منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان که از سال ۸۹ مصوبه لازم برای فعالیت را دارد هنوز بدون سازمان متولی باقی مانده و عملا هیچ فعالیت اقتصادی در آن صورت نمی‌گیرد و بیم آن می‌رود که تا 3 سال آینده در صورت بی‌توجهی به آن و عدم سرمایه‌گذاری، مصوبه یادشده از آن سلب شود. لاهیجان یکی از گردشگرپذیرترین شهرهای گیلان است که توجه به زندگی مدرن و لوکس شهری در آن به همراه فعالیت هتل‌های متعدد و همینطور ظرفیت میهمان‌پذیری این شهر باعث شده جاذبه‌های لاهیجان برای سرمایه‌گذاران حتی نسبت به برخی دیگر از شهرهای مهم استان گیلان از جمله رشت بیشتر باشد.
 منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان؛ خالی از سرمایه‌گذار
 لاهیجان بین 2 بندر چمخاله و انزلی قرار دارد و در عین حال یکی از مهم‌ترین شهرهای نزدیک به استان همجوار یعنی مازندران است. نزدیکی به فرودگاه‌های رشت و رامسر نیز از دیگر مزیت‌های شهر لاهیجان بوده که ارزش سرمایه‌گذاری در آن را بالا می‌برد اما با این همه، منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان که در کنار این شهر قرار گرفته، همچنان خالی از حضور سرمایه‌گذاران باقی مانده است. هدف از تشکیل و تعریف مناطق ویژه اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری با برخورداری از معافیت‌هایی است که بتواند رونق اقتصادی را برای منطقه به ارمغان آورد. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران با حضور در منطقه ویژه اقتصادی، نه‌تنها با کاهش هزینه‌ها در تولید مواجه می‌شوند بلکه می‌توانند با بهره‌مندی از معافیت‌های موجود، از منطقه ویژه به خصوص مناطق ویژه اقتصادی که در جوار دریا قرار دارند به عنوان سکوی صادراتی نیز استفاده کنند؛ ویژگی‌ای که در منطقه ویژه لاهیجان نیز موجود است. در حال حاضر ۱۷ منطقه ویژه اقتصادی در سطح کشور فعالیت می‌کنند که در کنار این مناطق، ۴۸ منطقه ویژه اقتصادی دیگر نیز دارای مجوزهای لازم هستند اما هنوز اجرایی نشده‌اند. با اینکه طی سال‌های اخیر، 2 منطقه ویژه اقتصادی آستارا و لاهیجان- اگرچه بدون تامین زیرساخت‌های لازم- توانسته‌اند مجوزهای لازم را برای فعالیت کسب کنند اما از این میان منطقه ویژه لاهیجان در اغما به سر برده و هنوز بر سر میزان وسعت این منطقه که از سواحل دریا برخوردار است، بین برخی دستگاه‌های دولتی کش و قوس‌هایی وجود دارد.
 ظرفیت تبدیل منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان به مرکز فناوری حاشیه خزر
با این همه با گذشت7 سال از تصویب طرح منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان، اخیرا پیشنهاداتی مطرح شده که شاید بتوان نسبت به خروج این منطقه از اغمای کنونی، امیدوار شد؛ پیشنهاد تبدیل منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان به منطقه‌ای که در آن شرکت‌های بزرگ فناوری و دانش‌بنیان فعال شده و با بهره‌مندی از دانش روز و تولید محصول به صادرات محصولات مبتنی بر دانش و فناوری و خدمات آن اقدام کنند. این پیشنهاد نخستین بار توسط علیرضا نوروزی، معاون اقتصادی اداره کل امور اقتصادی و دارایی گیلان مطرح شد. علیرضا نوروزی در این باره می‌گوید منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان بهترین فضا برای توسعه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان است. وی به مهر می‌گوید: کمبود عرصه از جمله مشکلات گیلان است در حالی که عرصه ۱۰۰ هکتاری منطقه ویژه
تجاری- اقتصادی لاهیجان مصوب بوده و می‌توان از آن به عنوان عرصه‌ای برای منطقه ویژه تولید و صادرات محصولات دانش‌بنیان استفاده کرد. وی می‌افزاید: این فضا می‌تواند فرصتی برای رشد و فعالیت شرکت‌های چندملیتی برای حضور در گیلان باشد تا بتوانیم در بازار پررونق خدمات و محصولات دانش‌بنیان در دنیای امروز، بویژه در حاشیه دریای خزر جایگاهی قرص و محکم برای ایران بسازیم. با توجه به اینکه متولی عمده فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در استان، پارک علم و فناوری است، رئیس این پارک با اشاره به اهمیت دانش و فناوری در رونق اقتصادی هر منطقه‌ای در دنیا به مهر اظهار می‌کند: در بزرگ‌ترین شرکت‌های موفق و قدرتمند دنیا در اقتصاد جهانی، نقش‌آفرینی دانش و فناوری، اصلی اجتناب‌ناپذیر در تجارت است و آمارها بخوبی بیانگر این موضوع است که اگر بخواهیم در آینده جایگاهی قابل توجه در اقتصاد داشته باشیم، ناچار به حرکت در مسیر بهره‌مندی از دانش و فناوری هستیم.
مسیر آزمون و خطای شرکت‌های دانش‌بنیان
از سوی دیگر، از نظر مدیرکل هماهنگی امور اقتصادی استانداری گیلان، منطقه ویژه لاهیجان به این دلیل تاکنون بدون سازمان متولی باقی مانده است که سرمایه‌گذاران قوی و قابل توجهی برای حضور در آن مراجعه نکرده‌اند. آرش فرزام‌صفت در این باره به مهر می‌گوید: تبدیل منطقه ویژه
لاهیجان- که تاکنون بدون سازمان متولی باقی مانده- به یک منطقه دانش و فناوری پیشنهاد قابل توجهی است، هرچند باید از نظر کارشناسی مورد بررسی بیشتری قرار گیرد. وی می‌افزاید: استانداری بر توسعه فناوری و افزایش شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید ویژه دارد، حال اگر در قالب سرمایه‌گذاری، این شرکت‌ها بتوانند در منطقه ویژه اقتصادی فعالیت کنند مطمئنا امری مطلوب است اما آنچه ترجیح استانداری گیلان است اینکه منطقه ویژه لاهیجان یک منطقه چندوجهی باشد که یکی از وجوه فعالیت آن می‌تواند فعالیت‌های فناوری بوده و در کنار آن حتما باید فعالیت‌های بندری، تجاری و صنعتی بویژه صنایع تبدیلی و کشاورزی را داشته باشیم زیرا ظرفیت منطقه ویژه لاهیجان برای چنین فعالیت‌هایی بسیار قابل توجه است. از نظر فرزام‌صفت، شرکت‌های دانش‌بنیان هنوز قدم‌های اول را در سطح گیلان و حتی کشور برمی‌دارند و در حال طی کردن مسیری هستند که از آزمون و خطا می‌گذرد، بنابراین درباره اینکه فعالیت این شرکت‌ها در مناطق ویژه اقتصادی تا چه میزان می‌تواند موفق باشد باید مطالعات بیشتری کرد و سپس از مجموعه دولت انتظار حمایت و اعتماد داشت. مدیرکل هماهنگی امور اقتصادی استانداری گیلان تاکید می‌کند: در نهایت، تبدیل منطقه ویژه لاهیجان به مرکز دانش و فناوری منطقه با حضور شرکت‌های دانش‌بنیان باید مورد مطالعه بیشتری قرار گیرد. در برنامه چشم‌انداز ۱۴۰۴ و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی تاکید شده است که باید شرکت‌های دانش‌بنیان، محور اقتصاد باشند. از سوی دیگر، ارزش صادرات با فناوری بالا در ایران در فاصله سال‌های ۹۰ تا ۹۵ بنا بر آمار، ۵۲۰ میلیون دلار بوده است در حالی که آمارها نشان می‌دهد متوسط ارزش صادراتی سالانه دنیا از این محل در فاصله سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ میلادی 2 هزار میلیارد دلار است.
 

مدیرعامل شرکت توزیع برق لرستان از شکسته شدن رکورد مصرف برق در این استان و احتمال بروز خاموشی خبر داد. به گزارش مهر، فریدون خودنیا صبح چهارشنبه در جمع خبرنگاران در سخنانی با بیان اینکه هیچ روستای بالای ۱۰ خانواری در لرستان وجود ندارد که فاقد برق باشد، اظهار داشت: در سال ۹۶ تعداد ۶۸ روستای زیر ۱۰ خانوار در استان که فاقد برق بودند شناسایی و به شرکت توانیر معرفی شدند. وی رکود ساخت‌وساز در لرستان را یکی دیگر از چالش‌های کاهش درآمد شرکت برق دانست و اظهار داشت: هر ساله حدود ۲۵ هزار انشعاب برق در استان به فروش می‌رسید اما اکنون این تعداد به ۱۵ هزار فقره رسیده که این کاهش تعداد موجب کاهش درآمد شرکت برق شده است. وی عوارض دریافتی شرکت برق در سال گذشته را 5/7 میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: یکی دیگر از منابع درآمد شرکت برق بودجه‌های شناور ملی و پروژه‌های انجام شده هستند. خودنیا خاطرنشان کرد: شرکت برق حدود ۱۶۲ میلیارد تومان از مشترکان طلب دارد که اگر ۴۰ درصد این مبلغ به شرکت برق بازگردانده شود، صرف اصلاح و بهینه‌سازی شبکه و ارائه خدمات بهتر به مردم می‌شود. وی وصول مطالبات را یکی از مشکلات اساسی شرکت برق خواند و گفت: از تمام مردم درخواست داریم که مطالبات خود را پرداخت کنند و اگر این کار را انجام ندهند مجبور به دادن اخطار و در نهایت قطع برق این مشترکان خواهیم شد. وی اظهار داشت: در ۱۰ سال اخیر متاسفانه مصرف برق بالا رفته و اگر برق نباشد هیچ کاری نمی‌توان انجام داد و زندگی ۱۵۰ سال به عقب بازمی‌گردد که نشان از اهمیت بالای برق دارد و نیاز است همگان در مصرف آن صرفه‌جویی کنند. مدیرعامل شرکت توزیع برق لرستان تاکید کرد: امروز رکورد مصرف برق در لرستان شکسته شد و اگر این رویه ادامه یابد با خاموشی روبه‌رو خواهیم شد. خودنیا از تمام مردم استان خواست از کولرگازی با دمای بین ۲۴ تا ۲۶ درجه استفاده کنند، چرا که استفاده از دمای ۱۶ درجه در کولر گازی بسیار خطرناک است. وی خاطرنشان کرد: میزان مصرف برق در استان بیشتر از میانگین مصرف کشور است و مصرف کشور ما نیز نسبت به مصرف جهانی ۲ تا 5/2 برابر بیشتر است که این نشان از مصرف بالای مردم کشور و استان دارد.

۱۴۳ هزار نفر در آذربایجان غربی بی‌سواد هستند
مدیرکل آموزش‌وپرورش آذربایجان غربی گفت: طبق آخرین آمار ۱۴۳ هزار نفر بی‌سواد ۱۰ تا ۴۹ ساله در آذربایجان غربی وجود دارد. به گزارش تسنیم از ارومیه، فریدون سیدمصطفوی در نشست خبری که در محل اداره کل آموزش‌وپرورش آذربایجان غربی برگزار شد، اظهار کرد: امروز روز قلم است و بدین وسیله به تمام افرادی که در این حوزه فعالند تبریک می‌گویم و تشکر ویژه‌ای از خبرنگاران دارم که آموزش‌وپرورش را به صورت جدی یاری می‌کنند. وی گفت: در ایام انتخابات اخیر آموزش‌وپرورش آذربایجان غربی با یکهزار و 500 مدرسه و 15 هزار معلم توانست به دور از حاشیه‌های سیاسی و با هدف حضور حداکثری فعالیت کند. مدیرکل آموزش‌وپرورش آذربایجان غربی بیان کرد: همه کار‌ها و هماهنگی‌های لازم در حال انجام است تا اول مهرماه با هماهنگی و نظم لازم سال تحصیلی را شروع کنیم.


شناسایی بیش از ۱۰۰ هزار معتاد در استان گلستان
رئیس شورای مبارزه با موادمخدر استان گلستان گفت: مصرف موادمخدر صنعتی در سال ۹۵ در استان گلستان کاهش یافته و براساس تحقیقات انجام‌شده بیش از ۱۰۰ هزار معتاد در استان شناسایی شده‌اند. به گزارش تسنیم از گرگان، محمودرضا روحانی‌فر در جمع خبرنگاران درباره شیوع مصرف موادمخدر در استان اظهار داشت: با تحقیقات انجام شده در دفتر پژوهش ستاد مبارزه با موادمخدر مشخص شد بیش از 100 هزار گلستانی مبتلا به مصرف موادمخدر هستند که بیشتر این معتادان به موادمخدر سنتی معتادند. وی درباره برنامه‌های این  ستاد گفت: یکی از برنامه‎های ما مبارزه و پیشگیری از ابتلا به این بلای خانمانسوز  است. در واقع با توجه به اینکه در همه دنیا با این مشکل درگیر هستند باید بحث مبارزه را اجتماعی کنیم. روحانی‌فر تاکید کرد: آموزش و آگاه‌سازی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ماست. متاسفانه آمارها نشان می‌دهد که 53 درصد خانواده‌ها نسبت به مواد مخدر آگاهی ندارند.
 

حسین قدیانی: بدتر از این هم آیا متصور هست که سخن به‌گونه‌ای بگویی که منافقین را با آن همه سابقه در ترور و جنایت و وحشی‌گری، خوش بیاید، بدان حد که سرکرده وقیح و بی‌آبروی‌شان از فلان موضع تو، دفاع کند؟! واقعا تحریف امام و تخریب دوران امام، چرا؟! و وادادگی تا کجا؟! همین ایام، از قضا سالگرد یکی از ننگین‌ترین صفحات سیاه کارنامه منافقین است! کم کسی بود مگر آیت‌الله بهشتی؟! امامی که به جد پرهیز داشت از مدح اشخاص، در وصف «سیدالشهدای انقلاب اسلامی» اما از عنوان «ملت» استفاده کرد! حال آیا رواست جوری سخن بگویی و جوری دوران امام را و یاران غلتیده در خون امام را هدف بگیری که «سرکرده قاتلان بهشتی» برایت هورا بکشد؟! همان حرامیان که در جنگ تحمیلی و در آشکارترین خیانت ممکن، با صدام و صدامیان هم‌دست شدند علیه این خاک! همان حرامیان جلاد بی‌رحم، که نه بزرگ می‌شناختند و نه کوچک! نه عناصر تأثیرگذار و نه مردم عادی کوچه و بازار! مردی به سبب ریش یا زنی به جرم چادر، کم از تیغ منافقین گذشتند؟! کم و زیادش را کاری ندارم اما هزاران ترور در انواع و اقسام شیوه‌ها، بر یک انقلاب نوپای تازه‌نفس تحمیل کردند و اینک، آیا سزاوار است سخن بر مدار خوشایند این جماعت حقیقتا عاری از شرف؟! در هر مصافی میان ملت ایران و دشمنان قسم‌خورده، آیا جز این است که منافقین برای دشمن این مردم، خوش‌رقصی‌ها کردند؟! واقعا چه شده است بعضی‌ها را که موضع‌گیری‌شان در قبال فلان رخداد تاریخی، قند در دل منافقین آب می‌کند؟! و زبان آنها را علیه این ملت، دراز می‌کند؟! مع‌الاسف، سخنان چند شب پیش سرکرده منافقین روسیاه، نشان داد حرف را اگر دشمن‌پسند بزنیم و موضع را اگر ناجوانمردانه بگیریم، چقدر سابقه‌داران ترور را خوش می‌آید! سرکرده روسیاه منافقین البته از فتنه‌گران 88 هم دفاع جانانه کرد! بگذار این را برای بار شاید صدم بنویسم که ما آن روزها، اگر چه طبق قاعده مسلم انتخابات، پذیرش رأی اکثریت را مصداق قانونگرایی می‌دانستیم لیکن همواره از «40 میلیون رأی» گفتیم و نوشتیم! آری! ما معتقد بودیم فتنه، فقط فتنه علیه آرای اکثریت نیست، بلکه همه آرا را هدف دارد! و اصل و اساس انتخابات را هدف دارد! و حتی اصل و اساس نظام را هدف دارد! متأثر از دروغ بزرگ تقلب که «اسم رمز آشوب» بود، البته آن روزهای اول، خیلی‌ها معترض بودند اما وقتی دیدند و فهمیدند قصه چیز دیگری است و انتخابات بهانه است، صف خود را از فتنه‌گرانی که حتی به یوم‌العیار عاشورا هم رحم نکردند، جدا کردند! پس صد باره تأکید می‌کنم منظور ما از فتنه و فتنه‌گر، هرگز قاطبه هموطنانی نیستند که آن روزهای اول، اعتراضی از خود نشان دادند! منظور ما و مراد ما، جماعت وقیحی هستند که معتقد بودند «انتخابات بهانه است، اصل نظام نشانه است!» از قضا، چند شب پیش، سرکرده گروهک ضاله منافقین هم، از تبدیل شعار «رأی مرا پس بده» به شعار «مرگ بر اصل ولایت فقیه» ابراز خشنودی کرد! آهای حضراتی که خود، بارها و بارها اعتراف کردید «تقلب، فی‌الواقع اسم رمز آشوب بود و واقعیت نداشت» و «اساسا سازوکار انتخابات در نظام جمهوری اسلامی، هرگز اجازه تخلف، آن هم در حد 11 میلیون رأی را نمی‌دهد» ننگ و نفرین ابدی بر شما باد که سرکرده تروریست‌ها، اینگونه از شما حمایت می‌کند! در خسران دنیا و اُخرای شما، حقا که همین بس! که قاتلان بهشتی و مطهری و رجایی و باهنر و مرد و زن کوچه و بازار، رسما بیایند وسط و این همه آشکار، حمایت‌تان کنند! و چه مضحک که بعضی از شما عنوان «خط امام» را هم یدک می‌کشید! لیکن امام شما و بزرگ شما و قائد شما و پیشوای شما، همان بود که چند شب پیش، از شعارتان حمایت کرد!
 و ناخواسته به همه فهماند که شما اعوان و انصار فتنه، فی‌الواقع در «خط رجوی» هستید! و اما، از 88 چند سال بیاییم جلو! سلمنا آقایان! الان نه 78 است و نه 88 اما در همین سال 96 شما چگونه در ایام تبلیغات انتخاباتی، سخن گفتید که سرکرده منافقین، اینگونه از تخریب دوران امام و تعویض شهید و جلاد، ابراز رضایت می‌کند؟! اجازه داریم بپرسیم «فأین تذهبون؟!» براستی چیست پاسخ شما در قبال این همصدایی؟! کجا می‌خواهید بروید؟! پله آخر این دشمن‌شادکنی‌ها کجاست؟! به کدام مقصد می‌خواهید برسید؟! والله، این راه را قبل از شما هم رفته‌اند! و به این مقصد، پیش از شما هم رسیده‌اند! هیهات! این حرکت آلوده، هرگز به فتح قله جدیدی منجر نمی‌شود، بلکه شما را الصاق می‌کند به قاتلان خون مطهر مطهری‌ها و بهشتی‌ها و قدوسی‌ها و رجایی‌ها و باهنرها! عوض کار، که خواسته همه ملت از شماست، عوض خدمت، که تمنای همه مردم از شماست، عوض غلبه متن بر حاشیه، که استدعای همه خیرخواهان از شماست و عوض کاستن از مشکلات، که ابتدایی‌ترین تکلیف و طبیعی‌ترین وظیفه شماست، با مواضع کذا، خنده همراهی بر لب گروهک نابکار تروریستی منافقین می‌نشانید؟! کجا دارید می‌روید؟! این بود آنکه «اعتدال» می‌خواندیدش؟! که نفر اول منافقین، در ایام سالگرد شهادت بهشتی بزرگ، بیاید طرف شما؟! متأسفم برای این همه وادادگی! در مواجهه با کار، وادادگی! در مواجهه با دشمن، وادادگی! در مواجهه با بدعهدی دشمن، وادادگی! در مواجهه با گرفتن حق ملت و لغو واقعی تحریم‌ها، وادادگی! در مواجهه با منافقین هم وادادگی! آری! تحریف امام و تخریب دوران امام، یعنی وادادگی در قبال قاتلان خون 72 تن، که سرکرده منافقین، بی‌خود شعار کسی را سردست نمی‌گیرد! این نوشته را اما تمام نمی‌کنم الا با سلامی نثار بهشتی و یارانش! آیت‌الله شهید! آنچه تو با خون خود نوشتی، شاهد باش با چه خون دلی، مشغول پاسداری از آن هستیم! با چه خون دلی...
 

ارسلان ظاهری‌بیرگانی* : «ایرانیان به تاریخ اهمیت زیادی می‌دهند». این یکی از جملاتی است که مدیرعامل شرکت نفتی توتال فرانسه با شادمانی در روز عقد قرارداد با شرکت ملی نفت ایران در باغ کوشک وزارت نفت گفته است. روز دوشنبه 12 تیرماه 96 بالاخره بعد از کش‌وقوس‌های فراوان، قرارداد توسعه فاز 11 پارس‌جنوبی در قالب قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC  به‌صورت «سرمایه‌گذاری مشترک-Joint Venture» با کنسرسیومی متشکل از شرکت نفتی توتال فرانسه، شرکت CNPC چین و شرکت پتروپارس ایران منعقد شد.
پیش‌تر آقای زنگنه در یکی از جلسات بررسی قراردادهای IPC گفته بود: «من بلدوزر می‌خواهم، حوصله بیل و کلنگ ندارم!» مراد او از بلدوزر، حضور غول‌های نفتی دنیا در پروژه‌های ایران بود و حالا شرکت توتال فرانسه که یکی از «6 شرکت بزرگ نفتی بین‌المللی؛ IOCs» است، پای میز امضای قراردادی سودآور آمده که البته مفاد آن همچون همه قراردادهای دیگر در دولت آقای روحانی، «محرمانه» است. اگرچه منتقدان و کارشناسان دلسوز بارها از ایرادات جدی مدل جدید قراردادهای نفتی IPC سخن گفته و بر لزوم اصلاح آن تاکید کرده بودند اما آن چیزی که در عمل رخ می‌دهد این است که آقای زنگنه خود نیز همچون یک «بلدوزر»، فقط کار خودش را می‌کند، لذا بدون کمترین امیدی برای اصلاح این روند، این سطور را فقط باید برای ثبت در تاریخ نوشت؛ آنجا که «پاتریک پویان» مدیرعامل فرانسوی هم اذعان می‌کند: «ایرانیان به تاریخ اهمیت زیادی می‌دهند». اهمیت تاریخ بدان جهت است که باید از «تجربه‌ها» درس عبرت گرفت و از تکرار اشتباهات گذشته پرهیز کرد اما متاسفانه آقای زنگنه که خود یکی از باتجربه‌ترین وزرای تاریخ جمهوری اسلامی است و 2 دهه در صنعت نفت حضور داشته، به‌رغم اینکه می‌داند فرانسوی‌ها در گذشته یکبار ایران را تنها گذاشته و یکبار نیز خسارات سنگینی را به صنعت نفت ایران وارد کرده‌اند، بازهم می‌خواهد بدون توجه به این «سوءسابقه»، فرانسوی‌ها را از صنعت نفت ایران منتفع کند.
حکایت آقای زنگنه و شرکت توتال فرانسه، حکایت همان پدر ثروتمندی است که دختر بزرگش را یک بار به عقد کسی درآورده که او تنها به قصد تصاحب مال و منال پدرزن، تن به این ازدواج داده بود و بعد از چند سال بلاتکلیفی هم دختر او را رها کرده اما مجددا و بعد از سال‌ها بازهم می‌پذیرد یک بار دیگر به این «داماد بدذات» اعتماد کند، دریغ از اینکه این فرد بدسابقه که یک بار ثروت او را به یغما برده، اگرچه در ظاهر می‌خواهد همان دختر مطلقه‌اش را به عقد مجدد درآورد اما در واقع در رویای به چنگ آوردن دیگر «دختر کوچک‌تر» اوست. شرکت توتال دقیقا 20سال قبل یعنی سال 76 در حالی قراردادی را با ایران برای توسعه فازهای 2 و 3 پارس‌جنوبی منعقد می‌کند که خود سال‌ها در آن سوی این «میدان مشترک» در قالب یک قرارداد جذاب‌تر از نوع «مشارکت در تولید؛ Production Sharing» با کشور قطر، بیشترین برداشت را از این میدان انجام می‌داد و بعدها از سوی کارشناسان مشخص شد این حضور همزمان در دوسوی میدان پارس‌جنوبی، با یک «حقه‌بازی بزرگ» از سوی توتال همراه بوده، چرا که اولا توتال سال‌ها به جای برداشت از «لایه‌های مشترک فی‌مابین ایران و قطر»، رندانه و ناجوانمردانه، از «لایه‌های غیرمشترک» برداشت می‌کرده و ثانیا به‌جای توسعه «فازهای مرزی با قطر»، به سمت توسعه بخش‌های مرکزی این میدان حرکت کرده است و البته بعدها نیز معلوم شد توتال این قرارداد را با پرداخت رشوه به مقامات وقت ایران به دست آورده بود.
ماجرا از اینجا شروع شد که اواخر اردیبهشت 91، رئیس انجمن مهندسی گاز ایران در مصاحبه با یکی از خبرگزاری‌ها، از اخلال عمدی شرکت توتال فرانسه در شیوه برداشت گاز از لایه‌های میدان مشترک گازی پارس‌جنوبی خبر داد و اعلام کرد این انجمن در حال آماده‌کردن لایحه‌ شکایت از این شرکت فرانسوی است تا ایران بتواند غرامتی عظیم از این شرکت بگیرد (شکایتی که البته خبری از سرنوشت آن در دسترس نیست).

دفتریان با اشاره به مطالعات این انجمن درباره شیوه برداشت از این میدان گازی، دلیل این شکایت را اینگونه توضیح داد: «در میدان گازی پارس جنوبی 4 لایه گازی وجود دارد اما 10 سال است ایران از بزرگ‌ترین لایه گازی این میدان برداشتی نداشته‌، چرا که طرح شرکت توتال برای برداشت کامل نبوده و کسی هم متوجه این موضوع نشده است».(1)
بعدها اصغر ابراهیمی، معاون وزیر نفت در دولت‌های نهم و دهم با اشاره به بدعهدی توتالی‌ها عنوان کرد: «میدان پارس‌جنوبی9700 کیلومتر مربع است که 3700 کیلومتر مربع در سمت ایران و 6000 کیلومترمربع  طرف قطر است و این کشور تمام سکوها را در لب مرز نصب کرده است و به صورت ازدیاد برداشت در حال تولید است اما بعد متوجه شدیم ما از لایه‌های مستقل درحال برداشت گاز بودیم و قطر از لایه مشترک گاز تولید می‌کرد. به این صورت که ایران چاه‌های خود را در لایه 1K و 2K حفر کرده است که لایه مستقل گازی محسوب می‌شود اما قطر چاه‌های خود را در لایه  3K و 4K که در لایه مشترک است حفر کرده است و روزی حداقل 25 میلیون متر مکعب گاز و 40 هزار بشکه میعانات گازی از سمت ایران مهاجرت می‌کند... این به دلیل آن است که ما محل سکوها را اشتباه انتخاب کردیم. باید شرکت‌های خارجی را وادار می‌کردیم از مرز مشترک شروع به تولید کنند یعنی کاری که بعدها انجام دادیم؛ در فازهای 12 و 19 و 11 فاز دیگر».(2)
این یک «تجربه تاریخی تلخ» در همکاری ایران و توتال است که اگرچه آقای زنگنه اصراری بر درس گرفتن از آن نداشته و  ندارد اما تاریخ بعدها درباره آن قضاوت خواهد کرد. کاش این تجربیات تلخ با این شرکت فرانسوی به همینجا ختم می‌شد اما پس از قرارداد سال 76، دقیقا 3 سال بعد یعنی سال 79 در دوران وزارت آقای زنگنه، قرارداد دیگری برای توسعه فاز 11 پارس‌جنوبی با این غول نفتی منعقد می‌شود که توتال پس از 8 سال معطلی، سال 87 به بهانه «ریسک زیاد» از صنعت نفت ایران خارج شد و خسارات هنگفتی را به اقتصاد ایران وارد کرد؛ همین فاز 11 که فرانسوی‌ها امروز مجددا پذیرفته‌اند به آن برگردند و مدیرعامل این شرکت در مصاحبه با رویترز گفته: «حالا به ریسکش می‌ارزد!»(3)
مدیرعامل توتال اگرچه در مراسم عقد قرارداد در ایران، فاز 11 پارس‌جنوبی را «پروژه‌ای سودآور» برای این شرکت خوانده و علت این سودآوری را نیز «مدت 20 ساله قرارداد» و «امتیاز مدیریت پروژه و رهبری کنسرسیوم» عنوان کرده است اما ناگفته پیداست او از هم‌اکنون در رویای به چنگ آوردن یک پروژه فوق‌العاده سودآور و کم‌ریسک دیگر در ایران است که از آن به «گوشت لُخم آزادگان» تعبیر می‌شود. میدان فوق‌العاده‌ای که با وجود اعلام آمادگی بخش خصوصی داخلی و امتحان پس دادن مهندسان ایرانی در شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب برای توسعه چنین میادینی، وزارت نفت همچنان اصرار دارد لیدری توسعه این میدان را به شرکت‌های خارجی بسپارد.(4)
اما به‌راستی چرا آقای زنگنه تلاش دارد با این سرعت و بدون توجه به سوابق توتال دست به چنین اقداماتی بزند؟ آیا پای موضوعات دیگری در میان است؟ آیا او معذوریتی دارد؟ پیش از پرداختن به پاسخ این سوالات، بگذارید ابتدا مروری بر تحلیل و خط خبری رسانه‌های حامی دولت پیرامون این قرارداد در چند روز گذشته داشته باشیم.
بررسی‌ها نشان می‌دهد مهم‌ترین کارکرد کوتاه‌مدت این قرارداد برای دولت آقای روحانی، «2پیامی» است که آقای زنگنه و رسانه‌های حامی دولت تلاش می‌کنند از این رویداد منتقل کنند. پیام اول «کارکرد داخلی» دارد؛ آنجا که گفته می‌شود این قرارداد گازی، «نتیجه و میوه برجام» است و «پیام دوم» با این جمله زنگنه در نشست سه‌شنبه معنی می‌یابد که گفت: «با امضای این قرارداد با توتال، امیدواریم همکاران اروپایی و آسیایی ما حضورشان را در ایران فعال‌تر کرده و پس از امضای این قرارداد، کارهای خود را برای امضای قرارداد با ایران تسریع کنند». در بخشی دیگر هم زنگنه تلاش کرد به کنگره و جمهوری‌خواهان آمریکا که اتفاقا خاستگاه نفتی هم دارند پیامی آشکار بدهد: «مانعی برای همکاری با شرکت‌های نفتی آمریکایی وجود ندارد».
اینکه این قرارداد «گلابی برجام» است یا «باج برجام» موضوع مهمی است که البته گذر زمان پاسخ دقیق‌تری بدان خواهد داد، چرا که اساسا سرنوشت برجام هم‌اکنون با وجود تحریم‌های جدید کنگره آمریکا موسوم به CIDA نیز در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد و معلوم نیست ترامپ دقیقا با برجام چه خواهد کرد اما بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد در جریان مذاکرات هسته‌ای، تیمی متشکل از ژنرال‌های نفتی دولت آقای روحانی، به صورت پنهان و به موازات مذاکرات ایران و 1+5 تلاش کرده بودند با توسل به «قدرت لابی‌های نفتی» بر مقامات کشورهای طرف مذاکره ایران فشار بیاورند و آنها را به هر شکل به امضای برجام متقاعد کنند. مروری بر نقش فرانسه به عنوان «پلیس بد مذاکرات» نیز تقویت‌کننده این موضوع است. سوالاتی که در اینجا مطرح می‌شود این است: فرانسه که چندبار میز مذاکرات را با ناراحتی و عصبانیت ترک کرد، با چه وعده‌هایی پذیرفت برجام را امضا کند؟ آیا لابی قدرتمند نفتی توتال در این تصمیم سهیم بوده است؟  سیدمهدی حسینی، رئیس کمیته بازنگری در قراردادهای نفتی، مرداد 94
[زمان برگزاری مذاکرات هسته‌ای] با اشاره به «قدرت لابی‌های نفتی» گفته بود: «لابی نفتی در دنیا، لابی بسیار قدرتمندی است و از آنجا که ما تجربه مشابهی در این زمینه در زمان قراردادهای بیع متقابل داشتیم، می‌دانستیم این لابی نفتی می‌تواند در پیشبرد مذاکرات هسته‌ای فعلی نیز موثر باشد». (5)
اگرچه سابقه نفتی یک قرن گذشته در ایران نشان می‌دهد «تجربه تاریخی» بازگرداندن شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا به کشور با قراردادهای ضعیف و پر اشکال،(6) حاوی مخاطرات بسیاری بوده که باید از آن درس عبرت گرفت اما  ماه‌ها و سال‌های آینده نیز به‌درستی نشان خواهد داد آیا نگاه کسانی همچون نهاوندیان و زنگنه و دیگران که معتقدند باید با «حداکثرسازی سود شرکت‌های خارجی در ایران» و با «فشار آوردن از طریق این شرکت‌ها بر دولت‌های‌شان»، مانع تحریم‌های جدید شد، نگاه درستی است یا نگاه کسانی که می‌گویند تنها با یک اقتصاد قدرتمند درون‌زاست که می‌توان مانع این کار شد؟ امیدوارم در سال‌های بعد وقتی مجدد به تاریخ می‌نگریم، نقش توتال همین «صف‌شکن تحریم» باشد که امروز آقای زنگنه و رسانه‌های بیشمار حامی‌شان با ذوق‌زدگی تمام (بدون توجه به سوءسابقه توتال) می‌گویند و توتال رفتار گذشته‌اش با ایران را تکرار نکرده باشد! آنچه مسلم است اینکه سرنوشت قرارداد ایران و توتال، همچون سرنوشت برجام چشم‌انداز روشنی ندارد و این قرارداد پیش از آنکه «میوه برجام» باشد، «باج برجام» است.
----------------------------------
پی‌نوشت
1- http://www.farsnews.com /newstext.php?nn=13960313000589
2- همان
3- https://www.reuters.com /article/us-iran-total-southpars-idUSKBN19O1IO
4- «محمد مخبر» رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) با بیان اینکه «خارجی‌ها برای فاینانس کردن میدان نفتی آ‌زادگان در صف هستند»، گفته بود: «با اینکه آزادگان میدان بزرگی است اما از نظر فنی یکی از ساده‌ترین میادین برای توسعه است و ما حاضریم با هر مدل قراردادی این میدان را توسعه دهیم». (تسنیم، کد خبر: 1220601)
5- yon.ir/h5QyF (عصر نفت)
6- در این یادداشت صرفا به سابقه حضور توتال در پارس‌جنوبی و حقه‌بازی این شرکت در میدان گازی مشترک با قطر پرداخته شده و شرح نقاط ضعف فنّی و حقوقی قرارداد جدید مجال دیگری می‌طلبد.
*کارشناس ارشد اقتصاد انرژی