی حزب رستاخیز
حزب رستاخیز ملت ایران، یازدهم اسفندماه سال 53 با دستور مستقیم محمدرضا شاه در یک گفت‌وگوی مطبوعاتی تشکیل شد و به عنوان تنها تشکیلات سیاسی و اجتماعی فعال در ایران شناخته شد. این حزب 3 اصل داشت: وفاداری به نظام شاهنشاهی، وفاداری به قانون اساسی، وفاداری به اصول انقلاب سفید. داریوش همایون از ابتدای تشکیل حزب «رستاخیز» عضو هیأت اجرایی حزب و دفتر سیاسی حزب رستاخیز بود و همچنین از کسانی بود که با همکاری گروهی مسؤولیت تهیه اساسنامه حزب را بر عهده گرفت که از آن جمع می‌توان به «جمشید آموزگار» اشاره کرد. 7آبان، 2 روز پس از کنگره بزرگ اعضای حزب با شرکت 7 هزار نفر در سالن 12 هزار نفری مجموعه ورزشی آریامهر، جمشید آموزگار به سمت دبیرکل حزب رستاخیز انتخاب شد. همایون در روزنامه خود، آیندگان این انتخاب را تبریک گفت و تملق‌های فراوانی کرد و آموزگار را بسیار ستود. 27 آبان؛ یعنی 20 روز پس از انتخاب آموزگار به دبیرکلی، داریوش همایون طی حکمی به عنوان قائم‌مقام دبیرکل حزب برگزیده می‌شود تا گام مهم‌تری برای ترقی خود در نظام شاهنشاهی بردارد.
وزارت اطلاعات و جهانگردی
15 مرداد 1356 «امیرعباس هویدا» نخست‌وزیر وقت استعفا می‌کند و شاه در همان جلسه وی را به جای «اسدالله علم» که بیمار بود، به سمت وزارت دربار منصوب می‌کند. روز بعد اعلام می‌شود جمشید آموزگار که تقریبا 10 ماه از دبیرکلی وی در حزب رستاخیز می‌گذشت، به نخست‌وزیری برگزیده شده است. آموزگار از حزب استعفا کرد و دکتر «محمد باهری» جانشین وی شد. آموزگار معاون خود در حزب را وزیر اطلاعات و جهانگردی قرار داد. وزارت نقطه اوج داریوش همایون در طول حیات سیاسی وی بود. همچنین وی از سوی نخست‌وزیر به عنوان سخنگوی دولت برگزیده شد. وی تا 5 شهریور 1357 که آموزگار از نخست‌وزیری استعفا کرد، عهده‌دار منصب وزارت بود. از جمله اقدامات داریوش همایون در زمان تصدی وزارت اطلاعات و جهانگردی سفارش نگارش کتاب‌هایی است که در آنها سعی شده حکومت پهلوی را حکومتی نشان دهند که در سایه آن کشور به پیشرفت‌های عظیمی دست یافته است. از جمله این کتب می‌توان به ایران، عناصر سرنوشت، و عظمت بازیافته اشاره داشت.
از دیگر اقدامات وی در زمان تصدی وزارت اطلاعات سانسور شدید روزنامه‌ها از سوی خود روزنامه‌ها بود؛ به این صورت که بخشنامه‌هایی را تعیین کرد که در آن محدودیت‌های سنگینی را برای نگارش مقاله تعیین کرده بود و مسؤول بررسی مقالات را سردبیر همان مقاله معرفی نموده بود. همایون همچنین به ناظران خارجی اجازه داد از زندان‌های ایران دیدن کنند که البته این موارد محدود به زمان کوتاهی شد.
اهانت به امام خمینی(ره) در مقاله رشیدی‌مطلق
17 دی 1357 در روزنامه اطلاعات مقاله‌ای با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» چاپ شد که بر خلاف نظر کسانی که دستور انتشار آن را دادند، منجر شد به شدت گرفتن انقلاب و سرنگونی شاه. در این مقاله که با نام مجعول «احمد رشیدی مطلق» انتشار یافته بود، از امام خمینی(ره) به عنوان عامل حزب توده و مالکان بزرگ نام برده‌ و گفته‌ شد این 2 گروه از وی در ماجرای 15 خرداد 1342 استفاده کرده‌اند؛ در حالی که عمده روحانیون اعمال شاه را منطبق با اصول و تعالیم اسلامی می‌دانند. در اینکه این مقاله را داریوش همایون خود نوشته یا به دستور وی بوده یا به توصیه هویدا نگاشته شده، تردید وجود دارد. داریوش همایون این مقاله را از طرف شخص شاه می‌داند و دیگران این تقصیر را گردن وی انداخته‌اند.
به هر صورت انتشار این مقاله موجب شد دولت آموزگار استعفا کرده و در سراسر ایران تظاهرات عظیمی برپا شود که مهم‌ترین آن راهپیمایی 26 دی‌ماه بود؛ و این تظاهرات تا پیروزی انقلاب ادامه داشت. رژیم پهلوی برای منزه ساختن خود و آرام کردن مردم گروهی از رجال سیاسی رژیم را که امیرعباس هویدا و ارتشبد «نصیری» و «داریوش همایون» جزو آنها بودند، زندانی کرد.
21 بهمن 1357 مردم به زندان‌ها ریختند و بسیاری از این رجال سیاسی را دستگیر کردند و برخی نیز گریختند که همایون توانست بگریزد و به خارج از کشور برود. پس از انقلاب داریوش همایون در انجمن‌های سلطنتی شرکت می‌کرد و حتی روزنامه آیندگان را برای مدتی برقرار کرد که پس از مدتی این روزنامه تعطیل شد. همچنین وی در بسیاری از میزگردهای مخالفان نظام جمهوری اسلامی شرکت می‌کرد.
یکی دیگر از اقدامات وی پس از انقلاب مخالفت با حکم تاریخی امام در مرتد دانستن سلمان رشدی است.
داریوش همایون ساعت ۱۱ شامگاه 8 بهمن 89 در ژنو سوییس مُرد.
پژوهشکده باقرالعلوم

«خسی در میقات» یکی از معروف‌ترین سفرنامه‌های معاصر حج است که «جلال آل‌احمد» در سال 1343 و در سن
41 سالگی طی سفر حج نوشته است. شاید اولین ویژگی «خسی در میقات» که به ذهن می‌رسد، موقعیت ویژه‌ای است که نویسنده در آن پا به چنین سفری گذاشته و به موجب آن این سفر می‌تواند فصل تازه‌ای از حیات نویسنده محسوب شود. به عبارت دیگر این سفر برای آل‌احمد یک سفر معمولی نیست. آل‌احمدی که به این سفر می‌رود، همان است که روزی پیوستن به حزب توده را تجربه کرده؛ آل‌احمدی که گریز از خانواده مذهبی خود را و بی‌نمازی را و انتشار کتاب در اعتراض به سنت‌های دینی را تجربه کرده. دکتر شریعتی می‌گوید: «اگر کسی ادوار زندگی آل‌احمد را نداند و آل‌احمد خسی در میقات را با آل‌احمد سال‌های 24 و 25 -که توده‌ای شده بود- مقایسه کند، نمی‌تواند بپذیرد نویسنده سفر نامه حج، همو باشد».
آل‌احمد در این سفرنامه در هر منزلی و موقفی قلم را دست گرفته و آنقدر از جزئیات و تفاصیل سفر خودش به‌طور بداهه برای ما نوشته که از خودمان می‌پرسیم چطور یک آدم در طول سفرش اینقدر فرصت نوشتن داشته؟
سفرنامه از فرودگاه جده آغاز می‌شود، محل آشنایی اولیه مسافران با یکدیگر. مسافرانی که از دهاتی‌ها و پیرزن‌ها تا نخبه‌هایی مثل جلال، همه به یک رنگ در آمده‌اند. دردسر‌ها و سختی‌ها و کمبود امکانات در سفر، برای همه یکسان است. «در آشیانه حجاج که به انتظار بودیم، جوانک‌های بازرس با آمیخته‌ای از اعجاب و تحقیر نگاه می‌کردند؛ همه را. بویژه مرا. (شاید خیال می‌کردم؟ چون خودم را توی جماعت برخورده می‌دیدم؟) و که «بله چه احمق‌هایی!»، لابد. و خودشان؟ بهترین مصرف‌کنندگان تیغ ریش‌تراشی و کراوات و خمیردندان! و «حاجی بعد از این»ها: دهاتی‌ها و بازاری‌ها و خاله خانم‌ها و اُمّل‌ها و تک و توکی آدم‌های مثل من. و اعجاب‌انگیز. و همه تیغ ریش‌تراشی و آن خررنگ‌کن‌های دیگر را رها کرده و روانه به کشفی. هرکدام یک‌جور. یکی به کشف سفر، دیگری به کشف کعبه و دیگری به کشف خود کشف».
«...چاره‌ای نیست جز اینکه بگوییم، سعودی‌ها لیاقت اداره‌ این مشاهد را ندارند؛ «مدینه» و «مکه» را باید از زیر نگین این حضرات بیرون کشید و دو شهر بین‌المللی اسلامی اعلام کرد...» با تورق برگ‌های دیگر کتاب «خسی در میقات» باز هم سطرهایی از این دست و رستخیزهایی مرتبط با فاجعه‌ منا، بی‌کفایتی آل‌سعود و پیشنهاد مدیریتی نوین با حضور کشورهای اسلامی دیده می‌شود. از جمله:
«چاره‌ای نیست جز بین‌المللی کردن این «مشاهد»- مکه و مدینه و عرفات و منا- و اداره آنها را در اختیار هیات مشترکی از نمایندگان ملل مسلمان گذاشتن و از اختیار عرب سعودی درآوردن و از محل درآمد حج، مخارجش را تأمین کردن و به‌جای پلیس و شرطه سعودی، راهنما از هر ملتی گذاشتن و جواز دادن به مراسم خاص هر یک از مذاهب و باج راه را برداشتن...»
و در جای دیگر، بسیار دقیق‌تر و عجیب‌تر می‌نویسد:
«باز امروز از یک بعد از ظهر آماده‌ راه افتادن بودیم. از منا به مکه. بساط جمع‌شده و آماده. عده‌ای زود جنبیدند و پیاده یا سواره رفتند. ولی ما ماندیم... از منا تا مکه راهی نیست ولی این بسته‌شدن راه‌ها عذابی است. هیچکاریش هم نمی‌توان کرد. جز گستردن جاده که سعودی‌ها همتش را ندارند».
آل‌احمد همچنین می‌نویسد: دور خیابان‌ها پر از نئون. و گلدسته عظیم خانه خدا هم، و خود خانه خدا هم. وقتی خدا می‌خواهد که بر گوشه‌ای در بساط این زمین خانه‌ای داشته باشد، باید بداند که آن زمین روزگاری به دست حکومت سعودی خواهد افتاد و به اجبار صدور نفت در و دیوارش پر از نئون خواهد شد. بحث در این نیست که چراغ‌موشی جای نئون بگذارند. بلکه در این است که چرا نباید برای چنان عظمتی، نوع خاصی و شکل خاصی، با طرحی خاص از لامپ، به همان کمپانی‌ها سفارش بدهند. و آخر تشخصی! و نه اینکه حتی خانه خدا یک مصرف‌کننده عادی پنسیلوانا! این هست یعنی عوالم غیب را به منافع کمپانی‌ها آلودن...