مالک شیخی‌زازرانی*:  اگر قرار بر اقتضای سیاست‌ورزی‌های ژورنالیستی باشد، این مقاله در به روز بودن موضوع خود، قاعدتاً یا باید به حادثه قطار سمنان و بی‌تدبیری دولت تدبیر و امید بپردازد که با زیرکی تمام رئیس راه‌آهن را قربانی استعفا می‌کند تا مبادا افکار عمومی خواهان استعفای وزیر راه باشد یا باید موضوع این مقاله اصطلاحاً «ننه من غریبم بازی» نماینده تهران را تحلیل کند که ایران اسلامی را با «لیان‌شامپو» اشتباه گرفته و به قلدرمآب‌های مدرن اطراف خود فراخوان لشکرکشی می‌دهد تا از ترس سخنان کذب خود، در خانه کز کند و جماعتی را به جان هم بیندازد. لیکن اگر وظیفه مسلمانی در این مقاله لحاظ شده باشد صواب آن است که از مشکلات کسانی سخن بگوییم که نه تریبونی برای دفاع دارند و نه می‌توانند اعتراضات خود را برای جامعه «توئیت» کنند. دست‌های‌شان از ضربه‌های بیل و کلنگ چنان تاول زده که قادر به لمس قلم برای ثبت اعتراضات خود نیستند. یاد گرفته‌اند از همت خود نان بخورند نه از همت لابی و جنجال کردن. کارگران ساختمانی نجیبی را می‌گویم که اگرچه پیراهن یقه دیپلمات نمی‌پوشند و در بازی‌های سیاسی لحاظ نمی‌شوند ولیکن همان لباس گچ و سیمانی‌شان، بیانگر شأن تلاشگر و رزق حلال آنهاست. این طبقه نجیب نه پسرخاله داماد فلان وزیر بوده‌اند که تمام دغدغه‌شان گرفتن عکس‌های سلفی پشت میزهای دولتی باشد و نه در ستاد انتخاباتی دولت مشارکت کرده‌اند که حالا «مشاور مدیرکل دفتر توسعه و هماهنگی زیرساخت‌های درون شبکه‌ای» فلان وزارتخانه باشند. این طبقه نجیب آنقدر مشغول کار بوده‌اند که تنها برداشت‌شان از سیاست، همین دعواهای «حیدری- نعمتی» است که به همت دولت اعتدال، از اعتدال خارج شده است. این طبقه نجیب، «ساختن» را آموخته است و می‌داند خراب کردن هر عمارتی تنها به سوزناک‌تر شدن تاول‌های دستان‌شان می‌انجامد. این کارگران زحمتکش با آجر روی آجر گذاشتن، آموخته‌اند  که ساختن، صبوری می‌خواهد. آنها سرپناه ساختن برای مردم را افتخار خود می‌دانند حال چه باک که احدی به فکر ساختن سرپناه برای خانواده آنها نیست. نگارنده نه به‌عنوان یک دانشجو و نه به‌عنوان یک منتقد دولت، بلکه صرفاً در قامت یک کنشگر اجتماعی و به‌عنوان کسی که در اتمسفر این کشور تنفس می‌کند خود را مسؤول گفتن این دردها می‌داند. درد کارگرانی که مولای متقیان علی ابن ابیطالب(علیه‌السلام) در رعایت حقوق‌شان سخنان فراوانی فرمودند تا آنجا که نقل است پیرمرد فرتوت و نابینایى، در حال گدایى، بر امیرمؤمنان گذشت. امام فرمودند: «این مرد کیست و چرا گدایى مى‌کند؟» جواب گفتند: «نصرانى است». امام فرمودند: «تا آن زمان که قدرت کار کردن داشت از او کار کشیدید و اینک که پیر شده و قدرت کار کردن ندارد، از تأمین روزى وى دریغ مى ورزید؟ از بیت‌المال زندگى او را تأمین کنید». این منش رئیس حکومتی  است که خود نیز در زمان حیات، فعالیت‌های سخت کارگری مثل کندن قنات، کشاورزی و... انجام می‌دادند. همچنین قابل توجه است که نگارنده از اینکه به لطف رئیس قوه مجریه در خیل جهنمیان و بی‌سوادان و تازه به دوران رسیده‌ها و از جای معدود تغذیه شونده‌ها قرار گیرد ابایی نداشته و بارها در همین دولت که مثلاً طرفدار آزادی بیان است، با «تحقیر، تنبیه،تبعید، تطمیع، تهدید و توبیخ» به انحای مختلف مورد لطف قرار گرفته است اما از آنجا که با افتخار تمام خود نیز رعیت‌زاده بوده و همواره بر خلاف منافع بورژوازی کثیف سرمایه‌داری در مبارزه بوده است، معتقد است اگر مدعی عدالت‌طلبی و آزادگی حسینی است باید از ضعیف‌ترین طبقه شروع کند؛ طبقه نجیب کارگران ساختمانی.
تعطیلی کارخانه‌های مصالح ساختمانی
برای بررسی هر پدیده‌ای، بررسی خرده‌اتفاقات نیز می‌تواند مانند پازلی راهگشای حل معما باشد. یکی از مواردی که مستقیماً با کارگران ساختمانی در ارتباط است موضوع تعطیلی کارخانه‌های مصالح ساختمانی است. وقتی این کارخانه‌ها تعطیل شوند یعنی پروژه‌های عمرانی و ساختمانی تعطیل است و این به معنای بیکار شدن کارگران مشغول در این پروژه‌هاست. چندی پیش رئیس اتحادیه مصالح ساختمانی استان تهران از تعطیلی 35 درصدی کارخانه‌های تولید مصالح ساختمانی خبر داد.
هفته گذشته نیز رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران با اعلام اینکه نصف کارخانه‌های تولید سیمان غیرفعال شده‌اند، اذعان کرد: «واحدهای تولید مصالح ساختمانی همچنان با بحران مواجهند به‌طوری که نیمی از کارخانه‌های سیمان غیرفعال شده و مابقی با زیان به کار خود ادامه می‌دهند». این چالش برای کارخانجات سرامیک و کاشی نیز وجود دارد. بنا بر گزارش مردادماه خبرگزاری تسنیم، صنعت کاشی نیز روزهای سختی را سپری می‌کند و بسیاری از کارخانه‌ها بسته شده‌اند یا در آستانه تعطیلی‌اند به طوری که رئیس اتحادیه کاشی‌سازان خردادماه امسال اظهار کرد: «از آنجا که  وضعیت صنعت کاشی و سرامیک، رابطه‌ای مستقیم با ساخت‌وساز در کشور دارد، در حال حاضر به دلیل رکود در ساخت‌وساز شاهد رکود در این صنعت نیز هستیم و بدین ترتیب تا پایان سال شاهد تعطیلی 10 تا 20 کارخانه تولید کاشی و سرامیک خواهیم بود». حال پس از آمار سرامیک‌سازی و سیمان، تعطیلی کارخانجات آجرسازی از قبیل، آجرسازی کیاسا، آجرسازی آذین پارچه، آجرپزی فیروزآباد و دیگرکوره‌های ریز و درشت آجرپزی کشور را هم به آن اضافه کنید.
وزارت راهی که به بیراهه می‌رود...
قطعا نقطه اوج مصائب کارگران ساختمانی، تعطیلی غرض‌ورزانه طرح مسکن‌مهر در کشور است. طرحی که اگرچه مشکلاتی نیز داشت اما راه صحیح برای وزارت راه‌وشهرسازی دولت اعتدال آن بود که به برطرف کردن مشکلات بپردازد نه اینکه صورت مساله را از بیخ و بن پاک کند. طرحی که وزیر راه جمهوری اسلامی ایران بعد از اینکه طرح مسکن‌مهر را «سیب گندیده»، «طرحی پوپولیستی» و «حرام کردن پول مردم» خوانده بود، با عبارتی نه چندان درخور شأن نظام، آن را طرحی «مزخرف» می‌خواند و بعد برای اینکه دهان منتقدان را نیز قفل بزند سازمان‌هایی که قرار است طرف مردم باشند را «مارکسیست و سوسیالیست» می‌داند،
چرا که وزیر محترم با توجه به سوابق مشاغل امنیتی خود نیک می‌داند که راه بایکوت کردن منتقدان در دولت حاضر، برچسب زدن‌های سیاسی است و باید طرفداران مردم را «مارکسیست» خواند تا دیگر احدالناسی جرات نقد وزارتخانه وی را نداشته باشد. اینها جدا از بی‌خانمان شدن جمع کثیری است که به امید مسکن‌مهر، ازدواج کردند و تشکیل زندگی دادند یا در این پروژه‌ها سرمایه‌گذاری کردند،
چرا که پرداختن به این بعد از فاجعه، خود «مثنوی هفتاد من کاغذ» است. ‌ای‌کاش وزیر محترم راه‌وشهرسازی به عنوان یکی از متولیان بیکار شدن کارگران ساختمانی، همانگونه که در سال 88 به عنوان مشاور یکی از سران فتنه، پیگیر توهم تقلب در انتخابات به نمایندگی از سران فتنه در محضر رهبر معظم انقلاب حاضر شده بود، اندکی از آن تلاش‌ها را امروز به اصلاح مسکن‌مهر معطوف می‌داشت تا اینگونه پروژه‌های عمرانی و ساختمانی کشور به یکباره متوقف نشود و همانطور که بازدید از نمایشگاه‌های نقاشی، خوشنویسی، کترینگ قطار و خرید آثار هنری برای زیرمجموعه‌های وزارتخانه متبوعش را جزئی از وظایف خود می‌داند، صبح‌ها کمی از وقت خود را بدون بادیگارد و ماشین ضدگلوله در میادین شهر قدمی بزند تا ببیند چه خیل عظیمی از کارگران ساختمانی در سنین مختلف بیکار مانده‌اند و حالا به جای آنکه آجر روی آجر بگذارند، نانشان آجر شده و در عوض بیل و کلنگ، کاسه «چه کنم» به دست گرفته‌اند، چرا که بخت آنها نیز مانند رآکتور اراک بتن‌ریزی شده و کلید تدبیر در قفل مشکلات‌شان شکسته است.
بیمه کارگران ساختمانی
ابعاد تأمل‌برانگیز حیات طیبه این طبقه نجیب وقتی آشکار می‌شود که ماده 10 قانون تامین اجتماعی را مطالعه می‌کنیم. آنجا که متوجه می‌شویم کارگران ساختمانی برای اینکه با حقوق 30 روز مستمری بازنشسته شوند باید 35 سال کار کنند که این نیز از عجایب روزگار است. اسفبار‌تر آنکه به استناد ماده 4 قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی، کارگران شاغل در فعالیت‌های ساختمانی در صورت وقوع حوادث ناشی از کار از حمایت‌های قانونی از جمله غرامت دستمزد ایام بیماری بهره‌مند می‌شوند اما این در حالی است که کارگران ساختمانی بیمه دریافت نمی‌کنند. موضوعی که نمایندگان محترم باید به آن رسیدگی کنند. البته اگر بحث درباره لغو سخنرانی جناب آقای مطهری و رسیدگی به کنسرت‌های جنجالی توسط برخی نمایندگان لیست امید، این فرصت را به نمایندگان دیگر بدهد که بتوانند در موضوعات مهم اینچنینی ورود کنند. این روزها که گوش‌مان به ارقام میلیاردی عادت کرده است، یکی از منابع آگاه درباره کارگران ساختمانی یک رقم میلیاردی دیگر را برای‌مان ارائه می‌کند، این بار نه در حوزه اختلاس بلکه در حوزه بیمه. وی اذغان می‌دارد ‌200هزار نفر از سرمایه‌داران نور چشمی کشورمان که اکثراً از میلیاردرهای واردکننده خودروهای لوکس هستند، به اسم کارگر ساختمانی بیمه شده‌اند تا حق بیمه کمتری بپردازند و بازنشسته شوند. لازم به ذکر است از جمعیت 4 میلیونی کارگران ساختمانی کشور، نزدیک به 3 میلیون نفر فاقد بیمه هستند. ریشه این قضیه مربوط به زمانی است که هزینه پرداختی کارفرمایان برای بیمه کارگران ساختمانی محدود شد و دولت تعهدات بیشتری را متقبل شد اما این تعهدات عمدتاً پرداخت نشد و دولت بدهکار ‌ماند. به همین دلیل سازمان تأمین ‌اجتماعی نیز پس از آن و از ترس این بدحسابی‌ها حاضر به بیمه فراگیر کارگران ساختمانی نیست. اکنون با توجه به آنچه گفته شد انتظار این است جناب آقای حسن روحانی، رئیس محترم قوه مجریه به‌عنوان یک حقوقدان که باید حافظ حقوق آحاد ملت بزرگ ایران اسلامی باشد، به جای دعواهای حزبی، پیگیر حقوق کارگران ساختمانی باشد تا با بهبود وضع معیشتی آنها، این قشر محترم نیز مانند دیگر افراد جامعه، هم پولی برای تماشای کنسرت داشته باشند و هم فرصتی برای شنیدن سخنرانی‌های نمایندگان لیست امید. با این کار شاید این کارگران مظلوم نیز بدانند اگرچه چرخ سانتریفیوژ‌ها متوقف شده ولی چرخ زندگی‌شان لااقل در حرکت است. بدانند ماله‌کشی بر کاستی‌ها تنها شغل این قشر نیست، بلکه هستند آشنایانی در دولت امید که گوی سبقت را از آنها در ماله‌کشی مشکلات ربوده‌اند.
 تاریخ را کامل بخوان
در پایان از آنجا که جناب آقای روحانی بارها در توجیه رفتار دولت متبوع خود، مقایسه‌های تاریخی بسیاری انجام داده و حتی برجام را گاهی با صلح امام حسن(علیه‌السلام) و گاهی با قیام عاشورا مقایسه کرده‌اند لازم است توجه ایشان را به ماجرای بوسه پیامبر بر دستان «سعد انصاری» جلب کنیم، اگرچه جناب روحانی در بازدید از کارخانه «مپنا» اثبات کردند که حتی حاضر نیستند به احترام کارگران زحمتکش این مرز و بوم، از خودروی ضدگلوله خود پیاده شوند. نقل است حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌وآله) از غزوه تبوک به مدینه بازمی‌گشتند، سعد انصاری که نتوانسته بود همراه پیامبر اکرم به جنگ برود به استقبال آن حضرت آمد. وقتی پیامبر خدا دستان خشک و خشن و ترک خورده او را دیدند از او پرسیدند: آیا صدمه‌ای به دستانت رسیده است؟ سعد انصاری در پاسخ گفت: برای تامین مخارج اهل و عیالم با طناب و بیل کار می‌کنم. «فقبل یده رسول‌الله(ص) و قال: هذه ید لا تمسها النار» پیامبر بر دستان سعد انصاری بوسه زدند و فرمودند: این دستی است که در آتش جهنم نمی‌سوزد.
*دانشجوی دکترای مدیریت فرهنگی

 

دکترحسن خلیل خلیلی*:  120هزار بیکار تحصیلکرده مازندران، نظاره‌گرند که دولت امید چه تدبیری برای منطقه آزاد تجاری امیرآباد خواهد اندیشید! امید شکل‌گیری بزرگ‌ترین اتفاق تاریخی در مازندران بعد از تصویب منطقه آزاد امیرآباد در شورایعالی مناطق آزاد تجاری ایران، در گرداب اختلاف‌نظرهای غیرکارشناسانه و بلاتکلیفی سیاست‌مدارانه (سیاست‌بازانه) برخی وکلای مردم مازندران گرفتار آمده است! اگرچه تسریع در انجام امور زیربنایی، رشد و توسعه اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، اشتغالزایی، کمک به صنایع داخلی و افزایش مبادلات تجاری با تأکید بر صادرات، مخصوصا محصولات کشاورزی، از اهداف مهم تأسیس منطقه آزاد تجاری در مازندران بوده اما عدم توجه به مزیت نسبی و قابلیت‌های خاص برای توسعه هر منطقه و تأمین زیرساخت‌های استان توأم با تعصبات شهرستانی و محلی، تاکنون پیامدی جز عقب‌ماندگی و افزایش نرخ بیکاری در مازندران نداشته، انتظار بحق همه مازندران از نمایندگان خویش، عقلانیت و تدبیر است.  از منظر کارشناسان، تردیدی در اولویت‌دار بودن بندر امیرآباد نسبت به دیگر بنادر استان برای تبدیل شدن به منطقه آزاد تجاری، به دلایل گوناگون نیست؛ زیرساخت‌های مناسب و سابقه زیاد منطقه ویژه اقتصادی، پس‌کرانه قابل قبول، تملک بیش از 2000 هکتار از اراضی بدون کاربری کشاورزی درجه دو، سه و چهار، عمق بالا برای پهلوگیری کشتی‌ها، فاصله کم تا مرکز استان (ساری) 55 و تا تهران 330 کیلومتر، حدود 5/7 میلیون تن ظرفیت بارگیری و تخلیه، اتصال به 3 محور جاده‌ای در مسیر کریدور شمال شرق- شمال غرب و مبدأ ورودی کریدور شمال-‌ جنوب (مسیر ارتباط ترانزیتی کشورهای شمال اروپا، اسکاندیناوی و حاشیه خزر با کشورهای حوزه اقیانوس هند، خلیج‌فارس و آسیای جنوب شرقی) در شمال ایران، اتصال به شبکه ریلی از طریق راه‌آهن به بازارهای آسیای میانه، قرار گرفتن بین دو فرودگاه بین‌المللی ساری و گرگان و امکان احیا و بهره‌برداری فرودگاه بهشهر، فعالیت حدود ۲ هزار متخصص در این بندر، دارا بودن 000/000/9 مترمربع محوطه پشیبانی و 000/000/1 مترمربع محوطه بهره‌برداری، 12840 مترمربع انبار، 11پست اسکله  (شامل 7پست اسکله چندمنظوره با ظرفیت پذیرش 6000 تن کالا، یک پست اسکله RO‌RO  باظرفیت پذیرش 6000 تن کالا، یک اسلکه غلات و 2 پست دیگر)، وجود 10 دستگاه مکنده غلات، قرار گرفتن درمسیر جاده ابریشم و راه‌آهن تهران-‌ گلستان- ‌ترکمنستان- خراسان، وجود اماکن تاریخی و طبیعی برای جذب توریست و گردشگر، وجود نیروی انسانی کارآمد و توانمند در منطقه، وجود زمین‌های لم‌یزرع فراوان و مستعد کاربری‌های تجاری، صنایع تبدیلی و صنایع پاک و...، پایلوت غلات شمال کشور و پایلوت ذخایر نفتی و همچنین بهره‌مندی از دو منطقه جهانی شامل پناهگاه حیات وحش میانکاله و مجموعه تاریخی- طبیعی عباس‌آباد بهشهر، بدون ترافیک جاده‌ای در حاشیه خزر، مزایایی است که سبب شده امیرآباد به بندری استراتژیک جهت انجام مبادلات کالا بین جمهوری اسلامی ایران با کشورهای حاشیه دریای خزر، آسیای میانه و قفقاز تبدیل شود. چگونه می‌توان بندر 2000 هکتاری امیرآباد با این همه امتیازات را با بندر 60 هکتاری فریدونکنار و 40 هکتاری نوشهر مقایسه و هم‌وزن کرد؟ با کدام منطق و تدبیر؟!  آیا ایجاد چنین زیرساخت‌هایی برای این دو بندر ضعیف، مستلزم هزینه زیاد برای کشور و استان و تخریب اراضی ملی در کنار سواحل و تخریب محیط‌زیست نمی‌شود؟! مساله اصلی چیست که این انتخاب ساده را به چنین معمایی مبدل کرده است؟ گمانه‌زنی‌ها در افواه عمومی، حکایت از تردید دولت تدبیر در توجه به نقطه‌نظرات قاطع کارشناسان در اولویت‌دار بودن بندر امیرآباد دارد! اما سکوت دولت امید در عین شناخت کامل از امتیازات بندر امیرآباد، نشان از مصلحت‌اندیشی دیگری دارد!  بی‌شک، تصمیم‌سازی برمبنای نگرانی از بر‌باد رفتن رأی عده‌ای و عدم توجه به درایت عقلای قوم، دور از اخلاق سیاست‌پیشگی و شهریاری است. و باور این مطلب که چنین تصمیم مهم اقتصادی دستخوش مصلحت‌اندیشی انتخاباتی- سیاسی شود و حق منطقه شرق مازندران با سکوت پایمال شود، دور از شأن دولت تدبیر و امید است. چه نیک است اگر این سخن حضرت امام(ره) را سرلوحه تمام تصمیم‌سازی‌های خویش قرار دهیم: «... من با خدا پیمان بسته‌ام که رضای او را بر رضای مردم و دوستان مقدم دارم، اگر تمام جهان علیه من قیام کنند دست از حق و حقیقت برنمی‌دارم». آیا سزاست با وجود سرآمدی و امتیازات بندر امیرآباد نسبت به سایر بنادر استان و به‌رغم اینکه می‌دانیم منطقه آزاد تجاری امیرآباد چقدر در رشد و توسعه اقتصادی کشور تأثیرگذار است، آن را ملعبه سیاست‌زدگی قرار دهیم؟!  منطقه آزاد تجاری در واقع «محدوده حراست‌‌شده بندری و غیربندری است که از شمول برخی مقررات جاری کشور متبوع خارج بوده و با بهره‌گیری از مزایایی نظیر معافیت‌های مالیاتی، بخشودگی سود و عوارض گمرکی، عدم وجود تشریفات زاید ارزی، اداری و مقررات دست‌وپاگیر و همچنین سهولت و تسریع در فرآیندهای صادرات و واردات با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال فناوری به توسعه سرزمین اصلی کمک می‌کند». اما نبود وفاق و همدلی بین نمایندگان و مسؤولان استان در سال‌های پس از انقلاب و نفوذ مافیای قدرت و ثروت در تصمیم‌سازی‌‌ها، این استان مخصوصا شرق مازندران را زیر خط فقر کشانده است، به‌گونه‌ای که تمام استان‌های مرزی کشور، امتیاز منطقه آزاد را گرفته‌اند اما هنوز مازندران در بیراهه تردید و اختلاف است!
آقای رئیس‌جمهور!
مازندران در طول دوران پس از انقلاب، محروم از نگاه توسعه‌محور مسؤولان نظام بوده، اینک ایجاد منطقه آزاد امیرآباد، هدیه بزرگ دولت یازدهم به مردمانی است که بیشترین آرای خویش را نثارش کرده‌اند.
برکات منطقه آزاد امیرآباد، با توجه به موقعیت، فرصت‌ها و استعدادهای این منطقه، برای کل مازندران زرخیز و کشور است، منابع کشور برای توسعه پایدار را قربانی زیاده‌خواهی‌های معدودی افراد خاص نکنیم.
شهرستان بهشهر با 3000 سال قدمت تاریخی و پذیرش اقوام و فرهنگ‌های مختلف از قبیل ترک، کرد، عرب، بلوچ، ترکمن و...، زیرساخت‌های لازم برای تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین قطب‌های تجاری، اقتصادی و گردشگری کشور را داراست. گزافه نیست اگر بگوییم عدالت توأم با تدبیر اقتضا دارد با وجود امکانات بالقوه، منطقه‌ای که به دلایل مختلف، امروز تبدیل به یکی از کم‌رونق‌ترین شهرهای کشور و دارای بالاترین شاخص بیکاری، فقر و حاشیه‌نشینی شده، دست‌ نوازش محقانه مسؤولان کشوری را بر زخم‌های کهنه عقب‌ماندگی و توسعه‌نایافتگی و بازگشت به هویت تاریخی خویش احساس کند.
شهرستان‌های بهشهر، نکا و گلوگاه اگرچه بیشترین شاخص‌های زیربنایی و ظرفیت‌های طبیعی را در استان دارند اما از لحاظ توسعه‌یافتگی در رتبه پایینی قرار گرفته‌اند. چیت‌سازی با 70سال سابقه و با بیش از 2هزار کارگر ورشکسته شد! امتیاز دانشگاه بزرگ علم و صنعت از این منطقه گرفته شد! و هزاران معضل و مشکل اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی نصیب مردمان انقلابی این منطقه شد اما تاکنون دم برنیاورده‌اند. آیا موقعیت زابل و اردبیل، قابل قیاس با امیرآباد است؟
آقای رئیس‌جمهور!
کارشناسان دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و استانداری، بر مبنای شاخص‌های خاصی پس از ماه‌ها مطالعه و بررسی به این نتیجه رسیده‌اند که بهترین نقطه استان برای منطقه آزاد، امیرآباد است، آیا سزاست عقل و تدبیر را در منجلاب سیاست‌زدگی به تاراج دهیم و امید آگاهان و دانایان را به یأس مبدل کنیم؟!
قطعا با نظارت‌های همه‌جانبه، جلوی هرگونه رانت و ویژه‌خواری برای یک طبقه یا منطقه خاص گرفته خواهد شد. مردم مازندران فهیمند و همه چیز را می‌دانند و به‌قول ماندلا رهبر بزرگ آفریقای جنوبی و پیشتاز مبارزه با تبعیض و بی‌عدالتی: «می‌بخشیم اما فراموش نمی‌کنیم!»
*وکیل پایه یک دادگستری
 

دکتر موسی نجفی: این اصل حتی برای فردی مثل «میرزا حسن‌خان انصاری» که جزو منتقدان مشروطه بوده مهم و اساسی است:
«قاجاریه مقابل دولتی که دندان طمع تیز و قصد جنگ و ستیز داشتند، چند فوج معدود بی‌استعداد بیش نداشتند. امروز بحمدالله با 30 کرور ملت مجاهد جلو گیرند...».
د- سست بودن پایه‌های سلطنت فردی
ظلم سلطان و نامشروع بودن سلطنت استبدادی از جمله اصولی بود که در طی دوران مشروطه جای هیچ شبهه و شکی را باقی نمی‌گذاشت. در حقیقت در دوران مشروطه، مساله استبداد فردی پادشاه، نقطه مقابل رأی مجلس و مردم بود و لذا این مساله را مشروطه‌خواهان با حساسیت مضاعفی دنبال می‌کردند. البته این مهم گاه تا جایی پیش می‌رفت که اصل سلطنت و حکومت سلطنتی هم زیر سوال می‌رفت؛ چنانکه مرحوم «آیت‌الله علامه نائینی(ره)» در این‌باره می‌نویسد: «از آن قوای ملعونه، نفوذ دادن به شاه‌پرستی است در مملکت، و بجای مراتب و درجات قوه علمیه و عملیه و سایر موجبات تفوق و امتیازات نوعیه‌اش مقرر داشتن، و مرجعیت امور لشکری و کشوری و سایر نوعیات را تابع این رذیله خبیثه قرار دادن و به اندازه مراتب و درجاتش منصب دادن و زمام امور را مفوض داشتن است به درجه رسوخش. اعمال این قوه، درجات استعباد و تملک رقاب مختلف نفوذ شاه‌پرستی در مملکت که نادانی و جهالت عمومیه را بی‌علاج و ریشه علم و دانش و سایر موجبات سعادت و حیات ملی را به واسطه عدم فایده، بلکه مضر به ترقی بودن به کلی از مملکت
برمی اندازد».
رساله مقیم و مسافر تألیف مرحوم «آیت‌الله حاج آقا نورالله اصفهانی(ره)» نیز اصل سلطنت را نامشروع شمرده و ضمن بحث از مشروعیت نداشتن سلطنت می‌نویسد:
«آیا ممکن است اصل پادشاهی این پادشاه را مشروع کرد؟ تا چه رسد به سایر چیزها از گمرک و مالیات و چیزهای دیگر. آیا آن کسی که دولت مشروطه را مشروعه می‌کند، تغییری در پادشاه و پادشاهی فعلیه خواهد داد یا خیر؟ پس مشروطه‌مشروعه ممکن نیست که نخستین درجه او این است که اصل پادشاهی را مشروعه نمایند که امری است محال...».
ذ- عمل به قانون
از مواردی که در عصر مشروطیت، همگی به حفظ حرمت آن مقید و جملگی بر اصالت آن متفق بودند و آن را از اصول خدشه ناپذیر و بی‌چون و چرای مشروطیت می‌دانستند، مساله عمل به قانون و پایبندی به اصول قانونی است. در این‌باره، عمل به قانون مصوبه مجلس شورای ملی به ترتیب مورد استناد قرار می‌گرفت. علت حساسیت زیاد بر روی این مساله آن بود که در جنبش عدالتخانه که پیش‌زمینه مشروطه بود، مساله ظلم و بی‌قانونی حکومت و مجریان آن، بسیار برای مردم حساسیت برانگیز بوده است. در واقع قانون در آن عصر به معنای عدل و عدالت و ثمره تمام دستاوردها به شمار می‌رفت.
ح- مثبت دیدن مسائل و افق روشن در تاریخ و آینده ملت
روحی که در اوایل مشروطیت در ملت ایران دمیده شده بود، روح امید، اختیار و اراده در عوض کردن مشکلات و نارسایی‌ها بود؛ و با توجه به همین نیرو و قوه و ذخیره ملی بود که وصول به اهداف بزرگ و ملی و آینده‌ای درخشان به مردم نوید داده می‌شد.
اختلاف اندیشه دینی با سکولاریسم در برداشت از این روح کلی زمانه
هرچند که در عصر مشروطیت، اشتراک‌ها، قدرمشترک‌ها و اصول ارزشی خاصی در وجدان عمومی و ملی ایران نهاده شد که تا دهه‌های متمادی تخلف آشکار و صریح از آن ناممکن به‌نظر می‌رسید، در مرکز این وحدت رویه و اتفاق آرا، اختلاف سلیقه‌ها و عقاید شروع به رشد و تزاید کرد؛ که در زیر، به چند نمونه از آنها اشاره می‌شود:
الف- مثال و الگوی انقلاب
اگرچه روح حاکم بر مشروطیت، روح تحول و انقلاب بوده است، با گذشت زمان، الگوها و نمونه‌های اسوه که باید معرف و سمبل این روح کلی باشند، تفاوت‌هایی را در دیدگاه‌های مذهبی و غیرمذهبی نشان می‌دهند. برای مذهبیون یا آزادی‌خواهان با دیدگاه‌های ملی و سنتی، روح مقدس قهرمانان مقدس صدر اسلام- بویژه «حضرت علی علیه‌السلام» و «امام حسین علیه‌السلام» - و بعد از آن قهرمانان ملی، «شاه‌عباس»، «یعقوب لیث» و دیگر امرای قدرتمند مطرح بوده است و برای گرایشات غربگرا، دانتون و ژاندارک و غیره به عنوان قهرمانان و الگوهای مقاومت جامعه معرفی می‌شدند.
ادامه دارد