حسین قدیانی: «و همین جوری‌‌‌‌‌‌ها بود که آن جوانک مذهبی از خانواده گریخته و از بلبشوی ناشی از جنگ و آن سیاست‌بازی‌‌‌‌‌‌ها سر سالم به در برده، متوجه تضاد اصلی بنیادهای سنتی اجتماعی ایرانی‌‌‌‌‌‌ها شد با آنچه به اسم تحول و ترقی و در واقع به صورت دنباله‌روی سیاسی و اقتصادی از فرنگ و آمریکا دارد مملکت را به سمت مستعمره بودن‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌برد و بدلش‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌کند به مصرف‌کننده تنهای کمپانی‌‌‌‌‌‌ها و چه‌‌‌‌‌‌‌‌ بی‌اراده هم. و هم اینها شد محرک «غرب‌زدگی» -سال 1341- که پیش از آن در «سه مقاله دیگر» تمرینش را کرده بودم».
جلال آل‌احمد- زندگینامه خودنوشت
***
جز آن عکس نه چندان سالم اسالم، تصویر دیگری از جلال را به یاد ندارم که ریش داشته باشد لیکن روحانی‌زاده قصه ما در هیچ‌کدام از عکس‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که در طول 46 سال زندگی خود برای ما به یادگار گذاشت،‌‌‌‌‌‌‌‌ بی‌ریشه نبود! و اینگونه بود که 55 سال پیش برای همین امروز ما نشست پای کتابی به نام «غرب‌زدگی» با این هزینه گزاف که چند صباحی مجبور به «سکوت اجباری» شود! کتابی که جلال را بیکار و البته ما را متاثر از هشدار قلم ممتاز او اینچنین سر کار گذاشته، شگفتا که با آن همه آزار و اذیت «نقطه عطف» حضرت آل‌احمد بود: «انتشار «غرب‌زدگی» که مخفیانه انجام گرفت نوعی نقطه عطف بود در کار صاحب این قلم و یکی از عوارضش اینکه «کیهان ماه» را به توقیف افکند که اوایل سال 1341 به راهش انداخته بودم و با اینکه تامین مالی کمپانی کیهان را پس پشت داشت 6 ماه بیشتر دوام نیاورد و با اینکه جماعتی 50 نفر از نویسندگان متعهد و مسؤول به آن دل‌بسته بودند و همکارش بودند 2 شماره بیشتر منتشر نشد، چرا که دخالت سانسور و اجبار کندن آن صفحات و دیگر قضایا. کلافگی ناشی از این سکوت اجباری مجدد را در سفرهای چندی که پس از این قضیه پیش آمد درکردم؛ در نیمه آخر سال 41 به اروپا. به ماموریت از طرف وزارت فرهنگ و برای مطالعه در کار نشر کتاب‌‌‌‌‌‌‌های درسی. در فروردین 42 به حج. تابستانش به شوروی. به دعوتی برای شرکت در هفتمین کنگره بین‌المللی مردم‌شناسی و به آمریکا در تابستان 44 به دعوت سمینار بین المللی ادبی و سیاسی دانشگاه «هاروارد» و حاصل هر کدام از این سفرها سفرنامه‌ای...» آری! «سفرنامه‌ای» که جلال جایی قدم‌‌‌‌‌‌‌‌ نمی‌گذاشت الا آنکه قلم تند و تیزش را همراه خود برده باشد. تمام سال 26 اما در ایران بود و در «دوره سکوت»: «که مقداری ترجمه‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌کنم، به قصد فنارسه (فرانسه) یاد گرفتن. از «ژید» و «کامو» و «سارتر» و نیز از «داستایوسکی». «سه تار» هم مال این دوره است که تقدیم شده به خلیل ملکی. هم در این دوره است که زن‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌گیرم. وقتی از اجتماع بزرگ دستت کوتاه شد، کوچکش را در چاردیواری خانه‌ای‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌سازی. از خانه پدری به اجتماع حزب گریختن،‌ از آن به خانه شخصی و زنم سیمین دانشور است که‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شناسید. اهل کتاب و قلم و دانشیار رشته زیبایی‌شناسی و صاحب تالیف‌‌‌‌‌‌ها و ترجمه‌‌‌‌‌‌‌های فراوان و در حقیقت نوعی یار و یاور این قلم که اگر نبود چه بسا خزعبلات که به این قلم درآمده بود (و مگر درنیامده؟!) از 1329 به این ور هیچ کاری به این قلم منتشر نشده است که سیمین نخستین خواننده و نقادش نباشد». همان «نخستین خواننده و نقاد»ی که در سوگ جلال به «سووشون» نشست. اما براستی که بود جلال؟! نویسنده‌ای صاحب سبک که جملات را چکشی و خیلی زود پایان‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌داد و هیچ هم خیالش نبود که قاعده‌ای را رعایت کند و اقلا «خزعبلات» را در جایی دیگر «قزعبلات» ننویسد؟! دست به قلمی بشدت عجول و پرکار که همه‌‌‌‌‌‌‌اش در 46 سال عمر توانست 29 کتاب انصافا موثر بنویسد؟! به علاوه 15 اثر بسیار مهم دیگر از قبیل ویرایش کامل «غرب‌زدگی» و «در خدمت و خیانت روشنفکران» که بعد از وفاتش منتشر شد؟! زنده یاد اهل فرهنگی که هر سال سالگرد درگذشت معماگونه‌‌‌‌‌‌‌اش محل بعضی یادکردها و پاره‌ای بدگویی‌‌‌‌‌‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شود و خلاص؟! مبارزی نترس و بزن بهادر؟! روشنفکری متعهد خسته از روشنفکری نامتعهد؟! داستان‌نویسی شورشی؟! روزنامه‌نگاری اهل چالش؟ مترجم آثار مهم ادبیات غرب و شرق؟! «مدیر مدرسه»‌ای‌‌‌‌‌‌‌‌ بی‌اعصاب؟! عاقله‌مردی دنبال «سرگذشت کندوها»؟! «خسی در میقات»؟! عاشق ادا و اطوار «دید و بازدید عید»؟! شاکی از «عزاداری‌‌‌‌‌‌‌های نامشروع»؟! در سودای «بازگشت از شوروی»؟! عاشق همه رقم «سوءتفاهم»؟! مولف «از رنجی که‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌بریم»؟! فقط و فقط «سنگی بر گوری»؟! اصلا نکند عاشق حل مساله «زن زیادی»؟! تماشاگر حرفه‌ای «تات‌نشین‌‌‌‌‌‌‌های بلوک زهرا»؟! یا مسافر «خلیج خارک در یتیم خلیج»؟! «بیگانه»ای در پی شستن «دست‌‌‌‌‌‌‌های آلوده»؟! یا «قمارباز»ی که آخر و عاقبت کارش به «نفرین زمین» رسید؟! مردی عاصی که هر دهه از عمرش به تجربه‌ای جدید گذشت و سراسیمه از همه این تجارب برید تا در نهایت در سیرت و صورت، شبیه پدر شود؟! و بشود نماد بازگشت به سنت؟! براستی که بود جلال؟! از کجا آمد؟! به کجا رفت؟! چه کرد؟! چه نوشت؟! در نبود هیچ فرزندی چه از خود به یادگار گذاشت؟! فی‌الحال کجاست؟! أین جلال؟! آیا سنگی بر گوری قدیمی در سینه قبرستان مسقف مسجد فیروزآبادی شهرری؟!
آیا چهره‌ای حالا بگو ماندگار در تاریخ دیروز ما؟! که سال 1402‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شود صدمین سال تولدش؟! و یعنی 6 سال دیگر بدل‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شود به اسطوره‌ای باب دل مورخان؟! که این بود و آن نبود؟! یا آیا همچنان همان «جلال آل‌قلم» ‌که از فرط حی و حاضر بودن،‌ حتی وسط این متن هم خوب بلد است گریبان قلم‌زنان تاریخ را بگیرد؟! «بله! من فکرش را‌‌‌‌‌‌‌‌ که می‌کنم‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌بینم به انتظار گذر چنین صدسالی نشستن یعنی حق قضاوت را از تو که یکی از چشندگان این دستپخت روزگاری، گرفتن و همین حق را به نازپرورده صد سال زیر لحاف گرم تاریخ خوابیده دادن! این سلب حق، همان در خور مورخان. آخر اگر من نگویم که از این‌‌‌‌‌‌‌ آش داغ دهانم سوخت که بداند که بر سر این سفره بلا چه‌‌‌‌‌‌ها رفته است؟ که صدسال بعد‌‌‌‌‌‌‌ آش سرد خواهد شد و سار از درخت... و الخ! و جنگ که تمام شد هر کودکی حتی به بازی کشته‌‌‌‌‌‌ها را خواهد شمرد! و اینکه دیگر مورخ بودن‌‌‌‌‌‌‌‌ نمی‌خواهد! و اگرچه جنگی نیست اما عاقبت همین جنگ زرگری را، همین زد و خورد کودکانه را، اگر هم دو ساعت دیدی مردی! و بردی! که‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌دانی در دیر قضاوت‌کردن‌‌‌‌‌‌ها چه فرصت‌هاست برای چه گریزی و چه معاذیری! آن هم در ولایتی که هنوز از این ستون به آن ستونش فرج است و قانون مرور زمان بر همه چیزش مسلط است. بله! من فقط برای اینکه هیچ چیز را به آینده حواله نکنم، این دفتر را منتشر‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌کنم! و دیگر دفترها را، که تاریخ را سخت شناخته‌‌‌ایم و دیده‌‌‌ایم که این هیولا چه پیزوری است! و چه ناکسانی دست و پایش را به پوشال قزعبلات خویش‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌انبارند تا از آن مترسکی بسازند برای حمقا! من این انبان امید به تاریخ را دریده‌ام- که هر کسی همچون گدایی آن را به دوش افکنده- و از پوسته‌‌‌‌‌‌‌اش جلدها ساخته‌‌‌‌ام برای این دفترها. فردا هر که هر چه‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌خواهد گفت بگوید! خود من و هم امروز باید بداند که چه گفت و چه نوشت. پدران ما هر یک زندگی خود را کرده‌اند و مرده‌ای در گور، یک زن حامله نیست تا من و تو از بند نافش تغذیه کنیم. به زبان دیگر بگویم. به انتظار صد سال بعد یعنی به انتظار تاریخ، یعنی امید به تاریخ، یعنی دست تمنایت به مویش دراز که رحمی کند یا حقی را ادا کند! و این درخور همان که امروزش را به خاطر فردا لنگ کرده یا در عزای دیروزش نشسته، که من هرگز عالم وجود را به خاطر این دو عدم (فردا و دیروز) معطل نگذاشته‌ام».
جا دارد بپرسیم واهمه جلال از کدام تاریخ و کدام قضاوت تاریخ و کدام حقه‌بازی مورخان است که او را اینچنین «مرد امروز» ساخته؟! و «قهرمان زمانه خویش» که الا وبالله باید همه چیز را تا زنده است بنویسد؟! گمانم راز این حجم از آثار جلال در همین نکته نهفته باشد که او نیک‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌دانست حرف امروز را اگر در همان روز نزنی، فردا چه بلایی سرت خواهد آورد و چه بلایی سرت خواهند آورد! از قضا، اگر بنا داری در فردا بمانی و در کوچه پس کوچه‌‌‌‌‌‌‌های تاریخ مورخان گم و گور نشوی و فقط «سنگی بر گوری» نباشی، باید تکلیفت را با امروز خودت رک و راست مشخص کنی، بلکه اثر 55 سال پیش تو، گویی همین امروز و در نقد همین اوضاع امروز تحریر شده باشد؛ «غرب‌زدگی»! گذاشتن آینه‌ای صاف و زلال، جلوی جماعت منورالفکر و تا ابد! و آنقدر محکم که هیچ سنگی یارای شکستنش را نداشته باشد! جلال اگر چه ناظر بر وقت‌شناسی همیشگی «نقطه عطف» قلم خود را به روز و در امروز خود نوشت لیکن این اثر، کتاب امروز ما هم هست، ولو آنکه روشنفکران که با آن همه بلبل‌زبانی و قیل و قال، موعد اظهارنظر، لال‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شوند، سواد پشت «غرب‌زدگی» را نازل یا اساسا مراجعه به جلال را نوعی بازگشت به عقب بخوانند! اشکالی ندارد؛ مهم اینجاست که توی منورالفکر وقتی در فردای فلان توافق، با خوش‌خیالی محض نسبت به تحقق وعده سرخرمن غرب تیتر می‌زنی «پایان تحریم‌ها» هیچ نقدی اندازه همان «غرب‌زدگی» اعصابت را خرد نمی‌کند! پس «غرب‌زدگی» تنها کتابی علیه منورالفکر مفلوک عصر ماضی نبود که فکر می‌کرد اگر از نوک پا تا فرق سر، فرنگی شویم و احیانا بتوانیم کراوات را درست ببندیم، غرب دیگر کاری با ما ندارد و مثل یک رفیق شفیق اسباب پیشرفت ما را فراهم می‌کند، بلکه بتوانیم جز آفتابه، چیزهای دیگری هم بسازیم، البته به شرط اجازه ارباب غربی! نخیر! «غرب‌زدگی» ردیه‌ای بر این توهم نابجا هم هست که تو حتی اگر درون قلب رآکتور خودکفایی کوهی از سیمان هم بریزی و کیلومترها آنسوتر از «غرب‌زدگی» رسما و علنا به وادی «غرب‌پرستی» بیفتی و علی‌الدوام روی خباثت دشمن غربی ماله توجیه بکشی، غرب باز هم دست از دشمنی ذاتی با تو برنمی‌دارد! عجیب کتاب امروز است کتاب 55 سال پیش حضرت جلال! عجبا! سران خود آمریکا، بارها به نقش اول خود در کودتای 28 مرداد 32 علیه ملت ایران اشاره کرده‌اند؛ آنوقت اینجا نویسنده غرب‌زده روزنامه زنجیره‌ای، سخن از «کودتای ایرانی» می‌گوید! پس خیلی هم نباید عجیب باشد که این همه سال پس از درگذشت جلال یا حتی شریعتی، هنوز هم منورالفکران مشغول نوازش این دو هستند؛ جلال را روشنفکر «خائن» می‌خوانند و شریعتی را روشنفکر «مسلح» و نه «مصلح»! با این همه، باورم هست روشنفکران، از جلال بیشتر بغض دارند تا شریعتی، اما چرا علی‌الظاهر به شریعتی بیشتر و راحت‌تر ناسزا می‌گویند و حتی در آسمان‌ریسمان مضحک، آبشخور افکار سلفی‌گری را به آثار دکتر نسبت می‌دهند؟! به این پرسش مهم نمی‌توان پاسخ گفت الا آنکه جلال و شریعتی را با هم قیاس کنیم. جلال 8 سال زودتر از شریعتی درگذشت و لذا متقدم او بود؟! اینکه بود لیکن تفاوت جلال نسبت به شریعتی، عمده آنجا بود که اشتباهات قلمی کمتری نسبت به دکتر داشت! و به عبارت بهتر، در آثار خود، رویه محکم‌تر و ثابت‌تری داشت! جلال برعکس شریعتی، بیش از آنکه از تاریخ و بعضا هم مع‌الاسف نادرست سخن بگوید، سخن از «امروز» می‌گفت! و از «امروز» می‌نوشت! جلال عوض آنکه دنبال «ابوذر» در وادی «ربذه» بگردد، عوض آنکه بی‌خود و بی‌جهت به جنگ فلاسفه برود، عوض آنکه بی‌هیچ دلیل متقنی،‌ اسلام «سلمان» را بر سر «اسلام بوعلی» بکوبد، عوض آنکه به خواجه نصیرها و علامه مجلسی‌ها ولو در حد یک کلمه بی‌حرمتی کند، عوض آنکه 500 صفحه در وصف کویر، شعر بنویسد و عوض آنکه مدام حاشیه برود، یک کلام می‌رفت سر اصل مطلب و حرف خودش را صاف می‌زد، آن هم به اختصار! که هیچ‌کدام از آثار البته زیاد جلال، حجم زیادی ندارد! و روده درازی ندارد! این درست که جلال، کتاب‌های زیادی نوشت اما هرگز و در هیچ کتابی، زیادی ننوشت! حتی «غرب‌زدگی» هم با وجود آنکه از 55 سال پیش تا الان و تا فردا «کتاب امروز» است، کتاب حجیمی نیست! من این را از مرحوم شمس آل‌احمد  شنیدم که اگر جلال، هیچ اثری جز «غرب‌زدگی» نمی‌داشت و اگر «غرب‌زدگی» تنها و تنها خلاصه در جمله «شیخ شهید» می‌بود، باز هم همین اندازه روشنفکران از جلال، بغض و کینه داشتند! اما چه نوشته بود مگر حضرت جلال؟! «من نعش آن بزرگوار را بر سر دار، همچون پرچمی می‌دانم که به علامت استیلای «غرب‌زدگی» پس از 200 سال کشمکش بر بام سرای این مملکت افراشته شد!» بنابراین جلال برخلاف شریعتی، بیشتر دنبال ابوذر زمان خود می‌گشت! و ربذه دار! و برای همین بود که زودتر از همه روشنفکران البته متعهد، به امام خمینی نامه نوشت! و‌ سال‌ها پیش از انقلاب، متوجه جنم حضرت روح‌الله در بت‌شکنی شد!
 این متن البته درصدد نفی شریعتی نیست، چه اینکه مکرر در مدح خوبی‌های دکتر نوشته‌ام و از قضا بر خلاف جوجه‌روشنفکران غرب‌زده و با علم به همه نقایص آثار شریعتی، هرگز فکر نمی‌کنم که از دل آثار دکتر، تروریست بیرون بیاید! منتهای مراتب کتمان نمی‌کنم که نسبتم با جلال، مستقیم‌تر از  شریعتی است، چرا که جلال، مستقیم‌تر از شریعتی است! مستقیم‌تر، مفیدتر، خلاصه‌تر! و البته با مخاطب، راحت‌تر! آنجا که «سنگی برگوری» را می‌نویسد! و از روزگار، گلایه می‌کند بابت بی‌فرزندی! و در گله به گله به قول خودش «پرت و پلاهای دیگر»! لیکن عاقبت تن به رضا می‌دهد! و می‌پذیرد که «فرزند» لزوما چند اسم در فلان صفحه شناسنامه نیست! و چه بسا که بهتر است چند اسم روی جلد چند کتاب باشد! به این روایت و در روزگاری که فرزندان بعضا با ناخلفی‌های خود، تن پدران را در گور می‌لرزانند، زنده‌باد آقازاده خلفی چون «غرب‌زدگی» که هنوز هم خلف وعده‌های ذاتی روشنفکران را به رخ ایشان می‌کشد! پس جماعت منورالفکر خود را به نفهمی نزنند! جلال، هم آمریکا رفته بود، هم آثاری از مغرب‌زمین را ترجمه کرده بود، هم عقیق دست نمی‌کرد، هم بنا به نقل خودش خیلی اهل مستحبات نبود، هم بنا باز به نقل خودش چند تا نقطه‌چین، هم همسرش سیمین دانشور معرف حضور بود، هم از قضا مندرجات اشتباه و مقالات غلط داشت و این همه را غالبا شما هم دارید لیکن آنچه جلال و شریعتی داشتند و شما به غایت بی‌بهره از آنید «حریت» است!  و دقیقا چون حریت ندارید، سخت است برای‌تان تماشای قلم یکی که مثل خود شما «روشنفکر» خوانده می‌شود، آنجا که 2 خط از مظلومیت شهید مشروطه حرف می‌زند! و نه بیشتر! بیشتر هم لزومی نداشت! «غرب‌زدگی» نه یک «واو» کم دارد و نه یک «واو» زیاد! و هیچ هم مهم نیست این اصطلاح را اول بار جلال به کار برده باشد یا کس دیگری! مهم این است که روزنامه‌نگار غرب‌زده وقتی از سر اعتماد به غرب، تیتر می‌زند«پایان تحریم‌ها»، اول از همه، اوباما و جان کری و وندی شرمن و ترامپ و وزیر خارجه‌اش، علامت بدی حواله‌تان می‌کنند! پس جلال اگرچه «ژید» و «کامو» و «سارتر» را ترجمه کرد اما هرگز از برج ایفل برای مردم کشورش بت نساخت! و اگرچه آمریکا رفت اما هرگز غرب را قبله خود قرار نداد! و اگرچه نسبت به پیشرفت کشور هیچ موضع مخالفی نداشت اما هرگز با دیدن هیچ طیاره‌ای قالب تهی نکرد! و اگرچه نه اهل محاسن بود و نه اهل فیروزه اما آنجا که دید استیلای غرب‌زدگی منتهی به چه عوارضی می‌شود، هرگز شیخ شهید را به مشتی نوکر اجانب نفروخت! و اگرچه عمدتا با امثال خود شما می‌پرید اما هرگز به عاقبت منورالفکران دچار نشد! فرق بزرگ‌تر جلال با امثال شما در این است که او سال‌ها پیش از انقلاب، خمینی را برای پایین کشیدن شاهک با کودتا سر کار آمده، می‌خواست اما شما 30 سال بعد از انقلاب، تازه در فتنه 88 به صرافت بردن نام خمینی افتادید بلکه بر همان انقلابی مهر ابطال بزنید که خمینی خود بنیانش را گذاشته بود! و یاللعجب که شروع دعوا، فقط و فقط با بهانه تقلب در انتخابات بود! و به دستور غرب!‌ پس مادام که در این کشور، غرب‌زدگی از شکلی به شکل دیگر، تجدید شود، «غرب‌زدگی» هم تجدید چاپ خواهد شد! نه! جلال را مصرف زیاد سیگار اشنو نکشت! او اصلا نمرده است! و مادام که غرب‌زدگی در این کشور نفس می‌کشد، «غرب‌زدگی» هم به حیات جاویدان خود ادامه خواهد داد! از مشروطه بیش از 100 سال گذشته! بروید «تقاطع جلال و شیخ‌فضل‌الله» تا بهتر ببینید «تهران» دیگر آن شهر سوخته عصر پهلوی و قاجار نیست که توهم زده بودید مردمانش حتی لولهنگ هم نمی‌توانند بسازند!

گروه اقتصادی: پس از حذف برنامه‌های ایرانی از اپ‌استور با فشارهای دولت آمریکا حالا گوگل در اقدامی موازی با اپل برنامه‌های ایرانی موجود در گوگل پلی را حذف کرد. به گزارش «وطن امروز» در هفته‌های اخیر پس از حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از فروشگاه اپ‌استور که باعث کاهش فروش محصولات اپل در ایران شد، حالا نوبت به غول تکنولوژی دنیا یعنی گوگل رسیده است که بخشی از کاربران ایرانی خود را تحریم کند. طبق این تحریم، دسترسی سایت‌های ایرانی از گوگل آنالیتیکس (Google Analytics) بسته شده است. گوگل آنالیتیکس مهم‌ترین ابزار تجزیه و تحلیل ترافیک یک سایت یا اپلیکیشن است که مورد استفاده وبلاگ‌نویسان و وب‌مسترهای بزرگ قرار می‌گیرد. به غیر از این گوگل‌پلی هم در ایام اخیر نرم‌افزارهای ایرانی را از فروشگاه مجازی خود حذف کرد. گوگل‌پلی اپلیکیشن‌های محبوب ایرانی را که پربازدید هستند حذف کرد و همان راه اپل را در تحریم ایرانی‌ها و اپلیکیشین‌های  ایرانی رفت. بسیاری تحریم گوگل را باور نمی‌کردند و محدودیت گوگل برای ایرانی‌ها را محدود به گوگل آنالیتیکس می‌دانستند اما روز گذشته گوگل رسما اعلام کرد دلیل حذف اپلیکیشن‌های ایرانی تحریم‌های آمریکاست. بدین‌ترتیب دایره تحریم‌های فناوری اطلاعات برای ایران تنگ‌تر‌‌ از سابق شد و باید منتظر ماند و دید در دوران پساتحریم آیا تحریم‌های جدید می‌تواند متوقف شود یا تحریم‌ها همراه با برجام هنوز دامن ایرانی‌ها را خواهد گرفت.

حسین قدیانی: «و همین جوری‌‌‌‌‌‌ها بود که آن جوانک مذهبی از خانواده گریخته و از بلبشوی ناشی از جنگ و آن سیاست‌بازی‌‌‌‌‌‌ها سر سالم به در برده، متوجه تضاد اصلی بنیادهای سنتی اجتماعی ایرانی‌‌‌‌‌‌ها شد با آنچه به اسم تحول و ترقی و در واقع به صورت دنباله‌روی سیاسی و اقتصادی از فرنگ و آمریکا دارد مملکت را به سمت مستعمره بودن‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌برد و بدلش‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌کند به مصرف‌کننده تنهای کمپانی‌‌‌‌‌‌ها و چه‌‌‌‌‌‌‌‌ بی‌اراده هم. و هم اینها شد محرک «غرب‌زدگی» -سال 1341- که پیش از آن در «سه مقاله دیگر» تمرینش را کرده بودم».
جلال آل‌احمد- زندگینامه خودنوشت
***
جز آن عکس نه چندان سالم اسالم، تصویر دیگری از جلال را به یاد ندارم که ریش داشته باشد لیکن روحانی‌زاده قصه ما در هیچ‌کدام از عکس‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که در طول 46 سال زندگی خود برای ما به یادگار گذاشت،‌‌‌‌‌‌‌‌ بی‌ریشه نبود! و اینگونه بود که 55 سال پیش برای همین امروز ما نشست پای کتابی به نام «غرب‌زدگی» با این هزینه گزاف که چند صباحی مجبور به «سکوت اجباری» شود! کتابی که جلال را بیکار و البته ما را متاثر از هشدار قلم ممتاز او اینچنین سر کار گذاشته، شگفتا که با آن همه آزار و اذیت «نقطه عطف» حضرت آل‌احمد بود: «انتشار «غرب‌زدگی» که مخفیانه انجام گرفت نوعی نقطه عطف بود در کار صاحب این قلم و یکی از عوارضش اینکه «کیهان ماه» را به توقیف افکند که اوایل سال 1341 به راهش انداخته بودم و با اینکه تامین مالی کمپانی کیهان را پس پشت داشت 6 ماه بیشتر دوام نیاورد و با اینکه جماعتی 50 نفر از نویسندگان متعهد و مسؤول به آن دل‌بسته بودند و همکارش بودند 2 شماره بیشتر منتشر نشد، چرا که دخالت سانسور و اجبار کندن آن صفحات و دیگر قضایا. کلافگی ناشی از این سکوت اجباری مجدد را در سفرهای چندی که پس از این قضیه پیش آمد درکردم؛ در نیمه آخر سال 41 به اروپا. به ماموریت از طرف وزارت فرهنگ و برای مطالعه در کار نشر کتاب‌‌‌‌‌‌‌های درسی. در فروردین 42 به حج. تابستانش به شوروی. به دعوتی برای شرکت در هفتمین کنگره بین‌المللی مردم‌شناسی و به آمریکا در تابستان 44 به دعوت سمینار بین المللی ادبی و سیاسی دانشگاه «هاروارد» و حاصل هر کدام از این سفرها سفرنامه‌ای...» آری! «سفرنامه‌ای» که جلال جایی قدم‌‌‌‌‌‌‌‌ نمی‌گذاشت الا آنکه قلم تند و تیزش را همراه خود برده باشد. تمام سال 26 اما در ایران بود و در «دوره سکوت»: «که مقداری ترجمه‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌کنم، به قصد فنارسه (فرانسه) یاد گرفتن. از «ژید» و «کامو» و «سارتر» و نیز از «داستایوسکی». «سه تار» هم مال این دوره است که تقدیم شده به خلیل ملکی. هم در این دوره است که زن‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌گیرم. وقتی از اجتماع بزرگ دستت کوتاه شد، کوچکش را در چاردیواری خانه‌ای‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌سازی. از خانه پدری به اجتماع حزب گریختن،‌ از آن به خانه شخصی و زنم سیمین دانشور است که‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شناسید. اهل کتاب و قلم و دانشیار رشته زیبایی‌شناسی و صاحب تالیف‌‌‌‌‌‌ها و ترجمه‌‌‌‌‌‌‌های فراوان و در حقیقت نوعی یار و یاور این قلم که اگر نبود چه بسا خزعبلات که به این قلم درآمده بود (و مگر درنیامده؟!) از 1329 به این ور هیچ کاری به این قلم منتشر نشده است که سیمین نخستین خواننده و نقادش نباشد». همان «نخستین خواننده و نقاد»ی که در سوگ جلال به «سووشون» نشست. اما براستی که بود جلال؟! نویسنده‌ای صاحب سبک که جملات را چکشی و خیلی زود پایان‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌داد و هیچ هم خیالش نبود که قاعده‌ای را رعایت کند و اقلا «خزعبلات» را در جایی دیگر «قزعبلات» ننویسد؟! دست به قلمی بشدت عجول و پرکار که همه‌‌‌‌‌‌‌اش در 46 سال عمر توانست 29 کتاب انصافا موثر بنویسد؟! به علاوه 15 اثر بسیار مهم دیگر از قبیل ویرایش کامل «غرب‌زدگی» و «در خدمت و خیانت روشنفکران» که بعد از وفاتش منتشر شد؟! زنده یاد اهل فرهنگی که هر سال سالگرد درگذشت معماگونه‌‌‌‌‌‌‌اش محل بعضی یادکردها و پاره‌ای بدگویی‌‌‌‌‌‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شود و خلاص؟! مبارزی نترس و بزن بهادر؟! روشنفکری متعهد خسته از روشنفکری نامتعهد؟! داستان‌نویسی شورشی؟! روزنامه‌نگاری اهل چالش؟ مترجم آثار مهم ادبیات غرب و شرق؟! «مدیر مدرسه»‌ای‌‌‌‌‌‌‌‌ بی‌اعصاب؟! عاقله‌مردی دنبال «سرگذشت کندوها»؟! «خسی در میقات»؟! عاشق ادا و اطوار «دید و بازدید عید»؟! شاکی از «عزاداری‌‌‌‌‌‌‌های نامشروع»؟! در سودای «بازگشت از شوروی»؟! عاشق همه رقم «سوءتفاهم»؟! مولف «از رنجی که‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌بریم»؟! فقط و فقط «سنگی بر گوری»؟! اصلا نکند عاشق حل مساله «زن زیادی»؟! تماشاگر حرفه‌ای «تات‌نشین‌‌‌‌‌‌‌های بلوک زهرا»؟! یا مسافر «خلیج خارک در یتیم خلیج»؟! «بیگانه»ای در پی شستن «دست‌‌‌‌‌‌‌های آلوده»؟! یا «قمارباز»ی که آخر و عاقبت کارش به «نفرین زمین» رسید؟! مردی عاصی که هر دهه از عمرش به تجربه‌ای جدید گذشت و سراسیمه از همه این تجارب برید تا در نهایت در سیرت و صورت، شبیه پدر شود؟! و بشود نماد بازگشت به سنت؟! براستی که بود جلال؟! از کجا آمد؟! به کجا رفت؟! چه کرد؟! چه نوشت؟! در نبود هیچ فرزندی چه از خود به یادگار گذاشت؟! فی‌الحال کجاست؟! أین جلال؟! آیا سنگی بر گوری قدیمی در سینه قبرستان مسقف مسجد فیروزآبادی شهرری؟!
آیا چهره‌ای حالا بگو ماندگار در تاریخ دیروز ما؟! که سال 1402‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شود صدمین سال تولدش؟! و یعنی 6 سال دیگر بدل‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شود به اسطوره‌ای باب دل مورخان؟! که این بود و آن نبود؟! یا آیا همچنان همان «جلال آل‌قلم» ‌که از فرط حی و حاضر بودن،‌ حتی وسط این متن هم خوب بلد است گریبان قلم‌زنان تاریخ را بگیرد؟! «بله! من فکرش را‌‌‌‌‌‌‌‌ که می‌کنم‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌بینم به انتظار گذر چنین صدسالی نشستن یعنی حق قضاوت را از تو که یکی از چشندگان این دستپخت روزگاری، گرفتن و همین حق را به نازپرورده صد سال زیر لحاف گرم تاریخ خوابیده دادن! این سلب حق، همان در خور مورخان. آخر اگر من نگویم که از این‌‌‌‌‌‌‌ آش داغ دهانم سوخت که بداند که بر سر این سفره بلا چه‌‌‌‌‌‌ها رفته است؟ که صدسال بعد‌‌‌‌‌‌‌ آش سرد خواهد شد و سار از درخت... و الخ! و جنگ که تمام شد هر کودکی حتی به بازی کشته‌‌‌‌‌‌ها را خواهد شمرد! و اینکه دیگر مورخ بودن‌‌‌‌‌‌‌‌ نمی‌خواهد! و اگرچه جنگی نیست اما عاقبت همین جنگ زرگری را، همین زد و خورد کودکانه را، اگر هم دو ساعت دیدی مردی! و بردی! که‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌دانی در دیر قضاوت‌کردن‌‌‌‌‌‌ها چه فرصت‌هاست برای چه گریزی و چه معاذیری! آن هم در ولایتی که هنوز از این ستون به آن ستونش فرج است و قانون مرور زمان بر همه چیزش مسلط است. بله! من فقط برای اینکه هیچ چیز را به آینده حواله نکنم، این دفتر را منتشر‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌کنم! و دیگر دفترها را، که تاریخ را سخت شناخته‌‌‌ایم و دیده‌‌‌ایم که این هیولا چه پیزوری است! و چه ناکسانی دست و پایش را به پوشال قزعبلات خویش‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌انبارند تا از آن مترسکی بسازند برای حمقا! من این انبان امید به تاریخ را دریده‌ام- که هر کسی همچون گدایی آن را به دوش افکنده- و از پوسته‌‌‌‌‌‌‌اش جلدها ساخته‌‌‌‌ام برای این دفترها. فردا هر که هر چه‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌خواهد گفت بگوید! خود من و هم امروز باید بداند که چه گفت و چه نوشت. پدران ما هر یک زندگی خود را کرده‌اند و مرده‌ای در گور، یک زن حامله نیست تا من و تو از بند نافش تغذیه کنیم. به زبان دیگر بگویم. به انتظار صد سال بعد یعنی به انتظار تاریخ، یعنی امید به تاریخ، یعنی دست تمنایت به مویش دراز که رحمی کند یا حقی را ادا کند! و این درخور همان که امروزش را به خاطر فردا لنگ کرده یا در عزای دیروزش نشسته، که من هرگز عالم وجود را به خاطر این دو عدم (فردا و دیروز) معطل نگذاشته‌ام».
جا دارد بپرسیم واهمه جلال از کدام تاریخ و کدام قضاوت تاریخ و کدام حقه‌بازی مورخان است که او را اینچنین «مرد امروز» ساخته؟! و «قهرمان زمانه خویش» که الا وبالله باید همه چیز را تا زنده است بنویسد؟! گمانم راز این حجم از آثار جلال در همین نکته نهفته باشد که او نیک‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌دانست حرف امروز را اگر در همان روز نزنی، فردا چه بلایی سرت خواهد آورد و چه بلایی سرت خواهند آورد! از قضا، اگر بنا داری در فردا بمانی و در کوچه پس کوچه‌‌‌‌‌‌‌های تاریخ مورخان گم و گور نشوی و فقط «سنگی بر گوری» نباشی، باید تکلیفت را با امروز خودت رک و راست مشخص کنی، بلکه اثر 55 سال پیش تو، گویی همین امروز و در نقد همین اوضاع امروز تحریر شده باشد؛ «غرب‌زدگی»! گذاشتن آینه‌ای صاف و زلال، جلوی جماعت منورالفکر و تا ابد! و آنقدر محکم که هیچ سنگی یارای شکستنش را نداشته باشد! جلال اگر چه ناظر بر وقت‌شناسی همیشگی «نقطه عطف» قلم خود را به روز و در امروز خود نوشت لیکن این اثر، کتاب امروز ما هم هست، ولو آنکه روشنفکران که با آن همه بلبل‌زبانی و قیل و قال، موعد اظهارنظر، لال‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شوند، سواد پشت «غرب‌زدگی» را نازل یا اساسا مراجعه به جلال را نوعی بازگشت به عقب بخوانند! اشکالی ندارد؛ مهم اینجاست که توی منورالفکر وقتی در فردای فلان توافق، با خوش‌خیالی محض نسبت به تحقق وعده سرخرمن غرب تیتر می‌زنی «پایان تحریم‌ها» هیچ نقدی اندازه همان «غرب‌زدگی» اعصابت را خرد نمی‌کند! پس «غرب‌زدگی» تنها کتابی علیه منورالفکر مفلوک عصر ماضی نبود که فکر می‌کرد اگر از نوک پا تا فرق سر، فرنگی شویم و احیانا بتوانیم کراوات را درست ببندیم، غرب دیگر کاری با ما ندارد و مثل یک رفیق شفیق اسباب پیشرفت ما را فراهم می‌کند، بلکه بتوانیم جز آفتابه، چیزهای دیگری هم بسازیم، البته به شرط اجازه ارباب غربی! نخیر! «غرب‌زدگی» ردیه‌ای بر این توهم نابجا هم هست که تو حتی اگر درون قلب رآکتور خودکفایی کوهی از سیمان هم بریزی و کیلومترها آنسوتر از «غرب‌زدگی» رسما و علنا به وادی «غرب‌پرستی» بیفتی و علی‌الدوام روی خباثت دشمن غربی ماله توجیه بکشی، غرب باز هم دست از دشمنی ذاتی با تو برنمی‌دارد! عجیب کتاب امروز است کتاب 55 سال پیش حضرت جلال! عجبا! سران خود آمریکا، بارها به نقش اول خود در کودتای 28 مرداد 32 علیه ملت ایران اشاره کرده‌اند؛ آنوقت اینجا نویسنده غرب‌زده روزنامه زنجیره‌ای، سخن از «کودتای ایرانی» می‌گوید! پس خیلی هم نباید عجیب باشد که این همه سال پس از درگذشت جلال یا حتی شریعتی، هنوز هم منورالفکران مشغول نوازش این دو هستند؛ جلال را روشنفکر «خائن» می‌خوانند و شریعتی را روشنفکر «مسلح» و نه «مصلح»! با این همه، باورم هست روشنفکران، از جلال بیشتر بغض دارند تا شریعتی، اما چرا علی‌الظاهر به شریعتی بیشتر و راحت‌تر ناسزا می‌گویند و حتی در آسمان‌ریسمان مضحک، آبشخور افکار سلفی‌گری را به آثار دکتر نسبت می‌دهند؟! به این پرسش مهم نمی‌توان پاسخ گفت الا آنکه جلال و شریعتی را با هم قیاس کنیم. جلال 8 سال زودتر از شریعتی درگذشت و لذا متقدم او بود؟! اینکه بود لیکن تفاوت جلال نسبت به شریعتی، عمده آنجا بود که اشتباهات قلمی کمتری نسبت به دکتر داشت! و به عبارت بهتر، در آثار خود، رویه محکم‌تر و ثابت‌تری داشت! جلال برعکس شریعتی، بیش از آنکه از تاریخ و بعضا هم مع‌الاسف نادرست سخن بگوید، سخن از «امروز» می‌گفت! و از «امروز» می‌نوشت! جلال عوض آنکه دنبال «ابوذر» در وادی «ربذه» بگردد، عوض آنکه بی‌خود و بی‌جهت به جنگ فلاسفه برود، عوض آنکه بی‌هیچ دلیل متقنی،‌ اسلام «سلمان» را بر سر «اسلام بوعلی» بکوبد، عوض آنکه به خواجه نصیرها و علامه مجلسی‌ها ولو در حد یک کلمه بی‌حرمتی کند، عوض آنکه 500 صفحه در وصف کویر، شعر بنویسد و عوض آنکه مدام حاشیه برود، یک کلام می‌رفت سر اصل مطلب و حرف خودش را صاف می‌زد، آن هم به اختصار! که هیچ‌کدام از آثار البته زیاد جلال، حجم زیادی ندارد! و روده درازی ندارد! این درست که جلال، کتاب‌های زیادی نوشت اما هرگز و در هیچ کتابی، زیادی ننوشت! حتی «غرب‌زدگی» هم با وجود آنکه از 55 سال پیش تا الان و تا فردا «کتاب امروز» است، کتاب حجیمی نیست! من این را از مرحوم شمس آل‌احمد  شنیدم که اگر جلال، هیچ اثری جز «غرب‌زدگی» نمی‌داشت و اگر «غرب‌زدگی» تنها و تنها خلاصه در جمله «شیخ شهید» می‌بود، باز هم همین اندازه روشنفکران از جلال، بغض و کینه داشتند! اما چه نوشته بود مگر حضرت جلال؟! «من نعش آن بزرگوار را بر سر دار، همچون پرچمی می‌دانم که به علامت استیلای «غرب‌زدگی» پس از 200 سال کشمکش بر بام سرای این مملکت افراشته شد!» بنابراین جلال برخلاف شریعتی، بیشتر دنبال ابوذر زمان خود می‌گشت! و ربذه دار! و برای همین بود که زودتر از همه روشنفکران البته متعهد، به امام خمینی نامه نوشت! و‌ سال‌ها پیش از انقلاب، متوجه جنم حضرت روح‌الله در بت‌شکنی شد!
 این متن البته درصدد نفی شریعتی نیست، چه اینکه مکرر در مدح خوبی‌های دکتر نوشته‌ام و از قضا بر خلاف جوجه‌روشنفکران غرب‌زده و با علم به همه نقایص آثار شریعتی، هرگز فکر نمی‌کنم که از دل آثار دکتر، تروریست بیرون بیاید! منتهای مراتب کتمان نمی‌کنم که نسبتم با جلال، مستقیم‌تر از  شریعتی است، چرا که جلال، مستقیم‌تر از شریعتی است! مستقیم‌تر، مفیدتر، خلاصه‌تر! و البته با مخاطب، راحت‌تر! آنجا که «سنگی برگوری» را می‌نویسد! و از روزگار، گلایه می‌کند بابت بی‌فرزندی! و در گله به گله به قول خودش «پرت و پلاهای دیگر»! لیکن عاقبت تن به رضا می‌دهد! و می‌پذیرد که «فرزند» لزوما چند اسم در فلان صفحه شناسنامه نیست! و چه بسا که بهتر است چند اسم روی جلد چند کتاب باشد! به این روایت و در روزگاری که فرزندان بعضا با ناخلفی‌های خود، تن پدران را در گور می‌لرزانند، زنده‌باد آقازاده خلفی چون «غرب‌زدگی» که هنوز هم خلف وعده‌های ذاتی روشنفکران را به رخ ایشان می‌کشد! پس جماعت منورالفکر خود را به نفهمی نزنند! جلال، هم آمریکا رفته بود، هم آثاری از مغرب‌زمین را ترجمه کرده بود، هم عقیق دست نمی‌کرد، هم بنا به نقل خودش خیلی اهل مستحبات نبود، هم بنا باز به نقل خودش چند تا نقطه‌چین، هم همسرش سیمین دانشور معرف حضور بود، هم از قضا مندرجات اشتباه و مقالات غلط داشت و این همه را غالبا شما هم دارید لیکن آنچه جلال و شریعتی داشتند و شما به غایت بی‌بهره از آنید «حریت» است!  و دقیقا چون حریت ندارید، سخت است برای‌تان تماشای قلم یکی که مثل خود شما «روشنفکر» خوانده می‌شود، آنجا که 2 خط از مظلومیت شهید مشروطه حرف می‌زند! و نه بیشتر! بیشتر هم لزومی نداشت! «غرب‌زدگی» نه یک «واو» کم دارد و نه یک «واو» زیاد! و هیچ هم مهم نیست این اصطلاح را اول بار جلال به کار برده باشد یا کس دیگری! مهم این است که روزنامه‌نگار غرب‌زده وقتی از سر اعتماد به غرب، تیتر می‌زند«پایان تحریم‌ها»، اول از همه، اوباما و جان کری و وندی شرمن و ترامپ و وزیر خارجه‌اش، علامت بدی حواله‌تان می‌کنند! پس جلال اگرچه «ژید» و «کامو» و «سارتر» را ترجمه کرد اما هرگز از برج ایفل برای مردم کشورش بت نساخت! و اگرچه آمریکا رفت اما هرگز غرب را قبله خود قرار نداد! و اگرچه نسبت به پیشرفت کشور هیچ موضع مخالفی نداشت اما هرگز با دیدن هیچ طیاره‌ای قالب تهی نکرد! و اگرچه نه اهل محاسن بود و نه اهل فیروزه اما آنجا که دید استیلای غرب‌زدگی منتهی به چه عوارضی می‌شود، هرگز شیخ شهید را به مشتی نوکر اجانب نفروخت! و اگرچه عمدتا با امثال خود شما می‌پرید اما هرگز به عاقبت منورالفکران دچار نشد! فرق بزرگ‌تر جلال با امثال شما در این است که او سال‌ها پیش از انقلاب، خمینی را برای پایین کشیدن شاهک با کودتا سر کار آمده، می‌خواست اما شما 30 سال بعد از انقلاب، تازه در فتنه 88 به صرافت بردن نام خمینی افتادید بلکه بر همان انقلابی مهر ابطال بزنید که خمینی خود بنیانش را گذاشته بود! و یاللعجب که شروع دعوا، فقط و فقط با بهانه تقلب در انتخابات بود! و به دستور غرب!‌ پس مادام که در این کشور، غرب‌زدگی از شکلی به شکل دیگر، تجدید شود، «غرب‌زدگی» هم تجدید چاپ خواهد شد! نه! جلال را مصرف زیاد سیگار اشنو نکشت! او اصلا نمرده است! و مادام که غرب‌زدگی در این کشور نفس می‌کشد، «غرب‌زدگی» هم به حیات جاویدان خود ادامه خواهد داد! از مشروطه بیش از 100 سال گذشته! بروید «تقاطع جلال و شیخ‌فضل‌الله» تا بهتر ببینید «تهران» دیگر آن شهر سوخته عصر پهلوی و قاجار نیست که توهم زده بودید مردمانش حتی لولهنگ هم نمی‌توانند بسازند!

گروه سیاسی: 2 هفته از آغاز دور جدید نسل‌کشی مسلمانان روهینگیایی توسط بوداییان تندرو و ارتش میانمار‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌گذرد ولی مجامع  بین‌المللی ترجیح داده‌اند همچنان درباره این جنایات سکوت کنند. به گزارش «وطن امروز»، در دور جدید نسل‌کشی مسلمانان توسط دولت میانمار، بیش از یک هزار مسلمان کشته و 60 هزار نفر آواره شدند. هر چند این جنایت‌‌‌‌‌‌ها با سکوت تعجب‌برانگیز مجامع بین‌المللی همراه شده است اما در ایران، مردم نسبت به سیاست تصفیه نژادی حکومت میانمار واکنش نشان دادند و روز جمعه پس از پایان نماز جمعه نمازگزاران در تهران و سراسر کشور در محکومیت نسل‌کشی مسلمانان روهینگیایی راهپیمایی کردند و خشم و انزجار خود را از سکوت مجامع بین‌المللی ابراز داشتند. در کنار واکنش‌‌‌‌‌‌‌های مردمی، جمهوری اسلامی ایران در تلاش است از ظرفیت‌‌‌‌‌‌‌های دیپلماتیک خود برای پایان دادن به نسل‌کشی مسلمانان میانماری استفاده کند. بر همین اساس روز گذشته حسن روحانی به قزاقستان سفر کرد تا در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی، با مقامات کشورهای اسلامی درباره نسل‌کشی مسلمانان رایزنی کند. در کنار رایزنی‌‌‌‌‌‌‌های دیپلماتیک، مسؤولان کشورمان نیز در بیانیه‌‌‌‌‌‌‌های جداگانه به اقدامات ضد انسانی ارتش و بوداییان تندروی میانمار واکنش نشان دادند و خواستار پایان سکوت نهادهای بین‌المللی در این باره شدند. برخی نیز استفاده از نیروی نظامی را تنها راه پایان دادن به خشونت‌‌‌‌‌‌‌های
5 سال اخیر ارتش میانمار علیه مسلمانان دانستند. سپاه پاسداران نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد آمادگی برای هرگونه مشارکت و نقش‌پذیری در حمایت و کمک به آوارگان و آسیب‌دیدگان این جنایت را دارد. براساس این گزارش، حسن روحانی روز گذشته به دعوت رسمی رئیس‌جمهور قزاقستان برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در حوزه علم و فناوری، به آستانه، پایتخت این کشور سفر کرد. او پیش از حرکت در جمع خبرنگاران یکی از اهداف سفر خود را بررسی اوضاع میانمار اعلام کرد. رئیس‌جمهور با بیان اینکه در حاشیه این اجلاس جلسه‌ای در رابطه با بررسی اوضاع میانمار میان سران برگزار می‌شود، تأکید کرد: امروز در میانمار یک فاجعه بزرگ انسانی و یک پاکسازی قومی و ایدئولوژیک در حال وقوع است و صدها هزار مسلمان در این منطقه آواره شده‌اند و دنیای اسلام نمی‌تواند در مقابل این اقدامات سکوت کند.
وی با انتقاد از سکوت و کوتاهی سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی در برابر این جنایات در میانمار خاطرنشان کرد: باید فشارها علیه دولت و ارتش این کشور افزایش یافته و سازمان‌های بین‌المللی تحرک داشته باشند و همسایگان این کشور نظیر چین و بنگلادش نیز باید در این راستا و رسیدگی به آوارگان همکاری و کمک کنند.

تشکیل کمیته در مجلس برای توقف کشتار
دولت میانمار با نسل‌کشی مسلمانان به دنبال اجرای سیاست تصفیه نژادی در این کشور است. این جنایات که برای سومین بار در 5 سال گذشته رخ داده است، با سکوت تمام مجامع بین‌المللی همراه شده است. مقامات و مسؤولان ایرانی  در واکنش به کشتار مسلمانان، ضمن محکومیت این اقدام، نسبت به سکوت معنادار مجامع بین‌المللی نیز انتقاد کردند. علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در بیانیه‌ای نوشت: حوادث دردناک و کشتار، سرکوب و کوچ اجباری ده‌ها هزار تن از مسلمانان روهینگیایی، روح هر انسان آزاده‌ای را به شدت متألم می‌کند. از آن فاجعه‌بارتر، سکوت مدعیان حقوق بشر و برخی دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی است که با بی‌تفاوتی نظاره‌گر این وقایع هولناک، نقض حقوق بشر و نسل‌کشی مسلمانان در میانمار هستند. بار دیگر ضمن محکوم کردن این قتل‌عام فاجعه‌‌بار سازمان‌یافته، با تکیه بر وظایف و اختیارات قانونی خود کمیته ویژه‌ای را با مسؤولیت رئیس محترم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی تشکیل می‌دهم تا اقدامات پارلمانی لازم را برای توقف فوری این جنایت و ارسال کمک‌های بشردوستانه به عمل آورد.

درخواست اعزام هیأت حقیقت‌یاب
جمعه هفته گذشته پس از برگزاری نماز جمعه، نمازگزاران در تهران و سراسر کشور، در محکومیت کشتار مردم مسلمان روهینگیا در میانمار راهپیمایی کردند. راهپیمایان تهرانی در این مراسم خواستار شکستن سکوت از سوی مجامع بین‌المللی و حقوق بشری در حمایت از مسلمانان میانمار شدند. راهپیمایان با شعار علیه حکومت میانمار و فریادهای مرگ بر آمریکا، انگلیس و اسرائیل‌‌‌‌‌، نسل‌کشی مردم میانمار را توطئه استکبار خواندند و از محل اقامه نمازجمعه به سمت میدان انقلاب حرکت کردند. در پایان راهپیمایی نمازگزاران تهرانی آنان با صدور اطلاعیه‌ای 5 بندی، با اشاره به کودک‌کشی، به آتش کشیدن خانه‌ها، قتل‌عام و زنده سوزاندن مسلمانان، تاکید کردند: ما سکوت مجامع بین‌المللی را بشدت محکوم کرده و خواستار اعزام هیأت حقیقت‌یاب جهت بررسی عمق فاجعه در میانمار هستیم. آنان افزودند: سکوت آمریکا و سران استکبار جهانی در برابر این جنایات نشان می‌دهد آنها در تمامی جنایات علیه مسلمانان آزاده شریک و سهیم هستند، آنها تصمیم دارند با پرورش دادن جنایتکارانی مانند داعش و سایر گروه‌های تروریستی در برابر اسلام و حرکت جهانی مهدوی بایستند ولی مقاومت و ایستادگی ملت‌های مسلمان در برابر سیاست‌های شیطانی آمریکا و اسرائیل نشان داده قدرت پوشالی آنان رو به افول بوده و ان‌شاءالله زمینه برای گسترش روزافزون اسلام ناب و ظهور منجی عالم فراهم خواهد آمد.

اقدام نظامی تنها راه پایان دادن به جنایات
در کنار رایزنی‌‌‌‌‌‌‌های دیپلماتیک و بیانیه‌‌‌‌‌‌‌های محکومیت، برخی تنها راه پایان دادن به این خشونت‌‌‌‌‌‌ها را اقدام نظامی علیه دولت میانمار دانستند. علی مطهری، نایب رئیس مجلس در یادداشتی ضمن محکومیت جنایات علیه مسلمانان میانمار به انتقاد از انفعال جهان اسلام نسبت به این فاجعه پرداخت و نیروی نظامی را تنها راه توقف جنایات در میانمار دانست. او نوشت: امروز مسلمانان میانمار مظلوم‌ترین مردم دنیا هستند و عکس‌العمل مسلمانان درباره آنها جالب است که کمترین بوده و حداکثر چند تظاهرات انجام شده است. خبری از تشکیل جلسه سازمان همکاری اسلامی نیست. معلوم نیست چرا ما مسلمانان به فکر تشکیل یک نیروی مشترک نظامی شبیه ناتو نیستیم که در اینگونه موارد وارد عمل شود. جنایت‌های دولت میانمار جز با نیروی نظامی متوقف نمی‌شود.  محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در توئیتر ائتلاف اسلامی به نام سپاه رسول الله(ص) را راه نجات مسلمانان دانست. او نوشت: ائتلاف اسلامی به نام سپاه رسول‌الله(ص) در جهان اسلام قابل تشکیل است، سپاه رسول‌الله(ص) با اطلاع سازمان ملل می‌تواند مسلمانان میانمار را نجات دهد، سپاه رسول‌الله(ص) می‌تواند از ائتلاف ایران، ترکیه، عراق و سوریه شروع شود و سایر کشورها نیز به آن بپیوندند. در همین راستا سپاه پاسداران در بیانیه‌ای تاکید کرد: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پشتیبانی از مسلمانان مظلوم میانمار و رساندن فریاد مظلومیت آنان به گوش جهانیان را مسؤولیت تاریخی و اجتناب‌‌‌‌ناپذیر همه ملل و جوامع دانسته و با اعلام آمادگی برای هرگونه مشارکت و نقش‌پذیری در حمایت و کمک به آوارگان و آسیب‌دیدگان این جنایت از دولت محترم جمهوری اسلامی انتظار دارد در ادامه تلاش‌‌‌‌‌‌‌های جاری خود با فعالسازی ابزارهای دیپلماسی انقلابی، ظرفیت‌‌‌‌‌‌ها و اراده جامعه بین‌الملل و سایر کشورهای اسلامی برای چاره‌اندیشی و نجات مسلمانان روهینگیایی که غالب آنان از برادران و خواهران اهل تسنن هستند را به صحنه آورده و مانع انقراض انسانیت و رواج نوع جدیدی از تروریسم علیه امت اسلامی شوند.
 

گزارش‌های رسانه‌های غربی و منابعی در عربستان سعودی نشان می‌دهد آغاز مرحله نهایی سناریوی کناره‌گیری سلمان بن‌عبدالعزیز، پادشاه پیر عربستان به نفع پسرش فرا رسیده است ولی آنچه اعلام پادشاهی بن‌سلمان را به تاخیر می‌اندازد، افزایش میزان نارضایتی‌های شاهزاده‌ها از شکل‌گیری سلطنت جدید در ریاض و همین طور معادلات  امنیتی حل نشده دور تا دور جزیره‌العرب است که پسر جاه‌طلب پادشاه بیمار برای رسیدن به تاج و تخت آنها را به‌وجود آورده است‌‌‌‌‌. مجتهد، فعال توئیتری مشهور سعودی که هر از گاهی اخبار پشت‌پرده دربار پادشاهی را فاش می‌کند، پنجشنبه گذشته خبر جدیدی درباره نقل‌وانتقال قدرت در عربستان سعودی منتشر کرد. مجتهد در صفحه توئیتری خود نوشت: محمد بن سلمان مقدمات لازم را برای کناره‌گیری پدرش از تاج و تخت پادشاهی به نفع خودش فراهم کرده است و احتمالا امروز یا فردا خبر نقل‌وانتقال قدرت بین پدر و پسر اعلام می‌شود. مجتهد افزود: با این حال محمد بن سلمان مردد و بسیار نگران است و شاید خبر نقل و انتقال قدرت به تعویق بیفتد. همان روز، شبکه سی‌ان‌بی‌سی گزارش داد، پادشاه عربستان احتمالا ظرف هفته‌های آینده به نفع محمد بن‌سلمان از قدرت کناره‌گیری کند. یک منبع در شرکت آمریکایی «یوریشیا گروپ» در خاورمیانه و شمال آفریقا فاش کرده که انتقال قدرت به منظور ممانعت از اختلاف بین افراد خانواده سلطنتی ظرف هفته‌های آینده انجام می‌شود. ایهم کامل، رئیس کار گروه این شرکت در خاورمیانه و شمال آفریقا اعلام کرد: «ما معتقدیم ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان ظرف هفته‌های آتی به منظور ممانعت از تردید رقیبان محمد بن سلمان، پسرش درباره طرح انتقال قدرت، تاج و تخت را به او واگذار خواهد کرد». این شبکه افزود، برخی منابع محلی نیز گفته‌اند جنگ قدرت در عربستان در حال حاضر عملا در جریان است. با این اوصاف، ولیعهد خام سعودی، در تلاش برای ابقای خود بر قدرت و رسیدن به پادشاهی، گام‌های جدیدی را اتخاذ می‌کند تا با جبران اشتباهات گذشته خود در عرصه سیاست خارجی، از شدت انتقادهای داخلی بکاهد و در منطقه حرفی برای گفتن داشته باشد. در این راستا، بن‌سلمان که عملا کشور را اداره می‌کند، طی هفته‌‌های اخیر عقب‌نشینی گام به‌گام خود را در قبال تجاوزها و خصومت‌هایش علیه کشورهای همسایه از جمله ایران، عراق و نیز تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ علیه یمن را آغاز کرده و در تازه‌ترین اقدام از این دست، تلاش می‌کند روابط خود با قطر را که از حدود 3 ماه پیش ائتلافی برای بایکوت آن را رهبری می‌کند، از سرگیرد. وی در همین چارچوب، جمعه‌شب با امیر قطر تلفنی گفت‌وگو و از مذاکره برای حل اختلافات استقبال کرده است.

دیپلماسی تلفنی؛ تحریم تلفنی
در حالی ‌که امید می‌رفت گفت‌وگوی تلفنی امیر قطر با ولیعهد عربستان قفل بحران در شورای همکاری خلیج‌فارس را بشکند اما انتشار روایت‌های مختلف از محتوای این گفت‌وگو به کشمکشی تازه میان دوحه و ریاض بدل شده است. عصر جمعه ابتدا گزارش شد تمیم بن‌حمد بن‌خلیفه آل‌ثانی، امیر قطر در تماسی تلفنی با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی از ابراز تمایل کشورش برای حل بحران به وجود آمده میان دوحه و 4 کشور عربی سخن گفته است. بنا بر این گزارش‌ها، در این تماس تلفنی، شیخ تمیم به ولیعهد عربستان گفته بود دوحه آماده مذاکره بر سر خواسته‌های تحریم‌کنندگان این کشور است. اما ساعاتی بعد، تلویزیون العربیه عربستان گزارش داد این تماس تلفنی با درخواست قطر و طرح مذاکره با 4 کشور عربی درباره درخواست‌های‌شان صورت گرفت. بنا بر این گزارش، امیر قطر در این گفت‌وگو «تمایل خود را برای نشستن پای میز مذاکره و بررسی خواست‌های 4 کشور بایکوت‌کننده دوحه به گونه‌ای که منافع همگان حفظ شود، اعلام کرد». پیشنهاد امیر قطر ابتدا با استقبال ولیعهد سعودی مواجه شد  اما ساعتی بعد خبرگزاری رسمی عربستان به نقل از مقام‌های وزارت خارجه این کشور ادعا کرد، خبرگزاری قطر «محتوای تلفنی» امیر قطر با ولیعهد عربستان را «تحریف» کرده است. خبرگزاری رسمی عربستان نوشت: «آنچه خبرگزاری قطر منتشر کرد، ادامه تحریف حقایقی است که مقام‌های این کشور درپیش گرفته‌اند و نشان از آن‌ دارد که مقام‌های قطری هنوز باور ندارند سعودی آمادگی تسامح برابر تلاش‌های‌شان به منظور دور زدن حقایق را ندارد». در  این گزارش به جزئیات «تحریف محتوای تماس تلفنی» شیخ تمیم و بن‌سلمان اشاره‌ای نشده است. خبرگزاری عربستان به نقل از مقام مسؤول در وزارت خارجه عربستان آورده است: «پادشاهی عربی سعودی اعلام می‌کند هرگونه مذاکره یا تماس با مقام‌های قطری را تا صدور بیانیه‌ای صریح از سوی این کشور که در آن موضع خود را اعلام کند، متوقف می‌کند. همچنین مواضع قطر باید علنی و مطابق تعهداتش باشد. دولت سعودی اعلام می‌کند هرگونه بازی چندگانه در سیاست‌های قطر، هیچ کمکی به اعتمادسازی لازم برای مذاکره نمی‌کند». تماس تلفنی امیر قطر با ولیعهد سعودی، ساعاتی پس از تماس تلفنی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا با مقام‌های سعودی، قطر و امارات درباره بحران در مناسبات شورای همکاری خلیج‌فارس صورت گرفت و آنگونه که خبرگزاری رسمی قطر اعلام کرده تمیم به درخواست ترامپ، با بن‌سلمان تماس تلفنی برقرار کرده است.

افشاگری جنجالی امیر کویت درباره تحریم‌کنندگان
یک روز پیش از تماس تلفنی رهبران سعودی و قطر، دونالد ترامپ میزبان صباح الاحمد الجابر الصباح، امیر کویت بود. در ماه‌های اخیر امیر کویت میانجی بین قطر و 4 کشور عربی برای حل‌وفصل بحران به‌وجود آمده بود. دونالد ترامپ که پیش از این قطر را به حمایت مالی تروریسم «در سطح بالا» معرفی کرده و کمی پس از قطع رابطه همسایگان قطر با آن کشور گفته بود این اقدام نتیجه مذاکرات او در ریاض بوده است، در نشست خبری با صباح الاحمد جابر الصباح گفت: «پیش‌تر به پادشاه عربستان هم گفته بودم، خوشحال می‌شوم اگر بتوانم در میانجیگری بین قطر و عربستان کاری انجام دهم. اکنون کویت در حال انجام این کار است، اگر موفق نشد من مسأله را پیگیری خواهم کرد». اما امیر کویت در این دیدار دست به یک افشاگری زد که ائتلاف چهارگانه را برآشفته است.  وی از نیات و اهداف این 4 کشور عربی برای اقدام نظامی علیه قطر پرده برداشت و ابراز امیدواری کرد موفقیت تلاش‌‌‌‌‌‌‌های میانجیگرانه به توقف مداخلات نظامی در قطر بینجامد. در واکنش به این اظهارات، عربستان و یاران منطقه‌ای‌اش اعلام کرده‌اند «گزینه نظامی علیه قطر هیچ‌گاه روی میز نبوده و نخواهد بود.» این ادعا در حالی مطرح می‌شود که امیر قطر هم جمعه در گفت‌وگوی تلفنی با ترامپ، از تهدید همسایگان عربش به استفاده از گزینه نظامی برای مجبور کردن قطر به قبول شروط سیزده‌گانه، ابراز تأسف کرد. بحرین، امارات و مصر به رهبری رژیم سعودی از پنجم ژوئن روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند و یک فهرست 13 ماده‌ای به قطر تحویل دادند و اعلام کردند در صورت اجرای آنها، تحریم قطر پایان خواهد یافت. قطر تاکنون به این شروط پاسخ نداده و آنها را نقض حاکمیت ملی خود اعلام کرده است.

گزینه‌های جانشینی بن‌سلمان
برخی گمانه‌‌زنی‌ها در فضای سیاسی و مجازی عربستان از این حکایت دارد که در صورت کناره‌گیری سلمان بن‌عبدالعزیز به نفع فرزندش، یک شاهزاده نسل چهارمی، ولیعهد جدید خواهد بود. حساب کاربری «کشکول» در توئیتر که خود را رصد‌کننده حوادث عربستان معرفی کرده است، روز گذشته نوشت: عبدالعزیز بن فهد بن ترکی الثانی از جناح سدیری‌ها که در حال حاضر معاون امیر منطقه الجوف است، ولیعهد جدید عربستان خواهد بود. برجسته‌‌‌‌‌ترین حضور عبدالعزیز بن فهد در عرصه سیاسی عربستان ژوئن گذشته بود که به سمت معاونت فهد بن بدر بن عبدالعزیز، امیر منطقه الجوف منصوب شد. طبق این گزارش، عبدالعزیز متولد دسامبر 1990 میلادی و فرزند فهد بن ترکی بن عبدالعزیز آل سعود فرمانده نیروی زمینی است.

سفر محرمانه یک امیر عالی‌رتبه سعودی به تل‌آویو
رادیو رژیم صهیونیستی گزارش داد که یک امیر سعودی برای بررسی پیشبرد روند صلح خاورمیانه و دیدار با مسؤولان برجسته اسرائیل وارد اراضی اشغالی شد. این در حالی است که وزارت خارجه و دفتر نخست‌وزیر اسرائیل این خبر منتشر شده توسط رادیوی این رژیم را تکذیب یا تایید نکرد. پیش‌تر نیز اخبار متعددی از همکاری‌ها و دیدارهای محرمانه میان مقامات اسرائیل، عربستان و امارات منتشر شده بود. رسانه‌های اسرائیلی گزارش داده بودند که رئیس سازمان اطلاعات عربستان در ژوئن گذشته سفری به اراضی اشغالی داشت.

4 سال دولت یازدهم به پایان رسید اما بررسی‌ها و آمار و ارقام اعلام شده، از عملکرد نه چندان مناسب دولت بویژه در حوزه اقتصاد حکایت دارد. ازجمله موارد مورد بحث در زمینه سوءعملکرد دولت یازدهم، افزایش سرسام‌آور بودجه جاری دولت بوده است؛ به طوری که دولت یازدهم را پرخرج‌ترین دولت بعد از انقلاب می‌خوانند و بسیاری از کارشناسان اقتصادی کشور نسبت به افزایش بی‌سابقه بودجه جاری واکنش نشان داده و می‌پرسند چرا با وجود تورم تک‌نرخی، بودجه جاری دولت تا این اندازه رشد داشته است؟! تا جایی که این افزایش‌ها، صدای اعتراض عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوی دولت اصلاحات را هم درمی‌آورد و وی از افزایش شدید هزینه‌های جاری دولت روحانی ابراز نگرانی کرده و در توئیتر می‌نویسد: «هزینه‌های جاری دولت بشدت در حال افزایش است. این امری خطرناک است؛ افزایش کسری بودجه، افزایش نقدینگی، تورم، کسری تجارت خارجی». براساس گزارش بانک مرکزی در 3 ماه نخست سال 96 درآمدهای دولت حدود 6/23 هزار میلیارد بوده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 5/2 هزار میلیارد تومان رشد داشته است اما هزینه‌های جاری دولت تا خردادماه حدود 8/54 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد 8/48 درصدی مواجه شده است. از طرفی پرداخت‌های هزینه‌ای در 3 ماه نخست سال قبل حدود 8/36 هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین بودجه جاری دولت در بودجه 96 به نسبت سال قبل، 20 درصد افزایش داشته است. در تعریف هزینه‌های جاری باید گفت هزینه‌های جاری دولت هزینه‌هایی مصرفى تلقى می‌شوند که در بودجه دولتى ایران در مبحث اول تحت‌ عنوان هزینه‌هاى پرسنلى مشخص شده است. هزینه‌هاى پرسنلى در برابر انجام دادن خدمت یا به واسطه آن به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به‌صورت حقوق و دستمزد، مزایا و کمک‌ها، منحصرا به کارکنان شاغل که خدمت مستمر ارائه می‌کنند، پرداخت مى‌شود. یارانه‌های نقدی، هزینه‌های اداری و پرداخت‌های انتقالی، دیگر موارد هزینه‌های جاری را شامل مى‌شود.  برای بررسی بودجه جاری دولت یازدهم و رشد بی‌سابقه آن دو برهه زمانی مدنظر ما است؛ یکی مقایسه هزینه‌های جاری دولت یازدهم با دولت‌های قبل و دیگر، افزایش هزینه‌های جاری دولت در 2 ماه ابتدای سال 96. بررسی‌های نسبت بودجه عمرانی به جاری دولت از سال ۸۳ تا ۹۵ نشان می‌دهد بودجه جاری نسبت به عمرانی رشد بیشتری پیدا کرده که این حاکی از آن است بودجه عمرانی با سرعت بیشتری فدای هزینه جاری دولت شده؛ نگاهی به جداول وضعیت بودجه عمومی دولت در 2 ماه نخست امسال نیز مشخص می‌کند هزینه‌های جاری دولت در این مدت به طرز بی‌سابقه‌ای افزایش پیدا کرده و رکوردی تاریخی به جای گذاشته است. آمار خزانه‌داری کل کشور نشان می‌دهد میانگین رشد سالانه هزینه‌های جاری دولت قبل، بین سال‌های 84 تا 91 حدود 19 درصد بوده در حالی که این افزایش‌ها در دولت یازدهم رشدی 48 درصدی را نشان می‌دهد. از ابتدای مردادماه سال 92 که دولت یازدهم تصدی قوه مجریه را بر عهده گرفت تا ابتدای مردادماه سال 95، یعنی در 3 سال اول عملکرد این دولت، به طور میانگین هر ماه 13 هزار میلیارد تومان صرف هزینه‌های جاری دولت شده است. این در حالی است که میانگین 8 ساله دولت‌های نهم و دهم 5100 میلیارد تومان بوده است.  رشد بی‌سابقه هزینه‌های جاری در دولت یازدهم نسبت به دولت قبل، در حالی بود که طبق آمارهای بانک مرکزی، در دولت یازدهم نسبت به دولت دهم، آمار تورم بشدت کاهش پیدا کرده است. لذا با توجه به روند کاهش تورم حداقل انتظار این بود که رشد هزینه‌های جاری نسبت به دولت قبل که تورم بالاتری بر اقتصاد حاکم بود، کمتر شود! با این وجود هزینه‌های جاری با رشد بی‌سابقه‌ای مواجه شد. رقم هزینه‌های جاری دولت در سال 91 کمتر از 100 هزار میلیارد تومان بوده است اما هزینه‌های جاری دولت یازدهم از سال ابتدایی تا آخرین سال فعالیت حدودا 3 برابر شده است.  طبق تحلیل‌ها براساس احکام برنامه پنجم توسعه، دولت مکلف بوده رشد هزینه‌های جاری را به ‌میزان 2 درصد کمتر از نرخ تورم محدود کند، اگر نرخ تورم اعلامی دولت در این 4 ساله را هر سال کمتر از 10 درصد، مبنای عمل قرار دهیم، دولت در مجموع مجاز به افزایش حداکثر 32 درصد در هزینه‌های جاری خود در این 4 ساله بوده اما رشدی  230 درصدی یعنی حدود 8 برابر بیش از حد مجاز را به ارمغان آورد. حال باید دید این افزایش‌ها چطور رخ داده و در حالی که به گفته خود مسؤولان دولتی تورم تک نرخی بوده چرا هزینه‌های جاری دولت تا این حد افزایش داشته؟ و اینکه این افزایش در کجا صرف شده است.  علی ربیعی، وزیر کار در یک سخنرانی می‌گوید در دولت یازدهم، مزد را بر تورم پیشی دادیم. دولتمردان بر تک‌رقمی شدن نرخ تورم و هماهنگ کردن افزایش حقوق کارگران و کارمندان با آن تاکید دارند اما هزینه‌های جاری دولت در این 4 سال بیش از 3 برابر  افزایش یافته است؛ یعنی به طور متوسط سالی 70 تا 80 درصد افزایش. اگر تورم تک‌نرخی و طبق نظر خود دولتمران 8 درصدی است، چرا هزینه‌های جاری رشدی سرسام‌آور داشته است؟ برخی تحلیل‌های وابسته به دولت در توجیه افزایش هزینه‌های جاری دولت یازدهم به استخدام‌های انجام شده در دولت قبل بازمی‌گردد؛ چنانکه ایرنا می‌نویسد: «دولت روحانی ناچار شد این گروه از افراد جدید که عمدتا تحصیلات عالی هم نداشتند، رسمی کند. آقای روحانی به هر دلیلی تصمیم گرفت افراد استخدام شده را اخراج نکند، در نتیجه این کار بار مالی برای دولت به دنبال داشت». این رسانه در ادامه توجیه می‌کند رشد دستمزدها در دولت یازدهم به قیمت واقعی بوده که اصلا قابل قیاس با دولت قبلی نیست؛ در توضیح این توجیه باید گفت حقوق‌های نجومی برخی مدیران و مسؤولان هم جزو هزینه‌های جاری محسوب می‌شود و وقتی برخلاف آنچه از کاهش تورم انتظار می‌رود، هزینه‌های جاری بشدت افزایش می‌یابد جای شکی برای این رشد‌های بی‌ضابطه نمی‌ماند و این تنها ولخرجی‌های دولت یازدهم و عدم انضباط مالی و اقتصادی آن را می‌رساند در حالی که در چنین شرایطی نباید شاهد مسائلی همچون پرداخت حقوق‌های نجومی باشیم، چراکه این امر نشان می‌دهد رویکرد و نگاه به صرفه‌جویی در دولت وجود ندارد و کسی به دنبال مدیریت دریافت مدیران و کنترل هزینه‌ها نبوده و نیست. نکته دیگر اینکه وقتی بخش عمده‌ای از هزینه‌های جاری دولت را هزینه حقوق و دستمزد تشکیل می‌دهد و این هزینه‌ها هر سال با یک نسبتی کمتر یا در حد تورم اضافه می‌شود، این افزایش هزینه‌ها در کدام بخش‌ها انجام شده است؟ بخش بهداشت و درمان یکی از بخش‌هایی است که دولت در این بخش هزینه‌های خود را افزایش داده است. این افزایش هزینه‌ها علاوه بر 10 درصد منابعی است که این بخش از هدفمندی یارانه‌ها می‌گیرد و نیز مازاد بر یک‌درصدی است که این بخش از مالیات بر ارزش افزوده دریافت می‌کند. نمی‌توان افزایش هزینه‌های جاری دولت را معطوف به حقوق پرسنل دانست، چرا که طبق آمارهای دولتی افزایش حقوق کارکنان دولت در 4 سال گذشته به نصف افزایشی که در هزینه‌های دولتی صورت گرفته نیز نمی‌رسد و همچنین تعداد جذب کارکنان در این 4 سال نیز معدود بوده است. از طرف دیگر بخشی از هزینه‌های جاری دولتی نیز معطوف به یارانه‌ها است که مسیر 4 ساله گذشته دولت یازدهم تنها در کم کردن تعداد یارانه‌بگیران بوده؛ چنانکه در چند برهه با ریزش میلیونی یارانه‌بگیران همراه بوده است. پس باید این رشد هزینه‌های جاری را صرفا در بی‌انضباطی مالی و خرج‌های غیرضرور و بریز و بپاش‌های دولتی اعم از تغییرات ادوات دولتمردان تا افزایش حقوق مدیران و همایش‌ها و... دانست. از دیگر مواردی که به افزایش بی‌سابقه هزینه‌های جاری انجامیده است ریخت و پاش بی‌سابقه دولت در 2 ماهه اول سال 96 یا به عبارتی افزایش هزینه‌های جاری در آستانه انتخابات ریاست جمهوری 96 بوده است که تراز عملیاتی بودجه را منفی کرد. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری، دولت یازدهم دست به اقدامات متعددی برای جلب نظر مردم زده است؛ از افزایش 3 برابری یارانه نقدی اقشار کم‌درآمد تا افزایش حقوق بازنشستگان و واریز زودتر از موعد حقوق کارمندان و پرداخت پول و وام به دهیاران روستاها؛ تمام این ولخرجی‌های انتخاباتی از جیب دولت، هزینه‌های جاری در ماه‌های فروردین و اردیبهشت 96  را به 8/37 هزار میلیارد تومان رساند که نسبت به مدت مشابه سال 95 حدود 67 درصد بیشتر بوده است. در 2 ماه نخست سال گذشته مجموع هزینه‌های جاری دولت یازدهم 9/22 هزار میلیارد تومان بوده است.  مقایسه این آمار در مقایسه با آمار ارائه‌شده بانک مرکزی در مدت مشابه دولت دهم حاکی از رشد ۱۲۹ درصدی هزینه‌های جاری در دولت آقای روحانی دارد  چنانکه دولت دهم در فروردین و اردیبهشت سال ۹۲ بالغ بر 5/16 هزار میلیارد تومان صرف هزینه‌های جاری کرده بود. نکته قابل تامل دیگر آنکه مطابق قانون بودجه امسال، مقرر بود تراز عملیاتی در 2 ماه اول سال 5/13 هزار میلیارد تومان باشد اما به علت هزینه‌های بیش از حد دولت، تراز عملیاتی به منفی 7/26 هزار میلیارد تومان رسید یعنی تقریبا ۲ برابر منفی‌تر از رقم مصوب بودجه. بخشی دیگر از افزایش هزینه‌ها به گفته خود مسؤولان دولتی ناشی از اجرای طرح تحول سلامت است. این طرح از ابتدای سال 93 اجرا شد و برخی هزینه‌های بیمارستان و هزینه‌های درمانی را به زیر 10 درصد رساند. با وجود آنکه طی سال‌های اخیر شعار کوچک‌سازی دولت سر داده می‌شود و یکی از شعارهای انتخاباتی رئیس دولت یازدهم نیز در آستانه انتخابات 92 کوچک‌سازی دولت و کاهش هزینه‌های جاری بود که خود منتقد آن در دوره‌های نهم و دهم دولت بود، نه‌تنها این اتفاق نمی‌افتد که دولت هر سال حجیم‌تر شده و در حال رشد است؛ رشد بی‌سابقه حقوق و دستمزد در سطح مدیران و دستمزدهای بالا در طرح تحول سلامت به پزشکان را نیز می‌توان از دیگر ولخرجی‌های دولت یازدهم در افزایش هزینه‌های جاری دانست. همه آنچه گفته شد را باید در کنار این مساله قرار داد که عدم اهتمام دولت در مخارج و هزینه‌کرد‌ها محدود به ارقام مشخص در بودجه نمی‌شود و این روحیه یک پیام برای تمام بدنه دولت در تمام سطوح مدیریتی کشور از وزارتخانه‌ها تا فرمانداری‌ها و بخشداری‌ها صادر خواهد کرد که عدم مدیریت منابع و ولخرجی در بودجه را به رسمیت می‌شمارد و شکاف بین امکانات دولتی‌ها با مردم را روز به روز بیشتر می‌کند که این فرهنگ خود خسارت‌های به مراتب بیشتری بر ساختار اداری و مدیریتی کشور تحمیل خواهد کرد.

گروه اجتماعی: عضو کمیسیون آموزش مجلس با اشاره به ارائه گزارش تحقیق و تفحص صندوق ذخیره فرهنگیان به این کمیسیون، گفت: این گزارش مهرماه قرائت خواهد شد و عدد دقیق تخلفات آخر شهریور ماه مشخص می‌شود که اکنون به 13 هزار میلیارد تومان رسیده است.
جبـار کوچکـی‌نژاد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اشاره به ارائه گزارش تحقیق و تفحص صندوق ذخیره فرهنگیان به این کمیسیون  به فارس اظهار داشت: این گزارش مهرماه قرائت خواهد شد و رقم دقیق تخلفات آخر شهریور مشخص می‌شود و اکنون به 13هزار میلیارد تومان رسیده است. وی افزود: با توجه به نتیجه گزارش آماده شده تعداد افراد بیشتری به متهمان این پرونده اضافه خواهد شد که بسیاری از آنها در چند سال گذشته از این صندوق سوءاستفاده کرده‌اند. شهریور ماه سال گذشته زمزمه فساد در صندوق ذخیره فرهنگیان که ابتدا 8 هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شد، شنیده شد و در مجلس شورای اسلامی برای رسیدگی و تهیه گزارش از ابعاد این تخلفات، آذرماه سال گذشته، کمیته تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان به ریاست جبار کوچکی‌نژاد تشکیل شد. پیش از این 15 نفر در رابطه با این پرونده متهم بودند.
 

روزگار بانیان برجام در ایران عجیب و شاید بتوان گفت «عبرت‌انگیز» شده است. اگر قرار باشد یک مبنای ملموس برای وضعیت این روزهای بانیان ایرانی برجام در نظر گرفته شود، کافی است یک مقایسه صورت بگیرد؛ مقایسه‌ای میان اظهارات تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با 1+5، قبل و در آستانه برجام با اظهارات آنها طی روزها و هفته‌‌‌‌‌‌های اخیر که بیش از 2 سال از امضای برنامه جامع اقدام مشترک گذشته است. نتیجه این مقایسه می‌تواند یک درک واقعی از آنچه این تیم در مذاکرات هسته‌ای با 1+5 بر سر میراث مهم هسته‌ای کشور آورده است را ایجاد کند.
2 سال پس از امضای برجام و بیش از یک سال پس از اجرای آن توسط 1+5 حالا اوضاع چنان است که عوامل توافق در ایران می‌گویند حتی در صورت خروج آمریکا از برجام هم، آنها محدودیت‌‌‌‌‌‌‌های برجام درباره برنامه هسته‌ای ایران را حفظ می‌کنند! این موضع عجیب و بهت‌آور را علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی که عامل جوش فنی برجام بود، گفته است. به گزارش «وطن‌امروز»، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفت در صورت عقب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نشینی آمریکا از برجام و ماندن کشورهای اروپایی، ایران احتمالا باز هم به آن پایبند خواهد بود. علی‌اکبر صالحی در گفت‌وگو با نشریه آلمانی «اشپیگل» تاکید کرد حتی اگر آمریکا هم از توافق هسته‌ای عقب‌‌‌‌‌‌‌‌‌نشینی کند اما اروپایی‌ها در آن بمانند، ایران احتمالا باز هم به آن پایبند خواهد بود. صالحی با هشدار درباره اینکه اگر برجام شکست بخورد، رقابت تسلیحاتی هسته‌ای در منطقه ایجاد می‌شود، گفت: «اگر آمریکا از برجام عقب بنشیند و اروپا هم از آن تبعیت کند، قطعا توافق فرو می‌پاشد و ایران به سطحی که در گذشته بود و [یا حتی] بالاتر از آن بازمی‌گردد». وی در پاسخ به این سوال که هشدارهای «حسن روحانی»‌ رئیس‌جمهور ایران درباره اینکه اگر آمریکا تحریم جدیدی وضع کند، تهران می‌تواند در عرض چند ساعت برنامه هسته‌ای‌اش را از سر بگیرد، چه مقدار جدی است، تاکید کرد: «ما پیوسته در حال ارزیابی این هستیم که این توافق چه مقدار برای ما سود دارد یا اینکه پایبندی به آن چه میزان برای ما هزینه دارد. اگر آمریکا از آن خارج شود ولی دیگر کشورها به آن پایبند باشند، ایران نیز احتمالا به تعهداتش پایبند خواهد بود». به گزارش فارس، خبرنگار اشپیگل این سوال را مطرح کرد که چگونه بر این چالش که روحانی نتوانسته وعده‌های اقتصادی که درپی لغو تحریم‌ها و حصول برجام داده بود را عملی کند، غلبه خواهید کرد، و صالحی نیز پاسخ داد: «آمریکا تلاش می‌کند فضای تجارت را مسموم کند. آنها بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ را از همکاری با ایران می‌ترسانند. این هراس‌افکنی است. اما در واقعیت آنها چیز زیادی به دست نمی‌آورند. لفاظی‌ها زیاد است، بله! اگر آمریکا آن کلمات را عملی کند، آنگاه ما باید با وضعیت بسیار متفاوتی مواجه شویم». رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، این صحبت خبرنگار اشپیگل را که «اگر آمریکا از توافق خارج شود و دیگران نیز از او تبعیت کنند، ایران به توسعه برنامه هسته‌ای خود بازگشته اما این بار غیرشفاف و در بازار سیاه خواهد بود. این مسأله بار دیگر ایران را منزوی کرده و درگیر نبرد کشمکش دائمی با قدرت‌های غربی می‌کند» تقریبا تایید کرد. وی با تاکید بر اینکه اگر آمریکا تحریم‌های مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تعلیق نکند، نقض فاحش از طرف آنها خواهد بود، افزود: «همانطور که قبلا گفتم، اگر توافق هسته‌ای شکسته شود، ما از نظر اقتصادی با مشکلات مواجه خواهیم شد اما از نظر سیاسی دستاورد خواهیم داشت. ما به جوانان خود خواهیم گفت به آنها (غربی‌ها) دیگر اعتماد نکنید زیرا ما یک بار این کار را کرده و برای رسیدن به توافق هسته‌ای انعطاف نشان دادیم؛ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبندی کامل ما به توافق را تایید کرد اما آمریکایی‌ها آن را شکستند».

صالحی نقشه ترامپ را نمی‌داند؟
علی‌اکبر صالحی درحالی از باقی ماندن ایران در برجام در صورت خروج آمریکا از توافق هسته‌ای می‌گوید که قاعدتا بر اساس تجربه قبلی که حسن روحانی در دوران اعتمادسازی اول در دولت اصلاحات کسب کرده است، توافق با اروپا درصورتی که آمریکایی‌‌‌‌‌‌ها به آن پایبند نباشند، بی‌فایده و بی‌نتیجه خواهد بود. توافق سعدآباد و توافق پاریس از جمله نمونه‌‌‌‌‌‌‌های تاریخی هستند که حسن روحانی در دولت اصلاحات و بر سر برنامه هسته‌ای ایران با 3 کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان انجام داد اما در نهایت به نتیجه نرسید. به همین دلیل روحانی پس از آن شکست در مذاکرات هسته‌ای در دولت اصلاحات، اظهار کرد که برای بقای توافقات باید پای آمریکا را نیز به توافقات کشاند و ایده مذاکره با کدخدا دقیقا بر اساس همین تجربه، از سوی حسن روحانی و در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92 مطرح شد.
به گزارش «وطن‌امروز»، حالا اما علی‌اکبر صالحی در روزهایی که از آمریکا خبر می‌رسد دولت این کشور در حال خروج از برجام یا معلق کردن تعهدات خود در این توافق است، باز هم از توافق با 3 کشور اروپایی یادشده می‌گوید. به غیر از تکرار تجربه شکست توافق با اروپا، اما نکته بسیار مهم‌تر درباره اظهارات علی‌اکبر صالحی این است که گویا رئیس سازمان انرژی اتمی از مختصات طرح و نقشه دولت آمریکا برای بی‌اعتبار کردن برجام و بازگرداندن تحریم‌‌‌‌‌‌‌های هسته‌ای علیه ایران باخبر نیست. طی چند ماه اخیر با تحرکات دولت آمریکا، برنامه و نقشه ترامپ برای برنامه هسته‌ای ایران کاملا آشکار شده است. دولت آمریکا به دنبال آن است تا تعهدات خود در برجام را معلق کند و با طرح ادعاهای غیرواقعی مانند فعالیت مشکوک در مراکز نظامی ایران، بهانه‌ای برای بازگرداندن تحریم‌‌‌‌‌‌ها علیه ایران به‌دست آورد. ماموریت نیکی هیلی در سفر به وین و دیدار با آمانو و جنجال رسانه‌ای او مبنی بر ضرورت بازرسی از مراکز نظامی ایران در راستای بسترسازی برای همین بهانه بوده است. در میانه این فضاسازی‌‌‌‌‌‌ها البته مشخص شد مطلوب‌‌‌‌‌ترین گزینه برای دونالد ترامپ این است که در گزارش 15 اکتبر، مدعی شود ایران به برجام پایبند نبوده و مقدمات را برای اعمال تحریم‌‌‌‌‌‌‌های جدید و خلاف برجام فراهم کند. در این حالت آمریکا به صورت علنی و فاحش برجام را نقض می‌کند. اما در مقابل آمریکایی‌‌‌‌‌‌ها به دنبال آن هستند که این خروج آنها از برجام منجر به خروج ایران از این توافق نشود. به عبارتی بر اساس این نقشه و طراحی جدید، باید شرایطی فراهم شود که تعهدات آمریکا در برجام لغو شود اما ایران همچنان به تعهدات خود در برجام و محدودیت‌‌‌‌‌‌‌های این توافق درباره برنامه هسته‌ای ایران پایبند بماند. معنای بسیار ساده طراحی جدید دولت ترامپ این است که آمریکا تحریم‌‌‌‌‌‌ها علیه ایران را به شرایط قبل از برجام بازگرداند اما در مقابل برنامه هسته‌ای ایران در همین حالت فعلی باقی مانده و به شرایط قبل از برجام بازنگردد.
برخی تحلیلگران معتقدند این طراحی پیچیده به اینجا نیز ختم نخواهد شد و آمریکا به دنبال آن است تا ضمن لغو تعهدات برجامی خود و ایجاد شرایطی برای متعهد کردن ایران به تعهداتش در برجام، شرایط را برای انجام گفت‌وگوی مجدد بر سر مفاد برجام نیز فراهم کند. یعنی نه‌تنها آمریکا از برجام خارج می‌شود و ایران به برجام پایبند خواهد ماند بلکه شرایط برای مذاکره مجدد بر سر برجام و گرفتن مطالبات جدیدتر از ایران نیز فراهم می‌شود. بر همین اساس وبسایت بلومبرگ گزارش داد فرانسه و انگلیس به دنبال آن هستند تا ایران را متقاعد کنند از طریق گفت‌وگو تغییراتی در برجام اعمال شود. بلومبرگ گزارش داد در حال حاضر فرانسه و انگلیس نگاه مثبتی به ایده مذاکره مجدد درباره برجام دارند. 2 دیپلمات آمریکایی به بلومبرگ گفته‌اند همتایان آنها در لندن و پاریس، علائمی نشان داده‌اند مبنی بر اینکه آماده بررسی اعمال فشار بر ایران جهت رفع برخی از نقایص برجام هستند. بلومبرگ علاوه بر اظهارات این دو دیپلمات، به اظهارات چند روز پیش سخنگوی وزارت خارجه فرانسه هم اشاره کرده است. این سخنگو گفت: «امانوئل مکرون روز 29 آگوست گفت توافق هسته‌ای با ایران را می‌توان با همکاری‌هایی برای دوران پس از سال 2025 و با همکاری‌های ضروری در زمینه موشک‌های بالستیک تکمیل کرد». با توجه به وضعیت فعلی و مشخص بودن سناریوی آمریکا برای برجام، تاکید صالحی بر باقی ماندن ایران در برجام در صورت عدم پایبندی آمریکا به این توافق، آیا باعث ترغیب دولت آمریکا برای پیشبرد این نقشه نمی‌شود؟ رئیس سازمان انرژی اتمی ایران می‌گوید در صورت خروج آمریکا، ایران و اروپا بر برجام باقی خواهند ماند؛ آیا این اظهارنظر به معنای پاس گل به ترامپ نیست تا نقشه خود برای معلق کردن تعهدات برجامی خود و در عین حال اجرای محدودیت‌‌‌‌‌‌‌های هسته‌ای علیه ایران و ممانعت از بازگشت برنامه هسته‌ای ایران به شرایط قبل از برجام را محقق شده تلقی کند؟ و مهم‌تر اینکه اظهارنظر عجیب صالحی قطعا می‌تواند منجر به «ضعیف‌نمایی» ایران شده و ضربه آخر ترامپ یعنی مذاکره مجدد بر سر برجام و اعمال محدودیت‌‌‌‌‌‌‌های بیشتر را تقویت کند.