تذکر شفاهی رئیس آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا به رئیس‌جمهور منتخب که تا چند روز دیگر رسما وارد کاخ سفید خواهد شد، احتمالات درباره کودتای اطلاعاتی-تبلیغاتی علیه دولت آتی و حتی ترور دونالد ترامپ در ماه‌های آینده را  وارد مراحل جدی‌تری کرد.
به گزارش تسنیم، جان برنان در آخرین روزهای مسؤولیتش در مقر لانگلی در پاسخ به حملات تحقیرآمیز ترامپ به نهادهای اطلاعاتی آمریکا به او هشدار داد که روسیه را تبرئه نکند و مراقب حرف‌هایی که می‌زند باشد.
شاید این نخستین بار در تاریخ آمریکا باشد که رئیس سازمان سیا – سازمانی که  در دهه 1950 بنیان گذاشته شد - چنین بی‌پروا به رئیس‌جمهور ایالات متحده هشدار می‌دهد.
 او یکشنبه در مصاحبه با شبکه فاکس‌نیوز گفت: «ترامپ باید پس از مراسم تحلیف بیش‌ازپیش مراقب اظهاراتی که بیان می‌کند، باشد. بداهه‌گویی چیزی نیست که حافظ منافع امنیت ملی ما باشد. بنابراین وقتی او سخن می‌گوید یا واکنشی نشان می‌دهد، باید از این مساله اطمینان یافت که او متوجه است تأثیر آن بر ایالات‌متحده می‌تواند بسیار عمیق باشد.»
برنان با این استدلال که مساله فراتر از ترامپ و مربوط به ایالات متحده است در حقیقت سعی کرد ترامپ را در مقابل منافع آمریکا معرفی کند. مقام‌های اطلاعاتی آمریکا 21 دی با انتشار گزارشی اعلام کردند روسیه اطلاعات رسواکننده شخصی و مالی درباره ترامپ در اختیار دارد. ترامپ در پی انتشار این گزارش در حساب شخصی خود در شبکه اجتماعی توئیتر نوشت این خبر «جعلی» است و رسانه‌‎ها قصد تخریب سیاسی وی را دارند. وی همچنین سرویس‌های اطلاعاتی این کشور را با آلمان نازی مقایسه کرد. ترامپ گفت: «درز اسناد از سوی نهادهای اطلاعاتی منجر به این شده تا برخی رسانه‌های خبری آمریکایی ادعاهای بی‌پایه و اساسی را منتشر کنند مبنی بر اینکه روسیه اطلاعات رسواکننده‌ای درباره من در اختیار دارد. فکر می‌کنم این شرم‌آور است که نهادهای اطلاعاتی این اجازه را داشته باشند تا هر اطلاعات نادرست و جعلی را منتشر کنند. این شرم‌آور است... این چیزی است که آلمان نازی انجام می‌داد.» جان برنان در مقابل این حملات گفت از اینکه ترامپ نهادهای اطلاعاتی آمریکا را به آلمان نازی تشبیه کرده، خشمگین است:«این مساله که ترامپ به نهادهای اطلاعاتی آمریکا اعتماد ندارد، چه پیامی برای جهان خواهد داشت؟»
در مقابل ترامپ هم علنا رئیس مهم‌ترین دستگاه اطلاعاتی آمریکا را متهم به دسیسه‌چینی علیه خود منتخب کرد. تا آنجا که حافظه یانکی‌ها به یاد دارد، این بی‌سابقه‌ترین درگیری لفظی یک رئیس‌جمهور و یک مقام اطلاعاتی ارشد است که رسانه‌ای می‌شود. جانشین اوباما در کاخ سفید روز یکشنبه در توئیتی با شدیدترین حمله لفظی ممکن در پاسخ به جان برنان نوشت: «اوه! واقعا اینطور است. نمی‌توانستی بدتر از این عمل کنی. فقط به سوریه (خط قرمز)، کریمه، اوکراین و تجهیز و نوسازی سلاح‌های اتمی روسیه نگاه کنید».
اشاره ترامپ به خط قرمز، همان خط قرمزی بود که باراک اوباما در سال 2013 درباره استفاده از سلاح‌های شیمیایی در سوریه کشید؛ خط قرمزی که مخالفان اوباما در آمریکا می‌گویند رئیس‌جمهور این کشور تنها آن را ترسیم کرد و به آن عمل نکرد. ترامپ سپس مستقیما رئیس سازمان سیا طی 4 سال اخیر را متهم به دسیسه‌چینی علیه بالاترین مقام اجرایی کرد و نوشت: «وضعیت خوب نیست. آیا عامل انتشار آن خبر جعلی او بود؟» اشاره ترامپ به «خبر جعلی»، همان خبری است که تارنمای افشاگرانه مشهور «بازفید» درباره او منتشر کرده بود. به نوشته تارنمای «زیروهج» پس از ترور جان‌اف کندی در سال 1962، تاکنون هیچ رئیس‌جمهور ایالات متحده جرات درگیری با سیا و سایر سازمان‌های مخفی آمریکا را آن هم به صورت علنی و پیش از آغاز رسمی دوره صدارتش پیدا نکرده بود. کندی بهای سخنرانی‌اش علیه تندروهای نامریی پشت سر سیا را پرداخت و حالا شاید زمان سقوط هواپیمای ترامپ بر اثر نقص فنی یا بر اثر حمله تروریستی داعش فرا رسیده باشد. تنها باید منتظر ماند و دید آیا «مایک پمپئو»، انتخاب ترامپ برای جایگزینی برنان در کرسی ریاست سازمان سیا، پس از ورود به مقر لانگلی همچنان حامی دیدگاه‌های رئیس‌جمهور جدید باقی خواهد ماند یا خیر؟
مقام‌های اطلاعاتی آمریکا مدعی هستند هکرهای روس سال گذشته با انجام حملات سایبری سعی داشتند بر نتیجه انتخابات ریاست‌‎جمهوری آمریکا تأثیر بگذارند. این در حالی است که مسکو بارها این اتهام را رد و اعلام کرده است واشنگتن باید برای اثبات ادعای خود مدرک ارائه دهد.
ترامپ پس از پیروزی در انتخابات، ادعاهای مطرح‌شده درباره هکرهای روس را مضحک خواند و گفت رقبای دموکراتش سعی دارند با این ادعاها بر شکست انتخاباتی خود سرپوش بگذارند. این در حالی است که وی اخیراً در یک نشست خبری گفت معتقد است روسیه در این حملات سایبری دست داشته است. مقامات اطلاعاتی آمریکا 18 دی نشستی با حضور ترامپ برگزار کردند و اطلاعات مربوط به پرونده دخالت روسیه در انتخابات آمریکا را به وی ارائه دادند. براساس آنچه رسانه‎های ایالات‌متحده گزارش داده‏‌اند، در همین جلسه، اطلاعات شرم‌آوری که مقامات روسیه درباره وی در اختیار دارند، به ترامپ ارائه شده است. در گزارش‎ها آمده است 2 صفحه اطلاعات محرمانه‎ای که به ترامپ و اوباما ارائه شده است، همچنین شامل این اتهام است که در طول مبارزات انتخاباتی ترامپ، ارتباط اطلاعاتی منظمی میان وی و دولت روسیه وجود داشته است.
 

دکتر سیدیاسر  جبرائیلی: چرا برخی کشورها در جهان قادرند ابررایانه تولید کنند و برخی دیگر توان ساخت ابتدایی‌ترین محصولات صنعتی را نیز ندارند و صرفا در ازای فروش منابع و ثروت‌های طبیعی خود و به شرط رضایت دسته اول، می‌توانند مصرف‌کننده این مصنوعات باشند؟ چگونه اقتصاد برخی کشورها «تک‌محصولی» می‌شود و فی‌المثل حتی برای تامین نیازهای اولیه خود، جز فروش نفت و گاز و مواد معدنی‌شان، محصول قابل اعتنای دیگری ندارند؟ چرا این وضعیت، به ندرت تغییر می‌یابد و اغلب، یک وضع مداوم است؟
لیبرال‌های ایرانی پاسخ‌های انحرافی متعددی به این پرسش‌ها داده‌اند. برخی سیاسیون لیبرال، پیشرفته بودن کشورهای صنعتی را ناشی از برتری هوش و استعداد و توانایی ذاتی این جوامع و عقب‌ماندگی دیگران را در ناتوانی و کم‌استعدادی خود آنها دانسته‌اند. سپهبد رزم‌آرا، نخست‌وزیر ایران در زمان محمدرضا شاه پهلوی معتقد بود ایرانی حتی قادر به ساختن لولهنگ (آفتابه گلی) نیست و یک کارخانه سیمان را نمی‌تواند اداره کند. یا مهندس اکبر ترکان، مشاور ارشد آقای حسن روحانی قائل است ایرانی فقط می‌تواند در تولید آبگوشت بزباش رقابت کند. برخی دیگر چون سیدحسن تقی‌زاده، رضاخان پهلوی و محمد خاتمی، قائل به این بوده‌اند که برای رسیدن به توسعه اقتصادی «باید از فرق سر تا ناخن پا فرنگی شد» و «علاوه بر خرد و بینش غرب، باید منش غربی متناسب با این بینش را نیز پذیرفت تا توسعه بیاید» و معمولا نظریات‌شان در تلاش برای برهنگی فرهنگی و لیبرالیزه کردن نظام سیاسی عینیت یافته است. در سوی دیگر، طیف وسیعی از چهره‌های آکادمیک لیبرال قائل به این هستند که رشد و پیشرفت اقتصادی غرب مرهون آزادسازی تجاری- مالی است و ایران نیز باید دست به آزادسازی اقتصاد خود زده و دولت در اقتصاد مداخله نکند. در نهایت لیبرال‌های عامی نیز می‌گویند جهان یک کارخانه بزرگ است که هر کشور و ملتی مامور به تولید کالایی است تا با دیگران مبادله کند و متقابلا نیازهای یکدیگر را برطرف کنند؛ سهم غربی‌ها در این کارخانه، فناوری و سهم ما، تولید نفت و گاز است و لذا به امور دیگر نیازی نیست و نباید بپردازیم.
اما تدقیق در تاریخ و مسیر پیشرفت کشورهای صنعتی به ما می‌گوید همه این بافته‌ها افسانه است. در تمام این ادعاها عامدانه یا جاهلانه از نقشی که «دسترسی و تسلط بر بازار» در پیشرفت صنعتی دسته‌ای از کشورها و «محرومیت از بازار» در عقب‌راندگی و عقب‌ماندگی جمعی دیگر ایفا کرده، غفلت شده است. اهمیت بازار از یکسو در این است که حیات و ممات صنایع به دسترسی به آن بستگی دارد و اگر تولیدکننده‌ای نتواند تولیدات خود را در بازار به فروش برساند، ورشکستگی فرجام محتوم او است و از سوی دیگر، اگر دولت به صورت هوشمند، دست به گسترش جغرافیایی بازار برای تولیدکننده داخلی بزند و در مقابل، الزاماتی را در رابطه با کیفیت، فناوری و تعهدات ملی بر آن تحمیل کند، تولیدکننده می‌تواند با انباشت سرمایه حاصل از فروش بیشتر(صرفه ناشی از مقیاس)، فرآیند ارتقای فناوری و کیفیت را تسریع بخشد و کشور مادر را از مزایای این ارتقا بهره‌مند کند.
به گواه تاریخ، کشورهای پیشرفته غربی، در مراحل اولیه توسعه خود با تمام توان از بازار داخلی برابر کالاهای خارجی حراست و حفاظت کرده‌اند تا در انحصار تولیدکنندگان داخلی باشد. پس از پیشرفته شدن و آزادسازی تجاری نیز هرگاه دیده‌اند صنایع داخلی توان رقابت با کالای خارجی را ندارند و تولید داخلی متضرر می‌شود، به انواع محدودیت‌های تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای متوسل شده‌اند تا از بازار خود برای تولیدات داخلی صیانت کنند. سیاست غربی‌ها در حمایت از تولید داخلی به صیانت از بازار محدود نشده و در مراحل اولیه پیشرفت به شکلی و پس از پیشرفته‌شدن نیز به گونه‌ای دیگر، شاهد تلاش این کشورها برای گسترش جغرافیایی بازار- فتح بازارهای خارجی برای تولیدات داخلی- هستیم.
با تمرکز بر مساله «صیانت از بازار»، می‌توان تاریخ اقتصاد سیاسی کشورهای پیشرفته را به 2 دوره صیانت سنتی و صیانت مدرن از بازار تقسیم کرد. علاوه بر این، می‌توان 2 دوره بازارگشایی سنتی و بازارگشایی مدرن را نیز در تاریخ شناسایی کرد که کاملا با نوع سیاست صیانتی، تلاقی و تناسب دارد. یعنی دوره صیانت سنتی با بازارگشایی سنتی و دوره صیانت مدرن با بازارگشایی مدرن متلاقی است.
1- صیانت سنتی از بازار و بازارگشایی سنتی
صیانت سنتی از بازار برای تولیدکنندگان داخلی عمدتا ناظر به اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های تعرفه‌ای و تجاری است. در این دوره، کشورها یا تعرفه‌های سنگین برای واردات کالاهای خارجی وضع می‌کردند تا قیمت واردات افزایش یافته، خرید آن کالاها برای مصرف‌کنندگان داخلی مقرون به صرفه نباشد و طبیعتا به سمت خرید کالای داخلی هدایت شوند،‌ یا اساسا قوانینی برای ممنوعیت تجارت‌های خاص به نفع صنایع داخلی اعمال می‌کردند.
انگلیس تا سال 1845 بیشترین سطح تعرفه گمرکی را در کل اروپا داشت و اجازه نداد بازار داخلی‌اش در اختیار تولیدکنندگان خارجی قرار گیرد. امروز در قرن 21، روزنامه انگلیسی گاردین ابایی ندارد از اینکه آشکارا بنویسد: ‌«یک چیز درباره تاریخ تجارت کاملا روشن است؛‌ حمایت از تولید داخلی شما را ثروتمند می‌کند. انقلاب صنعتی برآمده از حمایت‌گرایی بود. برای مثال، سال 1699 ما واردات پشم از ایرلند را ممنوع کردیم؛ در 1700‌ واردات کتان از هند را منع کردیم. برای حمایت از صنایع نوزاد خود،‌ ما تقریبا بر واردات همه کالاهای صنعتی،‌ تعرفه‌های وحشیانه‌ای را وضع کردیم».(1) انگلیس تبدیل به بزرگ‌ترین قدرت دریایی جهان در قرون 18 و 19 شد به این دلیل که از همه ابزارهای ممکن برای حمایت از صنعت کشتی‌سازی و مهندسی دریایی خود بهره برد. این ایام که مدیران صنعت کشتی‌سازی ایران به دلیل واگذاری پروژه‌های کشتی‌سازی به بیگانگان توسط دولت یازدهم، در مقابل دوربین اشک می‌ریزند، بازخوانی این واقعیات تاریخی ضروری و آموزنده است که انگلیس نه‌تنها کشتی وارد نکرد، بلکه تجارت هر کشور دیگری با انگلیس را مشروط به استفاده از کشتی انگلیسی کرد. برای نمونه،‌ سال 1651 با تصویب قانون دریانوردی مقرر کردند تمام کالاهایی که به انگلستان وارد می‌شود، صرفا با کشتی انگلیسی حمل و همچنین تمام تجارت میان انگلستان و مستعمرات، منحصرا با کشتی‌های انگلیسی انجام شود. 12 سال بعد این قانون را توسعه دادند و صادرات تمام مستعمرات به اروپا را نیز مشروط به استفاده از کشتی‌های انگلیسی کردند.
در آمریکا نیز اساسا جرقه جنگ انقلابی آمریکا(American Revolutionary War) که منجر به استقلال ایالات آمریکای شمالی از استعمار انگلیس و تشکیل ایالات متحده آمریکا شد، با قیام برای صیانت از بازار داخلی در مقابل کالاهای انگلیسی آغاز شد. 16 دسامبر 1773 بومیان آمریکایی در دفاع از چایکاران داخلی، به کشتی حامل چای کمپانی هند شرقی در بندر بوستون یورش بردند. کارتن‌های چای را به دریا ریختند و کشتی را غرق کردند. این رویداد که به «جنبش چای» موسوم شد، طی چند سال اوج گرفت و جنگ انقلابی آمریکا در سال 1775 میان 13 ایالت آمریکای شمالی و انگلیس را رقم زد. اینگونه بود که در نهایت چهارم جولای 1776 این 13 ایالت پیروز شده و از امپراتوری بریتانیا اعلام استقلال کردند.
پس از تشکیل نخستین دولت ایالات متحده آمریکا،‌ «الکساندر همیلتون» به عنوان یکی از بنیانگذاران ایالات متحده بر کرسی وزارت خزانه‌داری تکیه زد و مامور تهیه گزارشی درباره وضعیت اقتصادی آمریکا شد. حاصل کار او پنجم دسامبر 1791 در گزارشی با عنوان «گزارش مصنوعات» (Report on Manufactures) منتشر شد که قلب گزارش، این پاراگراف است: «صنایع نوتاسیس باید از رقابت و تهاجم تولیدکنندگان خارجی محافظت شوند. تا وقتی کارخانجات داخلی بزرگ و قوی شوند، دولت باید با افزایش حقوق گمرکی از آنها حمایت کند. زمانی که صنعت داخلی توسعه کافی یافت، هزینه متوسط تولیدات پایین آمد و تولیدکنندگان از صرفه‌های ناشی از مقیاس برخوردار شدند، دولت می‌تواند در آن بخش، تجارت آزاد پیشه کند تا بر اثر رقابت میان تولیدکنندگان داخلی و خارجی، قیمت‌ها پایین بیاید و قیمت اجناس و خدمات بالا برود».(2) همیلتون معتقد بود: «نه‌تنها ثروت، بلکه استقلال و امنیت یک کشور در گرو موفقیت تولیدکنندگان آن است... استقلال سیاسی آمریکا نمی‌تواند بدون استقلال اقتصادی حاصل شود».(3)  نخستین موج حمایت‌گرایی گسترده از تولیدات آمریکایی، سال 1828 آغاز شد و میانگین تعرفه‌ها به 49 درصد افزایش یافت و در دهه‌های بعد، این سیاست به صورت جدی دنبال شد تا هدف ترسیم شده همیلتون محقق شود. «پاتریک بوکانان»، مورخ شهیر اقتصاد سیاسی درباره تاریخ پیشرفت آمریکا می‌نویسد:‌ «ایالات متحده پشت دیوار تعرفه‌ای ساخته شده توسط جورج واشنگتن، همیلتون، لینکلن و رؤسای‌جمهور جمهوری‌خواهی که این کار را تداوم دادند، صرفا طی یک قرن از یک جمهوی ساحلی ارضی به بزرگ‌ترین قدرت صنعتی جهان تبدیل شد. چنین سیاست موفقی به حمایت‌گرایی از تولیدات داخلی معروف است که امروز ناپسند قلمداد می‌شود».
مصادیق و شواهدی اینچنین درباره تاریخ اقتصاد سیاسی کشورهای پیشرفته امروزی فراوان است و کتاب‌ها در این‌باره نوشته شده و می‌تواند نوشته شود،‌ به گونه‌ای که هیچ کشور پیشرفته امروزی را نمی‌توان نام برد که پیشرفت خود را مدیون حمایت هوشمند از تولیدات داخلی خود نباشد.
در کنار صیانت سنتی از بازار، ما شاهد یک دوره بازارگشایی سنتی توسط بسیاری از کشورهای پیشرفته امروزی نیز هستیم. انگلیس، هلند، فرانسه، آلمان، ایتالیا،‌ پرتغال، اسپانیا، دانمارک و... در دوران موسوم به استعمار کهنه در قرون 16 و 17، پس از اشغال مستقیم یک مستعمره، اولین نهادی که به تصرف خود درمی‌آوردند، بازار آن مستعمره بود. مشهور است کمپانی هند شرقی سال 1717 یک فرمان سلطنتی از فرمانروای گورکانی در هند دریافت کرد که این کمپانی را از پرداخت عوارض واردات کالا به بنگال معاف می‌کرد. اینگونه بود که بنگال، قلب صنعت نساجی هند که باعث شده بود این کشور 23 درصد منسوجات جهان را تولید و به اروپا و آفریقا و آسیا صادر کند، ویران شد. سال 1757(دقیقا در عرض 40 سال) انگلیس کنترل بنگال را کاملا به دست گرفت و این «صنعت‌زدایی» تحمیل شده به هند، شهرهای سابقا ثروتمند این کشور را تبدیل به ویرانه‌های فقر کرد.
استعمارگران تقریبا به هر کشوری پا گذاشتند، یکی از نخستین گام‌های‌شان تحمیل تعرفه‌های پایین برای صادرات کالاهای خود به بازار آن بود. وقتی صنایع کشور مستعمره به سبب تقدیم بازارش به بیگانه، به نابودی کشیده می‌شد، آن کشور طبیعتا مجبور بود کالاهای مورد نیاز خود را وارد کند و برای این واردات، لاجرم باید کالایی صادر می‌کرد که در بازار خارجی تقاضا داشت و آن چیزی نبود جز مواد خام و معدنی که استعمارگر برای تولید مصنوعات صنعتی نیازمند بود. اینگونه بود که اقتصاد برخی کشورها در جهان تک‌محصولی شد. در این میان، چون خریدار نیز محدود بود و اصطلاحا انحصار داشت، قیمت نیز توسط او تعیین می‌شد و اینگونه بود که باارزش‌ترین دارایی‌های ملت‌ها به ثمن بخس به تاراج رفت. ماجرا به صادرات مواد خام و واردات کالاهای صنعتی متوقف نشد. این روند یک چرخه وابستگی و عقب‌ماندگی در کشورهای مستعمره ایجاد و در مقابل، استعمارگران را روز به روز توانگرتر و ثروتمندتر کرد.
مع‌الاسف، پایه‌های صنعت‌زدایی از ایران و سوق یافتن کشور ما به سمت اقتصاد تک‌محصولی نیز در عصر قاجار به همین سیاق گذاشته شد. با انعقاد عهدنامه‌های گلستان و ترکمنچای با روسیه و عهدنامه تجاری با انگلیس، تعرفه‌هایی در حد 5، 3 و
5/1 درصد بر ایران تحمیل شد. کشورهای دیگر نیز با استناد به اصل کامله‌الوداد، خواستار همین میزان تعرفه برای صادرات کالاهای خود به ایران شدند و در زمان اندکی بازار ما به تصرف خارجی‌ها درآمد؛ توازن تجاری ایران و بیگانگان برهم خورد، سیل کالاهای اروپایی روانه ایران شد و صنایع داخلی ما را فلج کرد.
از جمله نخستین صنایعی که در ایران شکل گرفته بود، صنعت نساجی بود که در زمان سلطنت «ناصرالدین شاه» با تاسیس کارخانه‌ای توسط «مرتضی قلی‌خان صنیع‌الدوله» در خیابان لاله‌زار آغاز شد اما پیرو قراردادهای تحمیلی و حذف حقوق گمرکی، منسوجات انگلیسی با تعرفه‌های پایین به بازار ایران سرازیر شد و در عرض 2 سال، ‌کارخانه صنیع‌الدوله را به تعطیلی کشاند.
امتیاز بانک شاهنشاهی، بانک استقراضی، تلگراف هند و اروپا، کشتیرانی در کارون، تأسیس قزاقخانه، شیلات خزر، انحصار دخانیات و... عمدتاً به روس و انگلیس اعطا شد و ایران را تا مرز استعمار کامل پیش برد. اگر در این دوره شاهد قیام علما علیه امتیازات استعماری به بیگانگان هستیم و فی‌المثل آیت‌الله العظمی میرزای‌شیرازی در واکنش به واگذاری امتیاز توتون و تنباکو به انگلیس، استعمال دخانیات را در حکم محاربه با امام زمان(عج)‌ می‌داند،‌ از این روست که علما خطر استعمارزدگی کشور را حس کرده‌اند و نسبت به عواقب آن واقفند. هرچند امتیاز تنباکو پیرو فتوای میرزای‌شیرازی لغو شد‌ اما اسلام خارج از ساختار قدرت قرار داشت و آنگونه که در شرایط حاکمیت سیاسی می‌تواند- جز در مواردی اینگونه معدود- نتوانست از منابع کشور صیانت کرده و پروژه پیشرفت را در ایران آغاز کند.
پیرو تسلط بیگانگان بر بازار ایران و نابودی صنایع داخلی، ابتدا با خروج نقدینه و مسکوکات طلا، ‌نقره و جواهرات، منابع مالی واردات تامین می‌شد اما با کاهش شدید آنها کشور تا آستانه اِفلاس پیش رفت. تحلیل قدرت تولید،‌ طبیعتا افت شدید ارزش پول ایران را نیز در پی داشت. تومان ایران که در زمان شاه‌طهماسب صفوی 10 برابر پوند انگلیس بود، در زمان فتحعلی‌شاه و محمدشاه قاجار 2 برابر پوند شد و اواخر دوره قاجار یعنی زمان مظفرالدین شاه، هر تومان یک‌پنجم
پوند بود.
وقتی حکومت ایران به دست دیکتاتورهای دست‌نشانده پهلوی می‌افتد، شاهد گذار از استعمار کهنه به استعمار نو هستیم، یعنی اگر در دوران قاجار استعمارگران با حمله و سلطه نظامی، مصنوعات خود را به بازار ایران تحمیل کرده و خزانه قاجار را خالی می‌کردند، در دوران پهلوی صاحب یک همکار و شریک در ایران شدند و همان روند استعماری را ادامه دادند، منتها در دوره پهلوی و استعمار نو، خزاین نفتی ایران جای مسکوکات و جواهرات را گرفت؛ نفت صادر و همه مایحتاج ایران وارد شد.
انقلاب اسلامی و عینیت یافتن اسلام سیاسی در ساختار قدرت، ایران را از این وضع خارج کرد. رویکرد انقلاب اسلامی به پیشرفت از یکسو و وقوع جنگ تحمیلی و اعمال تحریم‌های گسترده از سوی دیگر، روند صنعت‌زدایی استعماری
(De Industrialization) در ایران را متوقف کرد و به‌رغم شرایط جنگی، روند صنعتی شدن آغاز شد. امروز تنها بعد از 38 سال، وضع ایران با کشورهای همسطح و همنوع خود در دوره پهلوی به هیچ‌وجه قابل مقایسه نیست. عضویت در باشگاه فناوری هسته‌ای جهان، رتبه اول فناوری هوا و فضا در منطقه غرب آسیا و رتبه 19 در جهان، رتبه اول بیوتکنولوژی در میان کشورهای اسلامی و رتبه 23 جهان، رتبه اول علم شیمی در منطقه و رتبه 13 جهان، رتبه ششم نانوفناوری در جهان، قدرت نظامی و موشکی کم‌نظیر و دستاوردهای متعدد در حوزه اختراعات و اکتشافات، ایران را تبدیل به یک قدرت علمی، اقتصادی و نظامی کرده است.
امروز استعمار کهنه تقریبا وجود ندارد، یعنی مستعمره‌ای را نمی‌توان شناسایی کرد که توسط حاکم نظامی منصوب دولت استعمارگر اداره شود. استعمار نو در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تداوم دارد. دیکتاتورهای دست‌نشانده عربی نقش همان حکام نظامی در عصر استعمار کهنه را ایفا می‌کنند؛ بازارشان در تسخیر بیگانگان است و نفت می‌فروشند و همه مایحتاج‌شان را وارد می‌کنند. نفت که تمام شد، دقیقا مانند زمانی که خزانه قاجار خالی شد، کشور دچار قحطی و افلاس خواهد شد.
اما نوع جدیدی از استعمار برای تسخیر بازار و بلعیدن منابع کشورها نیز وجود دارد که عاملان واسط آن، نه حاکمان نظامی و نه دیکتاتورهای دست‌نشانده و همکار که «نخبگان فراملیتی نئولیبرال» هستند. این نوع استعمار، «استعمار فرانو»‌ نام دارد و همه کشورهای مستقل از جمله ایران را بویژه با توجه به دوره پسابرجام و حاکمیت جریان لیبرال بر قوه مجریه، به صورت جدی تهدید می‌کند. در ادامه و در بحث بازارگشایی مدرن، به این تهدید که انگیزه اصلی نگارش مقاله حاضر است، خواهیم پرداخت.
2- صیانت مدرن از بازار/ بازارگشایی مدرن
یکی از ویژگی‌های مهم عصر استعمار فرانو این است که استعمارگر در این مقطع، مراحل توسعه را پشت سر گذاشته و به پیشرفت رسیده است. این مزیت، یک امکان مهم به این کشورها داده و آن اینکه برای تسلط بر بازار جهانی، نه لزوما نیاز به اشغال کشورها دارند و نه حتی وجود دیکتاتورهای شریک.
استعمارگران پس از طی مراحل توسعه، زمانی که مطمئن شدند دیگران حتی اگر بتوانند در بازار آنها حضور یابند، توان رقابت با محصولات آنها را ندارند، ادعای غلط بودن مسیر گذشته خود را مطرح کرده و خواستار آزادسازی تجاری و توقف حمایت‌گرایی از تولید داخلی در جهان شدند. گفتند حق مصرف‌کننده است که جنس ارزان و با کیفیت مصرف کند؛ چرا دولت‌ها با حمایت از تولید داخلی اجازه مصرف تولیدات ارزان و باکیفیت خارجی را به مردم خود نمی‌دهند؟ این بود که انگلیس از 1815 و آمریکا از 1914 پرچم حمایت از «تجارت آزاد» را برافراشتند. ادبیات دانشگاهی انبوهی در ذم حمایت‌گرایی و مدح تجارت آزاد تولید کردند. نخبگان کشورهای عقب‌مانده را در دانشگاه‌های خود پذیرفتند و مغز آنها را چنان شست‌و‌شو دادند که وقتی بازمی‌گردند، مبلغ و مجری تجارت‌آزاد در کشورهای خود شوند. این، آغاز دوره «استعمار فرانو» بود. دوره‌ای که در آن، بازار کشورها نه به وسیله حاکمان نظامی و نه به واسطه دیکتاتورهای دست‌نشانده، که به دست نخبگان روشنفکر غربزده که عمدتا تحصیلکردگان غرب بودند، توسط استعمارگران فتح می‌شد.
«فریدریش لیست»، اقتصاددان مکتب تاریخی آلمان در رابطه با سینه‌چاک کردن انگلیس برای «تجارت آزاد» نکته جالبی دارد. او می‌گوید انگلستان پس از بالا رفتن از نردبان سیاست‌های حمایتی، چون منافعش ایجاب می‌کرد مانع طی شدن همین مسیر توسط دیگر کشورها شود، با «استدلال علمی واژگون» و نیز حتی استفاده از قدرت نظامی، کشورهای دیگر را وادار به گشایش دروازه‌های اقتصادی خود به روی کالاهای صنعتی انگلستان می‌کرد: «هر ملتی که از طریق اعمال محدودیت‌ها و اتخاذ سیاست‌های حمایتی، قدرت صنعتی و کشتیرانی خود را به درجه‌ای از توسعه افزایش داده باشد که هیچ ملت دیگری نتواند با او رقابت آزاد کند، نمی‌تواند خردمندانه‌تر از این عمل کند که نردبان‌ها را برای رقبایش واژگون و ملل دیگر را درباره منافع تجارت آزاد موعظه کند و در این‌باره که پیش از این مسیر خطا را می‌رفته و اکنون برای نخستین‌بار حقیقت را کشف کرده، داد سخن سر دهد».
اغراق درباره مزیت‌های تجارت آزاد در قرن 19 و بویژه اوایل قرن 20 در آمریکا و بریتانیا به اوج خود رسید به طوری که سیاستمدارانی چون «کوردل‌هال» به تبعیت از «جان استوارت میل» حتی بر این نظریه اصرار کردند که تجارت آزاد موجب تثبیت «صلح بین‌المللی» خواهد شد و «وودرو ویلسون»(رئیس‌جمهور وقت آمریکا) نیز با همین استدلال بر ضرورت از میان رفتن همه موانع تجارت آزاد در اعلامیه 14 ماده‌ای خود  تاکید کرد.
با پایان جنگ دوم جهانی، آمریکا به عنوان تنها قدرت اقتصادی آسیب‌ندیده از جنگ، حمایت از تجارت آزاد را در دستور کار خود قرار داد و بانی موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) شد که بعدها (سال 1995) به سازمان تجارت جهانی بدل شد.
نهادینه شدن تجارت آزاد در قرن بیستم، روند توسعه در کشورهای غربی و روند عقب‌ماندگی در کشورهای عقب‌رانده شده را تثبیت کرد. پیشرفته‌ها روز به روز پیشرفته‌تر شدند و به سبب تسلط بر بازار دیگران، صنایع نوپای آنها را نابود کرده و به هیچ صنعت جدیدی اجازه ظهور ندادند. وضع امروز ونزوئلا فرجام کشوری است که سیاستمداران غربزده و غربگرایش با آزادسازی تجاری- مالی، کشور را تبدیل به یک بازار بزرگ برای غرب بویژه آمریکا کردند. صنایع موجودشان نابود شد و سلطه کالای خارجی بر بازار، به هیچ صنعتی ولو با تکنولوژی پایین اجازه سربرآوردن نداد. نفت فروختند و همه مایحتاج‌شان حتی غذا را وارد کردند. ونزوئلا با واگذاری بازار خود به بیگانگان،‌ تبدیل به یک مستعمره فرانو شده و به همان فرجامی رسید که در دوران استعمار کهنه،‌ بنگال رسیده بود؛ کشوری که در دهه 1950 بیش از 50 درصد تولید ناخالص داخلی‌اش از محل شیلات و کشاورزی بود،‌ امروز با بحران امنیت غذایی مواجه است.
برخلاف ونزوئلا و کشورهای بسیاری چون ونزوئلا که از ابتدای تشکیل WTO به آن پیوستند و درهای بازار خود را به روی غرب گشودند، برخی کشورها چون چین و روسیه تا زمانی که قدرت رقابت نیافتند، به سازمان تجارت جهانی نپیوستند و شعار فریبنده آزادی اغوای‌شان نکرد. در ایران نیز یکی از آمال و آرزوهای لیبرال‌ها پیوستن به WTO بود و هرگاه بر قوه مجریه حاکم شدند، ‌حاضر شدند حتی به غرب باج دهند تا به این سازمان بپیوندند که خوشبختانه نتوانستند.
غربی‌ها اما به‌رغم تبلیغ و ترویج آزادی تجارت، هرجا دیدند تولیدکننده غربی توان رقابت با محصول خارجی را ندارد و از این آزادی متضرر می‌شود، به روش‌های گوناگون متوسل شدند تا اجازه ورود کالای خارجی به بازار خود را ندهند. آکسفام که کنفدراسیونی متشکل از سازمان‌های خیریه 15 کشور برای مبارزه با فقر در جهان بوده  و در 90 کشور مختلف دارای دفتر نمایندگی است، در گزارش سال 2002 خود با عنوان «قوانین معیوب و استانداردهای دوگانه» با استناد به آمارهای رسمی، اتحادیه اروپایی را در صدر آنچه «لیست ریاکاری» درباره«جانبداری از تجارت آزاد» نامیده قرار داد و جایگاه دوم این فهرست را نیز به ایالات متحده آمریکا اختصاص داد. آمارهای گردآوری شده توسط آکسفام حکایت از آن دارند که از سال 1995 به بعد(یعنی از زمان تاسیس WTO) بر اثر اعمال محدودیت‌های غیرتعرفه‌ای گوناگون، دسترسی اکثر تولیدکنندگان جهان سومی به بازارهای اروپایی و آمریکایی به رغم کاهش ظاهری تعرفه‌ها نه فقط ساده‌تر از قبل نشده، بلکه 76 درصد دشوارتر از گذشته شده است. مثال‌ها و شواهد فراوانی درباره نحوه دشوارسازی دسترسی به بازار غرب وجود دارد که راقم این سطور در نوشته‌های دیگر مفصل به آنها پرداخته است اما امروز آمریکا بعد از یک قرن بهره‌مندی از منافع تجارت آزاد، وقتی می‌بیند دیگر این رویکرد منافع ملی‌اش را تامین نمی‌کند، براحتی و آشکارا در حال کنار گذاشتن آن است. سخنان «دونالد ترامپ» علیه تجارت آزاد از جمله اینکه آمریکا از WTO خارج خواهد شد را نباید ساده‌انگارانه یک تحلیل و رویکرد شخصی قلمداد کرد. سند استراتژی امنیت ملی آمریکا برای قرن 21 که سال 2001 منتشر شد، به صراحت پیش‌بینی می‌کند «آمریکا اساسنامه سازمان تجارت جهانی را کنار خواهد گذاشت».
در این میان مصیبت بزرگ این است که در زمانی که پرچمداران تجارت آزاد دیگر آن را به نفع خود نمی‌بینند و قصد کنارگذاشتنش را دارند، لیبرال‌های ایرانی یا به سبب کوری ناشی از عشق به سر تا پا غربی‌شدن، یا به سبب رسوب ذهنی آنچه دهه‌ها پیش در غرب به نام علم به خوردشان داده‌اند، همچنان به تجارت آزاد وفادارند و حمایت از تولید داخلی را گناه بزرگی می‌دانند. امروز در ایران نه حاکم نظامی غربی و نه دیکتاتور پهلوی؛ ‌که وزیر لیبرال و مستعمره فکری است که به نام تجارت آزاد، بازار ایران را تقدیم بیگانه می‌کند و می‌گوید مزیت ما در نفت است و باید نفت بفروشیم و همه چیز را وارد کنیم.
اگر می‌بینیم آقای «محمد نهاوندیان»، رئیس دفتر آقای روحانی می‌گوید باید منافع شرکت‌های غربی در ایران را به قدری زیاد کرد که اگر دولت‌های غربی خواستند ما را تحریم کنند، این شرکت‌ها در مقابل‌شان بایستند‌ و اگر می‌بینیم آقای «حسام‌الدین آشنا»، رئیس مرکز «بررسی‌های استراتژیک» ریاست‌جمهوری دولت آقای روحانی می‌گوید با خرید ایرباس، ایران یک خریدار حرفه‌ای شده و فضای امنیتی حول ایران شکسته است، نباید خیال کرد این گفته‌ها حاصل یک «بررسی استراتژیک» است؛ به نظر می‌رسد آنها فریفته شعارهای یک قرن پیش کوردل هال و وودرو ویلسون و جان استوارت میل درباره نقش آزادی تجارت در صلح بین‌المللی شده‌اند و باورشان شده است.
این ساده‌لوحی اما بی‌هزینه نیست؛ این فریفتگی در حال تبدیل کردن ایران به یک «مستعمره فرانو» است. دولت آقای روحانی با واگذاری گسترده و بی‌سابقه بازار ایران به غرب، مسیر ونزوئلای قرن بیستم را در پیش گرفته است. درست است آمریکا به ونزوئلا حمله نظامی نکرده ‌اما به اهداف حمله نظامی دست یافته است. نفتش را می‌برد و کالاهای خود را در بازار ونزوئلا به فروش می‌رساند. جنگ قرار بود چه بلایی بر سر ونزوئلا بیاورد که امروز آزادسازی تجاری نیاورده است؟‌
می‌توان تومار طویلی از ستاندن مگاپروژه‌های داخلی از پیمانکاران ایرانی و سپردن آنها به بیگانگان در دوران پسابرجام تهیه کرد؛ از پروژه‌های نفتی تا راهسازی و کشتی‌سازی و صنعت تا آشپزی در حال واگذاری به بیگانگان است. از آن سو غربی‌ها به صراحت می‌گویند در دوره پسابرجام، ایران یک بازار نوظهور(Emerging Market) است که باید آن را تسخیر کرد. سند راهبردی اتحادیه اروپایی و گزارش وزارت تجارت انگلیس به صراحت ایران را بازار هدف ذکر می‌کنند. واردات از اروپا در مدت یک سال پس از برجام 40 درصد افزایش یافته و تراز تجاری ایران با اروپا منفی 900 میلیون دلار تغییر کرده است. نفت خام صادر کرده‌ایم و از این قاره عمدتا کالاهای مصرفی و گندم و ذرت و دانه سویا وارد کرده‌ایم.
هشدار باید داد که اگر این روند ادامه یابد، اگر ‌صنایع ایران تعطیل شده و بازار ایران جولانگاه بیگانگان شود، روشن نیست وقتی نفت تمام شد یا قیمتش را کاهش دادند،‌ «تولیدکننده ایرانی زمین‌خورده»‌ چه مدت زمان نیاز دارد به توانمندی امروز خود بازگردد؟ مستعمره‌های فکری که می‌گویند برنج خارجی 3برابر از برنج ایرانی ارزان‌تر است، ‌خودکفایی مزخرف است و باید برنج را وارد کرد، وقتی نفت تمام شد و واردات، زمین شالیکار ایرانی را بایر کرد، آیا عمرشان به دنیا خواهد بود که بابت قحطی، محاکمه شوند؟‌ اگر کارخانه‌های ایرانی تعطیل می‌شوند و در مقابل، کارخانه‌های غربی رونق می‌گیرند و روز به روز به سبب انباشت سرمایه پیشرفته‌تر می‌شوند، وقتی نفت تمام شد، ایران پولی برای واردات نداشت و خواستیم خودمان تولید کنیم، چه مدت زمانی لازم است تا شکاف فناوری ایجاد شده پر شود؟‌
ما نمی‌گوییم باید دور کشور حصار کشید و هیچ چیز وارد نکرد، سخن ما خطاب به لیبرال‌های ایرانی این است: اگر ظرفیت نیروی انسانی کشور را به قدری در فناوری‌های بالا (High-Tech) به کار گرفته‌اید که نیروی انسانی کافی برای تولید خلال دندان و انجام آشپزی ندارید، حتما خلال دندان و آشپز را وارد کنید و وقت نیروی انسانی ما را در این امور تلف نکنید اما اگر جوانان شما بیکارند و نفت را مفت می‌فروشید تا خلال دندان وارد کنید، حتما خلال دندان هم باید در کشور تولید شود؛‌ چه رسد به اینکه با واردات و واگذاری پروژه‌ها به بیگانگان، شرکت‌های عظیم صنعتی ما به تعطیلی کشانده شود.
رویکرد مستعمره‌سازی ایران با واگذاری گسترده بازار تولید و خدمات کشور به بیگانگان، باید متوقف شود. توانمندی‌هایی که به لطف جمهوری اسلامی و استقلال و آزادی از قید استعمار، در کشور شکوفا شد،‌ امروز نیازمند تقویت است و به تعطیلی کشاندن آن، قطعا خیانت است.
در نهایت باید گفت استعمار فرانو یک ابزار براندازی فرانو نیز هست. غرب با تحریم‌ها قصد داشت اقتصاد ایران را فلج کند اما نتوانست. ایران زخمی شد اما زمین نخورد. امروز با تسلط بر بازار ایران و از دور خارج کردن و به تعطیلی کشاندن صنایع کشور، می‌خواهند بلایی بر سر ایران بیاورند که با تحریم‌ها نتوانستند. حاکمیت بر اقتصاد، شرط لازم حاکمیت سیاسی است. اگر شرکت‌های غربی بر اقتصاد ایران مسلط شدند،‌ امنیت ما را «تامین» نخواهند کرد، بلکه سیاست ما را «تعیین» خواهند کرد.
----------------------------------
پی‌نوشت
1-Https://Www.Theguardian. Com/Commentisfree/2008/Sep/09/Eu.Globaleconomy
2-Http://Www.Constitution .Org /Ah/Rpt_Manufactures.Pdf
3-Where The Right Went Wrong, By Pat Buchanan, P.153 , Sep 1, 2004

گروه اقتصادی: نتیجه برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌ها و ساعت‌ها جلسات مسؤولان بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار در دولت یازدهم برای ساماندهی تعاونی‌ها و موسسات اعتباری فقط یک چیز بوده است: سرگردانی سپرده‌گذاران! به گزارش «وطن‌امروز» از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم، سیف به عنوان فرمانده بزرگ‌ترین نهاد سیاست‌گذار پولی و بانکی کشور موضوع ساماندهی موسسات اعتباری و بازار غیرمتشکل پولی را به عنوان یکی از محورهای کار خود قرار داد اما روش ساماندهی دولت موجب شده صدها هزار سپرده‌گذار سرگردان شوند و روزها و شب‌ها مقابل بانک مرکزی یا دفاتر مرکزی موسسات متبوع خود تجمع کنند. دولت برای ساماندهی موسسات اعتباری غیرمجاز هیچ راهی جز انحلال و سرگردانی سپرده‌گذاران پیدا نکرد و مردمی که 10 سال با یک موسسه اعتباری کار می‌کردند و آن موسسه حتی در رسانه‌ها تبلیغات داشت به یکباره متوجه شدند آن موسسه غیرمجاز و از پرداخت پول مردم عاجز است. موسسه اعتباری ثامن‌الحجج  و تعاونی میزان 2 نمونه بارز است و دولت به جای اینکه این موسسات را ادغام کند تا پرداخت وجوه مردم تسریع یابد این موسسات و تعاونی‌ها را منحل اعلام کرد. دولت برای ساماندهی زور هم می‌گوید و برای پرداخت بخشی از طلب سپرده‌گذاران آنها را مجبور می‌کند زیر برگه‌ای را امضا کنند که در آن سپرده‌گذاران اعتراف می‌کنند مسؤولیت باز کردن حساب در موسسه غیرمجاز یادشده را می‌پذیرند! سپرده‌گذاران ثامن‌الحجج اگر این برگه را که به اعتراف‌نامه شبیه است، امضا نکنند نمی‌توانند بخش کوچک سپرده‌های خود را دریافت کنند. سپرده‌گذاران معتقد هستند این موسسه دارای مجوز بوده  اگرنه 10 سال نمی‌توانسته بدون مجوز فعالیت کند و چگونه بعد از تغییر دولت‌ به یکباره غیرمجاز می‌شود. بهانه بانک مرکزی برای سرگردانی ثامن‌الحججی‌ها این بوده که مردم نباید در موسسات غیرمجاز سپرده‌گذاری کنند و باید ریسک این مساله را بپذیرند اما تجمع دیروز سپرده‌گذاران موسسه اعتباری کاسپین مقابل بانک مرکزی و تجمع روز یکشنبه مقابل ساختمان کاسپین با تجمعات دیگر یک فرق اساسی داشت و آن اینکه سپرده‌گذاران موسسه‌ای به مشکل برخورده‌اند که از بانک مرکزی مجوز داشته و بانک مرکزی دیگر نمی‌تواند ادعا کند مردم باید ریسک سپرده‌گذاری در غیرمجازها را بپذیرد.
آیا این بار هم مردم مقصرند؟
چندین سال است که بحران موسسات غیرمجاز در کشور بروز کرده و هنوز هم این داستان با میزان و ثامن‌الحجج ادامه دارد. این دو موسسه به قول بانک مرکزی و مسؤولان غیر مجاز بودند و مردم هم نباید در این موسسات سرمایه‌گذاری می‌کردند. این سخن کاملا درست است. حداقل در 2 سال اخیر چندین بار بانک مرکزی اعلام کرده مردم از سپرده‌گذاری در موسسات فاقد مجوز پرهیز کنند که بانک مرکزی قبول مسؤولیت نمی‌کند.در موضوع میزان و ثامن‌الحجج دانسته یا ندانسته مردم اشتباه کردند و تاوان این اشتباه خود را با معطلی چندین ماهه و کسر سود و دردسر‌های رفتن و آمدن پس دادند. با اطلاع‌رسانی‌های صورت گرفته مردم مجاب شده‌اند دیگر در موسسات غیرمجاز پول به امانت نگذارند و این رویه را می‌توان در ورود سرمایه‌های خرد به بانک‌های دولتی و خصوصی دید. اما داستانی که در چند هفته اخیر در یک موسسه اعتباری پدید آمده مردم را شوکه کرده است. مردم با تکیه بر سخنان مدیران ارشد بانک مرکزی و اطلاع‌رسانی‌های صورت گرفته به دنبال مکانی امن برای گرفتن سود سپرده بیشتر بودند. برای همین بسیاری موسسه اعتباری کاسپین را انتخاب کردند. این موسسه از 8 تعاونی تجمیعی شکل گرفته بود و بانک مرکزی نیز در آخرین روزهای سال ۹۴ به شرط ساماندهی این 8 تعاونی به کاسپین مجوز رسمی اعطا کرد.مردم هم با خیال آسوده از اینکه این موسسه مجوز دارد و بانک مرکزی و رئیس کل پای مجوز را امضا کرده، اقدام به سپرده‌گذاری در شعب مختلف کاسپین کردند. اما پس از سخنان دادستان تهران مبنی بر وجود زیان ۴ هزار میلیارد تومانی تعاونی فرشتگان(یکی از تعاونی‌های تجمیعی در کاسپین) این موسسه با هجوم مردم برای گرفتن وجه خود روبه‌رو شد. با بروز این مشکل موسسه سعی کرد با پرداخت اندک به متقاضیان وضعیت را آرام‌تر کند اما مشکل اصلی عدم انتقال و ادغام نهایی 8 تعاونی تجمیعی در موسسه کاسپین بود.با این عدم انتقال عملا تعاونی‌های زیرمجموعه فقط تابلوی کاسپین را یدک می‌کشیدند ولی در عمل مستقل بودند. با ادامه مراجعه مردم به شعب و درخواست سپرده‌های خود، موسسه کاسپین رسما اعلام کرد که دیگر نمی‌تواند تا قبل از انتقال تمام تعاونی‌های تجمیعی پول بپردازد. همین موضوع کافی بود تا مردم در مقابل ساختمان مرکزی این موسسه تجمع کرده و خواهان پاسخگویی باشند.در همین حین بانک مرکزی در یک اطلاعیه با درج شماره‌های این موسسه خواستار پاسخگویی این موسسه شد. بانک مرکزی با این کار عملا توپ را به زمین کاسپینی‌ها انداخت.
چند نکته
اما در این بین چندین نکته مهم وجود دارد که باید بدان توجه‌کرد.
نخست: به این سخنان سیف، رئیس کل بانک مرکزی در اردیبهشت ماه سال ۹۵ که خبرگزاری مهر آن را منتشر کرد و در روزنامه دنیا اقتصاد چاپ شده است، توجه کنید:
«لیست و مشخصات بانک‌ها و موسسات غیرمجاز در سایت بانک مرکزی وجود دارد و مردم می‌توانند با مراجعه به این سایت نسبت به سپرده‌گذاری در بانک‌های مجاز مورد تایید بانک مرکزی اقدام کنند». وی با بیان اینکه خطر سپرده‌گذاری در بانک‌ها و موسسات غیرمجاز، از دست دادن تمام سرمایه یک فرد است، افزود: مردم باید همیشه آگاه و مطلع باشند که سرمایه‌گذاری‌ها در موسساتی باشد که دارای مجوز رسمی از بانک مرکزی هستند و به این امر توجه کنند که سپرده‌گذاری در موسسات غیرمجاز خطر دارد و باید تبعات آن را قبول کنند. وی  همچنین در مردادماه سال ۹۴ که خبرگزاری خانه ملت آن را نشر داده است، گفته بود: «سپرده‌گذاری در موسسات مالی غیرمجاز با توجه به ریسک‌ها و خطراتی که منابع را تهدید می‌کند به صلاح نیست، لذا تاکید می‌کنیم مردم منابع خود را نزد موسسات مجاز سرمایه‌گذاری کنند». با این جملات رئیس کل می‌توان فهمید با مراجعه به سایت بانک مرکزی مردم با دیدن نام موسسه کاسپین اقدام به سرمایه‌گذاری کرده‌اند و در نتیجه از اتهام و گناه سپرده‌گذاری در موسسه فاقد مجوز تبرئه می‌شوند. بنابراین در این‌باره دیگر نمی‌توان مردم را مانند میزان و ثامن‌الحجج مقصر دانست.
دوم: رئیس‌کل در سخنان خود به وضوح مردم را به سرمایه‌گذاری در موسسات مجاز تشویق کرده، بنابراین مردم به سخنان یک مقام ارشد بانکی توجه کرده‌اند و در کاسپین که مجاز بوده پول به امانت گذاشته‌اند. بنابراین مردم مانند موسسات فاقد مجوز به سخنان دیگران و افراد بی‌صلاحیت و تبلیغات گمراه‌کننده توجه نداشته‌اند.
سوم: بانک مرکزی که اینچنین مردم را از سپرده‌گذاری در موسسات غیرمجاز منع کرده و می‌کند حالا که مردم به گفته و سایت بانک مرکزی اعتماد کرده و در موسسه مجاز سپرده‌گذاری کرده‌اند، باید به میدان عمل وارد شده و از حیثیت مجوز رسمی و حقوق مردم دفاع کند.
چهارم: چرا در طول حدود ۱۰ ماهی که موسسه کاسپین مجوز رسمی اخذ کرده است امور مهمی چون انتقال دارایی تعاونی‌های تجمیعی، انتقال حساب‌های بانکی به کاسپین و برگزاری مجمع عمومی را به سرانجام نرسانده و اکنون با فشار وارد شده با سرعت وارد گود انتقال شده است؟

برخی رسانه‌ها عصر دیروز خبرهایی مبنی بر پلمب دفتر آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در مجمع تشخیص مصلحت نظام و دفتر یاسر هاشمی و مشاورانش در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام منتشر کردند.پیگیری‌های تسنیم از مسؤولان مجمع تشخیص مصلحت نظام و مرکز تحقیقات استراتژیک حاکی است که پلمب دفتر آن مرحوم در مجمع تشخیص بر مبنای یک قاعده قانونی و روال معمول صورت گرفته و پس از رحلت آیات مهدوی‌کنی و مشکینی نیز همین روال برای مدت کوتاهی درباره دفاتر آنان انجام شده است.منابع مطلع درباره پلمب برخی دفاتر در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز گفتند افرادی مانند مرتضی الویری که از پلمب دفاترشان صحبت کرده‌اند هیچ ارتباط استخدامی یا مقامی در مرکز تحقیقات استراتژیک ندارند. تاکنون یک طبقه از ساختمان مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در اختیار یاسر هاشمی‌رفسنجانی بوده و با توجه به اینکه در این دفاتر نیز اسنادی از آیت‌الله هاشمی نگهداری می‌شود طبق قاعده و روال معمول برای مدتی به منظور ساماندهی امور پلمب می‌شود، کما اینکه دفاتر آقای هاشمی در دانشگاه آزاد و مجمع تشخیص نیز به همین قاعده پلمب شده است. منابع مطلع می‌گویند با توجه به اینکه افرادی همچون مرتضی الویری در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع هیچ مسؤولیت و وظیفه‌ای به عهده ندارند، ادعای تعلق این دفاتر پلمب شده به آنان هیچ‌وجه نسبتی با واقعیت ندارد. براساس گزارش‌های دریافتی، افرادی همچون الویری با وجود نداشتن مسؤولیت در این مرکز، از امکانات و برخی دفاتر آن برای لابی‌های سیاسی و جلسات خاص غیرمرتبط با امورات مجمع تشخیص مصلحت نظام و مرکز تحقیقات استراتژیک وابسته به این مجمع استفاده می‌کرده‌اند.

اعتراضات و خشم مردم بحرین از اقدام رژیم بدوی آل‌خلیفه به اعدام 3 جوان انقلابی این کشور همچنان ادامه دارد. منطقه السنابس محل سکونت 3 جوان معارض بحرینی که روز یکشنبه به دست نیروهای رژیم حاکم بر کشور تیرباران شدند، روز گذشته نیز شاهد تظاهرات هزاران نفر از معترضان تشییع نمادین این 3 شهید بود. همچنین تظاهرات‌های مشابهی نیز در منطقه محاصره شده الدراز در میدان الفداء واقع در نزدیکی منزل شیخ عیسی قاسم، رهبر معنوی انقلاب بحرین، برگزار شد. خانواده‌های 3 شهید نیز که روز دوشنبه مجلس ختمی در السنابس در مکان‌های جداگانه برای زنان و مردان برگزار کردند، اعلام کردند روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه نیز مجلس ختم دیگری در حسینیه حاج احمد بن خمیس برگزار خواهد شد. این اعتراضات رو به ‌گسترش در پاسخ به فراخوان گروه‌های مقاومت و علمای دینی بحرینی برگزار می‌شود که با صدور بیانیه‌‌هایی، یک هفته عزای عمومی در بحرین اعلام و بر استمرار برگزاری تظاهرات خشم در سراسر این کشور تأکید کرده‌اند. همزمان با این فراخوان، مقاومت اسلامی بحرین «سرایا المختار» خواستار بسیج عمومی در کشور در محکومیت جنایت‌های بی‌پایان رژیم شده و تاکید کرده است دشمن منتظر گلوله مقاومت اسلامی باشد. مقاومت اسلامی بحرین در بیانیه‌ای تأکید کرد: «طغیان و سرکشی مافیای اشغالگر از همه خطوط قرمز‌، اصول و ارزش‌ها عبور کرده و با اتخاذ تدابیر سرکوبگرانه و جنایتکارانه مصمم برای کشتار تمام اقشار ملت مسلمان و شجاع بحرین اعلام آمادگی کرده است، اما با این جنایت گور خودش را کنده است». مقاومت اسلامی بحرین در این بیانیه بسیج عمومی و عزاداری برای این 3 جوان را خواستار شده و بر هدف قرار دادن همه مزدوران رژیم و تشکیلات نظامی و امنیتی آن تأکید کرده است. گفتنی است سرایاالمختار در سال 2011 اندکی پس از آغاز انقلاب اعلام موجودیت کرد که نام آن از مختار ثقفی، یکی از چهره‌های کهن شیعی که انتقام شهادت امام سوم شیعیان را گرفت، اخذ شده است. این گروه مقاومت تاکنون عملیات نظامی در خور توجهی نداشته است ولی چندین بار در عملیات‌های کوچکی نظیر حمله به نیروهای پلیس و بمب‌گذاری‌ها علیه نیروهای سرکوبگر رژیم در این کشور مشارکت داشته‌اند. عدم گسترش فعالیت‌های نظامی این گروه به علت ناتوانی این گروه نیست، بلکه رهبران سیاسی این گروه می‌خواهند تا حد امکان صلح‌آمیز بمانند.
نهضت اعتراضی توئیتری علیه آل‌خلیفه
همزمان شمار زیادی از فعالان رسانه‌ای بحرینی با راه‌اندازی کمپین سراسری و نهضت توئیتری در شبکه اجتماعی، ضمن اعتراض شدید به سیاست‌های ضد حقوق بشری حاکمان بحرین، اقدام رژیم آل‌خلیفه در اعدام 3 جوان انقلابی بحرین را بشدت محکوم کردند. در این کمپین اعتراضی، کاربران مجازی با انتشار تصاویر این 3 جوان انقلابی و عکس‌نوشته‌هایی با مضمون مقاومت و مظلومیت آنان، ضمن محکوم کردن شدید این اقدام غیرانسانی و غیرقانونی دستگاه قضایی بحرین، بر تداوم اعتراض‌های سراسری علیه رژیم بحرین تاکید کردند. براساس این گزارش، راه‌اندازی این پویش رسانه‌ای در شبکه اجتماعی توئیتر مورد توجه کاربران از کشورهای منطقه قرار گرفته و توئیت‌های بسیاری در محکومیت جنایت اخیر رژیم آل‌خلیفه منتشر شده است. طبق این گزارش، روز یکشنبه
 3 جوان شیعه بحرینی بنا به اتهامات واهی دولت این کشور تیرباران شدند در حالی‌که مجامع عمومی و سازمان‌های حقوق بشری خواستار عدم اجرای حکم اعدام این افراد شده بودند. این افراد متهم به مشارکت در عملیاتی انفجاری در خیابانی در منطقه شمالی بحرین در 3 مارس 2014  بودند که به ادعای وزارت کشور بحرین منجر به کشته شدن 3 پلیس از جمله 2 پلیس اماراتی شده است.
تظاهرات اعتراضی در عربستان
در واکنش به سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز انقلابیون و اعدام 3 جوان مخالف در بحرین توسط رژیم آل‌خلیفه،‌ ساکنان شرق عربستان از جمله اهالی شهرک العوامیه در استان عمدتا شیعه‌نشین القطیف، روز یکشنبه تظاهرات اعتراضی برگزار کردند. العوامیه، زادگاه شیخ شهید نمر باقر النمر است که در سال 2012 اعتراض‌های مردمی علیه ورود نیروهای «سپر جزیره» به سرکردگی سعودی به بحرین را برای قلع و قمع انتفاضه مردم این کشور رهبری می‌کرد. به گزارش روزنامه الاخبار، معترضان عربستانی برخی راه‌های اصلی شهرک العوامیه را با آتش زدن لاستیک خودروها بستند و جوانان معترض هم علیه اقدامات نظام سعودی شعار دادند. در مقابل، نیروهای امنیتی سعودی برای سرکوب هرگونه تظاهرات و اعتراض مردم العوامیه وارد این شهرک شدند. براساس این گزارش، اهالی جزیره تاروت در استان القطیف هم عصر یکشنبه پیکر جابر العقیلی (45 ساله) را که مقامات سعودی حدود 10 روز قبل او را بازداشت کرده بودند، تشییع کردند. مقام‌های سعودی به این بهانه که عناصر مسلح در المسوره در شرق عربستان پنهان شده‌اند، درصدد تخریب این منطقه تاریخی هستند. گفتنی است، سیاست قلع و قمع در بحرین و منطقه شرقی عربستان برای سرکوب جنبش‌های مسالمت‌آمیز از 6 سال قبل تاکنون ادامه دارند و این رفتار مانع راه‌حل‌های سیاسی مسالمت‌آمیز شده است.
واکنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به جنایت آل‌خلیفه
ریخته‌شدن خون انقلابیون‌ مسالمت‌جوی بحرین توسط مزدوران آل‌خلیفه در حالی ادامه دارد که سکوتی مرگبار جهان عرب و همه جهان را در مقابل این جنایات فراگرفته است و این جنایات، تنها توسط معدود کشورهای منطقه‌ای که در محور مقاومت قرار دارند، از همان ابتدای خیزش بحرینی‌ها، محکوم شده است. ایران، لبنان، عراق و یمن کشورهایی بودند که اعتراض خودشان در محکومیت اعدام 3 جوان بحرینی را متذکر شدند. طبق این گزارش، بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز ضمن محکوم کردن اعدام جوانان بحرینی، گفت: محافل بین‌المللی و حقوق بشر و تمام نهادهای جهان به شفاف‌نبودن روند محاکمه ناعادلانه این
3 جوان بحرینی اذعان کردند. وزارت خارجه عراق، روز دوشنبه اعلام کرد، پرواضح است که این اقدامات در سرکوب مخالفان به دست رژیم آل‌خلیفه نقض آشکار حقوق بشر و برخورد سرکوبگرانه با خواسته‌های ملت بحرین است. سخنگوی این وزارتخانه تصریح کرد، مردم بحرین حتی از کوچک‌ترین حق که داشتن محاکمه عادلانه است محرومند در حالی‌که همه جهان خواستار احترام به حقوق بشر در این کشور هستند. اکرم الکعبی، دبیر کل جنبش النجباء عراق نیز گفت: اعدام این 3 جوان مبارز لکه ننگی بر پیشانی غرب است که همواره از این نظام وحشی حمایت کرده است.  نوری مالکی، رئیس ائتلاف دولت قانون عراق در بیانیه‌ای گفت‌: دولت بحرین رویارویی با مردم خود را برگزیده است. کتائب حزب‌الله عراق نیز با واکنش شدید نسبت به اعدام 3 جوان انقلابی بحرینی به دست رژیم آل‌خلیفه اعلام کرد: آل‌خلیفه و آل‌سعود با ریختن خون مردم بیگناه بحرین و یمن گور خود را می‌کنند. حزب‌الله لبنان نیز ضمن محکوم کردن اعدام 3 جوان بحرینی تأکید کرد: نظام بحرین و کشورهای عربی و غربی که از این نظام حمایت به عمل می‌آورند مسؤولیت این جنایت را برعهده دارند. در یمن نیز  جنبش انصار‌الله با صدور بیانیه‌ای، اقدام دولت بحرین در اعدام 3 جوان را که خواهان حق طبیعی برای برقراری آزادی، کرامت و استقلال بودند، محکوم و تأکید کرد، این جرم بزرگ تنها نمونه‌ای از ظلم‌های رژیم بحرین در حق این ملت دوست و برادر است، ظلمی که به‌طور روزانه و در منظر جهانیان رخ می‌دهد. عباس الکاظم، کارشناس مشهور سیاسی و رئیس موسسه مطالعات شیعه‌شناسی مستقر در واشنگتن، در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی توئیتر ضمن محکوم کردن شدید اعدام 3 جوان انقلابی بحرینی از سوی دستگاه قضایی رژیم آل‌خلیفه نوشت: این اقدام حکومت بحرین، خشونت‌آمیز و ناعادلانه بود. مسؤول بخش اعدام‌های غیرقانونی سازمان ملل نیز اعدام جوانان بحرینی را خارج از چارچوب قانون دانست و تأکید کرد که این 3 جوان در معرض شکنجه قرار گرفته‌اند و محاکمه آنها ظالمانه بوده است. اتحادیه اروپا نیز اجرای حکم اعدام 3 جوان بحرینی را عقب‌نشینی خطرناکی در زمینه حقوق بشر دانست و مخالفت خود را با مجازات اعدام در هر شرایطی اعلام کرد. همزمان، ده‌ها نفر از فعالان حقوق بشر و مردم کشورهای مختلف نیز عصر روز یکشنبه با تجمع مقابل سفارت بحرین در لندن، خشم و انزجار خود را از این اقدام رژیم آل‌خلیفه ابراز داشتند. معترضان در میان تدابیر حفاظتی پلیس انگلیس از سفارت بحرین، در حالی که تصاویر شهدای بحرین را در دست داشتند با فریادهای «مرگ بر آل‌خلیفه» و «هیهات من الذله»، سرنگونی رژیم آل‌خلیفه را خواستار شدند. تجمع‌کنندگان با انتقاد شدید از سکوت مجامع بین‌المللی در قبال اقدامات سرکوبگرانه رژیم آل‌خلیفه، دولت‌های غربی حامی این رژیم بویژه آمریکا و انگلیس را شریک جنایات آن دانستند.  همزمان با برگزاری این تجمع اعتاضی در لندن، بوریس جانسون، وزیر خارجه انگلیس اظهار داشت: لندن قویا مخالف هر گونه حکم اعدام تحت هر شرایطی است و مقام‌های بحرین از موضع ما کاملا آگاه هستند.  بحرین یکی از متحدان راهبردی واشنگتن و لندن و میزبان ناوگان پنجم دریایی آمریکا و پایگاه نیروی دریایی انگلیس است.
 

کارشناس مسائل رسانه گفت: بی‌بی‌سی فارسی پس از درگذشت آیت‌الله هاشمی تلاش کرد مراسم وی به اعلام مخالفت با نظام تبدیل شود اما پس از شکست این پروژه، علیه ایشان اتهام‌افکنی کرد. به گزارش تسنیم، حمیدرضا مقدم‌فر در برنامه زنده جهان‌آرا در شبکه افق سیما به بررسی عملکرد رسانه‌های بیگانه بویژه بی‌بی‌سی فارسی درباره آیت‌الله هاشمی پرداخت و گفت: این رسانه‌ها از بدو اعلام خبر درگذشت آقای هاشمی مدام بر این دمیدند که او پایگاه مهمی برای مخالفان انقلاب بوده و یک شخصیت بسیار کم‌نظیر و بزرگ بوده است؛ در خلال این مهندسی پیام، مردم را نیز دعوت می‌کردند از مراسم تشییع ایشان نهایت بهره‌برداری را برای اعلام مخالفت با نظام انجام داده و شعارهای ساختارشکنانه سر بدهند. وی افزود: با این حال شاهد آن بودیم که رویکرد این رسانه‌ها و بویژه بی‌بی‌سی یکی، دو ساعت بعد از پایان مراسم تشییع و آنگاه که مشخص شد این عملیات روانی جواب نداده و مراسم تشییع ایشان آورده‌ مهمی برای ضدانقلاب نداشته است، بلافاصله عوض شد و مجدداً اتهام‌افکنی علیه آقای هاشمی آغاز می‌شود. کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: در پی این تغییر رویکرد بی‌بی‌سی فارسی، ‌آش آن‌قدر شور می‌شود که حتی صدای امثال کرباسچی هم در می‌آید و او به بی‌بی‌سی اعتراض می‌کند که «چرا این‌قدر آیت‌الله را تخریب و به او توهین می‌کنید؟!» مقدم‌فر تأکید کرد: ما سال‌ها آرزو داشتیم چهره رسانه‌هایی مانند بی‌بی‌سی برای افرادی مثل آقای کرباسچی شفاف و آشکار شود؛ البته آقای کرباسچی و امثال ایشان باید سال‌ها پیش از این به این نتیجه می‌رسیدند.
 

با مشخص شدن فساد مالی 8 هزار میلیارد تومانی صندوق ذخیره فرهنگیان و ورود دادستانی کشور به این ماجرا، برخی افراد برای انجام بازجویی احضار و بازداشت شدند که شهاب‌الدین غندالی، مدیرعامل سابق صندوق فرهنگیان یکی از افراد بازداشت شده است. در این پرونده آنچه حائز اهمیت است، وام‌های نجومی است که به 30 فرد خاص با زدوبند و بدون دریافت وثایق لازم اعطا شده است. طبق گفته‌های امیر خجسته، رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس شورای اسلامی بین 30 نفری که
8 هزار میلیارد تومان را گرفته‌اند برخی 500 تا 1000 میلیارد تومان وام برای شرکت‌های صوری دریافت کرده‌اند، این افراد با پشتوانه یک چک وام‌های کلان گرفته‌اند و آن را برای ساخت‌وساز و اهداف شخصی خود هزینه کرده‌اند. بخشی از تخلفات صندوق فرهنگیان بدین شرح است:‌ در پرونده تخلفات صورت گرفته در بانک سرمایه کاهش مطالبات غیرجاری از طریق تهاتر با املاک یا سایر دارایی‌های مورد نظر بدهکاران صورت می‌گرفت، از سوی دیگر تعداد قابل توجهی از مطالبات کلان مربوط به اشخاصی است که قبلاً سابقه بدحسابی در تسهیلات و تعهدات دریافتی داشته‌اند و از طریق تهاترهای معنا‌دار و تحمیلی دارایی خود، بدهی‌های قبلی خود را تسویه کرده‌اند. کارشناسی املاک افراد در بسیاری موارد با قیمت‌های منطقه‌ای و عرف بازار فاصله مشهود داشته و در رابطه با آنها بزرگ‌نمایی صورت گرفته و بخش قابل توجهی از اسناد و فعالیت‌ها صوری بوده است. اما به‌غیر از تخلفات مالی،  صندوق ذخیره در دوران مدیریت آقای غندالی افت سود محسوسی را داشته است که فردی پاسخگوی آن نیست. در زمان مدیریت 3 ‌ساله وی حداقل 1000 میلیارد تومان کاهش سود وجود داشت و در واقع ضرر حداقل 1000 میلیاردی از بابت افت سود به معلمان و اعضای صندوق وارد شده است. در همین رابطه مدیرکل اسبق حراست وزارت آموزش‌وپرورش گفت: در پرونده صندوق ذخیره فرهنگیان و بانک سرمایه ۳۰ نفر به سفارش مدیران، وام‌های نجومی دریافت کردند که به دلیل عدم دریافت وثایق لازم بازپرداخت دچار مشکل شده است. غلامرضا عسگری، مدیرکل اسبق حراست وزارت آموزش‌وپرورش به تسنیم گفت: انتصاباتی که از ابتدا در صندوق ذخیره انجام شد صحیح نبود و افرادی که سوابق مناسبی نداشتند مسؤولیت گرفتند و ضربات سنگینی را به معلمان زدند. وی افزود: 900 هزار نفر از معلمان عضو صندوق ذخیره فرهنگیان هستند و هر ماه حدود 17 میلیارد تومان از محل حقوق معلمان به صندوق ذخیره فرهنگیان واریز می‌شود و دولت نیز موظف است سهم خود را به صندوق ارائه دهد تا هنگام بازنشستگی کمکی برای فرهنگیان باشد. مدیرکل اسبق حراست وزارت آموزش‌وپرورش گفت: در این پرونده به تعداد محدودی از افراد (حدود 30 نفر) وام‌های نجومی داده‌اند که این نشان می‌دهد اعطای این وام‌ها به صورت ارتباطی بوده است و زمانی که اداره صندوق به صورت فامیلی باشد قطعاً نظارت صحیح اعمال نخواهد شد و وام‌های کلان به افراد سفارش‌شده پرداخت می‌شود.
 

کیفیت هوای تهران که روز یکشنبه پس از ۱۹۲ ساعت آلودگی، اندکی بهبود یافته بود، روز گذشته دوباره در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت، طوری که به سالمندان، بیماران و کودکان توصیه شد از منزل خارج نشوند.
به گزارش تسنیم، میانگین شاخص عدد ذرات معلق کمتر از 5/2 میکرون در شهر تهران ظهر دیروز دوشنبه 27 دی‌ماه ‌روی عدد 125 قرار گرفت و به همین سبب کیفیت هوای شهر تهران دوباره به شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس رسید. کیفیت هوای استان طی 9 روز اخیر فقط در 24 ساعت روز یکشنبه سالم بود و مردم تهران آلودگی هوای 8 روزه یعنی 192 ساعتی را تجربه کردند و این‌بار نیز باید پذیرای آلاینده‌ها باشند.  در شرایطی که کیفیت هوا برای گروه‌های حساس یا عموم جامعه ناسالم می‌شود کارشناسان توصیه بر عدم تردد و عبورومرور بیماران، زنان باردار، گروه‌های حساس، سالمندان و کودکان در محل‌های شلوغ و پرتردد دارند.
 

صبح دوشنبه در پی سقوط یک فروند هواپیمای باری خطوط هوایی ترکیه در یک محله مسکونی در نزدیکی بیشکک، پایتخت قرقیزستان  37 نفر از جمله 6 کودک کشته شدند. طبق این گزارش، اکثر قربانیان این حادثه، ساکنان روستایی بودند که هواپیمای بوئینگ 747 در زمان فرود به دلیل مه غلیظ و نبود دید کافی به آن برخورد کرد. بنا به گفته مسؤولان فرودگاه، هواپیمای مذکور قرار بوده است در مسیر خود از هنگ‌کنگ به استانبول، در نزدیکی بیشکک یک توقف بین‌راهی داشته باشد که در ساعت 7:31 به وقت محلی در حین تلاش برای فرود به واسطه دید ناکافی در یک روستایی در نزدیکی بیشکک سقوط می‌کند. این گزارش ادامه می‌دهد هواپیمای مذکور 15 ساختمان روستا را تخریب می‌کند و دست‌کم 20 نفر از ساکنان روستا جان خود را از دست می‌دهند. اعضای تیم نجات موفق شدند یکی از خدمه پرواز و 15 نفر از ساکنان روستا که در آوار گرفتار شده بودند را نجات دهند. مقامات قرقیزستان در گفت‌وگو با ریانووستی اعلام کردند: «ما اطلاعات موثقی درباره شمار کشته‌‌شدگان در حادثه سقوط هواپیما داریم که متفاوت است اما دست‌کم 30 نفر از مردم محلی و خدمه پرواز جان خود را از دست داده‌اند».
 

حسین قدیانی: بزرگواری تاریخی امت حزب‌الله در مواجهه با درگذشت مبارز کهنسال بخصوص در روز تشییع، بعضی‌ها را به وادی توهم کشانده! این در حالی است که حزب‌الله، سر سوزنی از مواضع انقلابی خود علیه قانون‌شکنی فتنه‌گران عدول نکرده و دوباره هم اگر لازم شود، دفاع توأمان خواهد کرد از اسلامیت و جمهوریت و حق‌الله و حق‌الناس. آری! قرار نیست رفتار و گفتار از روی کرامت امت حزب‌الله، ترجمه به تحلیل‌های علیل و من‌درآوردی شود! فتنه‌ علیه 40 میلیون رای ملت و آن همه بی‌آبرویی و قدرنشناسی و گرا به دشمن در زمینه تحریم، در هر صورت و علی کل حال محکوم است. اینکه امت حزب‌الله از ورای درگذشت هاشمی، چشم خود را بیشتر معطوف نیمه پر لیوان کرد، موید کرامت ماندگار و بزرگواری تاریخی ایشان است، نه آنکه نیمه خالی هم پر بوده! و درست بوده! البته از جماعت بی‌انصافی که با دروغ بزرگ تقلب راه را بر آشوب و هرج و مرج و تحریم‌های معروف به فلج‌کننده دشمن آمریکایی بار کردند، خیلی نمی‌توان انتظار داشت تلقی درستی از واکنش اخلاقی امت حزب‌الله به درگذشت مبارز کهنسال داشته باشند، لیکن فرض است بر صداوسیما که با الگوگیری از رفتار و گفتار از سر اعتدال امت حزب‌الله، خوبی را دیگر از حد نگذراند که جماعت نادان، خیال بد کنند! ما یک «تکریم» داریم که در نهایت اخلاص و بصیرت و فهم درست، این روزها مکرر از جامعه انقلابی شاهد بودیم، لیکن یک چیز هم داریم تحت عنوان «تقدیس» که خوب است رسانه ملی تفاوت این دو مهم را مدنظر داشته باشد. با از دنیا رفتن فردی که در کارنامه‌اش، هم نقاط مثبت و هم نقاط منفی بسیار پررنگ دیده می‌شود، پیچیدن نسخه کرامت، به آن نیست که دیگر شورش را درآوری، گو اینکه فرد متوفی، هنگامی که در مسیر باطل هم بوده، صاحب حق بوده! طرفه حکایت اینجاست؛ خوبی که از حد بگذرد، نادان همیشه خیال بد می‌کند! نادان است دیگر! به جای صحه بر عملکرد صداوسیما، یک چیزی هم این وسط طلبکار می‌شود! و در حالی که خود، مصداق ریا و چندچهرگی است، همین اتهامات را نثار این و آن می‌کند! علی ای حال هفته‌ای که گذشت، برای بار هزارم شاید، بر همه ما و ان‌شاءالله بر صداوسیما روشن کرد اصحاب فتنه، لایق مواجهه کریمانه نیستند.