|
با محمدباقر آقامیری، رئیس هیأت مدیره انجمن نگارگران
نقشعشق بر بوم جهان
در هفتمین دوسالانه ملی نگارگری ایران این مسأله مطرح شد که هنرمند نگارگر با استفاده از بدیعیات و طبیعت به جلوهگری در آثار خود میپردازد. اگر ممکن است در اینباره توضیح دهید.
ما قید صرف برای القای این دو مؤلفه در نگارگری نداشته و جبری برای طبیعتسازی نداریم، اصل قضیه این است که نگارگران همواره با تأثیر از طبیعت کار کردهاند با این تفاوت که عینا آن را به بوم منتقل نمیکنند بلکه میکوشند آن را از صافی ضمیر و اندیشه خودشان عبور دهند. همانطور که اشاره کردم ما طبیعت صرف نداریم. به نظرم جذابیت نگارگر هم در این است اما از منظر واقعیت هر آنچه میبینیم و میشنویم در همین طبقه جای دارد چون انسانها جزو طبیعت هستند اما نگارگر ورای مردم عامی است.
از چه نظر؟
از هر نظر. نگارگر در طبیعت به دخل و تصرف میپردازد و آن را با شخصیت خود شکل میدهد.
میخواهید بگویید نگارگر به این دلیل با آدمهای عادی تفاوت دارد که بر بوم جهان، تصویر دیگری ترسیم میکند؟
ببینید نگارگر اندیشه و فلسفههای منحصر به خود را دارد. البته من معتقدم موسیقی هم مثل نگارگری است. همان پلانبندی موسیقی کلاسیک که هر یک به تبیین مباحث خاص میپردازد هم جالب توجه است، اما موسیقی ایرانی، جنبههای حسیاش به جنبههای علمیاش میچربد. از «استادصبا» میپرسند وجه افتراق موسیقی کلاسیک ایران و خارج چیست و او بلافاصله پاسخ میدهد: «موسیقی کشورهای دیگر به اندازه یک اقیانوس است و مال ما در دو قطره اشک خلاصه میشود.» یعنی آنچه از سوز دل برمیآید مسلما ارزشمندتر است. در نگارگری هم اوضاع به همین شکل است زیرا هنرمند به پرورش عواطف خود میپردازد. در واقع در نگارگری هنرمندان به جنبههای تجریدی کار میاندیشند. به عنوان مثال از سایهروشنها پرهیز میکنند و به خلاصه کردن آنها میپردازند یا پرسپکتیو را به شکل رنگی یا حتی از فرکانس رنگها استفاده میکنند. در نگارگری هنرمند میکوشد رعایت اصول پرسپکتیو و هندسه را توأم با یکدیگر انجام دهد و این است که او را متمایز میکند.
یک تعبیر درباره نگارگری ایرانی وجود دارد و آن اینکه رسوخ عرفان شرقی در این هنر تا جایی است که اغلب کلکسیونرها در حراجیهای مهم دنیا از جمله کریستی برای خرید نگارگری ما به این مؤلفه توجه دارند. شما چقدر این مسأله را قبول دارید؟
نگارگری صرفنظر از داشتن مسائل عرفانی و معنوی، شیوه تفکری از نقاش است که جذابیتهای ویژهای دارد و اگر هم مخاطبی پیدا کرده و میکند به دلیل همین مؤلفههاست. گرایش مردم به سمت و سوی آثار نگارگری یا مینیاتور از دیرباز وجود داشته است بویژه مخاطبان کشورهای دیگر که این نوع نقاشی را در اشلهای کوچک میخریدند و به کشورشان می بردند. میتوان گفت آثار ایرانی جزو آن نقاشیهایی است که ارزش والایی دارد.
این مؤلفههایی که چندبار به آن اشاره کرده و گفتهاید، نگارگری ما را از هنرهای دیگر متمایز میسازد، چیست؟
به نظر من مفهوم در نگارگری در مراحل بعدتر قرار دارد. یعنی آنچه مخاطبان خارجی را به سمت نگارگریهای ما جذب میکند در ارزشها، رنگها، سوژهها،ترکیببندی، نوآوری، دخل و تصرف در طبیعت و دفرماسیون نهفته است.
آقای آقامیری! امروز چین در ردیف یکی از کشورهای قدرتمند در عرصه صنعت است. حال آنکه ترکش این قدرتمندی به ما هم اصابت کرده و در حال حاضر تمام اجناس اعم از پوشاک و دیگر کالاها چینی هستند. این کشور در سالهای اخیر موفق شد در به روز کردن هنرهای سنتیاش نیز پیشرو باشد. چنانکه هنرمندی که اخیرا از نیویورک برگشته بود گفت چینیها در این ایالت به برپایی نمایشگاهی از مینیاتورهای خود پرداخته بودند. با این تفاوت که ردپای المانهای نو و امروزی در این آثار به چشم میخورد؛ این در دنیای امروز یعنی موفقیت. حالا ما چرا نتوانستیم به این جایگاه برسیم؟
توجه داشته باشید که چینیها برای به روز شدن دست به هر کاری میزنند. همانطور که خودتان هم اشاره کردید، آنها اقتصاد جهان را به هم ریختهاند و همه اجناس چینی شدهاند. در کارهای هنری هم همینطور، ضمن اینکه تا حدودی از صحبت شما را قبول ندارم و فکر میکنم ما هم توانستهایم به تلفیقی از مینیاتورهای گذشته با دنیای امروز بپردازیم. منتها اشکال کار اینجاست که ما برای عرضه آثارمان خروجی و متولی نداریم.
در حال حاضر اغلب هنرمندان حیطه نگارگری را جوانان تشکیل میدهند و حتی عمده شرکتکنندگان در بیینالها هم همین جوانان هستند؛ جوانانی که واقعا با امکانات بسیار کم کار میکنند و باید حامی و متولی داشته باشند اما با این تفاسیر، عشق به اسطوره، حماسه و هنر مضامین آثار نگارگران را تشکیل میدهد. البته یک نکته دیگر هم هست و آن اینکه مد شده در دنیای مدرنیسم باید مطابق الگوهای کشورهای دیگر باشیم. میدانید مشکل اینجاست که ما گاهی یادمان میرود که در ایران هستیم؛ کشوری که سابقه طولانی در فرهنگ و هویت دارد. یادمان میرود که هنر را خطکشی نکنیم. در عالم هنر هر هنرمند به یک سبک و شیوه گرایش دارد که این هم بد نیست. باید به سلایق و علایق یکدیگر در این وادی احترام بگذاریم.
شما یکی از علاقهمندان نقاشی انتزاعی هستید. بگویید آیا میتوان دو حيطه نگارگری و انتزاعی را با یکدیگر تلفیق کرد؟ اصلا با تلفیق نگارگری با عناصر هنر مدرن موافقید؟
من اعتقاد دارم اینها مانند تب، لحظهای است. شما نگاه کنید که از سالهای گذشته تاکنون چقدر ایسم آمده و رفته است بویژه زیرشاخههای هنر مدرن مثل کانسپتها، ویدئوها و.... بهعنوان مثال یک بار یکی از آثار مثلا مدرن را در موزهای مشاهده کردم که توالت فرنگی شکستهای را به معرض نمایش گذاشته بود. موضوع اینجاست که یک عده میخواهند به بهای مدرن شدن به هر چیزی متوسل شوند در حالی که من اعتقاد دارم هنرمند باید مثل کوه پر از معدن باشد. توجه داشته باشیم که این ایسمها که هر از گاهی یکی از آنها مد میشود، میهمان ما هستند. نکته جالب این است که ما در حیطه هنرهای اصیلی چون نگارگری نتوانستهایم به آن شکلی که باید به کمال دست یابیم. شارحان علم هرمنوتیک (تاویلی) اعتقاد دارند اگر هزار سال هنری از دوره فراعنه به جا مانده باشد و این قابلیت را داشته باشد که با مخاطب ارتباط برقرار کند، ارزشمند است، ولی سبکهایی نظیر آبستره و ... سبکهای ماندگاری نیستند.
ضمن اینکه درباره دوسالانه نگارگری، یعنی نقاط ضعف و قوت آن توضیح میدهید، بگویید آیا این نمایشگاه توانسته راهگشای نمایشگاههای دیگر باشد؟
دوسالانه نگارگری امسال دارای نقاط قوت زیادی بود بهطوری که حتی میتوان گفت دوسالانه امسال در قیاس با سالهای گذشته نیز پربارتر بود. شاید به این خاطر که آثار به لحاظ کیفی در سطح مطلوبی عرضه شده بود. در مجموع 670 اثر برای شرکت در دوسالانه نگارگری ارسال شد و از این میان 300 و اندی اثر روی دیوارهای نمایشگاه قرار گرفت.
به نظر شما در دوسالانه امسال چه مؤلفههایی برای جذب مخاطب وجود داشت؟
یک نوع چارچوب و قانونمندی در این آثار به چشم میخورد. علاوه بر اینها، تفکر ایرانی و روح شرقی نیز در کار هنرمندان نگارگر مشهود بود.
جناب آقامیری! بعضی از هنرمندان امروز به شیوه آبستره روی آوردهاند. این در حالی است که مخاطب به آن شکلی که باید متوجه اشکال و مفاهیم این شیوه نمیشود. به نظر شما دلیل این گرایش چیست؟
«کاندینسکی» در فلسفه خود اعتقاد دارد، ما به جای رفتن به سمت تعالی به سمت میمونگرایی رفتهایم. در نقاشی نیز به همین شکل است. در این وادی آبستره جدید یا اکسپرسیونیسم انتزاعی به تنزل رسیده است، در عین اینکه میتوانیم جزو هنرمندان نوگرا باشیم اما دقت داشته باشید آنچه امروز بعضی هنرمندان در قالب آبستره کار میکنند،
آبستره اصولی نیست.
چنانچه آبسترهکارانی در جهان وجود دارند که توانستهاند به شکل زیبایی تونالیتههای رنگی را کار کنند و موفق هم شدهاند.
شما در ردیف یکی از هنرمندانی هستید که به پیام و اندیشه در اثر اعتقاد دارند. فکر میکنید این مولفه چقدر در میان هنرمندان نگارگر امروز رعایت شده است؟
پیام میتواند در یک اثر به مثابه چشماندازی باشد که هنرمند و مخاطب بتوانند به مدد آن با یکدیگر گفتوگو داشته باشند و در آثار بسیاری از نگارگران نیز در حال حاضر به چشم میخورد.
باتوجه به تقسیمبندی نگارگری در زیرشاخههای تذهیب، گل و مرغ، طبیعتسازی و تشعیر با موضوع رویکرد به اثر جاودان عطار (منطق الطیر) و همچنین موضوع آزاد، فکر میکنید، دوسالانه نگارگری امسال توانست در کدام یک از این بخش با اقبال مواجه شود؟
به نظر من در شاخه تذهیب، هنرمندان توانستند دقت و ظرافتهای هنری خود را خیلی خوب در معرض نمایش بگذارند.
وقتی صحبت از هنرهایی سنتی چون نگارگری، خوشنویسی، قلمزنی، کاشیکاری، سفالگری و ... به میان میآید، این پرسش در ذهن شکل میگیرد که آیا وقت آن نرسیده تا این هنرهای اصیل و با ارزش ایرانی وارد چرخه آموزشی دانشگاهها شوند و شکلی رسمی و آکادمیک به خود گیرند؟
درست است. من هم کاملا با این صحبت هم عقیده هستم. اما یک نکته نیز در اینمیان وجود دارد و آن اینکه تاحدودی هم این امر یعنی آکادمیک شدن هنرهایی چون نگارگری و مینیاتور محقق شده است. در حال حاضر دانشگاه سوره با گرایش تذهیب یا دانشگاه شاهد با گرایش نگارگری این هنر را تا حدودی گسترش داده و به دانشجویان شناساندهاند حتی اخیرا در چنین دانشگاههایی مبانی هنرهای اسلامی نیز تدریس میشود. میخواهم بگویم بارقههای آکادمیک شدن هنرهای اصیل آغاز شده است و این میتواند به مثابه حرکت موفقی تلقی شود.
از نظر شما درخشانترین دوره نگارگری در کدام مکتب و دوره شکل گرفت؟ برخی معتقدند زیباترین نگارگریها در مکتب اصفهان بویژه آثار رضاعباسی تجلی یافت و به اوج رسید. نظر شما چیست؟
به زعم من، اواخر دوره تیموری و اوایل دوره صفوی را میتوان درخشانترین دوره نگارگری ایران دانست.
ارسال به دوستان
درباره هنر مشارکتی(1)
هنر مشارکتی و کار گروهی و دستهجمعی در زمینه هنرهای تجسمی، امروز به یکی از فرمهای دلخواه هنرمندان معاصر تبدیل شده است، اما با این وجود کارهای مشترک و گروهی در زمینه هنرهای تجسمی به دلایل مختلف از قدمت چندان زیادی برخوردار نیست و آغاز آن را مانند بسیاری از گرایش و جریانهای هنری معاصر باید در دهههای 50 و 60 میلادی جست. همچنین برخلاف هنرهایی چون موسیقی، تئاتر، رقص، معماری یا سینما که تجربه کارهای گروهی و جمعی در آنها بسیار رایج است، منحصر بهفرد بودن و بحث از خلاقیتها و نبوغ شخصی در هنرهای بصری، مساله کوچکی نیست که بتوان از کنار آن به سادگی گذشت. تا به امروز نیز بیشتر آفرینشهایی که در این زمینه رخ داده بر پایه همین رویکردهای شخصی بوده است.
حال بیآنکه بخواهیم کارهای گروهی دوران کهن را نادیده گرفته یا به بحثهای تاریخ هنری درباره زیر سوال رفتن رویکردهای هنر مدرن و اتفاقات مربوط به دهههای یاد شده بپردازیم، در بخش نخست این نوشتار سعی خواهیم کرد تا نگاهی کلی به مفاهیم و رویکردهای معاصر این دست آثار داشته باشیم.
همانگونه که گفته شد هنر مشارکتی و گروهی امروز یکی از انواع دلخواه و پرقدرت هنر معاصر است که هنرمندان مختلفی را در کنار یکدیگر به تجربهای جدید وامیدارد؛ تجربهای درست به همان شکل که هر کدام از ما در گروههای ورزشی، فضاهای خانوادگی یا هر کدام از کانونهای علمی یا اجتماعی جامعه داریم و با آنها زندگی میکنیم. اما فرو نهادن اقتدار فردی به عنوان یک هنرمند مستقل و قرار گرفتن در یک فضای گروهی باعث به وجود آمدن رویکردها و رویدادهای جدیدی میشود که تا پیش از این کمتر سابقه داشته یا کمتر به آن توجه شده است. یکی از این موارد خارج شدن اثر هنری از یک خود ارجاعی است، مسالهای که بسیار متفاوت از گذشته است و نشأت گرفته از جمعی بودن هنری است که در آن اقتدار مولف دیگر چندان مطرح نیست. در این دست آثار به جای خلق اثر هنری به وسیله یک فرد، این اثر توسط گروهی از افراد شکل میگیرد که میتوانند بهعنوان هنرمندانی همفکر در کنار هم به کار بپردازند و هم این افراد میتوانند بخشی از مخاطبان اثر باشند که حال به عنوان یک مشارکت کننده بخشی از روند تکاملی اثر هنری به آنها سپرده شده است.
در همین راستا هنرمندانی که به صورت جمعی به فعالیت هنری میپردازند، تلاش ویژهای دارند تا اثر هنری آنها نه به عنوان یک محصول نهایی بلکه بهعنوان یک فرآیند دیده شود. این مساله نیز برآمده از یک نوع عدم قطعیت است که در بیشتر آثار هنری معاصر به چشم میخورد و به نوعی مرز میان هنرمند، مخاطب و اثر هنری را شفافتر کرده و تعاریف گذشته ما در این زمینه را به چالش میکشاند. این شفاف شدن اگر چه به از بین رفتن کامل مرزها نمیانجامد اما تغییرات اساسی را به وجود میآورد که به موجب آن هنرمند بخشی از روند خلق اثر هنری خود را با مشارکت و همکاری افرادی میسازد که تا پیش از این به عنوان مخاطب مطرح بودهاند. این مشارکت و ورود مخاطب به اثر هنری، رویداد تازهای است که یک نوع عدم تعین را در کارهای مشارکتی به وجود میآورد، زیرا هنگامی که هنرمند در این مشارکت هیچ تبانی ای را با مخاطب ندارد دیگر مشخص نیست چه اتفاقی روی خواهد داد. البته این عدم تعین یا قطعیت با مساله تصادف و بداهگی در آثار هنری تفاوت فراوانی دارد و مشخص نبودن چگونگی ورود و خروج مخاطب یا سهیم شدن او در بخشی از اثر هنری به واقع آثار هنری و حتی گالریها را نیز از یک حالت منفعل به فضایی فعال تبدیل میکند. مشارکت، تعامل و همفکری در آثار هنری معاصر هرکدام ویژگیهایی را به یک هنر میبخشند که در آینده به آن خواهیم پرداخت.
خبرهایی از دنیای «هنرهای نو»
نمایشگاه «طبیعت رادیکال»: زیبایی و شگفتی طبیعت همیشه برای هنرمندان و معماران الهام بخش بوده است. از دهه 1960 ما شاهد رشد فزاینده و بدیهی در از بین رفتن طبیعت و تاثیر آن بر تغییرات آب و هوایی بودهایم که به دنبال آن واکنش سریعی از طرف هنرمندان و معماران داشته است. طبیعت رادیکال نخستین نمایشگاهی است که با خلق یک تصویر خیالی آنچه را که پیش آمده و راه حلهایی برای این مشکل جهانی ارائه میدهد. نمایشگاه طبیعت رادیکال در واقع بر پایه اندیشه هنر زمین، فرضیه هنر محیطی و تجربههای معماریگونه و آرمانگرا بنیان گذاشته شده است. فضای نمایشگاه به مانند سرزمینهای خیالی میماند و هر قسمتی از نمایشگاه فضایی ازطبیعت چشمگیر و مهیج را به نمایش گذاشته است. کارهای این نمایشگاه با الهام از هنرمندان پیشرو در این زمینه مانند هانز هاک، رابرت اسمیتسون، جوزف بویز و هنرمند معمار ریچارد باکمینیستر فولر است. نکته قابل توجه دیگر در این نمایشگاه بازنگری برخی چیدمانهای تاریخی در این زمانه است که حتی فضای بیرون نمایشگاه را نیز در بر گرفته است.
جشنواره هنرهای تجسمی جوانان
20 تیر برگزار میشود
فارس: جشنواره بزرگ هنرهای تجسمی جوانان کشور با حضور 30 کشور اروپایی، آمریکایی و آسیایی 20 تیرماه در گرگان برگزار میشود. در این جشنواره 21 کشور اعلام آمادگی کردهاند که آثار هنرمندان 18 کشور پذیرفته شده است. این جشنواره 4 روزه تا 23 تیرماه ادامه دارد.
ارسال به دوستان
تازه های فرهنگ
راهاندازی نگارخانه دائمی هنر ایران در پاریس
فارس: مدیرکل دفتر امور هنرهای تجسمی وزارت ارشاد از راهاندازی نگارخانه دائمی هنر ایران در پاریس خبر داد. محمود شالویی با اعلام این خبر گفت: مقدمات راهاندازی نگارخانه دائمی هنر ایران از سوی مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی فراهم شده و اگر برنامههای ما در این زمینه با شتاب کنونی پیش برود و مشکل خاصی پیش نیاید، بزودی طی یک ماه آینده این نگارخانه در شهر پاریس راهاندازی خواهد شد.
بیستوششمین جشنواره فیلم کوتاه تهران 20 آبان برگزار میشود
وطن امروز: بیست و ششمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران از 20 تا 25 آبانماه سال جاری در دو قالب ملی و بینالمللی در کشور برگزار میشود. بنا بر اعلام انجمن سینمای جوانان ایران، این انجمن به منظور ارتقای سطح آگاهی، تجربه و بینش نسل جوان برای نیل به سینمای ملی و دینمدار، با هدف بسط و تعمیق ارزشهای والای دینی و فرهنگی، پرورش هنرمندان متعهد، نوگرا و توانمند در زمینه شناخت و شناساندن نیازهای راستین جامعه و بیان حقیقتگرا و هنرمندانه مضامین بیست و ششمین رویداد بینالمللی فیلم کوتاه تهران را برگزار میکند.
دانشنامه ادب فارسی
به جلد دوازدهم رسید
ایسنا: «دانشنامه ادب فارسی» به جلد دوازدهم رسید. حسن انوشه،سرپرست تدوین دانشنامه ادب فارسی با اعلام اين خبر گفت: دانشنامه ادب فارسی از اردیبهشت سال گذشته
وارد حوزه تمدنی و تاریخی ادب ایران شده است.
آثار نویسنده مشهور چک
در راه ایران
مهر: شش کتاب دیگر از ایوان کلیما نویسنده اهل جمهوری چک شامل سه رمان و سه مجموعه داستان کوتاه در راه ترجمه به فارسی است و بزودی منتشر میشود. این کتابها را فروغ پوریاوری در دست ترجمه دارد و مراحل نهایی ویرایش را
میگذراند.
جانی دپ و تیم برتون در سایههای تاریک
ایسنا: جانی دپ و تیم برتون پس از همکاری در پروژههای سینمایی «سوئینی تاد» و «آلیس در سرزمین عجایب»، بار دیگر در نسخه جدیدی از «سایههای تاریک» بهعنوان بازیگر و کارگردان حضور مییابند. دپ که برای نخستین نمایش فیلم اخیرش «دشمنان ملت» در لسآنجلس حضور یافته بود، با اعلام این خبر، شایعه پیوستنش به فیلم جدید برتون را تایید کرد. جانی دپ و تیم برتون، پیشتر در فیلم «کارخانه شکلاتسازی» نیز با یکدیگر همکاری داشتهاند.
سری جدید «سینمایک»
با فیلمهای عامهپسند
مهر: مدیر تامین برنامه شبکه یک از پخش سری جدید برنامه «سینمایک» در فصل پاییز و پخش فیلمهای عامهپسند که حرفی برای گفتن دارند در این برنامه خبر داد. کامبیز اخوانصفا گفت: سری جدید سینمایک فصل پاییز بعد از ماه رمضان روی آنتن شبکهیک میرود. از هم اکنون مشغول انتخاب و دوبله فیلمها هستیم. بیشتر تمایل داریم فیلمهایی را انتخاب کنیم که با سلیقه عموم همخوانی داشته باشد.
9 سينماي همدان میزبان جشنواره كودك
وطن امروز: به گزارش كميته پشتيباني فني و امور سينماهاي بيستوسومين جشنواره بينالمللي فيلمهاي كودكان و نوجوانان، 9 سينماي همدان فيلمهاي اين رويداد فرهنگي را نمايش ميدهند. سينماهاي قدس، كانون و تالارهاي ابن سينا، دانشآموزي، معلم، بسيج و فجر به نمايش فيلمهاي جشنواره در اين شهر اختصاص يافته است. همچنين مجموعه سينمايي شهيد آويني با 2 سالن نمايش فيلم و ظرفيت 700 صندلي به مجموعه سينماهاي جشنواره اضافه شده است. بيست و سومين جشنواره بينالمللي فيلمهاي كودكان و نوجوان از 11 تا 15 مردادماه سالجاري در شهر همدان برگزار ميشود.
نویسنده سوییسی
برنده جايزه ادبي «باخمن»
ایسنا: نويسنده سوييسي موفق به كسب جايزه ادبي «باخمن» آلمان شد. هيأت داوران جايزه باخمن كه از معتبرترين جايزههاي ادبي آلمان است، جنز پترسن، نويسنده سوييسي را بهعنوان برنده سال 2009 اين جايزه معرفي كرد.
دادگر « ليرشاه» را
در «ايرانشهر» به صحنه میآورد
ایسنا: آرش دادگر نمايش ليرشاه را با برداشتي جديد در تماشاخانه ايرانشهر به صحنه ميبرد. اين كارگردان تئاتر كه سال گذشته بعد از اجراي آخرين نمايشش «صبحانهاي براي ايكاروس» اعلام كرده بود تمايلي براي اجراي تئاتر ندارد، درباره حضور دوبارهاش روی صحنه گفت: بعد از ارزيابي شرايط، متوجه شديم ميتوانيم كار كنيم. از آنجا كه در يك سال گذشته بر متن ليرشاه شكسپير، كار كرده بوديم، تصميم گرفتيم اين نمايش را در تماشاخانه ايرانشهر اجرا كنيم.
ارسال به دوستان
|
|
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
|