گروه سیاسی: تحریم جدید سنای آمریکا علیه ایران موسوم به تحریم S722 را می‌توان بزرگ‌ترین بسته تحریم اقتصادی دانست که تاکنون علیه یک کشور برنامه ریزی شده است. 98 سناتور آمریکایی به بهانه‌های حقوق بشر، تروریسم و موشکی مجموعه‌ای از بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها را علیه ایران تصویب کرده‌اند.  به گزارش «وطن امروز» این تحریم‌ها به‌گونه‌ای نوشته شده است که می‌توان گفت تقریبا همه فعالیت‌های اقتصادی ایران را درگیر خود می‌کند. گستره این تحریم‌ها به گونه‌ای است که در صورت اجرا هیچ فعالیت اقتصادی دولتی در ایران از آن در امان نخواهد بود. اگرچه برخی اجرایی شدن این تحریم‌ها را با تحریم‌های برداشته شده در برجام مقایسه می‌کنند و این تحریم را سندی بر نقض برجام می‌دانند اما واقعیت آن است که تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران موسوم به تحریم‌های S722 بسیار بسیار گسترده‌تر و خطرناک‌تر از تحریم‌های مورد بحث در توافق هسته‌ای ایران و 1+5 است. آمریکایی‌ها در تحریم‌های جدید دنبال قفل کردن همه فعالیت‌های اقتصادی ایران هستند به گونه‌ای که بازگشت تحریم‌های برداشته شده در توافق هسته‌ای تنها یکی از تبعات تحریم جدید آمریکا علیه ایران است.  به اعتقاد کارشناسان این تحریم‌ها در صورت اجرا بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین تحریمی است که آمریکایی‌ها تاکنون علیه ایران اعمال کرده‌اند. تنها یکی از محورهای این تحریم قراردادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست گروه‌های تروریستی است. این اقدام جنون‌آمیز اگرچه به بهانه مبارزه با تروریسم و مسائل منطقه‌ای انجام شده اما در واقع پشت‌پرده این تحریم، بازگرداندن تحریم‌های نفتی و بانکی ایران است. آمریکایی‌ها با تحریم موشکی نیز اهرم تحریم بانکی را بر سر دولت ایران قرار خواهند داد تا از این طریق درست در روزهایی که کارخانه‌های آمریکایی  براساس توافق 500 میلیارد دلاری برای آل‌سعود اسلحه می‌سازند؛ برنامه دفاعی ایران را متوقف کنند. البته به اعتقاد کارشناسان این تحریم‌های بی‌سابقه می‌تواند در قالب توافقات آل‌سعود و ترامپ نیز تلقی شود. به هر حال یکی از هدف‌گذاری‌های دولت آمریکا از تحریم جدید، تضعیف بنیه دفاعی ایران برای کاهش نقش جمهوری اسلامی ایران در تحولات منطقه است. از همین رو به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها قیمت این هدف را در توافق 500 میلیاردی با آل‌سعود حساب کرده‌اند.
به هر حال مرور اجمالی بندهای تحریم جدید آمریکا علیه ایران نشان می‌دهد این تحریم به بهانه‌های موشکی، هسته‌ای و حقوق بشر به دنبال ایجاد گستره‌ای وسیع از تحریم‌ها علیه ایران است. گستره‌ای که هم فعالیت‌های اقتصادی و دفاعی ایران را مورد هدف قرار می‌دهد و هم مجموعه بی‌سابقه ای
از افراد، دانشمندان و مدیران اقتصادی کشور را تهدید به حضور در لیست تحریم‌های آمریکا خواهد کرد. این طرح به صورت کلی از 12 بخش تشکیل شده است و رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا را موظف به شناسایی دایره وسیعی از فعالیت‌های ایران در حوزه منطقه، حوزه تسلیحاتی و حقوق بشر و اعمال تحریم‌های جدی و موثر بر افراد و نهادهای دخیل در این حوزه می‌کند.
نگاهی کوتاه به لیست این فعالیت‌ها نشان می‌دهد جهت‌گیری اصلی این طرح علاوه بر احیای برخی تحریم‌های پیش از برجام در قالب‌های جدید، فشار بر بنیه دفاعی بویژه طرح‌های موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را دنبال می‌کند.
مهم‌ترین و اصلی‌ترین ارجاع قانونی در طرح تحریمی کنگره در بخش دوم آن است که بند 1701  کد 50 از قوانین داخلی ایالات متحده آمریکا عنوان می‌شود. این بند اختیاراتی را به رئیس‌جمهور آمریکا می‌دهد که با تهدیدات غیرعادی و فوق‌العاده علیه سیاست خارجی‌، اقتصاد یا روابط خارجی آمریکا که منبع آن خارج از این کشور است، مقابله کند. بستر قانونی چنین ارجاعی نیز تمدید سالانه وضعیت اضطراری علیه ایران است. با تصویب این قانون و استناد به این بخش از قوانین فدرال رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا می‌تواند براساس دستورات اجرایی و محول کردن آن به دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری تحریم‌های جدی و موثری علیه ایران در حوزه فعالیت‌های موشکی، اقدامات ثبات‌زدا یا نقض حقوق بشر ایجاد کند که به راحتی معافیت‌های تحریمی برجام را بدون اثر می‌کند.
تا سعودی بخندد
بخش سوم «قانون مبارزه با فعالیت‌های ثبات‌زدای ایران در سال 2017» به طور کامل به استراتژی منطقه‌ای آمریکا برای مقابله با ایران اختصاص یافته و شامل بخش‌های گوناگونی است.
به گزارش فارس، بر این اساس کنگره آمریکا دولت این کشور را موظف به تهیه گزارشی از ظرفیت نیروهای متعارف ایران از جمله نیروهای زیرسطحی، موشک‌های بالستیک و همچنین فعالیت‌های آن در حوزه جنگنده بدون سرنشین می‌کند. بخشی از این گزارش هم باید به توانایی‌های نامتعارف ایران از جمله سلاح‌های بیولوژیک و شیمیایی اختصاص یابد.  در کنار این، گزارش کاملی نیز باید از فعالیت‌های غیرمتقارن ایران از جمله توانایی و حجم فعالیت‌های نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، توانمندی‌های سایبری آن و کمک‌های ایران به حزب‌الله و سایر گروه‌های مقاومت تهیه شود. در این فصل کنگره آمریکا چندین راهبرد را برای دولت این کشور جهت مقابله با فعالیت‌های ثبات‌زدای ایران تعیین کرده است. نخستین راهبرد ممانعت از کمک‌های ایران به دوستان منطقه‌ای خود و جلوگیری از مداخله ایران در خطوط بین‌المللی کشتیرانی است.
آمریکا یک‌بار در سال 2015 و با تماس مستقیم تلفنی جان کری و محمدجواد ظریف از حرکت کشتی حامل کمک‌های ایران به سمت یمن جلوگیری کرد. قبل‌ از آن نیز تردد هواپیماهای ایرانی بین تهران و دمشق از طریق آسمان عراق بارها مورد انتقاد آمریکا قرار گرفت. اگرچه عراقی‌ها تلاش کردند با بازرسی سرزده هواپیماهای ایرانی بتوانند آمریکایی‌ها را راضی کنند اما زنجیره انتقادات آنها قطع نشد. در این میان اگر آمریکایی‌ها بخواهند به صورت مستقیم هواپیماها و کشتی‌های ایرانی را به منظور مقابله با انتقال سلاح به گروه‌های مقاومت مورد بازرسی قرار دهند، به طور حتم امکان برخی درگیری‌های محدود نیز وجود دارد.
به نام سپاه...
تاکنون تمام تحریم‌هایی که علیه نهادهای نظامی کشور از جمله سپاه قدس به اجرا در می‌آمد براساس دستور اجرایی 13224 رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا بود. براساس این دستورالعمل اجرایی، سپاه قدس و برخی شخصیت‌های ایرانی در لیست سیاه دفتر دارایی‌های خارجی ایالات متحده آمریکا قرار گرفتند و هر گونه معامله با این شخصیت‌ها تحریم شد. حالا این طرح با تکرار اتهام حمایت از تروریسم بین‌الملل توسط دولت ایران و بویژه سپاه پاسداران امکان قرار دادن نام سپاه در لیست سیاه تروریسم و تحریم کامل آن را می‌دهد. اگرچه این طرح از لحاظ اجرایی به دلیل وجود تحریم‌های معنادار قبلی بی‌معناست، اما از لحاظ روانی می‌تواند بشدت بر مبادلات خارجی ایران موثر باشد. با توجه به اینکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در قالب قانون و به منظور آبادانی کشور فعالیت‌های وسیعی در حوزه عمرانی کشور دارد، این تحریم جدید هراس شرکت‌های بین‌المللی از معامله با ایران را به دنبال خود خواهد داشت. البته نکته بسیار مهم این تحریم این است که به دلیل فعالیت‌های عمرانی سپاه طی 3 دهه گذشته اکنون بخش عمده فعالیت‌های اقتصادی و عمرانی کشور توسط قرارگاه‌های عمرانی سپاه انجام می‌شود به همین دلیل اتکای دولت به اهرم‌های عمرانی سپاه بسیار زیاد است. از همین رو کارشناسان معتقدند قرار دادن سپاه در لیست گروه‌های تروریستی می‌تواند به زمین خوردن دولت مستقر بینجامد. به عنوان نمونه نقش سپاه در راه‌اندازی فازهای مختلف پارس‌چنوبی و سایر بخش‌های حوزه انرژی به گونه‌ای است که امکان جایگزینی آن وجود ندارد. یعنی نه شرکت‌های داخلی ظرفیت و توان جایگزینی دارند و نه حتی غول‌های بزرگ نفتی توان و علاقه ورود سریع برای جایگزینی سپاه در حوزه انرژی کشور را دارا هستند. براساس این تحریم آمریکایی‌ها همکاری با سپاه از این به بعد برای همه ارکان دولتی ایران از بانک مرکزی گرفته تا وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی ممنوع است. در غیر این صورت از بانک مرکزی تا سایر وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها در لیست تحریم‌های آمریکا قرار خواهند گرفت که اصطلاحا به لیست  sdn  (Specially Designated Nationals) معروف است. البته این تنها بخش‌های مربوط به فعالیت‌های اقتصادی است، چراکه در حوزه دفاعی و امنیتی تحریم سپاه یک توطئه خطرناک علیه بازوی دفاعی و امنیتی ایران است. آن هم در شرایطی که ایران بتازگی نخستین اقدام تروریستی مهم را در خاک و در پایتخت خود تجربه کرده است.
و اما موشکی
بخش چهارم این قانون به طور کامل به تحریم گروه‌ها و اشخاصی اختصاص یافته است که به برنامه موشکی ایران کمک می‌کنند. در حقیقت این بخش از این قانون می‌تواند بسیاری از نهادهای داخلی ایران را تحت فشار قرار دهد.
برنامه موشکی ایران به عنوان بخشی از برنامه ملی ایران برای دفاع از خود در قالب ارگان‌هایی همچون وزارت دفاع پیگیری می‌شود. به این ترتیب نهادهایی همچون بانک مرکزی ایران به عنوان تامین‌کننده هزینه این برنامه موشکی ایران می‌توانند وارد لیست سیاه تحریم‌ها شوند. در کنار ایران شرکت‌های بین‌المللی به منظور کاهش ریسک خود در هرگونه مبادله با ایران از حضور در فعالیت‌های مربوط به پیشبرد برنامه دفاع موشکی ایران خودداری خواهند کرد. در صورت تفسیر سختگیرانه آمریکا از این قانون عملا تمام شرکت‌های خارجی باید ثابت کنند فعالیت‌های آنان تاثیری در پیشبرد فعالیت‌های موشکی ایران نخواهد داشت. این تفسیر حوزه‌هایی همچون فلزات، نرم‌افزارهای مهندسی، صنایع شیمیایی، مواد نوترکیب و همچنین سیستم‌های هدایت را در بر می‌گیرد و ایران را عملا از فعالیت در این حوزه محروم می‌کند. به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها در صدد تحمیل رژیم جدیدی از تحریم‌های موشکی به ایران هستند تا حتی اگر بر پایه الحاقیه دوم قطعنامه 2231 تحریم‌های بین‌المللی ایران در حوزه موشکی بعد از 8 سال لغو شد، باز هم همچنان سایه تحریم‌های یکجانبه موشکی علیه ایران باقی بماند.
چماق و هویج ترامپی
آمریکایی‌ها با تحریم بی‌سابقهS722 به دنبال آن هستند تا این بار به بهانه مسائل منطقه‌ای ایران را در منطقه منزوی کنند. آنها به دنبال یک مدل گسترده‌تر از برجام هستند تا این بار با قرار دادن یک چماق بسیار بزرگ‌تر از تحریم‌های هسته‌ای، منزوی شدن ایران در منطقه را زمینه‌سازی کنند. اگرچه رسانه‌های طیف موسوم به اصلاح‌طلب و حامیان دولت درست چند روز مانده به تصویب این طرح در سنا، گزار‌ه‌های برجام منطقه‌ای را کلید زده و تقویت کردند و با این حرکت اظهارات تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا مبنی بر تقویت اپوزیسیون داخلی انقلاب اسلامی را معنی کردند؛ اما به نظر می‌رسد با توجه به عملکرد آمریکا در برجام و خلف وعده‌های مکرر آنها در اجرای تعهدات‌شان، اکنون تنها تفکرات معیوب طرفدار ایده مذاکره با ترامپ در حوزه مسائل منطقه‌ای هستند.  آنها کافی است نامه اخیر ظریف به موگرینی را مطالعه کنند تا از عمق ماجرا باخبر شوند. ضمن اینکه اکنون برخلاف برجام، تحریم‌های جدید در دولت حسن روحانی واقع شده است و با این تحریم‌ها ژست تبلیغاتی این دولت برای کم کردن اختلافات با آمریکا، به شکست انجامیده است. بر همین اساس اساسا ایده مذاکره با آمریکا نه در افکار عمومی و نه در حاکمیت مقبولیتی ندارد.
 

انتقاد ترامپ از برجام
رئیس‌جمهور آمریکا در بخشی از اظهاراتش هنگام اعلام سیاست جدید این کشور در قبال کوبا به انتقاد از توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 پرداخت و بار دیگر از آن به عنوان توافقی «بد» یاد کرد. به گزارش تسنیم، دونالد ترامپ در جریان سخنرانی در شهر «میامی» گفت: «باید گفت اگر به توافق هسته‌ای ایران هم منصفانه نگاه کنیم، بسیار بد بود. این دسته گل را هم از قلم نیندازیم. آنها با دولتی توافق کردند که اقدام به گسترش خشونت و بی‌ثباتی در منطقه می‌کند و چیزی هم به دست نیاوردند؛ فکرش را بکنید، هیچ چیز به دست نیاوردند. آنها برای همه چیز جنگیدند و ما به اندازه کافی سخت تلاش نکردیم اما حالا آن روزها به پایان رسیده‌اند. کارت‌ها حالا دست ماست؛ ما حالا کارت‌ها را داریم».

زهرا طباخی: سنای آمریکا با تصویب قانون تحریم TCIDAA موسوم به S722 علیه کشورمان در پسابرجام قدم بزرگی به سمت خروج یکجانبه آمریکا از توافق «برجام» برداشت و صحت بخش مهمی از پیش‌بینی‌های گذشته کارشناسان روابط ایران و آمریکا را تایید کرد. جامعه هدف تحریم جدید افراد، سازمان‌ها و همه کشورها و شرکت‌هایی هستند که به برنامه دفاعی ایران به هر طریقی کمک برسانند. بر همین اساس بناست دارایی‌های ایران و رابطان ایران در سطح جهان مسدود شده و فشارها بر سپاه پاسداران و دولت کشورمان بیش از پیش افزایش یابد. برنامه تحریمی مذکور که تکمیل‌کننده حلقه تحریم‌های برقرار مانده در پسابرجام است در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما تهیه و تنظیم شده و مطالعات و تحریر پیش‌نویس آن را وزارت خارجه، دفاع، خزانه‌داری و سازمان اطلاعات ملی آمریکا مشترکا عهده‌دار بوده‌اند.
  نفوذی داریم!
همزمان با وضع تحریم‌های جدید علیه ایران، «رکس تیلرسون»، وزیر خارجه کابینه ترامپ در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا رسما اعلام کرد ایالات متحده از شبکه نفوذی‌هایی که به دنبال «تغییر مسالمت‌آمیز رژیم ایران» هستند، مثل گذشته حمایت می‌کند. تیلرسون تاکید کرد: «سیاست ما درباره ایران پس زدن این هژمونی است. هدف ما مهار توان ایران برای ساخت تسلیحات هسته‌ای و پشتیبانی از عناصری در داخل ایران است که به گذار مسالمت‌آمیز این حکومت منجر شود. این عناصر آنجا هستند».
اما چرا تیلرسون آشکارا از «شبکه نفوذی تغییر» در داخل ایران حمایت کرد و برخلاف عرف دیپلماتیک نفوذی‌ها را در معرض خطر سوختن پوشش پنهان نفوذ قرار داد؟ آنچه موجب شد دولت ترامپ عنان از کف بدهد، درگیری‌های چند وقت اخیر میان 2 لابی فعال در پرونده ایران در واشنگتن بود که برای حضور یا دوام در کاخ سفید با یکدیگر جنگیده و علیه هم افشاگری می‌کنند. لابی نخست به سرکردگی «نایاک» تحت‌الحمایه بنیاد برادران راکفلر و نزدیک به دست چپی‌های اسرائیل است   علیه لابی «بنیاد دموکراسی‌های آمریکا»- FDD- با عنوان وابستگی به شلدون آدلسون- میلیاردر صهیونیست دست راستی- که به ترامپ نیز نزدیک است مکرر افشاگری کرده است.
لابی نزدیک به جمهوری‌خواهان نیز با مدیریت FDD، اوباما را بابت آنچه نزدیکی به شبکه غربگرایان ایران می‌خواند، اخیرا به دادگاه فراخواند. در این میان ظاهرا ترامپ که از افشاگری‌های باند نایاک و رفتار اپوزیسیونی و حزبی برخی دیپلمات‌های ایرانی مرتبط با آنها در بقای بر اتحاد با هیلاری کلینتون و تیم اوباما- رئیس‌جمهور سابق آمریکا- خسته شده بود، وزیر خارجه‌اش را مامور کرد تا در سخنرانی مذکور اعلام کند «از نفوذی‌های شبکه تغییر در داخل ایران مثل گذشته حمایت می‌کنیم!»
حمایتی دوپهلو که هم اصل «شبکه نفوذ» را تایید کرد، هم وابستگی آنها به دولت قبل آمریکا را هدف قرار داد و هم در پس زمینه متذکر شد که به تضعیف ترامپ پایان دهند که ممکن است علاوه بر اخراج رابطان نایاکی از کاخ سفید، ناگزیر به پرداخت هزینه‌های سیاسی بیشتری نیز بشوند!
  ایمان بیاوریم
با این احتساب با قطعیت می‌توان چنین نتیجه گرفت که آنچه رهبر حکیم انقلاب درباره خطر «نفوذ جریانی» پیش‌تر در آذر 94 متذکر شدند، مستند به برنامه رسمی دولت آمریکا بوده است. ایشان در دیدار فرماندهان بسیج فرمودند: «در نفوذ بسیار خطرناک جریانی، مجموعه‌ای از افراد با هدفی دروغین، با روش‌های متفاوت با هم مرتبط می‌شوند تا نگاه آنها به مسائل مختلف به‌تدریج تغییر کند و شبیه نگاه دشمن شود. به این ترتیب بیگانگان، بدون شناخته شدن و به خطر افتادن، اهداف خود را محقق می‌کنند. مدیران، نخبگان و افراد مؤثر در تصمیمات کلان هدف‌های مشخص پروژه نفوذ هستند. در این قضیه، کسانی که بر ارزش‌ها و اصالت‌ها پای می‌فشرند به افراطی‌گری و تندروی متهم می‌شوند تا در سایه سکوت آنها و تضعیف تدریجی ارزش‌ها و آرمان‌ها، زمینه تحقق اهداف پروژه نفوذ فراهم شود».
قطعات پازل نفوذ در حال تکمیل است. «برجام» دست‌کم در اهداف میانی، ابزار ایجاد قدرت برای شبکه‌ای از نفوذی‌ها بوده که بناست «پروژه تغییر ایران» را با استحاله درونی به «تغییر رژیم» بدل سازند. کما اینکه پیش‌تر مدیران اپوزیسیون حامی «برجام» اعلام کرده بودند هدف از معامله ایران و آمریکا، برهم زدن زیرساخت اقتصادی خودکفای شکل گرفته در دوره تحریم‌ها و تقویت جریان غربگراست. با باز شدن مسیر تعاملات جریانی غرب و غربگرایان، حلقه‌های اقتصادی و سیاسی و اجتماعی جدید ایجاد شده و فضا برای حرکت کم‌هزینه و بی‌خطر برای آنچه گذار از «ولایت فقیه» به «نظام دموکراتیک» می‌خوانند، فراهم می‌شود. اهداف پروژه مذکور را با توجه به پرونده‌های نفوذ جریانی که در طول چند سال اخیر کشف شده می‌توان چنین برشمرد:
1- تضعیف بدنه وطن‌پرست و متعهد به نظام در عرصه اقتصاد و بازار با رشد و گسترش دامنه فعالیت شبکه تجاری افراد نفوذی که اغلب دوتابعیتی هستند و توسط لابی زرسالاران صهیونیست تغذیه مالی می‌شوند. پسابرجام فضا را برای حضور آنها در داخل کشور و حرکت هدفمند برای جایگزین شدن به جای بدنه سنتی فراهم کرده است. تکمیل مرحله جایگزینی با ایجاد شبکه حمایتی مشتریان خارجی برای نفوذی‌ها و ایجاد محدودیت‌های تجاری برای ثروت‌افزایی وطن‌پرستان ذیل اعمال استانداردهایی همچون FATF که رسما بدنه همکار با سپاه را به جرم حمایت از تروریسم،  حذف می‌کند، صورت می‌گیرد.
2- استفاده از موقعیت برتر غرب در حوزه فناوری برای ایجاد طبقه‌ای جدید از فناوران ثروتمند و معرفی آنها به عنوان رهبران جوان تغییر در حوزه شبکه‌سازی اجتماعی- اقتصادی با اشغال و مدیریت چرخه اشتغال
3- سلب اختیار از حاکمیت با جهانی‌سازی اجباری بخش‌های مهم ساختاری همچون محیط‌زیست، نفت و گاز، سلامت، فناوری، استانداردها و نظامات آموزشی و... با پذیرش شبه‌محرمانه برنامه‌های توسعه‌ای غربی در قالب معاهدات داخلی و خارجی
4- هدایت جامعه مدنی ایرانیان در حوزه‌های جنسیتی، قومیتی و مذهبی با کنترل جهت و اهداف مطالبات عمومی و تلاش برای تغییر باورها و آرمان‌ها و اهداف اقشار مختلف مردم
5- ایجاد درگیری داخلی میان بخش‌های مختلف نظام اعم از «دولت و سپاه»، «انقلابیون و اپوزیسیون» و «وزارت خارجه و ساختار امنیتی» برای ایجاد شکاف ساختاری در نظام و حرکت به سمت تضاد منافع
با این احتساب پیش‌نیاز برنامه «تغییر رژیم» در ایران، تغییر باورها، افکار و آرمان‌های جامعه ایرانی با بازتعریف منافع ملی است. در چنین فضایی بسادگی می‌توان مبدأ ظهور دوگانه‌هایی همچون تعریف تقابلی «حفظ اقتصاد و زندگی آرام مردم» یا «برنامه هسته‌ای»، «حفظ امنیت منطقه‌ای» یا «رفع تحریم‌ها»، «رشد و شکوفایی اقتصادی» یا «بقای برنامه موشکی» و «جنگ» یا «صلح» و مواردی از این دست را تحلیل کرد.
  دوقطبی‌های نفوذی
شبکه نفوذ برای پیشبرد اهداف خود باید به مردم بباوراند که از داشته‌های ملی خود که به قول تیلرسون قدرت هژمونیک پیرامون ایران پدید آورده، صرفنظر کنند. بدون عوامل قدرت‌افزای ملی در حوزه اقتصاد بومی، فرهنگ ملی، سیاست خارجی مستقل و انقلابی و امنیت ملی- منطقه‌ای، منطق حمله نظامی موفق احتمالی به ایران تقویت می‌شود؛ کودتای نظامی در داخل کشور می‌تواند انجام شود، ترور مسؤولان و جایگزین کردن آنها با عوامل وابسته غیرملی، شدنی است، ایجاد کودتای اقتصادی مانند آنچه آمریکا در ونزوئلا به روی پرده برد نیز میسر است. جامعه‌ای که از مولفه‌های قدرت بومی «خلع سلاح» شده را با هزار و یک نیرنگ می‌توان شکست داد و فروپاشی‌شان را تماشا کرد! این واقعیتی است که هر روز در گوشه و کنار جهان اجرا می‌شود و ما که در ساحل امنیت و ثبات نشسته‌ایم را چندان دچار تلاطم فکری نمی‌کند.
  مسؤولیت با کیست؟
کاش آورندگان برجام بپذیرند آنجا که فرمان رهبری را زیرپا گذاشتند و مرزبندی با دشمن را به نام نزدیکی به نایاک برای تحقق «منافع ملی» در دستور کار قرار دادند، زمینه برای نفوذ جریانی فراهم شد. امیدواریم قبول کنند دست‌کم گرفتن دشمن در عرصه بین‌الملل منجر به اجرای پروژه چندمرحله‌ای شورای روابط خارجی آمریکا به دست مسؤولان ایرانی شد که گمان می‌کردند طرح‌های ارائه شده در ساختمان راکفلرها حاصل تراوشات ذهنی خودشان است نه نفوذ جریانی 10 ساله در افکار و آرمان‌ها و اهداف آنها! کاش یک بار کلاه خود را قاضی کنند و مسؤولیت وضعیت نابسامان کنونی را بپذیرند و ببینند چگونه ترامپ جمهوری‌خواه برنامه تحریم‌های هوشمند و پروژه «تغییر» اوبامای مودب و باهوش دموکرات را تکمیل می‌کند. آنچه امروز در مسیر وضع یک به یک تحریم‌های فزاینده در پسابرجام آرزوها در برابر ملت است فقط حاصل دشمنی دشمن نیست، ساده انگاری و نزدیکی به دشمن کار دست ما و شما داده است!
 

ناصر نوبری*: 1- اینکه شیوخ خلیج‌فارس با هم اختلافات دیرینه دارند و در این میان قطری‌ها و سعودی‌ها اختلاف‌شان عمیق‌تر است، موضوعی درست و تاریخی است. در ابتدای انقلاب، انگلیسی‌ها می‌گفتند هیچ عاملی در طول تاریخ مانند ایران نتوانسته بود این شیوخ را اینچنین دور هم جمع کند، آنها اختلافات جغرافیایی، قومی و حتی عقیدتی فراوانی دارند اما ماهیت و محور اصلی اختلافات‌شان تلاش برای شیخوخیت و آقایی یکی بر دیگری و متقابلا زیر بار نرفتن این در برابر آن است. بنابراین اختلاف بین‌شان ریشه‌ای بوده و ماهیت استقلال‌طلبانه از نوع قبیله‌گرایانه دارد.        
2- اختلاف کنونی قطر با سعودی با توجه به روحیه جاه‌طلبانه‌تر این شیخ‌نشین بعد از اجلاس اخیر ریاض سر باز کرد زیرا قطری‌ها متوجه شدند ماندن زیر چتر این اجلاس، تمام و کمال رفتن تحت سیطره سعودی است. اینکه ما آن را اختلاف عربی بنامیم و بخواهیم از آن دور بمانیم منفعلانه و غیرحرفه‌ای بوده و مطابق با اصول دیپلماسی فعال و سنت دیرینه ایران در خلیج‌فارس نیست، برعکس اگر طرف‌هایی ادعا کنند موضوع عربی است و بخواهند ایران را دور و منفعل کنند و بدون ایران به آن هرگونه شکلی دهند، ما باید تصریح کنیم موضوع مربوط به همسایگان و امنیت ملی و منطقه‌ای ماست لذا فعال بودن ما ضروری است، بویژه آنکه این‌بار اختلاف‌شان نه بر سر مسائل خودشان بلکه بر سر ایران است.
3- ممکن است گفته شود اختلاف درون‌عربی است و قطر صرفا ایران را بهانه و وسیله قرار داده است، اما در اینجا باید به ماهیت اختلاف توجه کرد که یکی نمی‌خواهد تحت سیطره و ائتلاف تحت رهبری دیگری قرار بگیرد، همین مقدار مطابق با استراتژی ماست، در حالی که مساله بسیار مهم‌تر است زیرا این‌بار این ائتلاف علنا و رسما علیه ایران و برای مقابله با ایران سازماندهی شده است.
4- با توجه به نکات یادشده نه‌تنها این بحران در خلیج‌فارس ماهیتا درون‌عربی نیست بلکه ما هر مساله‌ای در خلیج‌فارس را خلیج‌فارسی می‌شناسیم و اساسا به امری به‌نام درون‌عربی در خلیج‌فارس قائل نیستیم و به رسمیت نمی‌شناسیم. حال ببینید وقتی اکنون کشوری از خلیج‌فارس به‌خاطر طرفداری از ما مشکل پیدا می‌کند چقدر از اصول اولیه دیپلماسی خلیج‌فارسی سنتی ایران به دور است که بگوییم اختلاف، درون‌عربی است و ما ورود نمی‌کنیم! و این را روزنامه رسمی دولت تیتر بزند و خودمان واگرایی به‌وجود آمده‌شان را به همگرایی بین خود سوق دهیم. بعد از انقلاب برخی افکار چپ افراطی در بخش عربی و خلیج‌فارس وزارت امور خارجه فعال شدند و با تفکر اردوگاهی و دیپلماسی غیرحرفه‌ای با روند همگرایی عربی در خلیج‌فارس همساز شدند، امروز رگه‌های این همسازی‌های جبهه‌ای و جناحی چپگرایانه را در عربی- عجمی کردن خلیج‌فارس در رسانه‌های ماهیتا چپ موسوم به اصلاح‌طلب که عمدتا بر عربی بودن اختلاف فعلی در خلیج‌فارس تاکید می‌کنند می‌توان مشاهده کرد.
5- یک دیپلماسی علمی و حرفه‌ای باید نه‌تنها مطابق روحیات هر منطقه بلکه مطابق روحیات هر قوم و ملت مدل خاصی را طراحی و اعمال کند. چپ در ایران ریشه در تفکرات چپ مارکسیستی و سانترالیسم با نگاه جبهه‌ای اردوگاهی دارد و قادر به نگاه انفرادی نیست، دیپلماسی ما در خلیج‌فارس باید مبتنی بر مدل روابط شیخوخیت انفرادی تک به تک باشد، نه اردوگاهی عربی و عجمی. عجز ما در این زمینه علت ناتوانی همیشگی وزارت امور خارجه در دیپلماسی با شیوخ خلیج‌فارس بوده است. در مدل دیپلماسی شیخوخیتی همه روش‌ها با  مدل کلاسیک دیپلماسی روابط متقابل به‌کلی متفاوت است و اساسا وزارت امور خارجه با آن آشنا نیست و عمدتا براساس یک مدل ساده کلاسیک با همه جهان یکسان عمل می‌کند. بعضا جسته و گریخته صحبت‌هایی در این‌باره بوده اما به‌دلیل غالب بودن تفکر چپ که نگاهش به همه پدیده‌ها و رویدادها جریانی و جبهه‌ای است، نتوانسته تبدیل به قالب‌بندی و مدل‌سازی با مشی ارجحیتی بر الگو و روش کار با خلیج‌فارس شود. این مدل براساس اطلاعات و روانشناسی ویژه منطقه‌ای و میدانی در همه زمینه‌های دیپلماسی سری، رسمی و علنی الگوها و روش‌های خاص خود را دارد.
6- عدم شناخت عمیق باعث شد بعضا تصور کنند عربستان مانند بحرین در قطر می‌تواند دخالت نظامی کند در حالی که در بحرین دولت مستقر درخواست کمک از عربستان کرده و در قطر دولت بسیار ثروتمند و مستقر با عربستان مخالفت کرده و پایگاه مرکزی آمریکا نیز در قطر قرار دارد که هرگونه اقدام نظامی علیه دولت مستقر را بسیار بغرنج می‌کند و برای همین قطری‌ها تصریح کرده‌اند اگر قرار بر معامله با آمریکا باشد ما مستقیم و بدون واسطه سعودی‌ها با آمریکا معامله می‌کنیم، از طرف دیگر انگلیس نفوذی دیرینه در خلیج‌فارس و همینطور در قطر دارد و قطر بدون توجه به معادلات جهانی و سیاست‌های قدرت‌ها و بویژه انگلیس وارد چنین معرکه‌ای نمی‌شد. نخست‌وزیر انگلیس بعد از جدایی از اروپا اول به آمریکا سفر کرد و گفت بیایید مانند قدیم با هم جهان را اداره کنیم اما ترامپ او را خیلی تحویل نگرفت، بعد به خلیج‌فارس آمد تا در منطقه‌ای که پایگاه سنتی‌اش است خودی نشان دهد و نفوذ خود را به رخ آمریکا بکشد اما اکثر شیوخ منتظر قلدر تازه به دوران رسیده و تازه‌نفس آمریکایی به‌نام ترامپ بودند و به پیر فرسوده خیلی رو نشان ندادند. لذا انگلیس و کلا اروپا مترصد فرصت برای خودی نشان دادن بودند تا تلنگری بر تکروی و یکه‌تازی آمریکا باشد؛ این است که سلطان‌نشین عمان که بیشتر حوزه نفوذ انگلیس است در شکستن محاصره با قطر همکاری می‌کند.
7- نگاه‌های افراطی و تحلیل‌های ساده سیاه و سفیدی منجر به این می‌شود که بگویند اگر در این ماجرا فعال شویم و ورود کنیم به ورطه درگیری می‌افتیم، پس برای پرهیز از دردسر و درگیری بهتر است اصلا ورود نکنیم؛ یعنی یا ورود و درگیری(سیاه) یا عدم ورود و عدم درگیری(سفید)، در حالی که در جهان امروز دیپلماسی حرفه‌ای و هنرمندانه خود پایگاه قدرت مستقل مولد است و می‌توان با هنر فوق‌العاده دیپلماسی حرفه‌ای در عین ورود کامل و فعال مسالمت‌آمیز و صلح‌جویانه به یک ماجرا و ارتقای موقعیت و اعتبار و نقش خود اما از هر نوع تبعات نامطلوب آن نیز پرهیز کرد. امکانات و موقعیت فوق‌العاده و گسترده ایران در منطقه امکانی بالقوه را برای برپایی یک دیپلماسی مسالمت‌جویانه مولد قدرت برای ما در منطقه فراهم آورده که با روش‌های علمی دیپلماتیک نوین می‌توان آن را بالفعل کرد. برنامه‌های استراتژیک و تاکتیک‌های ویژه برای نیل به این هدف اساسی قابل احصاست که در جای خود باید تبیین شود، اما در این فرصت بر این موضوع تاکید می‌کنم که نخستین برنامه و استراتژی ما در خلیج‌فارس باید بازگرداندن وضعیت خلیج‌فارس به وضعیت دیرینه سنتی‌اش به‌عنوان خانه مشترک کشورهای ساحلی بدون دسته‌بندی عربی- عجمی باشد که در این حالت ایران به‌عنوان برادر بزرگ، با کرامت و بزرگ‌منشی در همه مسائل مشارکت سازنده و ثبات‌بخش دارد و بدون انگیزه سیطره‌جویی صرفا با ایجاد نقش و وزن تعادلی ضامن استقلال کشورها و مانع بردگی و تسلط بر آنهاست. در حال حاضر با بحران به‌وجود آمده بین قطر و عربستان، بهترین موقعیت برای آغاز اجرای حساب‌شده این استراتژی پدید آمده است.
8- وزارت امور خارجه کنونی نه به لحاظ نرم‌افزاری و نه به لحاظ سخت‌افزاری توان تحقق این استراتژی چندوجهی پیچیده را ندارد. آقای وزیر که بیشتر در سازمان‌های بین‌المللی کار کرده‌اند و خیلی تخصص و آشنایی با رموز کار در روابط دوجانبه و منطقه‌ای ندارند، و کل دستگاه هم به‌دلیل بها ندادن به کار کارشناسی، از نقش کارشناسی به یک نهاد بیشتر تشریفاتی تنزل یافته است؛ به میزانی که وقتی موضوعی اهمیت می‌یابد بدلیل انفعال و ضعف کارشناسی، آن موضوع از دست وزارت امور خارجه خارج و به‌دست دیگر نهادها می‌افتد. در جهان هیچ وزارت خارجه‌ای مانند وزارت امور خارجه ایران وجود ندارد که تا این حد موضوعات مهم خارجی از دستش خارج باشد، این وضعیت ناشی از طبیعت منفعل و ضعف کارشناسی آن است و لذا با اقدامات دستوری و بخشنامه‌ای حل نمی‌شود. چه‌بسا بزودی مساله قطر هم با این انفعال دستگاه دیپلماسی از دست وزارت امور خارجه خارج شود. این وضعیت لطمات جبران‌ناپذیری بر منافع ملی وارد کرده و باعث هرز رفتن بسیاری از ظرفیت‌های ملی می‌شود. امروز تحول بنیادین در دستگاه دیپلماسی کشور یک ضرورت حیاتی است، اگرنه فرصت‌های بزرگ به تهدیدات بزرگ تبدیل خواهد شد.
9- در شرایط کنونی بعضا صحبت از برجام منطقه‌ای می‌شود که در ارگان دولت هم به آن تصریح شده است، بنده موکدا تصریح می‌کنم امروز هرگونه صحبت از «برجام منطقه‌ای» تیری علیه دیپلماسی فعال منطقه‌ای است. اولا خواه‌ناخواه در قبال برجام، دودستگی در کشور وجود دارد و با برچسپ برجام، این دودستگی به دیپلماسی منطقه‌ای هم سرایت و کار در این مسیر را دچار شک و تردید و اختلاف و رکود می‌کند. ثانیا می‌گویند برجام سمبل تنازل و اکتفا به حداقل‌هاست، اساس تنازل به حداقل‌ها در برجام پذیرش معامله نقد با نسیه است که موجب امتیازات یکطرفه شد به‌طوری که آقای وزیر امور خارجه همچنان گرفتار آن هستند و هفته گذشته هم شکایت‌شان به اروپایی‌ها بابت بدعهدی آمریکایی‌ها راه به‌جایی نبرد، بنا بر این درباره مساله قطر و کلا دیپلماسی منطقه که فعلا یک طرف ایران است و طرف دیگر عربستان، حالا هنوز به کجا رسیده‌ایم که به عربستان هم امتیازات یکطرفه دهیم و معامله نقد با نسیه کنیم! که اصرار به برجامیزه کردن دیپلماسی منطقه‌ای دارید. در هر حال برجام سمبل معامله انفعالی نقد با نسیه است، در حالی که امروز شکاف بین قطر و عربستان، ابتکار عمل را به‌دست ما می‌دهد نه انفعال را!
10- استراتژی آمریکا در برجام این بوده که همزمان با وقوع تزلزل ناشی از برجام در ائتلاف بین‌المللی، ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران را برپا و تحکیم کند و حلقه محاصره را تنگ‌تر و منطقه‌ای کند که استارت آن را اوباما همزمان با مذاکرات برجام در اجلاس با شیوخ در آمریکا زد و اکنون ترامپ با اجلاس ریاض در پی تکمیل آن است و این پروسه ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران محصول برجام است. آیا برجامیزه کردن دیپلماسی منطقه‌ای‌مان همراهی با این استراتژی برجامی آمریکا در منطقه است؟ در هر حال برجام سمبل و محصول همکاری ایران و آمریکاست.
* آخرین سفیر ایران در شوروی

آتش‌سوزی برج گرنفل به رخدادی نمادین در مقطعی کلیدی از تاریخ معاصر بریتانیای در حال صغیر شدن تبدیل شد که انگلیسی‌ها را نسبت به دولت ناکارآمد و متفرعن‌شان به واکنشی خشمگینانه واداشت. روز شنبه در حالی که سرانجام پس از 3 روز آتش در طبقات فوقانی برج 24 طبقه سوخته فقرا در محله اعیان‌نشین ناتینگ‌هیل لندن به خاموشی می‌گرایید، خشم ساکنان آن از قصور حکومت در این فاجعه بر سر دولت ترزا می ‌آوار شد؛ دولتی که حتی پیش از حریق گرنفل نیز به ویرانه‌ای به جا مانده از شکست انتخابات پارلمانی هشتم ژوئن، بحران بریگزیت و رویکردهای اقتصادی ضدمردمی محافظه‌کاران تبدیل شده بود. آتش زیر خاکستر نارضایتی از دولت اعیان که نخستین نشانه‌های آن در جریان بازدید نخست‌وزیر از خانواده‌های حادثه‌دیده گرنفل بروز کرده بود، سرانجام دیروز زبانه کشید و صدها معترض خشمگین در اطراف یا داخل نزدیک‌ترین مراکز حکومتی به محل برج سوخته یعنی کاخ خاندان سلطنتی (کنزینگتون)، شورای شهر، دفتر نخست‌وزیری و ساختمان پارلمان (وست مینستر) تجمع کردند و خواستار برقراری عدالت و برکناری نخست‌وزیر شدند. این در حالی است که انتشار قطره‌چکانی و گاه کذب اخبار درباره حریق روز چهارشنبه پنهان‌کاری پلیس و دولت درباره آمار واقعی کشته‌شدگان و روند پیشرفت عملیات، نارضایتی عمومی را افزایش داده است. حتی در اتفاقی نادر «لیلی آلن» یکی از مشهورترین خواننده‌های پاپ انگلیسی در یک برنامه تلویزیونی دولت را به پرده‌پوشی از ابعاد فاجعه متهم کرد.
سپس روز جمعه دیدار می ‌با ساکنان شهرکی که برج گرنفل در آن واقع شده به اعتراضات و شعارهای تند مردم علیه نخست‌وزیر از جمله «شرم بر تو» منجر شد و نخست‌وزیر بریتانیا مجبور شد تحت محافظت شدید نیروهای پلیس، منطقه را به سرعت ترک کند. اما این حرکت به منزله عدم تمایل او برای دیدار با خانواده‌های حادثه‌دیده تعبیر شد. این در حالی است که عدم کناره‌گیری او پس از افتضاح‌های مکرر که از سوی مردم و سیاستمداران مخالف به قدرت‌طلبی بی‌حد و حصرش تعبیر می‌شود، راس حاکمیت بریتانیا را نیز نگران کرده است.
کار به جایی کشید که ملکه الیزابت  مجبور شد با انتشار نامه‌ای مبنی بر همدردی خطاب به حادثه‌دیدگان خشمگین مسؤولیت را از سر خود باز کند و دولت را در مواجهه با ملتی بسیار غمگین تنها بگذارد. البته انگلیسی‌ها بسیار هم خشمگین هستند. انتشار این نامه به یک طنز تراژیک برای دولت محافظه‌کار شباهت دارد چرا که ملکه درست زمانی با این همدردی سیاستمدارانه، حزب حاکم را با اکثریت پارلمانی شکننده‌شان تنها گذاشت که قبلا قرار بود در چنین مقطع زمانی نامه سالانه خود را در در وست مینستر قرائت کرده و به تشکیل دولت جدید محافظه‌کاران رسمیت ببخشد. اما در حالی که فاجعه گرنفل حتی مذاکرات فشرده ترزا می ‌با حزب اتحادگرای ایرلندشمالی را برای تشکیل دولت ائتلافی ضعیف نیمه‌کاره گذاشته، نامه همدردی ملکه می‌تواند به معنای پیامی برای استعفای می‌ منفور از رهبری حزبش و نخست‌وزیری باشد.
خشم و تظاهرات در لندن
اما آنچه خانواده‌های حادثه دیده را بیش از پیش به خشم آورد واکنش‌های متفرعنانه ترزا می ‌در درخواست‌های مردمی و پرسش‌هایی رسانه‌ای بود که از او می‌خواستند مسؤولیت حریق مرگبار این ساختمان مسکونی و کشته و مفقود شدن بیش از یک ششم ساکنان آن را بپذیرد. می ‌نه تنها با حضور سرد خود در نزدیک برج در حلقه‌‌ای از محافظان نشان داد فاقد حس همدردی با مردم عادی است بلکه جمعه شب در مصاحبه‌ای با برنامه نیوزنایت شبکه بی‌بی‌سی وقاحت را به اوج رساند و با فرافکنی‌های مکرر حاضر به پاسخگویی در قبال مسؤولیت‌های دولتش در رخ دادن این فاجعه و همچنین ناکارآمدی عملیات اطفا و نجات حریق‌زدگان نشد. او که پیش از این توسط بخشی از افکار عمومی «نخست وزیر عفریته» خوانده می‌شد حال چنان منفور واقع شده که حتی روزنامه همیشه حامی او «دیلی‌میل» هم مجبور شد صبح شنبه عنوان «سوء کارکرد می» را بر صفحه اول خود نقش زند. سایر روزنامه‌ها نیز ناکارآمدی دولت  می ‌را مقصر فاجعه قلمداد کرده‌اند. طبق برآورد دیلی تلگراف قربانیان بیش از 100 نفر هستند که بسیاری از آنان کسانی بودند که در طبقات فوقانی به دام آتش افتاده بودند یا در خانه‌شان سوختند یا خود را به پایین پرتاب کردند. همچنین نیروهای امداد تا دیروز همچنان نتوانسته بودند به طبقات فوقانی برج وارد شوند. حال حتی وعده نخست‌وزیر مبنی بر اختصاص بسته 5 میلیون پوندی به آسیب‌دیدگان این حادثه نیز دردی از او
دوا نمی‌کند.
در همین حال با انتشار مداوم گزارش‌های هشداردهنده ساکنان گرنفل در ماه‌های گذشته به مسؤولان شورای شهر و دولت که در آن بروز فاجعه در محل سکونت‌شان را پیش‌بینی کرده بودند، یک رسوایی بزرگ در رابطه با مدیریت شهری و وزارت کشور انگلیس در حال شکل‌گیری است. اینکه یک برج کهنه چهل و چند ساله فاقد هر گونه استانداردها و تمهیدات ایمنی برای مبارزه با آتش‌سوزی بوده است در حقیقت شکاف بزرگ میان ثروتمندان و فقرا را حتی در یک محله پایتخت بریتانیا عیان می‌کند.
جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر که هفته پیش از سقوط می‌ سخن گفته بود نیز درباره واکنش‌های تبعیض‌آمیز پلیس و حکومت پس از حریق گرنفل افشاگری کرد و گفت طبق پیش‌بینی‌هایش خانه‌های اعیان و اشراف در اطراف محل آتش‌سوزی تحت حفاظت شدید قرار گرفته‌اند. حدود 1400 نفر که بسیاری از آنها از حریق‌زدگان گرنفل یا خانواده‌هایشان بودند دیروز در اعتراض به نحوه رسیدگی دولت به این فاجعه وحشتناک به خیابان «وایت هال» لندن به سوی وست مینیستر، ساختمان پارلمان سرازیر شدند. آنها سپس در مقابل خانه شماره 10 داونینگ استریت مقر نخست وزیری شعارهایی بی‌سابقه علیه حاکمیت انگلیس سر می‌دادند: «ترزا می ‌باید برود. عدالت باید برای بازماندگان گرنفل برقرار شود. دستان شما خون‌آلود است.»
کمی آن طرف‌تر گروهی تقریبا 600 نفره از معترضان از محله اعیان‌نشین چلسی در شمال مرکزی لندن حرکت کرده و در نزدیکی قصر سلطنتی کنزینگتون که به جز ملکه سایر اعضای درجه اول خاندان سلطنتی ویندسور در آن سکونت دارند، عبور کردند و سپس به ساختمان شورای شهر یورش بردند. البته پلیس مانع از ورود تظاهرات‌کنندگان به ساختمان اصلی شورای شهر شد. معترضان زمانی خشمگین‌تر شدند که هیچ یک از اعضای شورای شهر حاضر نشدند برای برطرف کردن نگرانی‌های آنها در جمع‌شان حضور یابند. تظاهرکنندگان دیگری هم در میدان مشهور ترافالگار در قلب پایتخت انگلیس اجتماع کردند.

دونالد ترامپ با لغو یک‌جانبه لایحه بهبود روابط آمریکا با کوبا یکی دیگر از میراث باراک اوباما را زدود. رئیس‌جمهور آمریکا در بندر کوبایی‌نشین میامی در جنوب ایالت فلوریدا اعلام کرد تا زمانی که زندانی‌های سیاسی در کوبا آزاد نشوند، آمریکا تحریم این کشور را رفع نمی‌کند. به گفته او، منع گردشگری آمریکایی‌ها در کوبا دوباره برقرار و تحریم‌ها علیه هاوانا اعمال می‌شوند با این حال کاخ سفید متعاقبا اعلام کرد با تصمیم ترامپ سفارت آمریکا در هاوانا بسته نمی‌شود و برخی روابط تجاری و پرواز هواپیماها برقرار خواهد ماند. ترامپ در میامی به کمونیسم و فیدل کاسترو حمله کرد و گفت بهبود روابط در دولت باراک اوباما توافقی یک‌طرفه بوده و تنها به حکومت کوبا سود رسانده است.
 

سیدیاسر جبرائیلی  : آمریکایی‌ها اخیرا اسناد نقش خود در کودتای 28 مرداد‌32 و سرنگونی محمد مصدق را منتشر کردند، اما مطلب مهمی که در واکنش به این اسناد مورد تغافل قرار می‌گیرد، «چرایی سرنگونی مصدق توسط واشنگتن» است. محمد مصدق با آمریکایی‌ها رابطه بدی نداشت. اتفاقا وعده آمریکایی‌ها را که به او گفته بودند می‌خواهند به دوران استعمار پایان دهند، باور کرده بود. پروژه‌اش این بود که با آمریکا ارتباط بگیرد و انگلیس را به حاشیه ببرد. مصدق نه به دنبال تشکیل حکومت اسلامی بود، نه فعالیت‌های منطقه‌ای ثبات‌زدا داشت، نه در تدارک موشک بالستیک بود، نه برنامه هسته‌ای داشت، و نه اینکه حقوق‌بشر آمریکایی را نقض کرده بود، اما کاخ سفید با یک کودتا او را حذف کرد.
فهم اینکه مصدق چرا سرنگون شد، نیاز به ضریب هوشی فوق‌العاده‌ای ندارد، اما کسی که در یک نقطه کور ایستاده و به عالم می‌نگرد و اراده‌ای برای دیدن ندارد، قطعا از درک این چرایی بازخواهد ماند و از آن درسی نخواهد گرفت. به قول مرحوم شریعتی، ‌برای دیدن برخی رنگ‌ها و فهمیدن بعضی حرف‌ها از نگریستن و اندیشیدن کاری ساخته نیست. باید از آنجا که نشسته‌ایم برخیزیم؛ قرارگاه‌مان را در جهان عوض کنیم. مساله کاملا روشن است: محمد مصدق قصد داشت از همه اقتصاد و سیاست و فرهنگ ایران که در اسارت غرب بود، فقط یک قلم «نفت» را آزاد کند... و سرنگون شد!
نظام جمهوری اسلامی حتما در ابعاد و اهداف با دولت محمد مصدق قابل مقایسه نیست. «آزادی ایران» رهاورد انقلاب اسلامی است و چرا نباید آمریکا و انگلیس که تاب «آزادی نفت» را نیاوردند، با «آزادی ایران»‌ کنار بیایند و در پی سرنگونی جمهوری اسلامی نباشند؟ به قول رهبر حکیم انقلاب، اگر فرض کنیم یک نظامی غیر نظام جمهوری اسلامی هم سر کار بود و بنا بود مستقل باشد، اینها با آن مشکل داشتند.
این است که برای تحلیل قانون تحریم سیدا(Countering Iran’s Destabilizing Activities) و طراحی نحوه مقابله با آن، باید ابتدا جایگاه آن را در این منازعه تاریخی برای استقلال یا اسارت ایران شناسایی کنیم. راقم این سطور معتقد است و برای اثبات این عقیده خود شواهد معتبری دارد که نقش سیدا در این مقطع، تضعیف قدرت دفاعی ایران با هدف کاهش ضریب امنیت کشور است که زمینه را برای اجرای عملیات و تحقق اهداف بعدی فراهم می‌کند.
در این قانون تحریم 140 صفحه‌ای، بخش چهارم (SEC.4) یعنی اعمال تحریم علیه برنامه موشکی ایران، بخش پنجم (SEC.5) یعنی اعمال تحریم‌های مرتبط با تروریسم علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، و بخش هفتم (SEC.7) یعنی تحریم تجارت تسلیحات، برای تحلیل راهبرد آمریکا، بسیار حائز اهمیت است.
درباره تحریم علیه برنامه موشکی و ممنوعیت تجارت تسلیحات(بخش‌های چهارم و هفتم تحریم سیدا)، باید توجه داشت که اگر آمریکا تاکنون به بهانه‌هایی چون حقوق‌بشر و هسته‌ای دست به تحریم کشورمان زده است، برای مشروعیت‌بخشی به اقدام خود، یا به منشور حقوق‌بشر متوسل شده و ادعای نقض آن را طرح کرده یا پیمان NPT. اما در بحث موشکی و تسلیحات متعارف، هیچ مرجع مورد اجماع بین‌المللی وجود ندارد که کشوری را از تولید یا تهیه این تسلیحات منع کند. حتی قطعنامه 2231 شورای امنیت که ناظر به ادعای هسته‌ای صادر شده، در ماده 3 از ضمیمه 2 صرفا موشک‌های طراحی شده برای حمل کلاهک هسته‌ای را آن هم برای یک مدت معین (8 سال) ممنوع کرده و در ماده 5 از ضمیمه 2، صرفا برای 5 سال تجارت تسلیحات متعارفی که سیدا تحریم کرده است را منوط به کسب مجوز مورد به مورد کرده است. به عبارت روشن‌تر، آمریکایی‌ها با تحریم سیدا، نه‌تنها برخلاف قطعنامه 2231 سازمان ملل عمل کرده‌اند، بلکه پروژه جدیدی را آغاز کرده‌اند که تسلیحات دفاعی متعارف ایران را هدف قرار داده است و آشکارا تضعیف قدرت نظامی ایران را در عین تقویت قدرت خود و همپیمانان منطقه‌ای‌شان پیگیری می‌کنند.
این پروژه هیچ معنای دیگری جز فراهم کردن شرایط یک درگیری نظامی بی‌دردسر با ایران ندارد.
بخش پنجم یعنی اعمال تحریم‌های مرتبط با تروریسم علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در همین چارچوب باید تحلیل شود. هدف غایی آمریکا از تحریم سپاه، ایجاد یک شکاف میان امنیت و معیشت در ایران و تشدید این شکاف از طریق یک شبکه همکار در ایران است که «رکس تیلرسون» اخیرا از آنان به عنوان ابزارهای داخلی سرنگونی جمهوری اسلامی نام برد. کسانی که ادعا می‌کنند تحریم سیدا اقتصادی نیست، در واقع در حال ایفای نقش در این پازل هستند. تحریم سیدا علیه سپاه در واقع تعطیلی سپاه و قطع هرگونه رابطه اقتصادی و غیراقتصادی آن با هر فرد و نهادی در داخل و خارج ایران را دنبال می‌کند که نتیجه عملی آن، همچون سلاح انداختن و خارج کردن زره از تن در میانه میدان جنگ و رفتن به استقبال مرگ است!
یک نکته جالب درباره تحریم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این است که در متن قانون تحریم، اشاره شده است تحریم‌هایی که علیه افراد حقیقی و حقوقی مورد نظر فرمان اجرایی 13224 اعمال می‌شود، علیه سپاه نیز اعمال شود. فرمان اجرایی 13224 با هدف ممنوعیت هر نوع همکاری با سازمان‌های تروریستی صادر شده و رئیس‌جمهور آمریکا این اختیار را دارد افراد و نهادهایی را که تروریست تشخیص می‌دهد، ‌به این لیست افزوده و تحریم کند. آیا دولت آمریکا نمی‌توانست بدون اینکه حتی قانون سیدا وجود داشته باشد، سپاه را وارد لیست 13224 کرده و به عنوان یک سازمان تروریستی هرگونه همکاری را با آن منع کند؟ چرا ترامپ از اختیارات خود برای اطلاق عنوان سازمان تروریستی برای سپاه استفاده نکرده و حتی قانون سیدا نیز نمی‌گوید سپاه یک سازمان تروریستی در ردیف سازمان‌های لیست شده در 13224 مانند داعش، القاعده و... است،‌ بلکه خواستار اعمال همان تحریم‌ها علیه سپاه شده است؟ یعنی سپاه بدون وارد شدن در لیست سازمان‌های تروریستی، مشمول تحریم‌های اعمال شده علیه این نوع سازمان‌ها شده است. علت این اقدام روشن است. آمریکا در واقع براساس اصل عام «برابری حاکمیت‌ها» در حقوق بین‌الملل، امکان اطلاق عنوان تروریست به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که نیروی نظامی رسمی جمهوری اسلامی ایران است را ندارد.
تحریم سیدا به شیوه‌ای مضحک تلاش کرده اصل برابری حاکمیت‌ها را دور بزند اما روشن است که این اقدام از منظر حقوق بین‌الملل مردود است و از طرف جمهوری اسلامی ایران در دادگاه بین‌المللی باید پیگیری شود. اروپایی‌هایی که امروز ادعای انزوای آمریکا را مطرح می‌کنند و به آقای ظریف وعده و وعید می‌دهند، چرا در این باره سکوت اختیار کرده‌اند؟ چرا بیانیه‌ای درباره مردود بودن این اقدام سنای آمریکا صادر نمی‌کنند و به استناد اصل برابری حاکمیت‌ها، غیرقانونی و باطل بودن این تحریم را مطرح نمی‌کنند؟
تحریم سیدا پیام‌هایی روشن برای دولت آقای روحانی، و نسبت‌هایی روشن با برجام،‌ قطعنامه 2231 و حتی اصول عام حقوق بین‌الملل دارد.
پیام روشن تحریم سیدا برای دولت آقای حسن روحانی این است که «هزینه سازش» برابر است با خسارت بعلاوه بقای تحریم‌های گذشته بعلاوه تحریم‌های جدید. آقای روحانی ان‌شاءالله متوجه شده است که آمریکا دشمن است و با دشمن نمی‌توان بازی برد- برد انجام داد. راهکار مقابله با این دشمن، پناه بردن به آغوش او نیست. مقاوم‌سازی اقتصاد، کاهش وابستگی به شبکه اقتصادی تحت سلطه آمریکا و خلق فرصت‌های جدید در عرصه بین‌المللی برای مقابله با ظرفیت‌های اقتصادی تهاجمی آمریکا، سیاستی است که 4 سال آقای روحانی آن را معلق و معطل برجام نگه داشته است. قرار گرفتن روسیه در قانون تحریمی سیدا در کنار ایران، فرصتی است که باید از آن استفاده کرد. آقای روحانی و تیم‌شان ان‌شاءالله یک بار سخنان و مواضع منتقدان در طول مذاکرات را خواهند خواند تا ببینند درباره وضع امروز چقدر هشدار داده شد و بابت ناسزاهایی که به منتقدان گفتند،‌ توبه خواهند کرد. ان‌شاءالله درباره نگاه متوهمانه خود به آمریکا و نظام بین‌الملل تجدیدنظر خواهند کرد و من‌بعد محاسبات‌شان را روی فرش واقعیت انجام خواهند داد. آقای حسن روحانی اگر تاکنون از این مهم غفلت کرده‌اند، قرارگاه‌شان را در جهان عوض کنند، واقعیات را ببینند و از سرنوشت محمد مصدق درس عبرت بگیرند. آقای روحانی یک عذرخواهی به ملت ایران بدهکارند. عذرخواهی بابت اعتمادی که به دشمن کردند و خساراتی که به کشور زدند.
درباره نسبت سیدا با قطعنامه 2231 سازمان ملل اشاره کردیم که نقض صریح مفاد 3 و 5 از ضمیمه دوم این قطعنامه است. درباره اصل برابری حاکمیت‌ها نیز اعمال تحریم‌های سازمان‌های تروریستی علیه سپاه یک نقض فاحش است. اما تحریم سیدا با برجام نیز نسبت روشن دارد. بند 26 برجام صراحت دارد که آمریکا از اعمال مجدد تحریم‌های متوقف شده در ضمیمه دوم خودداری خواهد کرد. در انتهای همین بند تصریح شده است اگر این تحریم‌ها مجددا اعمال شود، ایران این اقدام را زمینه‌ای برای توقف تعهدات خود در برجام قلمداد خواهد کرد. سکوت و رضایت به بدعهدی‌ها و نقض عهدهای آمریکا توسط دولت آقای روحانی، واشنگتن را مطمئن کرده است که هر بلایی بر سر برجام بیاورد، برجام در ایران دست نخواهد خورد. این محاسبه از واکنش ایران به دست دولت آقای روحانی باید تغییر یابد. تحریم سیدا با توجه به فضای ناامنی که برای شرکای اقتصادی ایران ایجاد می‌کند، ناقض بند 29 برجام نیز هست که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها طی آن متعهد شده‌اند از هر اقدامی که هدف از آن تحت تاثیر قرار دادن عادی‌شدن رابطه تجاری و اقتصادی با ایران است، خودداری کنند. خلاصه کلام ما این است که در واکنش به سیدا،‌ تا آنجا که به برجام مربوط است، بند 3 مصوبه مجلس و بند 36 برجام باید اجرا شود.
آمریکا و شرکای آن در طول 40 سال گذشته راه‌های متعددی را برای تصرف مجدد ایران و تسلط بر آن آزموده و شکست خورده‌اند. تحریم سیدا،‌ یک فاز جدید از پروژه براندازی جمهوری اسلامی ایران است که بدون هیچ بهانه روشنی، قدرت متعارف دفاعی ایران را هدف گرفته و به دنبال ایجاد زمینه‌ای برای وارد آوردن یک ضربه سنگین نظامی پس از خنثی‌سازی توان دفاعی ماست. در برابر این پروژه باید هشیار بود.